{"title":"18. Yüzyıl Sonunda Taşra Masraflarının Kontrolünde Görevlendirilen Mali Aktörler","authors":"Sevinç Küçükoğlu","doi":"10.18589/oa.632431","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632431","url":null,"abstract":"III. Selim yonetimi 18. yuzyil sonlarinda askeri ve mali alanlardaki donusumler kapsaminda, tasradaki kazalarin masraflarini ve bunlarla ilgili suistimalleri hedefleyen bazi duzenlemeler yapti. Bu cercevede tasra ahalisinin mali yukunu azaltmak ve tasradaki yerel gucleri kontrol altina almak icin nâzir olarak tabir edilen gorevliler tayin edildi. Mali alanin nâzirlari olarak, defâtir nâzirlari merkezde, defter nâzirlari ise gerektiginde bizzat kazalara giderek, sozkonusu masraflarla ilgili tutulan tevzi‘ defterlerinin hazirlanmasi ve masraflarin ahaliden toplanmasi sureclerine nezaret etmekle gorevlendirildiler. Tevzi‘ defterlerindeki masraf kayitlari kazalara tayin edilen devlet gorevlilerinin ve ayanlarin yonetim alanlarini nasil kurguladiklarina, ne tur ittifaklar kurduklarina, yahut hangi yerel guclerle mucadele ettiklerine ve en nihayetinde tasranin merkezle olan guc catismalarina dair onemli ipuclari vermektedir. Bu calisma, tevzi defterleri ile ilgili arsiv kayitlarina dayanarak, merkezden gorevlendirilen mali nâzirlarin 1790’lar tasrasindaki sosyo-ekonomik rolu ve etkisini anlamaya calismakta, buradan hareketle bu gorevlilerin Osmanli Devleti’nin merkezilesme cabalarindaki yerini incelemektedir. Calisma neticesinde tasraya gonderilen defter nâzirlarinin sadece ayanlarin degil ayni zamanda tasrada olan diger devlet gorevlilerinin de guclerini sinirlandirmak, merkez icin tehlikeli olabilecek tasra aktorleri uzerine bilgi toplamak acisindan onemli olduklari gorulmustur. Bu anlamda merkeziyetci politikalara ve merkezin otoritesinin ahali nezdinde saglamlastirilmasina katkida bulunmuslardir.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67530023","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"17. Yüzyılın Ortasında Osmanlı-Habsburg Muhaberatları: İmparatorluk Ulağı Johann Dietz’in Vefatı ve Doğurduğu Sonuçlar","authors":"János Szabados","doi":"10.18589/oa.632237","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632237","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49354472","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Schäbler, Birgit, Moderne Muslime. Ernest Renan und die Geschichte der ersten Islamdebatte 1883","authors":"Bülent Bilmez","doi":"10.18589/oa.632443","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632443","url":null,"abstract":"Modernlesme tartismalari baglaminda cok sik gundeme gelen ‘Islam ve modernlesme iliskisi’, ozellikle Almanya’da gocmen Muslumanlarin ‘uyum’ sorunsali baglaminda medyada dolayli ve dolaysiz olarak gundemden dusmez. Gocmenlerin ‘uyum’ meselesi, populer duzlemde Muslumanlarin gelismis modern toplumlara uyum sorunu olarak gundemlestirilirken genelde mesele, bazen zimni bazen de acik sekilde, ‘Islam’in modernlesmeyle uyum(suzlug)u’ baglaminda ele alinmakta ve hatta sorunlu bir sekilde konunun uzmani olmayan kisiler bu tartismalarda buyuk rol oynamaktadirlar. Diger yandan entelektuel-akademik duzlemde mesele, sosyolojik, iktisadi ve kulturel boyutlariyla, aslinda bir butun olarak Avrupa-disinin modernlesmeyle iliskisi baglaminda (modernlesme, bagimsizlik, az/gelisme ve emperyalizm teorileri cercevesinde) daha sofistike bir sekilde ele alinmasina ragmen, konuyu (ozcu ve genellemeci bir dille) ‘Islam’in modernite ile uyumsuzlugu’ baglaminda ele alma egilimi yaygindir.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67530095","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Aykırı Vakıflar: Osmanlıda Fukarâ-yı Müslimîni de Gözeten Gayrimüslim Vakıfları","authors":"K. Yıldız","doi":"10.18589/oa.632250","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632250","url":null,"abstract":"Bu calisma, fukarâ-yi Musliminin yararini da gozeten on dort gayrimuslim (Hiristiyan ve Yahudi) vakfini ele almaktadir. Sayisiz gayrimuslim vakfi arasinda farkli bir yerde duran “aykiri vakiflar”a, literaturde ilk defa bu calisma ile isik tutulmaktadir. Osmanli doneminde kurulan soz konusu vakiflarin besi hayri, dokuzu ise ehli (aile, zurri) vakif niteligindedir. Vakiflarin kuruculari sunlardir: Âkile? bt. Harun b. Ibrahim (Yahudi), Mansur b. Abdullah (Yahudi), Gâliye bt. Sadun Kallâs (Yahudi), Musa b. Davud b. Yakub (Yahudi), Panayot v. Rafir (Rum), Semha bt. Musa (Yahudi), Benyamin v. Musa (Yahudi), Limon v. Yani (Rum), Halepli Sefer (Ermeni), Sakyas v. Hacader v. Zirek (Ermeni), Anica bt. Radul v. Angili (Rum), Mihail v. Toma (Rum) ve Nikolaki v. Şahin (Rum). Calisma iki bolumden olusmaktadir. Birinci bolumde, tarihsel bir temel olusturmasi bakimindan gayrimuslimlerin vakif kurmalarina imkân veren hukuki arka plan ele alinacak, bu vakiflarin Islâm ve Osmanli tarihindeki yeri ve gelisimi retrospektif acidan incelenecektir. Osmanlida gayrimuslim vakiflarina hukuki bir zemin kazandiran Şeyhulislâm Ebussuud Efendi’nin gorusleri de bu baglamda tartisilacaktir. Ikinci bolumde on dort vakif incelenecek, ilgili vakfiye ve belgelerin kopyalari calismanin sonunda verilecektir. Bu vakiflarla ilgili ayrintilarin acikliga kavusturulmasi ile, dini aidiyetleri ne olursa olsun, tebaa arasinda var olan geciskenlik ve vakif kulturu gibi konular hakkinda bir yoruma ulasilmasi umulmaktadir.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67530014","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Timur’u Geçmek: Akkoyunluların Osmanlılara Karşı Üstünlük İddiaları","authors":"Vural Genç","doi":"10.18589/oa.632234","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632234","url":null,"abstract":"Osmanli ve Iran dunyasinda mesruiyeti icin kiyasiya rekabet edilen Timur, 15. ve 16. yuzyillarda her iki dunyada da cok farkli imajlarla tanindi. Guclu mirasi ve yenilmezligi Timur’u her iki dunyadaki mevcut imajinin otesinde ustunluk gibi bir baska tartismanin daha temel figuru yapti. Timur, kendisinden sonra Acem dunyasinin temsilcilerinin Rumi dunyayla olan rekabetlerinde mesruiyetine siginilan bir merci, guclerin rakiplerinkiyle karsilastirilmasinda temel alinan bir kistas olmaya devam etti. Bu makale kendilerini Timur’un mirascilari olarak takdim eden Akkoyunlularin, rakipleri Osmanlilara karsi ustun olduklari iddiasini Timur uzerinden dile getirme cabalarini ve bunun yankilarini konu edinir.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48808491","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"İktidar Yolları: Erken Onyedinci Yüzyıl Bağdad’ında Sokolluzade Hasan Paşa ve Hadım Yusuf Paşa’nın Sanat Hamiliği","authors":"M. Taner","doi":"10.18589/oa.632236","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632236","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49482911","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"İsrail Tarih Ders Kitaplarının Merceğinden Osmanlı İmparatorluğu","authors":"Selim Tezcan, Alper Sarıbaş","doi":"10.18589/oa.632436","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632436","url":null,"abstract":"Bu calismada 1948’den 2014’e kadar Israil’deki devlet okullarinda kullanilmis olan Ibranice tarih ders kitaplarinda Osmanli tarihinin nasil islendigi incelenmektedir. Tum kitaplarda kurulus donemi ve fetihler anlatilirken gaza tezine dayanilmakta, Osmanlilar icin gaza idealinin onemi vurgulanmaktadir. Klasik donemindeki Osmanli Imparatorlugu merkezi yonetimi, etkili ordusu ve gayri-Muslimlere karsi hosgorulu tutumuyla takdir edilmektedir. Buna karsilik eski yeni tum kitaplar Osmanli tarihyazimindaki gerileme paradigmasini kabul etmektedir ve 1990’larla sonrasinda yayinlanan kitaplar gerileme devri olarak gordukleri doneme agirlik verdikleri icin sunduklari Osmanli imgesi daha olumsuzdur. Tum kitaplarda Imparatorlugun 16. yuzyildan sonra idaresi, ordusu ve ekonomisiyle zayiflayarak yolsuzluk ve anarsinin hukum surdugu bir ulkeye donustugu anlatilmaktadir. Balkanlardaki isyanlar hakli bulunmakta ve yonetim isyancilara kiyim uygulamakla itham edilmektedir. Tanzimat donemi reformlarinin cogunun muhafazakârlarin direnci yuzunden hayata gecirilemedigi kaydedilmektedir. Abdulhamid idaresinin baskiciligi vurgulanmakta, Jon Turklerin etnosentrik politikalari elestirilmektedir. Canakkale ve Filistin’deki savaslar cogunlukla Ingiliz perspektifinden aktarilmaktadir. Ermeni olaylarinin anlatimi eski kitaplarda yenilerine oranla Turkiye’nin resmi tarih tezlerine daha yakindir.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67530048","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Osmanlı’da Gıda Güvenliği: Halk Sağlığı ve Uluslararası Ticaret Kıskacında Mahlût Zeytinyağları Meselesi","authors":"Oya Gözel Durmaz","doi":"10.18589/oa.632435","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632435","url":null,"abstract":"19. yuzyilin ortalarindan itibaren kamusal saglik uygulamalari hukumetlerin temel politika alanlari icine girmis, bu cercevede halk sagligini korumak adina cesitli adimlar atilmistir. Halk sagliginin korunmasinin bir ayagini halkin guvenilir gida maddelerine ulasmasi olusturmaktadir. 19. yuzyilda ulasim imkânlarinin ve kapitalizmin gelisimi sonucu uluslararasi duzeyde muazzam bir meta akisi dogmus, gida maddelerinde “tagsis” -yani bir maddenin icine baska bir madde karistirarak safligini bozma- tum dunyada onemli bir sorun olarak gundeme gelmistir. Kapitalist dunya ekonomisine eklemlenen Osmanli Devleti’nde de 1850’lerden itibaren gida guvenligi cozum bulunmasi gereken bir mesele haline donusmus, devlet tagsis karsisinda birtakim tedbirler almak durumunda kalmistir. Ancak alinan onlemler yine bu donemde imzalanmis serbest ticaret anlasmalari dolayisiyla uluslararasi ticari iliskileri olumsuz etkilemis ve yabanci elcilikler konuya mudahil olmustur. Bu calisma gida guvenligi meselesini mahlut (karisik) zeytinyaglari uzerinden detaylandirarak incelemeye calisacaktir.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48970763","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Abdurrahman Atçıl, Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire","authors":"Özgün Deniz Yoldaşlar","doi":"10.18589/oa.632442","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632442","url":null,"abstract":"Abdurrahman Atcil’in son yillarda yaptigi calismalarin bir uzantisi olarak da nitelendirilebilecek olan Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire baslikli kitabi, âlimlerin 1300-1600 yillari arasinda Osmanli yonetimi altinda degisen rollerini, Osmanli Devleti’nin ayni zaman diliminde gecirdigi siyasi donusumler arasinda baglanti kurarak inceliyor. Calismasina ulemanin Ortacag Islam toplumlarindaki konumlarini ve siyasete karsi duruslarini degerlendirerek baslayan Atcil, siyasi yapidan bagimsiz bir ahlaki otoriteye sahip olan donemin ulemasi ile siyasi erk arasinda belirgin bir uzaklik olduguna dikkat cekiyor. Ote yandan, ulemanin erken modern donem boyunca Osmanli yonetimi altinda hiyerarsik bir yapiya kavusmasinin Islam toplumlarinda daha once gorulmemis bir durum oldugunun altini cizerek, âlimlerin on besinci yuzyilin ikinci yarisindan itibaren Osmanli hanedanina kurumsal baglarla eklemlenmeye basladiklarini ileri suruyor.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67530060","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Osmanlı Macaristan’ında Son Kale: Temeşvar’ın Osmanlı Hakimiyetinden Çıkması (1716)","authors":"Bekir Gökpınar","doi":"10.18589/oa.632399","DOIUrl":"https://doi.org/10.18589/oa.632399","url":null,"abstract":"1552 yilinda Osmanlilarin hakimiyeti altina giren ve bir eyalet haline getirilen Temesvar, Erdel bolgesinin korunmasinda stratejik acidan buyuk oneme haizdir. Uzun sure Osmanli idaresinde kalan Temesvar, 1699 Karlofca antlasmasi sonrasinda da Osmanli idaresinde kaldi. Fakat bilahare baslayan Osmanli-Avusturya savaslari Temesvar’i yeniden gundeme getirdi. 1716 yilinda Damad Ali Pasa’nin Varadin Seferi buyuk hezimetle sonuclanmis, akabinde Habsburglar Belgrad’i degil Banat yaylalarinin en onemli kalesi Temesvar’a yoneldi. Temesvar, Tuna’nin kuzeyinde kalan son Osmanli topragiydi ve buraya yeterli destegi verememisti. Temesvar, uzun sure direndi, ancak beklenen yardim gelmeyince teslim edildi.","PeriodicalId":43709,"journal":{"name":"Osmanli Arastirmalari-The Journal of Ottoman Studies","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2019-06-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49558775","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"历史学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}