Folklor Akademi Dergisi最新文献

{"title":"ESKİ TÜRKÇEDE SORU EKİ","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1214944","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1214944","url":null,"abstract":"İnsanı diğer canlılardan ayıran düşünme yetisi beraberinde birçok duygunun oluşmasını sağlar. Herhangi bir durumun anlamlandırılması amacına hizmet eden bir duygu da hiç şüphesiz sorgulama güdüsüyle oluşum gösterir. İnsanlık tarihinde pek çok gelişimin temelinde yer alarak anlama çabasına hizmet eden bu güdünün temelinde yatan keşfetme duygusu yani merak duygusu, hatta öyle ki bilimlerin varlığını da oluşturan en önemli olgulardan biri olarak cevaplama olgusunun değil soru sorma olgusunun önemini artırmıştır. Hayvanlarda da görülen merak etme duygusu içgüdüsel olması yönüyle insanlarda bulunandan farklılık gösterir. Merak duygusunun bilinçli olarak eyleme dönüştüğü sorarak öğrenme, pek çok alanda mühim bir öneme sahip olmuştur. Bu alanların başında gelen bir alan da hiç şüphesiz dil bilgisi olmuştur. Sorgulamanın, vurgu yoluyla da sağlandığı bir yapıyı bir kenara koyduğumuzda görmekteyiz ki sorgulama unsuru, kelime ve ek ile sağlanmaktadır. Çalışmaların, çoğunlukla münferit bir anlam unsurunu barındıran kelime yoluyla gerçekleştirilip bir görev unsuru olan ek merkezli ele alınmaya dair mevcut çalışmaların azlığı çalışma konusunu etkilemiştir. Soru eki, Türk dilinin ekleşme dizisinde yer alarak ekleşme kültürü içerisinde ayrı bir kimlik kazanmıştır. Soru ekinin geleneksel dilcilik faaliyetlerinde farklı bir kategoride ele alınmış olması, işlevleri üzerine bulunan çalışmaların azlığı, imla hususu ve benzeri sebepler çalışmanın ortaya çıkmasında etken olmuştur. Çalışmamızın odak noktası, soru ekinin kategorik açıdan durumu ve işlevleri açısından tespit edilerek gerçekleştirilmiştir. Soru ekinin kategorik açıdan durumu, alanda temel başvuru kaynağı olan mevcut çalışmalar incelenerek ele alınmış ve nihayetinde de Türk dilinin ek sınıflandırılmasındaki yeri tespit edilerek ele alınmıştır. İşlevleri tespit edilen soru eki, Eski Türkçe döneminde yer alan çeşitli eserler kaynak alınarak işlev odaklı bakış açısıyla temel işlev ve alt işlev ilişkisi göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Ekin şekline dair kısımda soru ekinin +mU morfemi dışında da görev kategorisinde “+Ø” damga morfem ile sağlandığı görülür. Soru ekinin işlevi, çalışmanın anlaşılırlığı amacıyla ilgili her bir şivede ayrı ayrı ele alınarak mukayese edilmiş ve tablolar ile somutlaştırılmıştır. Sonuç itibariyle hem dönemler hem de tek tek eserler bazında bakıldığında soru ekinin alt işlevleri ile kullanım sıklıkları ortaya konularak insanın en temel ihtiyaçlarından biri olan “merak” duygusunu gidermek için başvurduğu soru sorma kabiliyetinin o dönem Türkçesindeki yeri gözler önüne serilmeye çalışılacaktır.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"120995641","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"FATMA ALİYE HANIM’IN “UDΔ İSİMLİ ROMANI ÜZERİNDEN MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE KADIN KİMLİĞİ VE SANATI","authors":"Mehtap Ulubasoglu","doi":"10.55666/folklor.1222484","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1222484","url":null,"abstract":"Osmanlı’da Tanzimat ile belirgin bir şekilde ortaya çıkan Modernleşme-Batılılaşma hareketleri, yüzyıllarca toplumsal yaşamdan soyutlanmış Osmanlı kadını için de bir ışık olmuştur. Tanzimat ile başlayan Modernleşme-Batılılaşma hareketleri, Meşrutiyet ile ivme kazanmış, kamusal alanda kadının varlığı daha belirgin bir yapıya bürünmüştür. Bu nokta da Fatma Aliye Hanım, yazar, çevirmen ve aktivist kimliği ile Osmanlı kadınına gerek çalışmaları gerekse yazıları ile rol model olmuştur. Ancak Osmanlı toplumunun ataerkil aile yapısı ve İslam kültürü, toplumun kadına dayattığı yaşam standardının sınırlarını genişletmek adına oldukça zorlayıcı olmuştur. Fatma Aliye Hanım’ın ise en büyük şansı babası Ahmet Cevdet Paşa ve baba gibi bildiği Ahmet Mithat Efendi’dir. Özellikle Ahmet Mithat Efendi’nin desteği ile pek çok makale ve eser yazmış, yazılarında kadının eğitimi, toplumsal ve ekonomik yaşamda kadının iffet dairesi içerisinde yer alabilmesi, konularına önem vermiştir. Kadınlara destek olmak, toplumda kadını görünür kılmak adına özellikle romanlarında güçlü Osmanlı kadını karakterini öncelemiştir. Tüm bu aktivist, sanatçı, yazar kimliğine, sosyal projelerde yer almasına rağmen Fatma Aliye Hanım’ın ataerkil yapıdan gelen muhafazakâr tutumu eserlerinde çarpıcı bir şekilde yansıma bulmuştur. Udi, bu eserlerden biridir. Eserde yazar bir taraftan güçlü kadın profilini okuyucu ile buluştururken, diğer taraftan ahlaki değer yargılarına da büyük önem atfetmiştir. Özellikle iffet konusu eserde sıklıkla dile getirilmektedir. İffet dairesinde kadının ekonomik ve sosyal bağlamda hiç kimseye bağımlı olmadan, tek başına hayatını idame ettirebilmesinin ne denli önemli olduğu vurgusu sık sık okuyucuya sunulmuştur. Roman müzisyen bir Türk kadınının ıstıraplı yaşam öyküsü üzerine kurgulanmıştır. Ancak, Musevi ve yine müzisyen olan anne ile kızının yaşam serüveni ile karşılaştırılarak övgü ve yergi temelinde anlatılmıştır. Romanın ana karakteri Bedia ile ideal bir Osmanlı-Türk kadını yaratılırken, romanın diğer iki kadın karakteri Musevi asıllı anne ve kızı Naomi ve Helula ise iffetsiz oldukları için ötekileştirilmiştir. Yazar bu sayede Osmanlı kadınına ahlak ve iffetin koruyucusu olma görevini yüklerken, kadının toplumsal yaşamda var olma çabasını da muhafazakar temeller üzerine oturtmuştur.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"8 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126335052","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"NORMAN FAİRCLOUGH’UN ELEŞTİREL SÖYLEM ÇÖZÜMLEME MODELİNE GÖRE MAHTUMKULU DİVANI’NIN İDEOLOJİ VE GÜÇ / İKTİDAR TEMELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ","authors":"Betül Müfti̇ler","doi":"10.55666/folklor.1241259","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1241259","url":null,"abstract":"Türkmen edebiyatının büyük şairi Mahtumkulu Firaki, 18. yüzyılın sonları ve 19. yüzyılın başlarına denk gelen (d. 1136 / 1724; v. 1221 /1807) yıllar arasında yaşamış, Göklen boyunun Gerkez kabilesine mensup çok yönlü bir şairdir. Klasik Türkmen edebiyatının şekillenmesine önderlik eden ve Türkmen yazı dilinin temellerine atan şair; vatan sevgisi, Türkmen birliği, sosyal eşitsizlikler, ölüm, tasavvuf, kahramanlık, insan sevgisi, mertlik ve namertlik gibi pek çok farklı konuda şiirler yazmıştır. \u0000Mahtumkulu’nun yaşadığı 18. yüzyıl Türkmenler için oldukça zor bir dönem olmuştur. İran Şahı ve Hive Hanı’nın saldırıları ve halk üzerindeki baskısı, boylar arasındaki iç çekişmeler, yerleşik hayata geçiş aşamasındaki uyum sorunları sıkıntıların başlıca kaynağı olmuştur. Bu dönemde iktidarı elinde bulunduran egemen güçler, bir yandan başat ideolojinin baskı altında tuttuğu kitlelerin rızasını kazanırken, öte yandan bu ideolojinin kültürel kurumlarda ve ürünlerde yeniden üretilmesini sağlayarak ideolojik hegemonya kurup sürdürmüştür. Eğitim, bilgi ve zenginlik gibi toplumsal kaynaklara ayrıcalıklı ulaşım olanağı sağlayan bir olgu olan iktidar, bu imkânlarla yetki, statü ve nüfuz kazanmıştır (Simpson ve Mayr 2010: 56). Tüm bunlar iktidar sahiplerinin karar verme mekanizmalarını ele geçirerek egemen güçlerin zorunluluk, kesinlik ve mutlak hakikat dili kullanmalarını da beraberinde getirmiştir. Fairclough’a göre iktidarın hizmet alanı içinde olan ideoloji, söylem pratiklerine iliştirilmiştir (Jorgensen ve Phillips, 2002: 75). Van Dijk’a göre ideoloji ise iktidar ve tahakkümü meşrulaştıran ya da geçersiz kılan ya da toplumsal sorun ve çelişkileri simgeleyen bir olgudur (van Dijk, 1997: 35). Bu noktada Foucault’nun iktidar ve söylem arasındaki ilişki konusunda vurguladıkları çalışmamız açısından da önem taşımaktadır. Ona göre, söylem iktidarı yaratır, yayar ve güçlendirir. Ancak o aynı zamanda iktidarı tüm yalınlığı ile ortaya koyar, küçümser zayıflatır ve engellenmesini sağlar. Mahtumkulu egemen güçlerin yani iktidarın baskısı ve halka zulmetmesi karşısında Foucault’nun da dediği gibi direnç göstermiş ve var olan bu haksız düzene tepkisini açık bir şekilde ortaya koymuştur, şiirlerinde bu düzeni ve bu düzene sebep olan kişileri tenkit etmiştir. \u0000Söylem çözümlemesi toplumsal sorunlara, hegemonyaya, ideolojiye ve güç ilişkilerine yönelik bir inceleme yapacak olması durumunda eleştirel söylem çözümlemesine yönelmelidir. Norman Fairclough’a göre çok boyutlu, çok fonksiyonlu, tarihsel ve eleştirel bir alan olan söylem çözümlemesi, ideoloji, iktidar ve hegemonya kavramlarına odaklanmalıdır. \u0000Mahtumkulu, devletin her alanda kontrolü elinde tuttuğu bir çağda, çağının çok ötesine geçerek şiirlerini bir propaganda ve bir bildiri olarak kullanmış var olan düzene ve her türlü zorlamaya meydan okumuştur. Bu sebepledir ki Mahtumkulu Divanı’nında gizli ve örtük ideolojik etkileri, güç / iktidarın dayattığı kapalı iletileri, hegemonyanın işleyişini söylemsel üçgende incelemek,","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"82 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115030216","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"M. FUAT KÜRKÇÜOĞLU’NUN “ÇAPIT TOP” KİTABINDA HALKBİLİMSEL UNSURLAR","authors":"Ömer Kirmizi","doi":"10.55666/folklor.1232399","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1232399","url":null,"abstract":"Halk kültürü ürünlerinin farklı disiplin ve alanlarda kullanımı; folklorun doğası gereği ilişkili olduğu bilim dallarının çokluğu ve insanla bağlantılı olan her şeye temas etmesiyle ilgilidir. Tarihî süreç içerisinde Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması ve yeni devletin ulus-devlet paradigması üzerine kurulması, dikkatleri halka ve halka ait olan unsurlara yöneltmiştir. Bu da beraberinde folklorik unsurların farklı alanlarda kullanımını mümkün kılmıştır. Yapılan incelemelerde dizi, sinema, tiyatro, resim, reklamcılık vb. alanlarda halk kültürü unsurlarından yararlanıldığı görülmüştür. Bu itibarla Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze değin halk kültürü ürünleri edebî eserlerin de beslendiği temel kaynakların başında gelmektedir. \u0000Bu çalışmada M. Fuat Kürkçüoğlu’nun kaleme aldığı “Çapıt Top” isimli anı-roman, bünyesindeki halk kültürü unsurları açısından incelenmiştir. İsmiyle de belli bir döneme göndermede bulunan Çapıt Top adlı eser, Şanlıurfa’nın 1950’li yıllarına ait görünümünü maddi ve manevî kültür unsurları açısından yansıtması itibarıyla zengin bir eserdir. Bu zenginlik eser içerisinde zaman zaman doğrudan bilgiler verilerek bazen de günümüzle karşılaştırmalar yoluyla ele alınmıştır. Kurgunun asıl öğesi olan gelenek teması, değişim ve dönüşümle ilişkilendirilerek bahsedilen dönemin kültürel panoraması çizilmiştir. Eserde halkbilimi kadrolarının neredeyse tamamına temas edecek zenginlikte malzeme roman kurgusu içerisinde okuyucuya sunulmuştur. \u0000Çapıt Top adlı eserin bir ilçe belediyesi tarafından basılması, SOKÜM’ün gelecek kuşaklara aktarılmasında yerel yönetimlerin aktif ve teşvik edici rolüne örnek gösterilebilir. Mahallî idarelerin bu misyonla hareket edip müzecilik, yayın, toplumsal uygulamalar, şölenler gibi kalemlere destek vermesi kültürel çeşitliliğin korunması, yaşatılması ve aktarılması için büyük bir önem arz etmektedir. \u0000Çalışmamızda Çapıt Top isimli eserde geçen halkbilimi unsurları, halkbiliminin kadroları bağlamında başlıklandırılarak ele alınıp değerlendirilmiştir. Bu kapsamda kitabın “anonim halk edebiyatı, bayramlar/törenler/kutlamalar, sosyal değerler/sosyal tipler/stereotipler, geçiş dönemleri, giyim-kuşam unsurları, oyun/eğlence, dinî ritüeller/inanışlar, meslekler, halk mutfağı ve sofra ritüelleri, halk hekimliği, halk mimarisi, halk takvimi” gibi unsurlar açısından zengin bilgiler ihtiva ettiği ortaya konulmuştur. Bu yönüyle Şanlıurfa yöresindeki kültürel değişim ve dönüşüm tespit edilmiştir. İncelememiz sonucunda bu tip eserlerin karşılaştırmalı çalışmalar yapacak bilim adamları için önemli bir kaynak olduğu ortaya konulmuştur.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132919123","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"KIRGIZİSTAN’DA BİR MEMORAT ÖRNEĞİ \"ALBASTI\" VE FEMİNİST BAKIŞ AÇISI","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1128203","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1128203","url":null,"abstract":"Hemen hemen tüm toplumlarda uyku esnasında insana huzursuzluk verdiğine inanılan tuhaf varlıklarla ilgili hikâyeler anlatılmaktadır. Bir dış kuvvet tarafından baskıya maruz kalan insanlar her şeyin farkında olmakla birlikte hiçbir şey yapamamaktan şikâyet etmektedirler. Bazen de bazı tuhaf sesler duyup tuhaf görüntüler görüp onlarla iletişime girmektedirler. Bunlardan birinin Türk halklarındaki genel adı \"Albastı\"dır. Bu tip halk inanışlarına memorat denmektedir. Memoratlar insanların günlük hayatlarını etkileyen günlük hayatla ilgili sözlü ve korkutucu anlatımlardır. Bu hikâyelerin kökeni ve kaynağı doğaüstü varlıklardır. Olaylar anlatıcının kişisel katkılarıyla güçlenir ki bunun nedeni olarak da insanoğlunun bazı olaylar karşısında mantıklı ve gerçekçi bir yaklaşım sergileyememesi gösterilebilir. Bu öyküler genelde korkutucu ve yasaklayıcı hikâyeler olup mitolojik dayanakları olan sözlü anlatılardır. Buradaki amaç özellikle genç nesillere kapalı yoldan öğütler verip onları eğitmektir. Memoratlarda olağanüstü varlıklar genelde; cinler, ruhlar, şeytan ve insanda korku duygusunun peyda olmasını sağlayan varlıklardır. Bu varlıkların evin içinde bazen tuhaf sesler çıkardığına da inanılmaktadır. Genelde uyku ile uyanıklık arasında nefes alışveriş ile ilişkili olduğu düşünülen uyku esnasında adeta felç geçirmişçesine kişinin hareket etmesini engelleyen ve Kırgızlar arasında \"Albastı\" olarak adlandırılan bu varlıkla ilgili birçok hikâye anlatılagelmektedir. Tıpkı yukarıda bahsedildiği gibi insana uyku anında gelen bu mitolojik varlık insanı boğmaya çalışır. O esnada \"dumana benzeyen mahluk beni tuttu.\", \"Şeytanın azabından Allah’a sığınırım\" diyerek boğucu ve ıslık çalan bu varlığın uzaklaştırıldığına inanılır. Dinin de etkisiyle kişiler dualar, sureler hatta ayetler okuyarak ve muska yaptırarak bu varlıklardan kurtulmaya çalıştığı gibi \"ardıç\" yakıp tütsüleme yaparak da kötü ruhlardan evler, iş yerleri hatta pazar gibi açık alanları bile arındırmaya çalışırlar. Kırgızlarda Albastı doğaüstü güçlere inanmayan inanların bile uykusunda yakalanmış olduğu tabiat üstü bir varlıktık. Genelde çirkin bir kadın siluetinde ortaya çıkması ve kadınının şeytanla özdeşleştirilmesi sebebiyle Bişkek’teki feminist gençler bu duruma tepki göstermektedirler. Bunun nedeni olarak da ataerkil toplumun kadını küçümsemesi, ona belirli rolleri biçmesini göstermektedirler.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"35 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-02-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125653041","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"KLARNETİN ÜÇÜNCÜ OKTAV “LA-Sİ- DO” SESLERİNİN DOĞRU ÇIKMASINI HEDEFLEYEN ÇALIŞMA ÖNERİLERİ","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1229916","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1229916","url":null,"abstract":"Bu çalışma, klarnet öğretiminde karşılaşılan “La-Si-Do” seslerinin kolay ve rahat çıkmasını sağlayan altı çalışma önerisi ve iki eser çalışması hazırlanarak ortaya konmuştur. Çalışma da bahsi geçen notaların seçilmesindeki en büyük etkenlerden biri klarneti üflediğimizde doğru ve düzgün olmayan seslerin ortaya çıkmasıdır. Alttan çıkan kalın sesin (doğru olmayan ses) düzeltilebilmesi için bu çalışmanın gerekli olduğu düşünülmüştür. Özellikle seslere yeni başlayan kişiler bu sesleri halletmeden bir sonraki oktavdaki seslere geçmesi oldukça zor olacaktır. Her çalışma önerisi, bir sonraki aşamayı da hazırlayıp genel tekrarlarla pekiştirilmesi amaç edinilmiştir. Sesleri temizlemek ve doğru entonasyonda çıkışını sağlayabilmek için seslere uygun çalışma önerisi, etüt ve egzersiz yapmanın çözümü kolaylaştıracağı saptanmıştır. Çalışma önerilerini de yaparken, kişi ya da kişilerin yazılan eserleri çalışırken daha rahat çaldığını ve seslerin daha temiz olduğu gözlenmiştir. Bu çalışma da amaç istenen notaların daha kısa zamanda daha verimli, doğru ve çözüm odaklı olmasıdır. “La-Si-Do” seslerini çözümlerken aynı zamanda nüans-tını ve ton kontrolünü sağlamak adına nüans farklarının ayrımını da belirgin bir şekilde yapılması istenmiştir. Böylelikle sadece belirtilen sesleri halletmenin yanı sıra tiz seslerdeki ton kontrolü de sağlanmış olacaktır. Beynin birkaç noktada düşünmesini hedefleyerek oto kontrol sisteminin sadece “La-Si-Do” seslerini değil aynı zamanda bir bütün halinde ( pasaj-ton-nüans- entonasyon - artikülasyon vb.) incelenmesi de hedeflenmiştir. Makalede belirtilen seslerde sorun yaşayan ve yaşayacak olan kişi ya da kişilerin izlemesi gereken çalışma önerileri etüt ile zenginleştirilecek biçimde tasarlanmıştır. Etüt, eser, sonat ve konçerto vb. çalışmalarında yol haritası doğru bir şekilde ve rutin olarak tekrarlandığında “La-Si-Do” seslerinde sorun yaşanmadığı sonucuna ulaşılmıştır.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"52 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-02-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126171109","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"SSCB DÖNEMİ KÜLTÜR POLİTİKALARINA GENEL BİR BAKIŞ","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1194932","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1194932","url":null,"abstract":"Sovyetler Birliği, içinde farklı inanç, dil ve kültürden halkların bir arada yaşadığı ve bu halkların yıllar içinde birbirini benimseyip, kabullendiği ya da kabullenmeye mecbur bırakıldığı bir coğrafyadır. Yüzlerce yıllık Çarlık Rusya İmparatorluğu’nun yıkılarak yerine Sovyetler Birliği’nin inşa edilmesi dil, din, eğitim, sanat gibi birçok alanda farklılık yaratmıştır. Çarlık Rusya’nın uyguladığı sömürge faaliyetleri, SSCB ile “halkların kardeşliği, eşitlik, özgürlük, demokrasi, komünizm, sosyalizm” sloganları başlığı altında, farklı yöntemlerle uygulanmaya devam edegelmiştir. SSCB dönemi kültür ve dil politikaları, alfabe değişikliği, eğitim, din, sinema, tiyatro, kültür ve sanat alanında yapılan faaliyetler bu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada Ekim Devrimi’yle birlikte kurulan Sovyetler Birliği’nin iki ana karakteri olan Vladimir Lenin (1870-1924) ve Josef Stalin’in (1878-1953) geliştirdiği kültür politikalarına, uygulanan yaptırımlara, dil, eğitim, sinema ve tiyatro alanında gerçekleştirilen faaliyetlere değinilmiştir. Sovyetler Birliği’nde uygulanan kültür politikalarının çok yönlü bir konu olması ve içinde farklı birçok kavramı barındırması sebebiyle bu çalışma sözü edilen alt başlıklarla sınırlandırılmış ve genel hatlarıyla değerlendirilmiştir. Çalışmada ayrıca kültür politikasının tanımına, Rusya’da kültür politikası alanında yapılan çalışmalara, geliştirilen kuramlar ve kuramcılara yer verilmiştir. Makalede bunun yanında, yeni hükümetle birlikte toplumun yeniden yapılandırılma sürecinde etkili olan fikirler, Sovyetler Birliği’ne bağımlı olma maksadıyla yerel kültürlerin etkisini azaltmaya yönelik yaptırımlar ve halkın kültürel dokusunu tahrip edecek türdeki asimilasyon faaliyetleri ele alınmıştır.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"106 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-02-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131054911","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ANTALYA KALEİÇİNDE BULUNAN HAYAT AĞACI MOTİFLİ SECCADE DOKUMALARI","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1231051","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1231051","url":null,"abstract":"Antalya/Kaleiçi, tarihi ve turistik yapısı itibariyle birçok halı-kilim mağazasına ev sahipliği yapmaktadır. Mağazalara Türkiye’nin dört bir tarafından el dokumaları gelmektedir. Bu mağazalarda toplanan dokuma örneklerinin bir kısmı arşivlenmekte bir kısmı da satılmaktadır. Bazı dokuma örnekleri çeşitli eskitme metotları ile eskitilerek daha yüksek fiyatlara satılmaktadırlar. \u0000Bu çalışmada 2014-2019 tarihleri arasında Antalya/Kaleiçi bölgesinde yapılan alan araştırması sonucu; bu bölgede bulunan koleksiyonerler ve halı-kilim mağaza sahiplerinin arşivlediği dokuma örnekleri incelenerek, Hicret Halı-Kilim mağazası arşivinde bulunan örnekler kataloglanmıştır. Kaynak kişilerce; kataloglanan bu ürünlerin zamanla yüksek fiyat karşılığında satıldığı bilgisi aktarılmıştır. Bu satışların tamamı yurtdışına yapılmaktadır. Özellikle İngiltere, Amerika, Kanada gibi ülkelerin küçük ebatlı dokuma örneklerine ilgisinin fazla olduğu bilgisi aktarılmıştır. \u0000Üretimi ve kullanımı günümüzde azalmış olan el dokuması ve seccade örneklerinin kataloglanarak gelecek kuşaklara aktarılması önem arz etmektedir. Bize ait olan değerlerin önce arşivlenip daha sonra satışa sunulması kültürel erozyonun apaçık göstergesidir. Günümüzde teknolojik gelişmeler bir yandan hayatımızı kolaylaştırırken diğer yandan üretimi azalmış olan dokuma kültürümüzün de kaybolmasına sebep olmaktadır. Önceleri Anadolu’da her geç kızın çeyizinde bulunan ve bizzat kendisinin de dokuduğu dokuma seccadeler günümüzde artık yapılmamakta, el dokuması seccadelerin yerine fabrikasyon ve sentetik malzemeler ile üretilmiş seccadeler kullanılmaktadır. Tüm bu sebeplerden dolayı Antalya/Kaleiçi Hicret Halı-Kilim mağazası arşivinde bulunan fakat her an satılarak yurtdışına çıkabileceği düşünülen bu seccade dokumalarının kataloglanması son derece önemlidir. \u0000Yapılan alan araştırmasında; özellikle Türk kültür ve sanatında birçok alanda karşımıza çıkan ve kullanımı oldukça yaygın olan hayat ağacı motifli seccade dokumaları incelenmiştir. İncelemeler sonucunda 35 adet kilim seccade bulunmuş bunlardan yedi adet hayat ağacı motifli dokuma kilim seccade araştırmaya dahil edilmiştir. Kaynak kişiden alınan bilgilerden kilim seccadelerin yaklaşık en az 25 yıl ile en fazla 80 yıl arasında oldukları tespit edilmiştir. Boyutları ende 70-99 cm, boyda ise 116-134 cm arasında değişmektedir. Seccadeler birçok farklı bölgeden getirilerek arşivlenmiştir. Yedi adet seccadeden üç adedi Denizli, iki adedi Konya, bir adedi Uşak ve bir adedi de Manisa yöresine ait dokumalar olduğu saptanmıştır. Genel olarak sentetik boya kullanılmıştır, sadece bir adedinde doğal boya kullanılmış olduğu anlaşılmaktadır.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"134 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-02-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122062209","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"GELENEĞİN DİJİTAL KÜLTÜR ORTAMINA AKTARIMI BAĞLAMINDA “ÂŞIKLAR KAHVESİ”","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1224129","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1224129","url":null,"abstract":"Kahvehaneler, âşıklık geleneğinin en önemli icra mekânıdır. Âşıklar bu mekânlarda saz çalmakta, türkü söylemekte ve hikâye anlatmaktadır. 16. yüzyıldan bugüne kadar kahvehaneler bahse konu olan işlevlerini koruyarak sürdürmüştür. 16. yüzyıldan günümüze kadar geleneksel âşık kahvehaneleri varlıklarını devam ettirmesine karşın günümüzde bu kahvehaneler kaybolma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Kahvehanelerde oluşan bu durum âşıklık geleneğini olumsuz şekilde etkilemektedir. Âşıklar, kahvehane ortamında icralarını gerçekleştiremediği gibi gerçekleştirebilecek bir başka mekân da bulamamışlardır. Düzenlenen kimi etkinlikler, anma programları vb. gibi dar icra alanlarında nadir bir şekilde icralarını gerçekleştirmektedirler. Medya ortamının gelişmesi ve âşıkların bu ortamı tanımaları ile -tabir yerinde olursa- âşıklar için yeni bir çağ başlamıştır. Bu açıdan medya ortamı, âşıkların icralarını sergileyebilecekleri, kendilerini tanıtabileceği bir bağlam rolünü üstlenmiştir. Özellikle internet ortamı ve onun ürünü olan sosyal medya bahse konu olan durumda etkili olmuştur. Bu kapsamda âşıklar, icralarını medya ortamında gerçekleştirmeye başlamış, bu ortamda birlik oluşturarak âşıklık geleneğini yaşatmayı ve gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlamışlardır. Dijital ortamlardan birisini teşkil etmesinin yanında dünyada yaygın bir şekilde kullanılan sosyal medya platformu olan Facebook’ta, 23 Şubat 2011’de kurulan ve Âşık Cemal Divanî ile Hacer Alioğlu Yakuti’nin sahibi olduğu “Âşıklar Kahvesi” adlı grup/sayfa da âşık kahvehanesi geleneğinin yaşatılması amacına hizmet etmektedir. Bu grup, kaybolmaya yüz tutan geleneksel âşık kahvehanelerini folklorun yeni araştırma sahası, âşıklık geleneğinin yeni icra bağlamı olan internet ortamında yaşatmaya çalışmaktadır. Geleneğin güncellenmesi veya yeni bir ortama aktarımı bağlamında değerlendirilebilecek olan “Âşıklar Kahvesi”, birçok avantajı birlikte getirmektedir. Bu şekliyle âşıklar, icralarını gerçekleştirmekte, örgütlenmekte, birbirleri ve halkla iletişim kurmakta, ücretsiz bir şekilde icralarını daha fazla kişiye ulaştırmak ve kendilerini tanıtmak gibi avantajları elde etmiş olmaktadırlar. Ayrıca yine bahse konu olan ortamda canlı yayınlar aracılığıyla geleneğin yaşama ve yaşatılmasına hizmet etmektedirler. Bu kapsamda çalışma içerisinde, “Âşıklar Kahvesi” hakkında elde edilen veriler yorumlanarak bilgi verilmeye çalışılmış, geleneksel âşık kahvehaneleri ile “Âşıklar Kahvesi”nin benzer ve farklı yönleri mevzubahis edilmiştir. Bütün bunlardan yola çıkılarak ele alınan konu bağlamında kimi önerilere yer verilmiştir.","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"30 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-02-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116224298","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"UYGULAMALI HALK BİLİMİ VEYA GELENEĞİN POPÜLERLEŞTİRİLMESİ: AYNA MÜZİK GRUBU ÖRNEĞİ","authors":"","doi":"10.55666/folklor.1176208","DOIUrl":"https://doi.org/10.55666/folklor.1176208","url":null,"abstract":"Modernizmle birlikte insana duyulan ilginin artması, sosyal bilimlerin bilim alanları içerisinde yükselmesine ve toplum üzerine araştırma yapan birçok disiplinin ortaya çıkmasına olanak tanımıştır. Sosyal bilimler içerisinde, insan ve toplum üzerine araştırma yapan disiplinlerden biri olan halk bilimi, “yok olan kültürü” koruma misyonuyla ortaya çıkmış ve ilk dönem çalışmalarında kültürü derleme yaparak korumaya çalışmıştır. Fakat halk biliminin ilerleyen dönem çalışmaları göstermiştir ki, kültür derlenerek değil yaşatılarak korunabilmektedir. Bu durum halk bilimi çalışmalarında, kültürün korunması açısından yeni yaklaşımların ortaya çıkmasına olanak tanımıştır. Bahsedilen yaklaşımlardan biri ilk çıkışını İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yapan uygulamalı halk bilimi yaklaşımıdır. Halk bilimine dair verilerin sosyal yaşamda aktif bir şekilde kullanılmasını amaçlayan uygulamalı halk bilimi yaklaşımı, yüklendiği misyon ile kültürün gelecek kuşaklara aktarılmasında önemli bir noktada durmaktadır. Aynı zamanda bu yaklaşımın, halk bilimini toplumsal bir fayda sağlayacak şekilde güncellemeyi amaç edindiğini de söyleyebiliriz. Dolayısıyla uygulamalı halk bilimi çalışmalarını müzik, sinema, hediyelik eşya sektörü, görsel sanatlar vb. birçok farklı alan üzerinden okumak mümkündür. Uygulamalı halk bilimi yaklaşımları bilinçli bir şekilde gerçekleştirilebileceği gibi, bilinçsizce de ortaya çıkabilir. Bu açıdan bakıldığında çağdaş sanatçıların da kimi zaman uygulamalı halk bilimi çalışmalarına örnek oluşturabilecek eserler ürettiği görülmektedir. Çağdaş sanatçıların ürettiği bu eserler hem kendi sanat güçlerine hem de geleneğin popülerleşmesine katkı sağlamaktadır. Bu cümleden yola çıkarak sanatçı, eser ve uygulamalı halk bilimi yaklaşımı arasında, popülarite açısından, karşılıklı bir ilişkinin olduğu söylenebilir. Uygulamalı halk bilimi yaklaşımları ışığında geleneğin popülerleştirilmesini müzik sektörü üzerinden ele alan bu çalışmada, Ayna müzik gurubu örnek olarak seçilmiştir. Çalışmada Ayna Grubu’nun şarkı sözleri, müzikleri ve klipleri incelenerek yaptığı yorumlarda gelenekten ne şekilde yararlandığı, bunun sonucunda geleneğin popülerleştirilmesinde nasıl bir rol oynadığı ve bütün bu sürecin uygulamalı halk bilimi çalışmaları ile bağlantısı yorumlanmaktadır. Ayna Grubu eserlerinde kimi zaman folklorik bir ögeyi (türkü), elektrogitar gibi popüler müzik aletleri ile yorumlarken kimi zaman ise bir türkünün müziğinden esinlenerek orijinal bir şarkı üretmektedir. Yine Ayna Grubu kimi şarkılarında bir âşığın sözlerine kendi sözlerini de ekleyerek yeni bir şarkı oluştururken kimi şarkıların da ise Ezo Gelin gibi bir halk hikâyesine atıfla orijinal şarkılar üretebilmektedir. Ayrıca incelenen şarkıların birçoğunda geleneksel hikâye ve kahramanlara da atıf yapıldığı görülmektedir. Ayna Grubu’nun birçok çalışmasında folklorik bir altyapıyı kullanması sanat başarısının artmasını sağlarken bu durum aynı zamanda folklorik ögelerin de popülerleşmesine olanak tanımaktadır","PeriodicalId":112951,"journal":{"name":"Folklor Akademi Dergisi","volume":"162 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122836873","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}