Inna forma: książka artystyczna jako reinterpretacja „czarnej sztuki”

Abstract

Tytuł artykułu jest nawiązaniem do książki Muzeum czarnej sztuki. Katalog inkunabułów Biblioteki Gdańskiej PAN Beaty Gryzio (słowo/obraz terytoria, 2012). Wiele z prezentowanych tam obiektów stało się inspiracją dla autorki, chociażby ze względu na oprawę – jak książki „na łańcuchach” przypominające zakazaną księgę z Imienia Róży Umberta Eco. Inne inspirowały ze względu na treść oraz sposób jej przedstawienia. W dzisiejszych czasach nie powstają już książki, w których tekst napisany jest ręcznie. W artykule omówiono rodzaje oprawy, materiały oraz techniki rysunku i druku lub pisania tekstu, które mogą wywodzić się z inspiracji inkunabułami, by stwarzać interesujące interakcje między współczesną książką artystyczną a jej odbiorcami. Przykłady takich prac to książki miniaturowe z odkrytym, wyokrąglonym grzbietem, twardą okładką i kapitałką szytą na składkach; studencka instalacja z notatnikami zapełnionymi autografami, które autor poddał niszczącym działaniom czterech żywiołów; książka ilustrowana fotografiami ze starego albumu, której narracja opowiada zagadkową przemianę głównego bohatera, a dzieło opatrzone jest odręcznymi notatkami autorki; książka-rekwizyt z juty i gęsich oraz kogucich piór, z ilustracjami na cienkiej bibule i wątkami z XIV-wiecznych książek, które mogłyby być aktualne także dziś. Czasami książka artystyczna w ostatecznej formie może niewiele różnić się od „zwykłej” książki, ale proces jej powstawania jest zupełnie inny. Nie wychodzi ona od tekstu, ale od myślenia obrazami. Często te dwie drogi spotykają się na jakimś etapie i wzbogacają interpretację tematu.