{"title":"Buyruk und al Jafr Das Esoterische Wissen Alis","authors":"Levent Mete","doi":"10.24082/2019.ABKED.236","DOIUrl":"https://doi.org/10.24082/2019.ABKED.236","url":null,"abstract":"Die inneralevitischen Diskussionen zum Alevitum lassen sich zu einer Grundsatzfrage zur Identität bündeln: Ist das Alevitum innerhalb oder außerhalb des Islam zu verorten? \u0000Für viele alevitische Erbpriester der älteren Generation ist diese Frage einfach zu beantworten: Das Alevitum ist der wahre Kern des Islam. Es ist der auf Geheimwissen aufbauende, wahre Islam, den Ali und seine Abkömmlinge gelehrt und innerhalb ihrer eingeschworenen Gemeinschaften tradiert haben. \u0000Einige alevitische Erbpriester (Dede / Pir) beziehen ihr geistiges Amt und das damit verbundene Wissen aus einer Abstammung von Ali und lassen die Lehre des Alevitums in der Frühphase des Islam beginnen. In den Buyruk sollen deutliche Hinweise bestehen, dass die Lehre mit den ersten treuen Anhängern Muhammeds entstanden sei und nur Abkömmlinge Ali´s berechtigt sind, auf dieses schriftlich fixierte aber mündlich gelehrte Wissen zuzugreifen. \u0000Die gegenteilige Sicht sieht die Ursprünge des Alevitums nicht in der Frühphase des Islams und lehnt bezüglich der Entstehung des Alevitums eine geographische Verortung in der arabischsprachigen Welt kategorisch ab. Betrachtet man diesen Grundsatzstreit als Folge einer Identitätskrise, so müssen die Ursachen in der Entwicklungsgeschichte der Aleviten gesucht werden. Hier scheint das Verhältnis zu Schriftlichkeit und Schriften an sich ein wichtiger Faktor zu sein. Auch wenn unter den Aleviten die weit verbreitete Annahme dominiert, dass das Alevitum auf mündlicher Überlieferung basiert, bilden zahlreiche Schriften die Grundlagen jener mündlichen Überlieferungen aus denen Aleviten ihre religiösen, soziokuluturellen und auch politischen Grundsätze ableiten. Besonders hervorzuheben sind die als Buyruk bekannten Schriften, die inhaltlich bisher kaum analysiert wurden. Die Buyruk sind Träger eines speziellen Narratives, in denen Muhammed und Ali die Hauptfiguren sind und als Begründer der Religion dargestellt werden. Der Glaube, dass von Muhammed an Ali diktiertes esoterisches Wissen sich über die 12 Imame tradiert und erhalten haben soll, spiegelt sich letztendlich in der mündlichen wie auch schriftlichen Überlieferung des Alevitums wider. Auch wenn diese Schriften in der Tradition der Aleviten ihren festen Platz hatten, so scheinen sie seit Mitte des 20. Jahrhunderts an Bedeutung und Präsenz verloren zu haben. \u0000In dieser Untersuchung werden Ursachen für den Verlust der Bedeutung der Buyruk kurz skizziert und das Narrativ von esoterischem Wissen im Besitz der Ali´s dargelegt.","PeriodicalId":274288,"journal":{"name":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","volume":"25 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127175413","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Âşık Kul Semaî’de Alevilik Edep ve Erkânı","authors":"Seda Gedik","doi":"10.24082/2019.ABKED.242","DOIUrl":"https://doi.org/10.24082/2019.ABKED.242","url":null,"abstract":"Âşıkların yetiştikleri ortam, mensubu oldukları inanç sistemi ve şiirlerini icra ettikleri ortamlar şiirlerinin içeriğinin oluşmasında önemli olmuştur. Alevi inanç sistemi ve zâkirlik geleneği içerisinde yetişen Âşık Kul Semaî’nin şiirlerinin oluşmasında da yetiştiği ortamın etkileri açık bir şekilde görülmektedir. Küçük yaşlardan itibaren cemlere katılan ve Aleviliği hem yaşayarak hem de teorik olarak öğrenme fırsatı bulan Âşık Kul Semaî, şiirlerinde Muhammet-Ali, On İki İmam ve Ehlibeyt’e olan bağlılığını ve sevgisini dile getirirken Alevi geleneğine mensup taliplerin izlemesi gereken edep ve erkânın önemini de şiirlerinde vurgulamıştır. \u0000Alevilik inancına göre; Hak yoluna giren kişinin geçmesi gereken belirli aşamalar ve uyması gereken birtakım kurallar vardır. Bu aşama ve kurallara ise edep ve erkân denilmektedir. Talip, kâmil insan olup Hakk’a ulaşabilmek için; bir mürşide bağlanmak, kendini bilmek, nefsinden arınmak ve dört kapı kırk makam aşamalarını sırasıyla geçmek zorundadır. Alevi-Bektaşi geleneğine mensup Âşık Kul Semaî de şiirlerinde, Alevilikte edep ve erkânın önemini belirtmiştir. Alevilik inancına göre; Allah’a ulaşıp onunla bütünleşmek için dört kapı kırk makamdan geçmek gerekir. Ayrıca talibin geçmesi gereken aşamaları belirten dört kapı kırk makam talibin kâmil insan olma mertebesine ulaşmasının temel şartıdır. \u0000Semaî şiirlerinde şeriat, tarikat, marifet ve hakikat olarak adlandırılan dört kapı kırk makamın Hak yolunda ilerlemek isteyen talibin geçmesi gereken aşamalar olduğunu, bu aşamalardan hakkıyla geçen talibin ancak Allah yolunda ilerleyebileceğini ifade etmiştir. Ayrıca Semaî, Hak yoluna giren ve bu uğurda her şeyi göze alan talibin ancak bu aşamalardan geçerek kâmil insan olabileceğini vurgulamıştır. Alevilik inancına göre insanlar Allah’ın sırrına ancak kâmil insan olduklarında varabilirler. Bu nedenle Alevilik inanç sistemi içerisinde dört kapı kırk makamı geçmek oldukça önemlidir.","PeriodicalId":274288,"journal":{"name":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","volume":"2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121247224","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Pir Sultan Abdal, Dönemi ve O’nu Yaratan Koşullar","authors":"İlhan Cem Erseven","doi":"10.24082/2019.ABKED.230","DOIUrl":"https://doi.org/10.24082/2019.ABKED.230","url":null,"abstract":"Pir Sultan Abdal, 16. yüzyıl Osmanlı toplumunda yaşamış ve şiirleri ve eylemiyle halka mal olmuş olan Alevi inancındaki yedi ulu ozandan biridir. Yaşamı hakkındaki bilgiler daha çok halk dilinde efsaneleşmiş anlatımlara dayanmaktadır. Yaşadığı dönemle ilgili olan Osmanlı kayıtlarında yaşamı, eylemleri hakkında sağlıklı bilgilere rastlanmamaktadır. Bu yetersizliğe karşın kimi araştırmacılar, Osmanlı arşivlerine girerek tam olmasa da bazı bilgilere ulaşmışlardır, ama bunlar da Pir Sultan Abdal’ın yaşamı, kişiliği, doğum-ölüm tarihleri, gerçekten kendini astıranın daha önce müridi, sonra Sivas valisi olan Hızır Paşa mı olduğu hakkında aydınlatıcı ve ikna edici bilgiler vermemektedir. Bunları ancak Pir Sultan’ın şiirlerinden öğreniriz. \u0000Pir Sultan Abdal’ı doğru değerlendirmek, yaşadığı dönemin toplumsal koşullarını iyi irdelemek, mücadelesinin en büyük silahı olan şiirlerinin özünü iyi algılamak için öncelikle 16. yüzyıl Osmanlı toplumunun maddi ve kültürel dokusunu ortaya koymak gerekir. Bu dokuyu iyi bir biçimde ortaya koyduğumuz zaman Pir Sultan Abdal olayını da doğru bir biçimde kavramış ve değerlendirmiş oluruz. \u0000Pir Sultan Abdal, bu koşulların ürünü bir ozandır. İçinde yetiştiği halkın düşüncelerini, özlemlerini ve taleplerini, çeşitli dini parolalarla süslenmiş deyişlerle, sazıyla dile getirmiş ve halkıyla birlikte mücadeleye dönüştüren bir lider-ozan olmuştur. Onun mücadelesine kulak verirken, onun baştan beri anlatmaya çalıştığımız ortamın ve koşulların ürünü olduğunu ve kendisini yetiştiren felsefenin gereği her alanda Osmanlı’yla ters düştüğünü bir an için bile olsa gözden ırak tutmamalıyız.","PeriodicalId":274288,"journal":{"name":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127103365","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Varto Alevilerindeki Ziyaret Fenomeni Üzerine Bir Araştırma","authors":"F. Yalçinkaya","doi":"10.24082/2019.ABKED.240","DOIUrl":"https://doi.org/10.24082/2019.ABKED.240","url":null,"abstract":"Ziyaret fenomeni dini-sosyal hayat içerisinde halk inancının önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Bunlar genellikle pir/dede/baba mezarı veya ziyaret (dağ, ağaç, taş ve su bulunan kutsal mekân) şeklinde adlandırılır. Bu kutsal mekânların bulunduğu yerin ziyaret edilmesindeki amaç bazı kutsal ruhlar yardımıyla Tanrı’dan yardım isteme ve dileklerinin gerçekleşmesi için bu ruhların aracı olmasını sağlamaktır. \u0000Kutsal mekân insan ilişkisi bağlamında Varto’da bulunan ziyaretler ve bunların etrafında teşekkül eden ritüeller ele alınıp incelendiğinde bu mekânlar ve insanlar arasında genel anlamda psiko-sosyal bir ilişkinin bulunduğu tespit edilmiştir. \u0000Ziyaret fenomeni çevresinde gerçekleşen ritüellerin temelinde bu ritüellerin yaratıldığı toplumların kültürel belleğine ait inançlar yer almaktadır. Varto Alevilerine ait ziyaretler yatırlardan daha ziyade dağ, ağaç, taş ve su kültüne ait unsurlarla doludur. Kökeni kitabî dinlerden öncesine dayanan bu inanç günümüzde tüm canlılığını korumaktadır. \u0000Psikolojik olarak rahatlamak ve sorunlarını halletmek isteyen insan kutsalla temasa geçeceği kutsal mekânlara ihtiyaç duyar. Bu kutsal mekânlar aynı zamanda kutsalın tezahür ettiği yerlerdir. Toplum tarafından kutsal olduğu kabul edilen ziyaretler işte bu amaçla ziyaret edilmektedir. Bu ziyaretler aynı zamanda Tanrı ile kul arasında aracıdır. Asıl amaç O’na ulaşmak, yalvarıp yakarmaktır. \u0000Bu çalışmada, Varto Alevilerinin inanç sistemi içinde yer alan ve onların yaşam biçimini büyük ölçüde şekillendiren ziyaret fenomeni ele alınıp incelenmiştir. Bu ziyaretlerin/kutsal mekânların toplumun kültürel olarak şekillenmesinde önemli bir dinsel fenomen olduğu tespit edilmiştir. Makalede, ziyaret fenomeni ve bu inanç çevresinde şekillenen ritüellerin temellerinin nereye dayandığı fenomenolojik yöntem kullanılarak ele alınmıştır. \u0000Varto’da toplam 96 köy bulunmaktadır. Bu köylerden 3’ü Varto merkeze yakın olduklarından mahalleye dönüştürülmüştür. Bu sebepten resmi kayıtlara göre 93 köy vardır. Bu köylerden 44’ü Alevi, 5’i Alevi-Sünni karışık köylerdir. Çalışmanın evreni bu 49 köydür. Çalışmanın teorik çerçevesi ortaya konulduktan sonra Varto’daki kutsal mekânlar tespit edilmiştir. Kutsal mekânlar ziyaret edilirken ziyaret grubu içinde katılımcı gözlemci olarak yer alınmış, ritüeller bizzat yerinde yaşanarak gözlemlenmiştir.","PeriodicalId":274288,"journal":{"name":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","volume":"20 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129674592","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Mucizenin İkonografisi: Miraç ve Miraçnameler","authors":"A. Deniz","doi":"10.24082/2019.ABKED.235","DOIUrl":"https://doi.org/10.24082/2019.ABKED.235","url":null,"abstract":"Bu çalışmada antik inanışlardaki uruç ögesinden İslam inancındaki Miraç mucizesine gelen süreç ele alınarak Müslüman resminde Miraç meselesinin ele alınma şekilleri görülecektir. Emir Timur’un oğlu Şahruh’un emri ile Mir Haydar tarafından 1436 yılında Herat’ta Doğu Türkçesine tercüme edilen Miraçname Malik Bahşi’nin hattıyla yazılmıştır. Elinizdeki çalışmamız, alana dair çok daha geniş araştırmaların disiplinlerlerarası yöntemlerle -ilahiyat, sosyoloji ve sanat tarihi gibi bilim dallarından da desteklenerek- yürütülmesi gerekliliğini de ortaya koymuştur. ADO Alevi Düşünce Ocağı destekleri ile yürüttüğümüz bu çalışmaların son tahlilde İslam sanat ve edebiyatına dair geliştirilen ikonografik okumalara yeni bir boyut ve anlayış getirdiği ve daha geniş araştırmalara zemin hazırladığını düşünüyoruz. \u0000Göğe/semaya/Cennete yükselmeye olan ilgi, insanın izleri takip edilebilen en eski mitlerine/inançlarına kadar gitmektedir. Malum olduğu üzere, insanlar mit üretebildiği ölçüde toplumsallaşmıştır. Neandertal kuzenlerimizin yaptığı 65.000 yıllık mağara resminde görüleceği üzere, göğe yükselme imgesi ve/veya hayali her türüyle insanın mit üretme süreçlerinin en önemli ögelerinden biri olmuştur. Miraç resimlerinin ikonolojik okuması bizi adeta insanlık tarihinde seyahate çıkarmaktadır. Mesela ilk Miraç resminde bulunan çift başlı Burak imgesi, bazı yönleri itibariyle Eski Mısır Tanrısı Tutu imgesiyle bağlantılı olduğu varsayılabilecek Kimera, Kargamış sfenksi, Harpy- Siren, Umay Ana- Hüma kuşu, Şahmeran vs. gibi mitolojik varlıklara benzemektedir. \u0000Müslüman toplumların tarihinde yer yer görülen tasvir yasağının İslam’ın temel metinlerinden mi, Müslüman halkların farklı kültürel özelliklerinden mi geldiği tartışma konusudur. Bu yasağı İslam ile birlikte ananlardan bir kısmının İslam’ın temel kaynaklarına erişim sorunları yüzünden eksik bilgilerle çıkarım yaptığı görülmektedir. \u0000Bu konulardaki araştırmaların salt bir disiplin çerçevesinden değil de, interdisipliner çalışma perspektiflerine ve hezarfenane çalışabilecek araştırmacılara ihtiyaç duyduğunu düşünüyoruz. Bu düşüncelerle çalışmamızı, kamuoyunun dikkatine de sunmaktan mutluluk duymaktayız.","PeriodicalId":274288,"journal":{"name":"ALEVİLİK–BEKTAŞİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ","volume":"98 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133068862","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
京公网安备 11010802042870号
求助内容：
应助结果提醒方式：