{"title":"Forma edytorska tygodnika „Przyjaciółka” – inspiracje i przemiany. Część 1: lata 1948–1956","authors":"Katarzyna Wodniak","doi":"10.12775/se.2022.00036","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00036","url":null,"abstract":"Prasowy przebój czytelniczy PRL-u, tygodnik „Przyjaciółka”, doczekał się wielu opracowań odnoszących się w głównie do jego zawartości, analizowanej w różnych kontekstach i perspektywach. Znacznie rzadziej podejmowano temat jego formy wydawniczej – kształtu edytorskiego, szaty graficznej, liternictwa czy typografii – ważnych narzędzi komunikacji wizualnej niosących określone przesłanie propagandowe politycznego dysponenta czasopisma. Te właśnie elementy zostały zarysowane w ujęciu chronologicznym, ze szczególnym wskazaniem na okres, kiedy wychodziło ono pod szyldem Instytutu Prasy Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik” (III 1948–II 1951) oraz w pierwszych latach istnienia w Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa” (III 1951–1956). Punktem wyjścia analizy jest bezpośrednia poprzedniczka „Przyjaciółki”, przedwojenny ogólnopolski dwutygodnik „Moja Przyjaciółka” z wielkopolskiego Żnina ukazujący się w latach 1934–1939. Za jego oprawę graficzną odpowiadali młodzi absolwenci Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu, tworzący dla tego pisma m.in. oryginalne ilustracje okładkowe. Choć tygodnik „Przyjaciółka”, wierny konwencjom realizmu, tego rodzaju rozwiązań na swoje okładki nie przenosił i posługiwał się fotografiami, na swojej tylnej okładce przez wiele lat zamieszczał jednak reprodukcje dzieł malarskich, a do jego rysowników w omawianym i późniejszym okresie należeli: Władysław Buśkiewicz, Jadwiga Lipowska, Antoni Uniechowski, Grażyna Staszko, Ada Święcicka, a także sporadycznie Maja Berezowska. Wysokie nakłady, sięgające nawet 2 mln egzemplarzy na numer, czyniły z niego, mimo wszystko, narzędzie kształtowania smaku estetycznego wielomilionowego audytorium.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85628237","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wstęp","authors":"Magdalena Bizior-Dombrowska, Patryk Chłopek","doi":"10.12775/se.2022.00046","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00046","url":null,"abstract":"Wstęp do numeru „Sztuki Edycji” zatytułowanego „Książka bez granic”.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"84363121","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Inna forma: książka artystyczna jako reinterpretacja „czarnej sztuki”","authors":"A. Juchnowicz","doi":"10.12775/se.2022.00039","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00039","url":null,"abstract":"Tytuł artykułu jest nawiązaniem do książki Muzeum czarnej sztuki. Katalog inkunabułów Biblioteki Gdańskiej PAN Beaty Gryzio (słowo/obraz terytoria, 2012). Wiele z prezentowanych tam obiektów stało się inspiracją dla autorki, chociażby ze względu na oprawę – jak książki „na łańcuchach” przypominające zakazaną księgę z Imienia Róży Umberta Eco. Inne inspirowały ze względu na treść oraz sposób jej przedstawienia. W dzisiejszych czasach nie powstają już książki, w których tekst napisany jest ręcznie.\u0000W artykule omówiono rodzaje oprawy, materiały oraz techniki rysunku i druku lub pisania tekstu, które mogą wywodzić się z inspiracji inkunabułami, by stwarzać interesujące interakcje między współczesną książką artystyczną a jej odbiorcami. Przykłady takich prac to książki miniaturowe z odkrytym, wyokrąglonym grzbietem, twardą okładką i kapitałką szytą na składkach; studencka instalacja z notatnikami zapełnionymi autografami, które autor poddał niszczącym działaniom czterech żywiołów; książka ilustrowana fotografiami ze starego albumu, której narracja opowiada zagadkową przemianę głównego bohatera, a dzieło opatrzone jest odręcznymi notatkami autorki; książka-rekwizyt z juty i gęsich oraz kogucich piór, z ilustracjami na cienkiej bibule i wątkami z XIV-wiecznych książek, które mogłyby być aktualne także dziś.\u0000Czasami książka artystyczna w ostatecznej formie może niewiele różnić się od „zwykłej” książki, ale proces jej powstawania jest zupełnie inny. Nie wychodzi ona od tekstu, ale od myślenia obrazami. Często te dwie drogi spotykają się na jakimś etapie i wzbogacają interpretację tematu.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86192063","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Alegorie dzielenia się obrazami (na podstawie praktyki edukacyjnej)","authors":"D. Dąbrowska","doi":"10.12775/se.2022.00040","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00040","url":null,"abstract":"Artykuł jest podsumowaniem dorobku Pracowni Projektowania Wydawnictw Multimedialnych i Książki Artystycznej prowadzonej w latach 2013–2021 w Akademii Sztuki w Szczecinie. Tytuł Alegorie dzielenia się historiami jest rozwinięciem tematu na podstawie praktyki edukacyjnej związanej z autorskim programem Pracowni. \u0000Książka jako obiekt sztuki stanowi chętnie wybierane medium, zwłaszcza przez najmłodsze pokolenia artystów. Jest uniwersalnym i wielowymiarowym językiem wypowiedzi. Doskonale wpisuje się w kontekst sztuki współczesnej z jej historiozoficznym zapleczem. Wszelkie formy i przejawy zjawiska, jakimi są artbooki, doczekały się wielu pogłębionych analiz, jednak z uwagi na duży progres tego nurtu cenny okazuje się każdy rodzaj refleksji i próby definiowania. Odważne i niejednokrotnie wnikliwe studenckie eksperymenty projektowe są asumptem do tej prezentacji.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82880665","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Przewodnik edytorski za 2022 rok","authors":"K. Płońska, Filip Bukowski","doi":"10.12775/se.2022.00045","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00045","url":null,"abstract":"Przewodnik edytorski za 2022 rok.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91027374","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Jak Jan Kuglin poszukiwał ideału „książki pięknej”","authors":"Katarzyna Krzak-Weiss","doi":"10.12775/se.2022.00024","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00024","url":null,"abstract":"Przedmiotem artykułu jest analiza wybranych edycji bibliofilskich powstałych podczas przypadającego na dwudziestolecie międzywojenne poznańskiego okresu działalności jednego z ciekawszych podówczas typografów – Jana Kuglina. Celem owej analizy jest pokazanie prowadzonych przez Kuglina poszukiwań ideału pięknej książki, w których niemałą rolę odegrały inspiracje dokonaniami najlepszych zagranicznych projektantów (przede wszystkim Thomasa Jamesa Cobden-Sandersona) i które jednocześnie idealnie wpisały się w nurt dyskusji toczących się wówczas w rodzimym kręgu (dość wspomnieć Przecława Smolika czy Stanisława Lama).","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86172425","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Książka kongenialna czy po prostu dobry projekt? Refleksje nad layoutami książek z różnych epok","authors":"Klaudia Socha","doi":"10.12775/se.2022.00032","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00032","url":null,"abstract":"W artykule postawiono tezę, że współczesny termin „książka kongenialna” oznaczający harmonijne połączenie treści utworu (tekstu wraz z materiałem dodatkowym, w tym również graficznym) i jego funkcji w postaci odpowiedniej formy, czyli projektu typograficznego uwzględniającego wszelkie potrzeby czytelnika oraz jego realizację z użyciem odpowiednich materiałów (papieru, oprawy itp.), można rozszerzyć także na książki dawne.\u0000Wśród współczesnych przykładów książek kongenialnych znalazły się prace Andrzeja Tomaszewskiego, który podkreśla, że projekt typograficzny musi wynikać z tekstu, oddawać jego charakter i spełniać konkretną funkcję, np. poznawczą, dydaktyczną lub estetyczną.\u0000Te zasady nie są jednak wynalazkiem ostatniego półwiecza, lecz były stosowane przez projektantów książek od czasów najdawniejszych, o czym świadczą analizy publikacji z różnych epok. Zestawienie rękopisu biblijnego, podręcznika i atlasu anatomicznego, publikacji hagiograficznej, tomu poetyckiego i książki popularnonaukowej dowodzi, że każda z tych książek została starannie zaprojektowana, tak by uwydatnić treść i spełnić konkretną funkcję. Każda z nich ma również cechy typowe dla czasu swego powstania, co pozwala zauważyć, które elementy prac są uniwersalne, a które wynikają z tzw. gustu epoki.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"89254380","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Problemy związane z przygotowaniem wydania liryków Kniaźnina – na przykładzie ód z V i VI księgi Rękopisu Puławskiego","authors":"B. Bednarek","doi":"10.12775/se.2022.00031","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00031","url":null,"abstract":"Przedmiotem opracowania są problemy związane z przygotowaniem edycji krytycznej liryków z Poezyj Franciszka Dionizego Kniaźnina ręką własną pisanych (tzw. Rękopis Puławski), spostrzeżenia poczynione w trakcie tej pracy oraz zaproponowane rozwiązania metodologiczne na przykładzie ód z V i VI księgi manuskryptu. Artykuł dotyczy m.in. kwestii języka Franciszka Dionizego Kniaźnina oraz dylematów związanych z zapisem (szczególnie w odniesieniu do interpunkcji oraz małych i wielkich liter), niekiedy wymagających odczytania fragmentów tekstu na nowo i podjęcia decyzji, jakie rozwiązanie najbardziej pasuje do wymowy całego utworu. Autorka skupia się również na zagadnieniu mnogości i różnorodności przekazów (drukowanych i rękopiśmiennych), a także zwraca uwagę na wiersze, które należy uznawać za teksty równoprawne.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"75518357","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Książkowe znaki proweniencyjne – komunikacja ponad granicami epok","authors":"P. Pawlak","doi":"10.12775/se.2022.00034","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00034","url":null,"abstract":"Książkowe znaki proweniencyjne i biblioteczne magazyny druków zbędnych, ich mikrobiom i oddziaływanie książek na innych aktantów układu, to znakomity materiał i przestrzeń dla badaczy reprezentujących metodologiczny zwrot ku materialności w analizie historycznej. Namysł nad pokonywaniem granic epok przez książki dopełniają studia dwóch przypadków. Pierwszym są Satyry Nicolasa Boileau-Despréaux w swobodnym przekładzie Jana Onufrego Gorczyczewskiego z 1818 roku, ozdobnie oprawiony wolumin z wszytym listem dedykacyjnym i wielością śladów pozostawionych przez kolejnych właścicieli, będący niegdyś narzędziem transcendentnej komunikacji wielu pokoleń rodziny Chrzanowskich herbu Suchekomnaty. Drugie studium dotyczy trzeciego tomu dzieła Euzebiusza Amorta, Theologia eclectica moralis et scholastica..., jednego z tak zwanych dubletów Miłkowskiego, oraz znalezionych w nim znaków własnościowych między innymi XVIII-wiecznych zakonników: Idziego Kłąbczyńskiego z Kalisza i Czesława Wróblewskiego z Sejn.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"75585909","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"OpenDyslexic – font (nie)przystosowany do potrzeb dyslektyków","authors":"Patryk Chłopek","doi":"10.12775/se.2022.00030","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/se.2022.00030","url":null,"abstract":"Podstawowym zadaniem typografa, twórcy w zakresie sztuki użytkowej, jest zadbanie o czytelność swojego projektu. W pracy może jednak spotkać się z problemami, które wykroczą poza jego możliwości poznawcze – jak bowiem stworzyć książkę czytelną dla kogoś, kto inaczej niż on będzie postrzegać umieszczony w niej tekst? Zjawisko dysleksji od dawna wzbudza zainteresowanie badaczy, którym z trudnością przychodziło oszacowanie, jakie tak naprawdę są jej powody. Powstało przez to dużo teorii, które dziś, utrwalone w świadomości społecznej i postrzegane jako prawdziwe – często nawet w środowisku nauczycielskim – utrudniają jedynie właściwy rozwój dzieci, u których zdiagnozowano trudności w czytaniu. Dorośli natomiast, poszukując szybkiego i łatwego sposobu na poradzenie sobie z tym problemem, natrafiają na stworzone specjalnie na ich potrzeby, zaprojektowane na podstawie badań naukowych fonty dla dyslektyków. Jednym z nich jest OpenDyslexic Abelarda Gonzaleza, dyslektyka, który projekt stworzył na własne potrzeby i zaczął udostępniać na wolnej licencji. Jak przekonuje jednak Sally Shaywitz na podstawie badań przeprowadzonych w latach 90., za główną przyczynę zaburzeń w czytaniu należy uważać uszkodzenie konkretnego elementu systemu językowego, tzw. modułu fonologicznego. Odkrycie to pozwala podawać w wątpliwość pozytywne oddziaływanie fontów dla dyslektyków na prędkość czytania oraz liczbę wykonywanych podczas lektury błędów.","PeriodicalId":55807,"journal":{"name":"Sztuka Edycji Studia Tekstologiczne i Edytorskie","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"83532294","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
求助内容：
应助结果提醒方式：
京公网安备 11010802042870号
