Studia Prawnoustrojowe最新文献

{"title":"American Progressivism: Supreme Court of the United States and the legitimization of eugenic practices","authors":"Edyta Sokalska","doi":"10.31648/sp.9251","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9251","url":null,"abstract":"The purpose of the article is the presentation of the directions of reforms and development of eugenic ideas in the Progressive Era in the United States, and the evaluation of the decisions of the Supreme Court of the United States in the context of eugenic practices. Progressives reached their height in the early 20th century as a response to vast industrialization, the growth of large corporations, and the fears of corruption in American politics. The second half of the Progressive Era brought many statutory victories by the progressive economists and their proponents. Their reforms included state laws that regulated working conditions, fixed minimum wages, determined working hours, and banned child labour. Eugenic views justified exclusionary immigration legislation, and economists affiliated with the American Association for Labor Legislation advocating labour reforms were under the influence of ‘race-suicide’ theories. The jurisprudence of the U.S. Supreme Court profoundly influenced the shape of the legal order in economic and labour law. Some decisions reflected the ideological attitudes of the justices rather than an aspiration for reform. The effect of the ruling in Buck v. Bell was the legitimization of eugenic practices in the United States. The case was also a classic example of an individual’s right versus state’s rights to control reproduction.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"76 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168007","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Legal determinants of control and supervision in the health system in Poland","authors":"Sebastian Bentkowski","doi":"10.31648/sp.9266","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9266","url":null,"abstract":"The crisis triggered by the SARS-CoV-2 virus epidemic has demonstrated how much of a challenge it is for each Member State of the European Union to ensure the implementation of its health policy in accordance with the pro-visions of Article 168 of the Treaty on the Functioning of the European Unionand in a spirit of European solidarity. The aim of this article is to present the legal determinants of supervision and control of the implementation of health policy in Poland in terms of its subjective and objective scopes, and their analysis in terms of effectiveness and efficiency. The subject of this article includes the systematisation in legal terms of the competencies and tasks of the entitiesresponsible for the implementation of the state health policy, an indication of the criteria for supervision and control in health protection, and the presentation of the principles and techniques of control carried out in this area of thestate activity. The result of the analysis is the conclusion that the provisions of law ensure the proper functioning of the system of control and supervision system in the area of health protection.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"2 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139169466","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Zasada dobrego sąsiedztwa – wybrane problemy","authors":"Bogusława Dobkowska","doi":"10.31648/sp.9166","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9166","url":null,"abstract":"Jednym z warunków uzyskania pozytywnej decyzji o warunkach zabudowy jest spełnienie warunku określanego jako tzw. zasada dobrego sąsiedztwa. Zasada ta funkcjonuje w polskim porządku prawnym od ponad 20 lat. Celem niniejszego artykułu będzie analiza kierunku, w jakim zmieniają się uregulowania, ale też sposób interpretacji obecnych unormowań, w szczególności przez sądy administracyjne. W tym celu zostanie zastosowana metoda dogmatyczno-prawna. Analiza prawna zostanie dokonana przede wszystkim w oparciu o regulacje prawne i orzecznictwo sądów administracyjnych, a także poglądy doktryny. Rozważania związane z zasadą dobrego sąsiedztwa poprzedzone zostaną przedstawieniem regulacji prawnych określających, kiedy wymagane jest uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, jaki jest charakter prawny tej decyzji oraz jakie warunki muszą być spełnione, aby wydana została decyzja ustalającej warunki zabudowy. Następnie analizie poddane zostaną takie koncepcje jak działka sąsiednia, analizowany obszar, kontynuacja funkcji.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"5 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139169689","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"DORA jako prawny instrument ochrony cyfrowego bezpieczeństwa rynku finansowego","authors":"A. Lichosik","doi":"10.31648/sp.9581","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9581","url":null,"abstract":"Artykuł ma na celu przybliżenie niezwykle aktualnej problematyki rozwoju cyfrowego rynku finansowego, który przy wykorzystaniu technologi informacyjno – komunikacyjnych, oferuje wiele korzyści ale może być także narażony na uciążliwe cyberzagrożenia. Prawodawca unijny postanawia o wprowadzeniu rozporządzenia DORA (ang. Digital Operational Resilience Act), w którym upatruje narzędzia mogącego znacząco wzmocnić bezpieczeństwo w zdigitalizowanym sektorze finansowym Unii Europejskiej. Przepisy rozporządzenia w założeniu powinny uprościć legislacyjną stronę finansów cyfrowych a jednocześnie przyczynić się do zwiększenia pewności prawa, powiązanej ze wsparciem dla spójności w zakresie nadzoru. Pomimo wielu wyzwań stawianych przed uczestnikami unijnego rynku finansowego, warto podkreślić, że działania te są konieczne dla stworzenia bezpiecznej przestrzeni do rozwoju cyfrowych usług finansowych, a jednocześnie powinny być kształtowane z uwzględnieniem zasady proporcjonalności i pomocniczości. Wyzwania stawiane przed podmiotami, które wykorzystują cyberprzestrzeń do świadczenia usług finansowych z pewnością obciążą je nowymi obowiązkami, jednak ryzyka związane z technologiami informacyjno - komunikacyjnymi niejako wymuszają potrzebę określenia zharmonizowanych standardów regulacyjnych również w zakresie wzmocnienia odporności cyfrowej systemów finansowych.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"75 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170829","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego jako aksjologiczna podstawa regulacji prawnych oraz funkcja państwa wobec społeczeństwa i gospodarki","authors":"Piotr Ruczkowski","doi":"10.31648/sp.9579","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9579","url":null,"abstract":"Celem niniejszego opracowania jest przede wszystkim zweryfikowanie hipotezy, zgodnie z którą zasada zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego jest jedną z kluczowych konstytucyjnych podstaw aksjologicznych regulacji prawnych, jest zasadą prawa w ujęciu dyrektywalnym, a nie jedynie postulatem, oraz że zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego stanowi jedną z kardynalnych funkcji państwa wobec społeczeństwa i gospodarki.  Bezpieczeństwa energetycznego jest komponentem bezpieczeństwa państwa, stanowi jedną z gwarancji jego niepodległości i bezpieczeństwa obywateli. Zarazem jest jedną z normatywnych (dyrektywalnych) zasad systemu prawa, a co za tym idzie - jedną z konstytucyjnych wartości prawa, która powinna stanowić podstawę aksjologiczną przyjmowanych w państwie szczegółowych regulacji prawnych.  Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego jest jedną z funkcji państwa, administracji publicznej oraz prawa wobec społeczeństwa i gospodarki. Podmioty tworzące i stosujące prawo powinny mieć na względzie konieczność zapewnia bezpieczeństwa energetycznego zarówno w odniesieniu do społeczeństwa, jak i do przedsiębiorców, dla których ma ono szczególne znaczenie, zwłaszcza w zakresie ciągłości dostaw paliw i energii oraz kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"105 ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139169664","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Glosa aprobująca do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 czerwca 2023 r., sygn. akt III FSK 1475/22","authors":"Bartosz Namieciński","doi":"10.31648/sp.9575","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9575","url":null,"abstract":"Niniejsza glosa odnosi się do problematyki postępowania w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Głównym celem badawczym opracowania jest ocena obecnie obowiązujących regulacji prawnych związanych z koniecznością powiadomienia przez podmiot odbierający odpady komunalne o przyjęciu tych odpadów jako niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne wójta oraz właściciela nieruchomości, jako przesłanki postepowania w sprawie określenia wysokości j opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.   W niniejszej pracy wyrażono aprobatę wobec stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego, że  za powyższe powiadomienie nie może zostać uznane zawiadomienie właściciela nieruchomości o wszczęciu postępowania administracyjnego. W wyniku przeprowadzonych badań potwierdzono, że obowiązek powiadomienia o niewłaściwej segregacji nie spoczywa na organie wykonawczym gminy, lecz na podmiocie odbierającym odpady komunalne. Powyższa kwestia ma szczególne znaczenie, ponieważ tylko prawidłowo dokonane powiadomienie o niedopełnieniu obowiązku selektywnego zbierania odpadów jest pozytywną przesłanką wszczęcia postępowania w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi według stawki podwyższonej. W pracy zastosowano przede wszystkim metodę case study, uzupełnioną o metodę dogmatyczną. Analizie poddano obecnie obowiązujące ustawodawstwo polskie oraz orzecznictwo sądów administracyjnych w dziedzinie prawnopodatkowej.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"72 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168031","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Problematyka wielokrotnego i podwójnego obywatelstwa z perspektywy polskiej i międzynarodowej","authors":"Marek Podraza","doi":"10.31648/sp.8796","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.8796","url":null,"abstract":"Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie polskich i międzynarodowych regulacji, odnoszących się do kwestii podwójnego i wielokrotnego obywatelstwa. Obywatelstwo to jedna z najważniejszych instytucji bezpośrednio odnoszących się do ludności. Pierwotnie łączone było tylko i wyłącznie z jednym państwem. W miarę upływu czasu i postępujących procesów globalizacyjnych stanowiska w tym zakresie uległy zmianie. W chwili obecnej w praktyce międzynarodowej widoczne są trzy podejścia do tej kwestii – od całkowitego zakazu, po częściowe zezwolenie i na pełnej akceptacji kończąc. Konstytucja RP nie zakazuje posiadania obywatelstwa innego państwa. W ostatnich lata widoczny jest proces stopniowej liberalizacji w podejściu do tej tematyki – zarówno na płaszczyźnie międzynarodowej, jak i krajowej. Dalsze procesy globalizacyjne i wzrost migracji powinny go jeszcze bardziej przyśpieszyć.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"19 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168156","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Stan prawny wad głównych zwierząt w aktach normatywnych Francji, Belgii i Luksemburga","authors":"A. Dzikowski, J. Szarek","doi":"10.31648/sp.8957","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.8957","url":null,"abstract":"Sprzedaż zwierząt niosła i niesie w sobie element ryzyka kontraktowego, związany, m.in. z występowaniem różnego rodzaju wad fizycznych, chorób i przypadłości, które obniżają wartość zwierzęcia i zaburzają ekwiwalentność stosunku prawnego. W różnych krajowych porządkach prawnych w Europie przyjmowane były i są różne normatywne rozwiązania tego problemu. Celem pracy jest określenie jaki jest obowiązujący stan regulacji prawnej w zakresie wad fizycznych zwierząt w porządkach prawnych Francji, Belgii i Luksemburga, a także jaka była jego historyczna geneza, jak również lekarsko-weterynaryjna identyfikacja stosowanej w aktach prawnych terminologii dotyczącej wad głównych. Stwierdzono, że wszystkie trzy badane systemy prawne wykazują daleko posunięte podobieństwo rozwiązań normatywnych rękojmi za wady fizyczne zwierząt. Wykazano, że podstawą takiego stanu rzeczy jest wspólne dziedzictwo historyczne – tradycje praw germańskich (tzw. niemiecki model rękojmi) oraz Kodeks Napoleona. Określono jakie jednostki chorobowe i para-chorobowe były i są traktowane jako prawnie relewantne. Wykazano dodatkowe kryteria, akty staranności kupującego i reguły temporalne. Wskazano na doniosłą rolę biegłych z zakresu nauk weterynaryjnych.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"12 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168352","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dowód z opinii biegłego – współczesne trudności i wyzwania na gruncie polskiego procesu karnego","authors":"Milena Powirska-Bała","doi":"10.31648/sp.9492","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9492","url":null,"abstract":"Instytucja biegłego sądowego ma ogromne znaczenie nie tylko w Polsce, lecz także w innych państwach. Rola biegłego jest znacząca i z całą pewnością, dowód uzyskany z opinii biegłego stanowi współcześnie jeden z najważniejszych dowodów w procesie karnym. Instytucja biegłego sądowego w Polsce od wielu lat wymaga zmian legislacyjnych. Dotychczasowe projekty ustawy o biegłych sądowych nie doczekały się uchwalenia. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie aktualnej problematyki w zakresie wydawania opinii przez biegłych sądowych w Polsce. Autorka prezentuje współczesne trudności, z jakimi boryka się polski proces karny oraz zakres zmian, które winny zostać opatrzone nowelizacją prawa, a także wypracowaniem dalszych standardów na gruncie polskiej judykatury i doktryny. Analiza ustawodawstwa, orzecznictwa, literatury przedmiotu oraz ilościowa interpretacja danych zebranych z różnych źródeł jednoznacznie skłania do podstawowej refleksji, jaką jest konieczność zmian w polskim systemie prawa. Istotne zagadnienia dotyczące funkcjonowania biegłych, wokół których należy koncentrować dyskusje i które należy uwzględnić przy tworzeniu regulacji prawnych, można skatalogować w następujących płaszczyznach: wybór kandydatów i kryteria oceny ich kompetencji oraz „przydatności dla procesu”, ewidencjonowanie list biegłych sądowych, kontrola funkcjonowania biegłych. Ponadto, sposób powoływania biegłych, sporządzania przez nich opinii, poziom wynagrodzenia, podnoszenie kwalifikacji, czy wreszcie dyrektywy i standardy oceny dowodu z opinii biegłego.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"21 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139168125","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Naruszenie dyscypliny finansów publicznych a nieopłacenie składki na ubezpieczenie zdrowotne","authors":"Dominika Trzeszczoń","doi":"10.31648/sp.9593","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/sp.9593","url":null,"abstract":"Przedmiotem badań i analiz jest naruszenie dyscypliny finansów publicznych, o którym stanowi art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, a polegające na nieopłaceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne. W pierwszej kolejności w opracowaniu - w oparciu o poglądy wyrażone w literaturze przedmiotu - przytoczono różne ujęcia pojęcie „dyscypliny finansów publicznych” oraz „naruszenia dyscypliny finansów publicznych”, które ze względu na różnice interpretacyjne mogą stanowić źródło wielowątkowych rozważań. W kolejnych rozdziałach skupiono się na omówieniu charakteru prawnego składki na ubezpieczenie zdrowotne, co było istotne z punktu widzenia oceny znamion przedmiotowych ujętych w ww. przepisie. Zbadano także zakres podmiotowy odpowiedzialności za omawiane naruszenie dyscypliny finansów publicznych., zwracając szczególną uwagę na praktyczne kwestie związane z egzekwowaniem odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Celem opracowania jest zatem ocena obowiązujących w tytułowym zakresie rozwiązań prawnych i ukazanie ewentualnych obszarów budzących wątpliwości interpretacyjne. Na potrzeby podjętych badań wykorzystano przede wszystkim dogmatycznoprawną oraz analityczną metodę badawczą. Analizą objęto akty prawne oraz orzecznictwo. Dokonano także oceny poglądów literatury przedmiotu, w szczególności uwzględniono dorobek polskiej doktryny prawa finansowego. Wyniki prowadzonych badań dają możliwość udzielenia odpowiedzi na pytania: czy zakres podmiotowy oraz zakres przedmiotowy odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest spójny systemowo z rozwiązaniami innych ustaw. Dalej zaś, czy wprowadzone mechanizmy finansowoprawne są wystraczające do tego, by minimalizować zagrożenie bezpieczeństwa w finansach publicznych w obszarze ochrony zdrowia. Za ważne uznano w szczególności ustalenie w jaki sposób terminowe i w odpowiedniej wysokości opłacenie składek na ubezpieczenie zdrowotne przez obowiązane podmioty, wpływa na stan finansów państwa.  W doktrynie i literaturze przedmiotu brakuje pogłębionych badań nad finansowoprawnymi zagadnieniami związanymi z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych w przedmiocie nieopłacenia (zaniechanie) lub opłacenia w kwocie niższej nich wynika to z prawidłowego obliczenia (działanie) składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dlatego za istotne i stanowiące wkład w rozwój nauki uznano badania dotyczące ww. naruszenia i jego odniesienia do systemu opieki zdrowia w Polsce.","PeriodicalId":22052,"journal":{"name":"Studia Prawnoustrojowe","volume":"459 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139170010","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}