Rasprave最新文献

{"title":"Czy przymiotnik może przybrać formę hipokorystyczną?","authors":"Olga Sokołowska, Mikołaj Rychło","doi":"10.31724/rihjj.47.1.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.1.5","url":null,"abstract":"Artykuł omawia zagadnienie klasyfikacji, funkcji oraz częstotliwości użycia pewnych form, które mogą przybierać niektóre przymiotniki w języku polskim, ze szczególnym uwzględnieniem wyrazów określających kolory. Chodzi tu o derywaty utworzone przez dodanie do podstawy słowotwórczej danego leksemu formantów takich, jak -utki, -uteńki, -utenieczki, -uśki, -usieńki, -usienieczki, -eńki, -usi oraz -uchny. Względy formalne uzasadniają określenie derywatów z wymienionymi sufiksami jako hipokorystyków, które mogą przybierać różne funkcje semantyczne i pragmatyczne. Kategoria hipokorystyków w dotychczasowych opracowaniach słowotwórstwa polskiego odnosi się wyłącznie do rzeczowników odrzeczownikowych. Niniejszy artykuł postuluje wprowadzenie tej kategorii w odniesieniu do przymiotników odprzymiotnikowych.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82250985","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"The Napoleonic Code and Polish Legal Terminology in the 19th Century","authors":"E. Woźniak, R. Zarębski","doi":"10.31724/rihjj.47.1.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.1.8","url":null,"abstract":"This paper aims to discuss the terminological influence of the Napoleonic Code on Polish legal terminology. Five major theses are formulated and supported by selected examples from two 19th century translations of the Code into Polish. We claim that, firstly, the Napoleonic Code had a major impact on the Polonisation of Polish legal lexis in the 19th century, and secondly, that where Polish legal language bears evidence of the influence of the adaptation of the Napoleonic law it is in structural calques from French and not in an increase of French borrowings in the Polish legal language; moreover, we provide evidence that the Napoleonic Code led to the redefinition of previously used terms in the Polish legal system, and finally, that it had a crucial impact on the systematisation of Polish legal terminology in the 19th century leading to its more contemporary character, closer to modern demands. The study contributes to a broader comparative analysis of the role of the Code in the history of shaping and transforming the terminological systems across national languages.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"4 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86501063","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Instrumental u hrvatskim gramatikama do kraja 19. stoljeća s naglaskom na komitativnosti i instrumentalnosti","authors":"Marijana Horvat, Ljiljana Šarić","doi":"10.31724/rihjj.47.2.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.2.2","url":null,"abstract":"U ovom radu razmatramo komitativnost i instrumentalnost kao semantičke kategorije te kako su obrađene u odabranim hrvatskim gramatikama od prve hrvatske gramatike, Kašićevih Institutiones linguae Illyricae (1604), do konca 19. stoljeća, odnosno do pojave Maretićeve Gramatike i stilistike hrvatskoga ili srpskoga književnog jezika (1899) i pobjede hrvatskih vukovaca, što je utjecalo na promjenu dotadašnje jezične norme. Temeljno je pitanje kojim se bavimo u kontekstu razmatranih gramatika naznačuju li gramatički opisi podudaranje značenja komitativnost i instrumentalnost ili ih jasno razdvajaju. Na teorijskoj je razini podudaranje i preplitanje dvaju značenja objašnjivo postojanjem jedne šire konceptualne domene koja obuhvaća i društvo i sredstvo. Istraživanja, međutim, upućuju i na važnost jezičnoga kontakta, pa je dodatno pitanje odražavaju li se u gramatikama utjecaji (gramatičkih opisa) drugih jezika.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"23 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"81594385","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Kohezija u pripovjednom diskursu osoba s afazijom","authors":"Marija Jozipović, Gordana Hržica, Sara Košutar","doi":"10.31724/rihjj.47.2.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.2.3","url":null,"abstract":"Afazija je stečeni jezični poremećaj koji nastaje uslijed oštećenja jezičnih centara u mozgu. Posljedično afazija pogađa jezičnu proizvodnju i razumijevanje na svim razinama. U novije vrijeme sve je veći interes za analizu načina na koji osobe s afazijom (OSA) organiziraju više jezične razine kao što je diskurs. Proizvodnja diskursa podrazumijeva sposobnost uspostavljanja veza uporabom kohezivnih sredstava. Poznato je da OSA imaju teškoća u uspostavljanju kohezije, no ta su istraživanja malobrojna, osobito u hrvatskom. Uz to su dobiveni proturječni rezultati o udjelima pojedinih vrsta kohezivnih sredstava koje OSA rabe u usporedbi s osobama urednoga jezičnog statusa (UJS). U dijelu istraživanja pronađeni su slični udjeli pojedinih vrsta kohezivnih sredstava kod OSA i UJS, dok druga istraživanja pokazuju kako između njih ipak postoje razlike. Ovim se istraživanjem htjelo utvrditi postoje li razlike u broju i vrstama kohezivnih sredstava u diskursu OSA i UJS. Dodatno su ispitane vrste pogrešaka koje pri uporabi kohezivnih sredstava čine OSA i UJS. Za istraživanje su izdvojeni pripovjedni uzorci OSA (n = 17) i UJS (n = 17) izjednačenih prema dobi i spolu. Analizirane su leksička, referencijalna (isključivo lične zamjenice) i konjunktivna kohezija. Dobiveni rezultati pokazuju da unatoč stanovitim odstupanjima u uspostavljanju kohezije, OSA rabe sve vrste kohezivnih sredstava, ali u manjem omjeru. Uz to OSA ne samo da češće griješe pri uporabi kohezivnih sredstava već je priroda tih pogrešaka drugačija. Međutim, nisu pronađene razlike u udjelima vrsta kohezivnih sredstava u diskursu OSA i UJS, što govori u prilog istraživanjima koja tvrde da teškoće osoba s afazijom mogu smanjiti koheziju teksta, ali je ne narušavaju u potpunosti.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"36 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77994204","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Instrumental, komitativ i karitiv u kukljičkom govoru","authors":"Mislav Benić","doi":"10.31724/rihjj.47.1.1","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.1.1","url":null,"abstract":"U članku se opisuje upotreba besprijedložnoga instrumentala te prijedloga is (s (+ instrumental)) i bez u kukljičkom govoru. Rad počinje uvodom, u kojem se daje nekoliko preliminarnih napomena. U drugom se dijelu rada obrađuju značenja, odnosno upotrebe besprijedložnoga instrumentala u kukljičkom. Tema je trećega dijela semantika i sintaksa kukljičkoga prijedloga is, koji dolazi samo s instrumentalom, a odgovara standardnomu prijedlogu s s instrumentalom. U četvrtom se dijelu obrađuje kukljički prijedlog b(r)ez. Na kraju je rada zaključak, u kojem se navode bitniji rezultati.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"3 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"76140423","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Prezimena i toponimija Dubrave na poluotoku Pelješcu","authors":"Ivana Oraić Rabušić, Domagoj Vidović","doi":"10.31724/rihjj.47.1.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.1.4","url":null,"abstract":"U ovome se radu obrađuju 33 prezimena i 142 toponimske različnice na području naselja Dubrava na poluotoku Pelješcu. U uvodnome se dijelu opisuje zemljopisni položaj naselja te donosi kratak povijesni presjek. Zatim se iznosi sažet opis govora Dubrave, osobito njegovih naglasnih posebnosti jer su u mjesnome govoru zabilježena sustavna odstupanja od novoštokavskoga naglasnog sustava (npr. silazni naglasci na nepočetnome slogu u prezentu glagola tvorenih nastavcima -avati, -ivati i -irati te u posuđenicama) iako dubravski govor pripada istočnohercegovačkomu dijalektu. U središnjemu se dijelu rada obrađuju mjesna prezimena i toponimi. Za prezimena se donose povijesne potvrde, podatci o broju nositelja i motivacijska razredba. U toponimiji se odražava geomorfološka raznolikost obrađenoga područja. Izdvajaju se toponimi tvoreni dalmatskim pridjevom san(c)tu(s) – Sutivan i Sutvid.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"14 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"84611198","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Leksikografska obrada pragmatičkih informacija u dvojezičnim rječnicima","authors":"Virna Karlić, Branka Barčot","doi":"10.31724/rihjj.47.2.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.2.4","url":null,"abstract":"Rad se bavi leksikografskom obradom pragmatičkih informacija u suvremenim hrvatskim dvojezičnim tiskanim rječnicima dvaju slavenskih (makedonski, ruski) te dvaju germanskih jezika (engleski, njemački) s hrvatskim kao polaznim jezikom. Uvodna poglavlja rada posvećena su definiciji pojma pragmatičke informacije te utvrđivanju načina i sredstava njihova prezentiranja u rječnicima. Središnji dio rada posvećen je analizi primjera leksikografskih opisa pragmatičkih informacija na makrorazini i mikrorazini izabranih rječnika, dok se u završnom dijelu rada raspravlja o mogućnostima unapređivanja njihove leksikografske obrade.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"17 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82574029","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Zapożyczenia zwrotne w języku polskim na tle porównawczym","authors":"K. Witczak","doi":"10.31724/rihjj.47.1.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.47.1.7","url":null,"abstract":"Termin zapożyczenie zwrotne stosunkowo rzadko pojawia się w opracowaniach dotyczących języka polskiego. Autor zamierza przedyskutować takie specyficzne jednostki leksykalne, które niegdyś wyszły z języka staropolskiego (lub prapolskiego) i po pewnym czasie powróciły do języka polskiego w nieco odmiennej formie lub z innym znaczeniem. Omówione zostaną następujące polskie wyrazy: gazda ‘bogatszy gospodarz (u górali)’, Lach ‘Polak; mieszkaniec równin polskich’ oraz kwark ‘cząstka elementarna’.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"33 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82661789","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Portal Fran","authors":"Andrej Perdih","doi":"10.31724/rihjj.46.2.28","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.46.2.28","url":null,"abstract":"The Fran: Dictionaries of the Fran Ramovš Institute of the Slovenian Language ZRC SAZU web portal was launched in october 2014. the content of the portal describes the Slovenian language in its contemporary literary, dialectal, and historical forms. At the time of publication, it consisted of 21 dictionaries and linguistic atlases, two language counseling services, and hyperlinks to corpora and other language resources. Perdith.indd 1017 4.11.2020. 11:35:52 1018 Rasprave 46/2 (2020.) str. 997–1018 the article focuses on the later development of the portal, wherein the main goals were the inclusion of new content and improvements to its functionality, visualization, user experience, and development of applications for Android and ioS operating systems. From 2015 to September 2019, the number of dictionaries published on the portal rose to 36. Several previously unpublished dictionaries, other language resources, and software have been added, including the ZRCola special characters input system, and the Slovenian grammars and orthographic dictionaries sub-portal consisting of publications from 1584 until the present day. Continued development of the portal has brought various innovative solutions for the presentation of dictionaries in the digital form, e.g. graphic representation of interlexemic relations, image and sound material, and the use of maps for easier geographical presentation of the areas dialectal dictionaries cover. the article also presents approaches to the integration of additional content that extends the role of the portal to the central web portal on the Slovenian language. Portal Fran: od početaka do danas Sažetak Internetski Portal Fran: Rječnici Instituta za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU osnovan je u listopadu 2014. Zauzeo je mjesto glavnog rječničkog portala za slovenski jezik. U članku se opisuje daljnji razvoj portala od godine 2015. do rujna 2019., kad je fokus bio na integriranju novih sadržaja i poboljšanju funkcionalnosti, prikaza i korisničkog iskustva te izgradnji aplikacija za operativne sustave Android i iOS. kontinuiranim razvojem portala razvijena su najinovativnija rješenja za one rječnike koji se koriste mogućnostima digitalnog objavljivanja rječnika, odnosno mrežnim grafičkim prikazom međuleksemskih odnosa, slikovnim i zvučnim materijalima i mapama za identificiranje mjesta u dijalektnim rječnicima. također se pokazuju načini integriranja dodatnih sadržaja koji portal sadržajno proširuju s rječničkog portala na središnji portal o slovenskom jeziku. Ključne besede: slovarski portal, slovar, leksikografija, slovenščina, slovenski jezik","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"46 1","pages":"533-554"},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2020-10-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69769543","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Tablični prikazi kao prilozi strukturiranosti enciklopedičkih djela","authors":"Ivan Smolčić, Zdenko Jecić, Petra Bago","doi":"10.31724/rihjj.46.2.29","DOIUrl":"https://doi.org/10.31724/rihjj.46.2.29","url":null,"abstract":"Enciklopedička djela čine sintezu znanja područja koje obrađuju, nerijetko i ukupnih ljudskih dosega u vremenu u kojem nastaju. Važan dio njihova koncepta čini strukturiranost sadržaja radi lakšega pronalaženja, razumijevanja i korištenja željenom informacijom. Važan element te strukturiranosti mogu činiti unificirani tablični prikazi podataka. ovaj rad istražuje zastupljenost, način organizacije i funkcionalnost tabličnih prikaza u nizu enciklopedičkih djela, a osobito onih za koja je utvrđeno da se koriste tabličnim prikazima kao elementima strukturiranosti. Istraživanje je provedeno na svjetskim enciklopedičkim izdanjima (Encyclopaedia Britannica, Encyclopedia Americana, Chambersʼs Encyclopaedia, World Book Encyclopedia, Brockhaus Enzyklopädie, La Grande Encyclopédie, Wikipedija) te projektima hrvatske enciklopedike (Hrvatska enciklopedija, Proleksis enciklopedija i Hrvatska tehnička enciklopedija). Sadržajnom analizom enciklopedičkih projekata utvrđeni su zastupljenost i sadržaj tabličnih prikaza te različitosti i sličnosti vrsta tih prikaza i njihova sadržaja. Također, analizirane su funkcionalnosti takva oblika strukturiranoga sadržaja u mrežnim izdanjima nekih projekata. Pokazalo se kako unificirani tablični prikazi koji prate pojedine tipske članke najviše pridonose strukturiranosti enciklopedičkih djela te otvaraju nove mogućnosti za unutarnje i vanjsko povezivanje sadržaja, razvoja ontologija i sl. evolucija tabličnih prikaza u enciklopedičkim izdanjima, od pukih prikaza usustavljenih podataka u tradicionalnim (tiskanim) izdanjima do sastavnica elemenata strukture mrežnih izdanja, otvara nove mogućnosti u razvoju enciklopedike i dovodi do promjena u pristupu izvedbi mrežnih enciklopedičkih projekata.","PeriodicalId":51986,"journal":{"name":"Rasprave","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2020-10-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69769696","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}