Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi最新文献

{"title":"Göç, Kentleşme ve Sekülerleşme Karşısında Ezidilik","authors":"Mehmet Tayanç","doi":"10.56720/mevzu.1397148","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1397148","url":null,"abstract":"Kutsal olan her şeyin değiştiği günümüz dünyasında tüm inanç sistemleri, göç, kentleşme ve teknolojik gelişmelerin de etkisiyle erozyona uğramaktadır. Modernleşme veya sekülerleşme adı altında açıklanan bu süreç, yerel ve az nüfusa sahip olan inançları ve kültürleri yok olma ya da şekil değiştirme tehdidi ile karşı karşıya bırakmıştır. Büyük ölçüde sözlü bir gelenek üzerinde varlığını sürdüren Ezidilik, bu süreçten en çok etkilenen inançlar arasında yerini almıştır. Bu çalışma, Türkiye’deki kültürel zenginlik içerisindeki yerini yavaş yavaş kaybetmeye başlayan Ezidi inancını konu edinmiştir. Çalışma, dar bir alanda varlığını sürdüren ve modernleşme dinamikleri karşısında yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan Ezidi inancını ve bu inancın yapısal dönüşümünü anlama gayesi taşımaktadır. Bu noktada etkili olduğu düşünülen modern olguların Ezidilik üzerinde ne şekilde etkili olduğu nitel yöntemle anlaşılmaya çalışılmıştır. Siirt ve Batman illerinde yaşayan Ezidiler ile sınırlandırılan bu çalışma, klasik sekülerleşme teorisinde hareketle oluşturulmuştur. Önceden oluşturulmuş yarı yapılandırılmış görüşme formları ile mülakatlar yapılmış, mülakatlar neticesinde elde edilen veriler de içerik analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Çalışma 2021 ile 2023 yılları arasında yapılmış olup çalışma kapsamında toplam 16 Ezidi ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler Siirt ile Batman il merkezlerinde ve tamamı Ezidilerden oluşan köylerde yapılmıştır. Görüşmecilerin hem kırsal alanlarda yaşayan hem de kentte yaşayan Ezidilerden olmasına özen gösterilmiştir. Çalışmaya zenginlik katmak ve yaşanan değişimi daha iyi okumak amacıyla katılımcıların farklı yaş aralıklarına sahip olmasına ve farklı cinsiyetten olmalarına dikkat edilmiştir.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"21 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140458715","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Türkiye’nin Savunma ve Havacılık Sanayii ve İhracatı’nın Analizi (2002-2023)","authors":"Zehra Çankaya Bayraklı","doi":"10.56720/mevzu.1398294","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1398294","url":null,"abstract":"Türkiye’nin bir yandan askeri, siyasi ve ekonomik olarak bölgesinde güçlü bir aktör haline gelmesi diğer yandan ise Türk Silahlı kuvvetlerinin ihtiyaçlarını yerli kaynak ve teknolojilerden elde etme çabası savunma ve havacılık sanayi sektörünün son yıllarda hızla büyümesini sağlamıştır. Türk havacılık ve savunma sanayiindeki gelişmeler, özellikle 2002 sonrası ülke ekonomisinin gelişmesinde, istihdam artışında, inovasyon ve Ar-Ge çalışmaları çerçevesinde ciddi katkılar sağlamıştır. Bu makale 2002-2023 yılları arasında savunma ve havacılık sanayii ve ihracatının ekonomi-politik açıdan analizini yapmayı hedeflemektedir. Bu çalışmada Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü(SIPRI), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçıları Derneği (SASAD), Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine dayanarak savunma sanayii incelenmeye, analiz edilmeye çalışılmıştır. Savunma Sanayii; Türkiye’nin ivme kazanan sektörü olmasının yanında 2023 ihracat kalemleri içerisinde diğer sektörlere kıyasla daha fazla yükselişe geçen ihracat alanı olmuştur. İhracat yapılan ülkeler bazında değerlendirme yapıldığında son yıllarda Körfez İşbirliği Konseyi(KİK) ülkeleriyle yapılan anlaşmalar göze çarpmaktadır. Bu iş birlikleri bölgesel olarak istikrar ve güvenliği sağlamak, ekonomik kalkınmayı teşvik etmek açısından önemli gözükmektedir. KİK ülkeleri dışında Afrika devletlerine yapılan savunma sanayii ihracatları da son dönemde artmıştır. Türk savunma ve havacılık sanayiinin, yerli kaynaklarla üretilen ileri teknoloji ürünler sayesinde ülke güvenliğine katkı sağlamasının yanı sıra yüksek ihracat potansiyeline de sahip olduğu incelenen verilerden anlaşılmaktadır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"95 1-2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140498214","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"İbn Nüceym’in Nevevî’ye Atıfları Üzerine (el-Baḥrü’r-Râʾiḳ özelinde)","authors":"A. İlhan","doi":"10.56720/mevzu.1390011","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1390011","url":null,"abstract":"Bu çalışmada Hanefi mezhebinin önde gelen alimlerinden İbn Nü-ceym’in el-Baḥrü’r-Râʾiḳ adlı eserinde Şafiî bir âlim olan Nevevî’ye yapmış olduğu atıflar incelenecektir. Hanefi mezhebine göre yazılan el-Baḥrü’r-Râʾiḳ incelendiğinde İbn Nüceym’in Şafiî Nevevî’nin eserlerine ve dolayısıyla görüşlerine ayrı bir ilgi gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu çalışmada el-Baḥrü’r-Râʾiḳ’de Nevevî’ye yapılan atıfların ortaya konması amaçlanmaktadır. Bu sebeple İbn Nüceym’in el-Baḥrü’r-Râʾiḳ’i istikra yöntemi ile incelenecek ve elde edilen bulgular değerlendirilecektir. Araştırmada Nevevî’ye yapılan atıflarının tamamı ele alınmamış, aralarından İbn Nüceym’in diğerlerine nazaran ayrıntılı bir şekilde ele alarak temayüz edenleri üzerinden bir tahdide gidilmiştir. Ele alınan başlıklarda ise muhteva tahlil ve değerlendirmelerinden öte İbn Nüceym’in hangi konular ekseninde ve nasıl bir referans yöntemi takip ettiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Onun Nevevî ile alakalı değerlendirmeleri, atıfların ilgili oldukları ilimlere göre gruplandırılarak üç başlık altında toplanmıştır. Hadis, Fıkıh ve Dil merkezli şeklinde isimlendirebileceğimiz bu başlıklar altında Nevevî’ye yapılan atıflar arasında temayüz edenler zikredilmiş metin içerisine almadığımız diğer atıflara ise dipnotlarda işaret edilmiştir. İbn Nüceym, hadis alanında bu çalışmada ele aldığımız meselelerde zikrettiği bir hadisin zayıf ya da sahih olduğunu belirtmek için Nevevî’ye atıf yapmıştır. Bunun yanında onun, bir hadisin açıklanması, aynı hadis metninin farklı lafızlarla ifade edilmesinde hangi lafzın daha uygun olduğunun belirlenmesi ve hadis metni içerisinde yer alan kelimenin harekeli olarak nasıl okunacağı konusunda da atıflar yaptığı görülmektedir. Fıkıh ilmi özelinde ise genellikle Şafiî mezhebinin görüşünün ifade edilmesinde Nevevî’ye başvurmuştur. Bunun yanında İbn Nüceym, kendi görüşünü desteklemek, kendisi ile aynı fikirde olduğunu beyan etmek, Nevevî’nin bir konuda icmâ bulunduğunu ifade ettiği yerlerde kimi zaman onu eleştirmek kimi zaman da icmânın bulunduğunu temellendirmek gibi çeşitli saiklerle Nevevî’ye atıf yapmıştır. Dil ilmi konuları içerisinde ise bazen bir ıstılahın anlamını açıklamak, bir kelimenin okunuşunun nasıl olması gerektiğini belirlemek ve kelimenin asıl harflerini belirlemek için Nevevî’ye başvurmuştur. Sonuç olarak Hanefi olan İbn Nü-ceym, birçok konuda ona göre Şafiî mezhebini temsilen en liyakatli isim olan Nevevî’yi referans göstermiştir","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"20 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138956126","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Functionality of Imam Hatip High School Qur'ān Course Curriculum in Terms of Vocational Education - Structural Problems and Suggestions-","authors":"Hasan Hüseyin Havuz","doi":"10.56720/mevzu.1381013","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1381013","url":null,"abstract":"İmam Hatip liseleri, kuruluşundan bu yana ülkemiz insanının büyük teveccühüne mazhar olmuş, din eğitiminde ve meslekî öğretimde önemli işlev görmüştür. Mesleğe ve yüksek öğretime öğrenci yetiştiren bu okullar, ilahiyat alanı dışında farklı proje uygulamalarıyla başarılı çalışmalar gerçekleştirmeye devam etmektedir. Ancak hafızlık proje okulları/programları dışında meslekî öğretimde öğrenci seçiminin yapılmaması ve yüksek öğretim/İlahiyat alanın-da giriş sınavında meslek derslerinin yerinin olmaması sebebiyle alan/meslek yeterliliği sağlanamamaktadır. Meslekî öğretim için hazırlanan İmam Hatip Liseleri Kur’an-ı Kerim dersi müfredatının uygulanmasında problemler bulunmaktadır. Ders programı teorik olarak meslekî olmakla birlikte uygulama-da mevcut durumla hedefler arasında büyük farklar oluşmakta ve Kur’an öğretimi tilavet yeterliliğinde hedefine ulaşamamaktadır. Bu sebeple çalışmada Kur'an dersinde yüzüne/ezber okuma ve tecvidde hedeflenen kazanımlar nelerdir? Bu hedeflere ulaşılması mümkün müdür? Bu kazanımlar nasıl daha işler hale getirilebilir? Mevcut okullardaki Kur'an-ı Kerim derslerine meslekî açıdan mı bakılmalıdır? temel sorunları ele alınmaktadır. Çalışmada İHL okullarında meslekî Kur'an öğretiminin işlevsel hale getirilmesi yanında İlahiyat Fakültelerine Kur'an okumada ihtisas yapılabilecek alt yapıyı oluşturma amaçlanmaktadır. Okulların meslekî statüsü konu edilmemekle birlikte program çeşitliliğinde meslekî ihtiyaç zikredilmektedir. Bu amaçla Kur'an-ı Kerim dersi öğretim programı; tilavet/okuma yetkinliği çerçevesinde meslekî amaçları, hedefleri ve kazanımları açısından incelenmiştir. Öncelikle müfredatın kazanımları ortaya konarak işlevselliği ele alınmıştır. Sonrasında mevcut okullarda genel din öğretimi çerçevesinde Kur’an-ı Kerim derslerine yaklaşımın nasıl olması gerektiği ve çerçeve program zikredilmiştir. Kur’an-ı Kerim derslerinin meslekî ve akademik olarak planlanan hedeflere ulaşması için de Meslekî/İlahiyat Proje İmam Hatip Liselerinin açılması gerektiği üzerinde durul-muş ve çerçeve programı önerilmiştir. Bu çerçevede Kur’an eğitimi ve İHL okulları konusunda yapılan çalışmalar taranmış ve mevcut öğrenci potansiyeli ile hedeflerin uyumu meslekî açıdan tecrübe/gözlem yöntemi ile değerlendirilmiştir.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"68 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139173759","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Klasik Arapçanın Empatik İki Konsonu /ض/ ve /ظ/ Fonemleri Özelinde Kur’ân’ın Fonolojik Yapısına Kısa Bir Bakış","authors":"Soner Akdağ","doi":"10.56720/mevzu.1375973","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1375973","url":null,"abstract":"Kur’ân Arapçası ya da Klasik Arapça (CA), empatik konsonantları açı-sından oldukça zengin bir yapı arz eder. Fonetik keyfiyetleri yönüyle diğer konsonlardan daha farklı bir husûsiyet arz eden bu fonemler; fonolojik görevleriyle de Kur’ân’ın derin semantik dünyasının şekillenmesinde mühim bir role sahiptirler. \u0000Kur’ân-ı Kerîm kıraatinin en önemli konularından birini oluşturan empatik sesler ya da diğer bir söyleyişle tefḫīm ve istiʿlā sıfatlarına sahip konsonantlar içerisinde /ض/ ve /ظ/ fonemleri, artikülasyon mekaniği açısından birtakım benzerlikler arz etmeleri sebebiyle karıştırılsalar da fonolojik görevleri dolayısıyla da birbirlerinden ciddi farklılıklarla ayrılırlar. Söz konusu /ض/ ve /ظ/ fonemleri, Arap dili tarihinin ilk dönemlerinden beri, hem fonetik ve hem de fonolojik özellikleri açısından geniş araştırmalara konu edilmiş ve hemen her devirde bu sesler üzerine müstakil kitapçıklar kaleme alınmıştır. Bu araştırmada da aynı konunun modern dilbilim bulguları ve kıraat bilimi çerçevesinde yeni bir analizi yapılacaktır. Söz konusu sesler hem fonetik açısından karşılaştırılacak hem de bu seslerin değişimleri neticesinde oluşabilecek fonolojik farklılıklar üzerinde durulacaktır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"209 1‐6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139005894","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"From Ghetto to Shtetl: A Comparison of Jewish Settlements in Central and Eastern Europe","authors":"Seda Özmen","doi":"10.56720/mevzu.1370361","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1370361","url":null,"abstract":"Orta Çağ boyunca Yahudiler çeşitli Avrupa şehirlerinde Hristiyan çoğunluktan ayrı oturmayı tercih etmiş olsalar da çoğu zaman bu durum onların tercihine bırakılmamış ve onlar için ayrı yerleşim bölgeleri oluşturulmuştur. Duvarla çevrili, şehrin diğer kısmından hem yasal hem de fiziki olarak ayrı olan ve geceleri kapıları kilitlenen bu mahalleler ilk kez on altıncı asırda Venedik'te bir dökümhanenin (geto) yakınında bulunmasından dolayı getto olarak isimlendirilmiştir. Daha sonra terim, aynı türden tüm Yahudi mahallelerini kapsayacak şekilde genişlemiştir. \u0000Schtetl ise genellikle Doğu Avrupa'da, özellikle Polonya, Litvanya, Bela-rus, Ukrayna ve Rusya'da bulunan küçük Yahudi kasabalarıdır. Nüfusun çoğunluğunu Yahudilerin oluşturduğu bu kasabalar Geç Orta Çağ’dan itibaren Orta Avrupa’da sıklıkla görülen şiddet olaylarından kaçan Yahudiler için bir sığınak haline gelmiştir. Zamanla schtetl Yahudilerin etnik ve dini kimliklerini yansıtan gelenekler, inançlar ve sosyal yapılarla şekillenerek Yahudi topluluğuna has bir yaşam kültürü meydana getirmiştir. Ancak gönüllü olarak yerleşilen ve doğal bir şekilde genişleyen bu Yahudi kasabaları Hristiyan topluluklarla bağlantısını sürdürmeye devam ederek gettodan farklı bir Yahudi yerleşim modelini oluşturmuştur. \u0000Çalışma, ortaya çıkış süreçleriyle birlikte Orta ve Doğu Avrupa dinamiklerinin şekillendirdiği Yahudi yerleşim biçimlerini ve bunların tarihi süreç içerisindeki değişimlerini ortaya koymaktadır. Yöntem olarak niteliksel yöntem ve literatür taraması tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda schtetl ve gettonun doğası ve tarihsel bağlamları bakımından önemli ölçüde farklılık arz eden yönleri karşılaştırmalı olarak ele alınmış ve farklılıkların altında yatan dini, sosyo-ekonomik etmenler irdelenmeye çalışılmıştır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"76 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139017799","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"II. Abdülhamid Image on II. Constitutional Humor Press","authors":"Esra Oguzhan","doi":"10.56720/mevzu.1327366","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1327366","url":null,"abstract":"Karikatür, yazı dışında olayların aktarım ve tasviri bakımından basın hayatında önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada I ve II. Meşrutiyet arasında süren yaklaşık otuz sene boyunca yaşanan gelişmeler üzerinden II. Abdülhamid imajı, yönetimde olduğu süreçte yayımlanan karikatürleri üzerinden araştırılmıştır. Çalışmamızın amacı basın özgürlüğüne dair şartların iyileştirildiği bir imparatorlukta padişah yönetimde iken basında kendisine nasıl imaj çizildiğini ortaya koymaktır. Bu amaçla II. Meşrutiyet’in ilânı ile II. Abdülhamid’in hal’ine kadar olan süreçte, 23.07.1908-27.04.1909 tarih aralığında yayımlanan mizah dergi ve gazeteleri (Püsküllü Bela, Gramofon, Boşboğaz ve Güllabi, Bağçe (Zıpır), Mirat-ı Alem, Karagöz, El Üfürük, Zuhuri, Tasvir-i Hayal, Kalem, Cingöz, Üç Gazete, Zevzek, Dalkavuk, Temaşa, Resimli Tonton Risalesi, Musavver Cellat, Hacivat, Mahkûm, Karakuş Ezop, Musavver Şakacı, Edep Yahu, Şakrak, Tavus, Davul, İbiş, Geveze, İncili Çavuş, Köroğlu, Musavver Papağan) taranarak II. Abdülhamid karikatürleri tespit edilmiş ve bu karikatürler görsel retorik yöntemi ile incelenmiştir. Bu araştırma yöntemi ile görseller dönemin olay, şahıs ve konu ile ilişkilendirilerek dönemin tarihi gelişmelerine basın üzerinden ışık tutması amaçlanmıştır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"10 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139289373","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Seeking Convenience in Classical Usul-i Fiqh Education: Concise of Menāru al-anwār and Akhisari's Work entitled Semtu'l-Vusul ila İlmi'l-Usûl","authors":"Orhan ENÇAKAR","doi":"10.56720/mevzu.1351921","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1351921","url":null,"abstract":"İslam ilimlerinin fıkıh ve usûl-i fıkıh gibi hem zor ve hem de çok fazla tafsilat bulunan alanlarında başlangıç seviyesinde okutulabilecek bir metin arayışı, bu ilimlerin bir müfredata bağlı olarak belli bir süre içerisinde okutulduğu eğitim kurumları kadar eskiye dayanır. Dün olduğu gibi bugün de birçok muhtasar veya bugünlerde daha çok kullanılan adıyla “vecîz” olarak ifade edilen usul eserleri yazılmaktadır. Günümüzde yazılan usul eserlerinin kahir ekseriyetinin ya bir eğitim döneminde bitmeyecek kadar uzun veya belli bir mezhebi esas almak yerine diğer mezheplerden de tercihte bulunarak memzûc metotla yazılmış olması sebebiyle klasik usûl-i fıkıh eğitiminde okutulacak muhtasar metin sorunu hala tam olarak aşılabilmiş değildir. Bu durum, eğitimcileri geçmişte aynı sorunu aşmak için alanın klasikleri üzerine yapılmış ihtisar çalışmalarına yönlendirmiştir. İhtisar çalışmalarının lafızdan tasarruf için konuyu anlaşılmaz hale getirmek veya bazı önemli konuları tamamen terk etmek gibi bazı handikapları olsa da usûl-i fıkhın temel konularını anlaşılır bir dille ifade eden başarılı örnekler bulunmaktadır. Makalede klasik Hanefî usûl-i fıkıh eğitiminde önemli bir konuma sahip Ebü'l-Berekât en-Nesefî'nin (ö. 710/1310) Menâru’l-envâr isimli eseri üzerine öğrencilerin kolayca anlayıp ezberleyebileceği başlangıç seviyesinde bir metin yazma gayesiyle yapılmış, nüshalarına ulaşabildiğimiz, sekiz ihtisar çalışması arasından en iyi tertibe sahip olan Hasan Kâfî Akhisârî'nin (ö. 1024/1615) Semtü'l-vüsûl ilâ ilmi'l-usûl isimli eseri konu edilmekte olup eser tertip, konu, başlık, kavram, tanım, taksim ve örneklendirme gibi ihtisar teknikleri açısından diğer muhtasarlarla mukayese edilmektedir.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"65 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135918270","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Hanefi Usulüne Ehl-i hadis eleştirileri: İstihsan Delilinin Evrimi","authors":"Ömer VEKİLOĞLU","doi":"10.56720/mevzu.1334469","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1334469","url":null,"abstract":"Hanefiler tarafından fıkıh usulüne kazandırılan istihsan delili, sıradan bir delil olmaktan ziyade zamanla donuk hükümlerin tatbikine çevrilen kıyas deliline bir alternatif aynı zamanda hukuka bir yanaşma tarzı, bir istidlal metodolojisidir. Meydana çıktığı zaman diliminde rasyonel bir metodu ihtiva edip hukukun maksat ve gayesi üzerinde odaklanan istihsan, fıkhın ilim olarak sistemleşmesinin erken dönemlerinden itibaren ehl-i hadis uleması tarafından ciddi eleştirilere maruz kalmıştır. Bu çalışmamızda istihsan delilinin bu tenkitlerin etkisi ile hem el-i re’y hem de hadis ekolünün usul geleneğinde geçirdiği değişim ele alınmıştır. Konumuz şu iki ana düşünce sistemi arasında hukuk alanında, özellikle metodolojik açıdan etkileşimin öğrenilmesi yönünden önemlidir. Konumuzun tabiatı gereği tahlil ve kıyaslamaları genel olarak mezheplerin ve onların hukuk metodolojilerinin biçimlenmesinin son bulduğu hicretin 5. yüzyılına kadar yazılan eserler üzerinden yürüttük. Hanefilerin istihsan değerlendirmelerine kaynak olarak mezkûr döneme kadarki füru’ ve usul eserlerini aldık. Ehl-i hadis düşüncesindeki temel eleştirileri bu ekolün en ideolojik simaları olan Muhammed b. İdris eş-Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel ile beraber İbn Hazm’ın eserleri üzerinden ele aldık.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"4 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135148289","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Turtushi’s Criticims of Sufi Practices in Tahrîm al-ginâ wa’s-semâ‘","authors":"Ebru ADIYAMAN","doi":"10.56720/mevzu.1352166","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1352166","url":null,"abstract":"Endülüs’te yetişmiş âlimlerden olan Ebû Bekir Muhammed b. Velîd el-Fihrî et-Turtûşî, bid‘atler konusunda yaptığı çalışmalarıyla tanınmaktadır. Turtûşî, kitaplarında bid‘at olarak değerlendirip itiraz ettiği hususları ayet ve hadislerden, sahâbe ve tâbiîn kavillerinden ve önde gelen mezhep imamlarının sözlerinden yararlanarak reddetmektedir. Tahrîmu’l-ğinâ ve’s-semâ‘ da kendisinin bu motivasyonla kaleme aldığı risâlelerinden biridir. Nağme dinlemek, Kur’ân’ın elhân ile okunması, kadının sesi ve kadından nağme dinlenmesi, sûfilerin semâ meclislerinde raksetmeleri, bazı kimselerin tüysüz çocukların yüzüne bakarak tefekkür ettiklerini iddia etmeleri, satranç oynamanın hükmü gibi muhtelif konuları içeren bu risâlede sûfilere yönelik tenkitler öne çıkmaktadır. Müellif sûfileri musiki dinlerken Allah’ı anmak, ortamlarına coşku katmak, dans etmek, kıyafetlerini yırtıp parçalamak gibi davranışlarından dolayı eleştirmektedir. Bu çalışmada Turtûşî’nin bu tenkitleri ve delillerinin ilk kaynakları tespit edilmiş ve eleştirileriyle delilleri mukayeseli olarak incelenmiştir. Çalışma bir giriş bölümü, Turtûşî’yi ve risâlesini tanıtan bir bölüm ve eleştirilerin incelendiği bir bölümü içermekte, tespit ve tenkitlerin yer verildiği sonuç bölümüyle sona ermektedir.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"4 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135148429","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}