Вестник Торайгыров университета最新文献

{"title":"\"ВНЕДРЕНИЕ СИСТЕМЫ ГЕНЕРАЦИИ ДЛЯ ПОВЫШЕНИЯ ЭНЕРГОФФЕКТИВНОСТИ СОБСТВЕННЫХ НУЖД КОТЕЛЬНЫХ МАЛОЙ И СРЕДНЕЙ МОЩНОСТИ КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ \"","authors":"None Ж. Ш. Бермагамбетов, None А. И.Огаркова, None А. Б. Утегулов, None И. В. Кошкин","doi":"10.48081/zhpk5502","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/zhpk5502","url":null,"abstract":"\"В статье разработана система дополнительной электрогенерации собственных нужд котельной малой и средней мощности с использованием теплофикационных турбин и генераторов при утилизации вторичной теплоты на примере установок Костанайской области. Исследованы конструкции паросиловых установок, их технические и технико-экономические характеристики. В результате исследования выявлены основные причины и потенциальная эффективность внедрения системы турбина – генератор при использовании ее от источника сбросного тепла. Внедрение данной системы электрогенерации позволит сократить потребность котельных малой и средней мощности в электроснабжении собственных нужд с выдачей излишков электроэнергии в централизованную электросеть, снизить зависимость от энергетического топлива, а также обеспечить прирост энергетических мощностей. Рассмотрены вопросы энергоэффективности система турбина-генератор. Наблюдается незначительное снижение КПД системы турбогенерации вследствие повышения температуры окружающего наружного воздуха (1-2 %), а также расчетный удельный расход условного топлива, который составил 0,01-0,05 кг/Квт·ч при изменений температуры внешней среды на 5-7 0С. Доказано, что система эффективна и может вырабатывать достаточно энергии в период эксплуатации, что позволит покрыть расходы потребления электроэнергий собственных нужд котельной, сократить нагрузку на климат, а также обеспечить надежность и бесперебойность электроснабжения. Ключевые слова: вторичные энергетические ресурсы, котел, паровая турбина, турбогенератор, механическая энергия, электрическая энергия, котельная.\"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"118 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135296028","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"\"ПРЕЦЕДЕНТТІ ҚҰБЫЛЫС ЖӘНЕ ГАЗЕТ МӘТІНІ \"","authors":"None А. Ш. Каппасова, None А. С. Адилова","doi":"10.48081/icwg2355","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/icwg2355","url":null,"abstract":"\"Мақалада қазіргі күні филология ғылымында жан-жақты зерттеліп келе жатқан өзекті мәселелердің бірі – шығармашылық стиль мәтіндерінің вербалды қабатындағы интертекстуалдылық құбылысы қарастырылады. Соңғы жылдары түрлі мәтіндер фрагменттері газет тілінде белсенді қолданылып жүр. Журналистер тарапынан тақырып құруда пайда болған жаңа формат – цитация құбылысы немесе интертекстуалдылық. Мақалада осы форма оқырманның назарын аудару, мәтін тақырыбын ерекшелеу, ықшамды түрде беру мақсатында қолданылады және прецедентті мәтіндер арқылы көрсетіледі. Сондай-ақ прецедентті мәтінге сілтеме жасау арқылы ақпарат алушы адам қойылған тақырыпты түсіну үшін өзінің ойлау белсенділігін, көзқарасын одан әрі арттыра түседі. Тақырыптың басты қызметі – ақпараттық және номинативтік. Мәтін тақырыбы оқырманның мәтінге деген қызығушылығын танытуда, белгілі бір жаңалыққа, мәселеге деген эмоционалды қатынасын тудыруда негізгі орын алады. Оқырманның өзіндік көзқарасын қалыптастырады, оның есте сақталуын қамтамасыз етеді. Ғылыми мақалада бұқаралық ақпарат құралдарындағы мәтін тақырыбының осындай атқаратын қызметтерін дәл бере білетін – прецедентті құбылыс арқылы жасалған тақырып атаулары қарастырылады. Нәтижесінде мақалада отандық газет материалдары тақырыптарында цитация қағидаты арқылы көрінетін прецедентті мәтіндер қызметі зерттеледі. Олардың ерекшелігі, қолданысы талдау, жинақтау, салыстырмалы, сипаттамалық әдістері арқылы талданады. Кілтті сөздер: интертекстуалдылық, мәтін, прецедентті мәтін, газет тілі, «Стокгольм синдромы», прецедентті феномен. \"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"21 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135247140","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"\"THE CONCEPT OF HOMELAND IN B. ISKAKOV’S POETIC PICTURE OF THE WORLD\"","authors":"None M. Kildiroglu, None K. M. Shakirova, None A. Ye. Amangaliyeva","doi":"10.48081/nych5854","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/nych5854","url":null,"abstract":"\"The article is devoted to the study of the concept «Homeland» in the poetic picture of the world of the Kazakh poet B. Iskakov. The material of the study is the poetic texts of B. Iskakov, which are considered as a form of linguistic representation of the individual author’s picture of the world. The relevance of the research is stipulated by the fact that the work is carried out in the framework of modern linguistic trends (cognitive linguistics and cognitive poetics) and contributes to the solution of such an important problem of modern gnoseolinguistics as revealing the specificity of national conceptosphere and its constituent concepts. The article presents the results of the linguistic and cognitive analysis, where the national and cultural essence and mentality of the Kazakh people, the content of cognitive signs, the deep meaning of native land in the poet’s understanding are revealed through the concept «Homeland» in the language of the poet. Several interrelated conceptual fields have been identified in the structure of the «Homeland» concept («golden cradle», «immediate family», «native land», «native nature», «native home», «sacred place»), as part of conceptual fields – cognemas («nostalgia«, «beauty», «mother», «happyness», «sunrise»,) are revealed. This shows the versatility and complexity of this mental entity and allows it to be characterized as a concept. Particular attention is paid to the analysis of such specific means of verbalization of this concept in B. Iskakov’s poetic picture of the world as toponyms, the method of staggered extension of the image, compressed form of expression, bright metaphors, comparisons and epithets. Keywords: concept, conceptual model, cognema, author’s picture of the world, cognitive theory, cognitive character, worldview. \"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"36 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135247584","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ARCHETYPICAL PLOTS IN ENGLISH FOLK TALES: FEMALE ARCHETYPES OF THE MOTHER AND STEPMOTHER","authors":"None X. S. Selezneva, None А. Sh. Zhumasheva, None G. S. Ercan","doi":"10.48081/rlfm6931","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/rlfm6931","url":null,"abstract":"\"This article discusses the female archetypes presented in the characters of the stepmother and mother in English folk tales as the embodiment of the image of one of the most significant literary archetypal images «Mother». The purpose of this article is to analyze the archetypes of the stepmother and mother, which are a manifestation of the light or dark side of one archetype of the «Mother» on the material of some magical and everyday English folk tales. The work presents excerpts and examples from such folk tales as «The rose tree», «The Well Of The World’s End», «Kate Crackernuts», «The House in The Lake», «Fate of the Children of Lir», «Jack and His Golden Snuff-Box», «The Red Ettin» «Lazy Jack». In addition, an attempt is being made to present variants of the classifications of female archetype images, which today is ambiguous and not always specific. The archetype «Mother» is not necessarily the mother of the hero, it can in fact be any woman of the older generation who has a psychological influence on the hero, on his life and worldview and is not in a relationship with him The authors come to the conclusion that the female archetypal image can become a source of strength for the hero, endowing him with the ability to survive and stand against trials. However, in a negative aspect, it dooms the hero to powerlessness in the face of difficulties, weakens, makes dependent. Keywords: folk tale, English fairy tale, female archetypes, archetypal plots, linguocultureme. \"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"17 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135248006","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"\"THE IMPORTANCE OF USING ADAPTED TEXTS IN TEACHING A FOREIGN LANGUAGE \"","authors":"None A. A. Karymkhan, None M. K. Mambetova, None M. S. Kulakhmetova","doi":"10.48081/cspx2939","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/cspx2939","url":null,"abstract":"\"This article is devoted to the place and practical significance of the use of adapted texts in teaching foreign languages, the theoretical analysis of arguments against the use of authentic texts in teaching reading and results of pedagogical experiment comparing the use of authentic and adapted versions of «The Count of Monte Cristo» by Alexandre Dumas. The relevance of this issue is justified with the fact that the use of authentic texts in the methodology of teaching foreign languages can be inefficient due to the complexity of the content and learner’s language competence. Therefore, quantitative and qualitative limitation of the text material can be required, that is, the need to adapt to the certain level. Based on the above ways of organizing work with authentic adapted and authentic materials, we conducted methodological experiment to compare students’ level of comprehension when reading from authentic and adapted versions. Firstly, the learners read authentic version and then adapted version of «The Count of Monte Cristo». As a result of comprehension test, it was revealed that the average number of learner’s correct answers grew from 45 % to 85 % when they started reading the adapted version of text material. This finding suggests that implementing adapted literary texts into teaching process can create a good learning environment and enhance students’ level of comprehension at the beginning stages of learning. Keywords: adaptation, adapted texts, authenticity, motivation, language competence. \"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"45 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135248136","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ҚАЖЫМ ЖҰМАЛИЕВТІҢ ФОЛЬКЛОРТАНУДАҒЫ ІЗДЕНІСТЕРІ","authors":"None *А. С. Сатыбалдин","doi":"10.48081/jket2923","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/jket2923","url":null,"abstract":"\"Бұл мақалада қазақ әдебиеттану ғылымының үш саласын (әдебиет теориясы, тарихы мен сынын) дамытуға өзіндік үлес қосқан академик Қажым Жұмалиевтің фольклортану саласындағы ізденістерін саралауға талпындық. Қажым Жұмалиев өткен ғасырдың қырқыншы жылдары-ақ ғылыми-педагогикалық қызмет жолында көрнекті қаламгер, зерделі ғалым және ұлағатты ұстаз ретінде танылады. Академик Қ. Жұмалиев Махамбеттану негізін салып, Абай поэзиясының тілін зерделеп, ХVIII–ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті өкілдерінің шығармашылығын тереңірек зерттеп, ұлттық фольклортану ілімін ғылыми негізде қалыптастыруға атсалысады. Саналы ғұмырын сөз өнерін зерттеуге арнаған ғалым артында мол ғылыми мұра қалдырады. Жазылымда әдебиеттанушы ғалым Қ. Жұмалиевтің қазақ фольклортану ғылымына қатысты ой-толғамдары жинақталған және ауыз әдебиетінің парадигмалық сипатын ашатын зерттеу еңбектеріне шолу жасадық. Ғалым Қ. Жұмалиев ХХ ғасырдың 40 жылдары С. Сейфуллин, М. Әуезов пен С. Мұқановтардың фольклорлық мұралар туралы зерттеу еңбектерінен кейін халық шығармашылығын мектеп оқулықтары аясында зерттеп, осы оқулықтар негізінде фольклортанушылық сындарлы ойларын ортаға салады. Қ. Жұмалиевтің тікелей фольклористика ғылымына қатысты зерттеу еңбектері: 1941 жылы жарық көрген орта мектептің сегізінші класына арналған «Қазақ әдебиеті» оқулығы, «Қазақ эпосы мен әдебиет тарихының мәселелері» атты монографиясы, «Әдебиет теориясы» оқу құралы, Махамбет Өтемісұлы шығармашылығы, Абай поэзиясы, ХІХ ғасыр ақын-жырауларының шығармашылығы туралы ғылыми мақалаларында ішінара фольклортанушылық ой-тұжырымдары айтылады. Жоғарыда айтылған зерттеулерінде ғалым Қ. Жұмалиев қазақ фольклористикасының барлық жанрларына ғылыми түсініктеме беріп, поэзиялық және прозалық жанрларды іштей жіктеп, айтыс, шешендік сөздер туралы ғылыми талдау жүргізеді. Асылы, академик Қ. Жұмалиев қазақ фольклортанушылары арасында эпостың жанрлық сипаттарына ерекше көңіл бөлді. Ол эпостың генезисіне, табиғатына және негізгі сипаттарына қатысты дәйекті тұжырымдар берген және батырлық эпостар нұсқаларын салыстыра отырып, нақты талдаулар жүргізген зерттеуші болды. Академик Қажым Жұмалиевтің фольклортанудағы қажырлы ізденістер нәтижесінде келесідей ғылыми ілгерілеуге қол жеткізді: мектеп оқулығын жазу арқылы төл фольклор жанрларының тегі мен табиғатын ашты, эпостар, оның типологиясы мен ерекшеліктерін зерделеді, әдебиет теориясы аясында фольклорлық поэзия мен прозаның көркемдік ерекшелігі, тіл бейнелігі, образдар жүйесін айқындады, фольклор мен әдебиеттегі дәстүр жалғастығы және сабақтастық мәселелерін тереңірек зерттеді. Кілтті сөздер: әдебиеттану ғылымы, фольклортанушы ғалым, ауыз әдебиеті, әдебиет теориясы, эпос, батырлар жыры, фольклорлық мұра. \"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"425 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135788029","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"\"ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫ Ақтоғай өңірі топонимдеріндегі аңыздардың көрінісі \"","authors":"None Г. Б. Жумадилова, None Ж. Қ. Сағынтаева, None Ә. П. Шаһарман","doi":"10.48081/osdi2040","DOIUrl":"https://doi.org/10.48081/osdi2040","url":null,"abstract":"\"Аңыз әңгімелер – жеріміздің елді мекендері, географиялық орындарының тарихынан сыр шертетін халық ауыз әдебиетіндегі құнды жанрдың бірі. Елімізде тарихи-филологиялық зерттеуді қажет ететін мұндай объектілер көптеп келеді. Аталмыш жанр арқылы әр халықтың өзіндік ерекшелігін, менталитетін көруге болады. Бұл осы тақырыпты зерттеудің өзектілігі де болып табылады. Мақалада Қарағанды облысы Ақтоғай ауданы топонимдерінің этимологиясы және ел аузындағы аңыздардағы көрінісі қарастырылады. Сол ауылды мекеннің болмыс-тіршілігі, өмір сүру салты, әдет-ғұрпы ашылып сипатталады. Топонимикасын зерделеу арқылы халқымыздың тұрмыс-тіршілігі, өзіндік ұстанымы, рухани байлығы көрініс беріп, кейінгіге мұра боп жинақталды. Талай дара таланттардың мекені Ақтоғай ауданы бойынша аңызға тұнған көптеген мекендердің аталу тарихы мен шығу негізі анықталып, жинақталды. Сол жерде дүниеге келген, мекендеген тарихи тұлғалар топтастырылды. Алашорданың үш көсемі, халқымыздың біртуар ұлдары Әлихан Бөкейханов, Жақып Ақбаев, Әлімхан Ермековтерден бастап, басқа да би-шешендер, әнші, батырлар шыққан алтын құрсақты қасиеттілігі дәйектеле ашылды. Ардақты тұлғалардың есімі аталмыш мекенмен тығыз байланысты. Өңірде атаулары бар болғанмен, тарихы ашылмай жатқан біраз жерлер бар, соған орай әртүрлі дереккөздерден аңыздар жинастырылды, өңірдің қариякөз ақсақалдарынан сұхбат алынып, әңгімелері жинақталып ұсынылды. Мақалада Ақтоғай өңірі топонимикасы атауларын анықтаумен қатар халқымыздың ерекше болмысы, батырлығы, жомарттығы, отансүйгіштік, бауырмалдық, мейіріміділік қасиеттері мен таным-түсінігі, әдет-ғұрпы, салт-санасы танылады. Жер-су аталымына байланысты аңыздар желісінен аңыздар мен топонимдер этимологиясы арасында мағыналық, номинациялық байланыстарды байқауға болады. Яғни аңыздар мазмұны мен топонимдер атауының этимологиясы өзара байланысты алынған. Кілтті сөздер: топонимдер, географиялық атаулар, топонимикалық аңыздар, ежелгі ауыз әдебиеті, этимология. \"","PeriodicalId":491498,"journal":{"name":"Вестник Торайгыров университета","volume":"110 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135788030","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}