Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine最新文献

{"title":"Historiografija i pitanje karaktera rata u Bosni i Hercegovini 1992–1995.","authors":"Mesud Šadinlija","doi":"10.5644/pi2020.186.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.13","url":null,"abstract":"Autor se bavi pristupima i rezultatima istraživanja fenomena agresije na Republiku Bosnu i Hercegovinu u toku 1992–1995. godine, njegovim razumijevanjem i upotrebom u diskursu historijske nauke, kao i u različitim javnim diskursima u Bosni i Hercegovini, Srbiji i Hrvatskoj, odnosno unutar bosanskohercegovačkog, srpskog i hrvatskog identitetskog okvira","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"76960159","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Nauka i politika: moderna ruska historiografija o Bosni i Hercegovini","authors":"Safet Bandžović","doi":"10.5644/pi2020.186.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.10","url":null,"abstract":"Vrijeme dubokih političkih i socijalnih potresa uvijek donosi preispitivanje i preuređenje predstava o prošlosti, preoblikovanje različitih slojeva svijesti. Nestanak ideološke paradigme, prestanak “partijnosti”, promjena globalne politike i epohalne svjesnosti, umnogome su uticali na povratak “predsocijalističke prošlosti”, njenu romantizaciju i idealizaciju, kao i revizionističku izmjenu društvenih determinanti historijskih interpretacija i sudova u postsocijalističkim zemljama, uz intezivno međudjelovanje politike, nacionalizma i historije u njihovim historiografijama. Ni velike historiografije, poput ruske, nisu imune na zaokrete, pritiske političkih matrica i izmijenjene stvarnosti u odnosu prema vlastitoj, kao i historiji drugih zemalja i naroda i njenom interpretiranju. Znatne su razlike između prethodne sovjetske i savremene ruske historiografije, kao i njihovih obrazaca. U borbi za ovladavanjem historijom klasni i internacionalni princip ustupio je mjesto naglašenom nacionalnom, uz obnovu nacionalnog identiteta “očišćenog od komunizma”. Interesi i politike velesila ostavljaju dubok pečat na historiju i fatum balkanskih naroda. Politički sporovi i pozicioniranja djeluju na historiografije, utiču na izbor i obradu istraživačkih tema. Nestanak jugoslavenske državne zajednice i pojava postjugoslavenskih država na političkoj mapi Evrope usložnili su višeznačne napore niza ruskih historičara za tumačenje njihove prošlosti, ali i savremenosti. Rast ruskog interesa za izučavanje historije Bosne i Hercegovine usko je vezan za političke krize i sukobe na tom prostoru i širi balkanski kontekst. Naučna pozornost posebno je usmjerena na Istočnu (1875–1878) i aneksionu krizu (1908–1909), raspad Jugoslavije i “postjugoslavenske ratove” i zbivanja tokom posljednje decenije prošlog i početkom ovog stoljeća. Među ruskim historičarima izraženo je više pristupa historiji Bosne i Hercegovine, od onog koji je tretira kao historiju države u njenoj složenosti, do onog reduciranog i selektivnog, kroz historiju pojedinih etničkih zajednica na tom prostoru. Svaka historiografija je produkt vlastitog vremena čiji interesi često određuju pitanja koja brojni naučnici postavljaju višeslojnoj prošlosti, ali i odgovore, odupirući se njenim drugačijim percepcijama. Uravnoteženo gledanje na prošlost Bosne i Hercegovine, kao i Balkana u cjelini, veliki je naučni izazov. Istina kojoj se teži je “cjelina”, nije na jednom mjestu i u historiografiji jednog naroda, iziskuje multiperspektivni narativ.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86525045","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Kako se pisalo i kako se danas treba pisati o historiji Drugog svjetskog rata u Bosni i Hercegovini?","authors":"Ivo Goldstein","doi":"10.5644/pi2020.186.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.12","url":null,"abstract":"U ovom tekstu autor analizira metodološke koncepte koji su tijekom desetljeća bili korišteni u pisanju povijesti Drugog svjetskog rata u Bosni i Hercegovini te kako bi valjalo pisati danas. Umjesto da se lakune u znanjima koje su skrupulozni istraživači s demokratizacijom i liberalizacijom nakon 1990. godine mogli popuniti, pritisak politike i rat snažno su pridonijeli novim mistifikacijama i mitologizacijama. Štoviše, neke već utvrđene činjenice dovedene su u sumnju ili su čak u dijelu javnosti posve odbačene. Međutim, usprkos manjku istraživača, nepostojanju volje dijela istraživača da istražuju “nezgodne” činjenice i procese iz Drugog svjetskog rata, u znanjima o tom razdoblju bosanskohercegovačke povijesti u posljednjim desetljećima napravljeni su neki, čak i značajni pomaci nabolje. A i neki relativno novi tekstovi daju osnove za optimizam","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"89506839","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Prikazi i reinterpretacije Sarajevskog atentata u javnom diskursu u Češkoj","authors":"František Šístek","doi":"10.5644/pi2020.186.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.09","url":null,"abstract":"Ovaj rad se fokusira na prikaze i reinterpretacije sarajevskog atentata (1914.), ključnog događaja moderne svjetske historije povezane s Bosnom i Hercegovinom, u savremenom češkom javnom diskursu. Stogodišnjica početka (2014.) i kraja (2018.) Prvog svjetskog rata dala je poticaj za novi val reinterpretacija, komemoracija i recikliranja ranijih predstavljanja. Autor u ovom radu pokušava ocrtati glavne konture savremenih čeških rasprava o Sarajevskom atentatu kroz poseban fokus na prikaze četiri ličnosti povezane s ovim događajem: habsburškog nasljednika prijestolja Franza Ferdinanda, njegove supruge Sofije Chotek, njihovog atentatora Gavrila Principa i njihovog vozača Leopolda Lojka. Autor argumentira da su sve četiri ličnosti povezane s određenim mjestima sjećanja (lieux de mémoire) koja se mogu naći na teritoriju Češke (zamak Konopiště u središnjoj Bohemiji, Principova zatvorska ćelija u Terezinu, Lojkov grob u Brnu i spomen-fontana Sofije Chotek u Pragu). Prikazi ovih ličnosti i reinterpretacije sarajevskog atentata u savremenom češkom diskursu vrlo su raznolike i dvosmislene.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"72746459","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Czech Historiography on Bosnia and Herzegovina (2000–2018)","authors":"Ladislav Hladký","doi":"10.5644/pi2020.186.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.08","url":null,"abstract":"This paper provides a synopsis and characterization of the most important historiographically, politologically, and ethnologically oriented works published in the Czech Republic between 2000 and 2018 on the history and current evolution of Bosnia and Herzegovina. Czech works on the history of Bosnia and Herzegovina can be divided into two main groups. The first group includes monographs by historians who were familiar with the reality of Bosnian multiethnicity in the period before the breakup of Yugoslavia and in that context, therefore, continue in their books to support the idea of preserving Bosnia within its existing borders and in the form of a multinational state. The second group comprises books by Czech authors who primarily focus on analysing political events in the contemporary, socalled post-Dayton Bosnia, of which they are highly critical and as a result also highly skeptical when it comes to the prospect of continued coexistence between the nations of Bosnia. During the period in question, several works were published in the Czech Republic dedicated to the history of Czech-Bosnian relations and the synthetical treatment of the history of the Czech national minority living in Bosnia and Herzegovina.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"80218041","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Pitanje ustanka 1875–1878. u bosanskohercegovačkoj historiografiji: između historijske istine i multiperspektivnosti","authors":"Edin Radušić","doi":"10.5644/pi2020.186.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.06","url":null,"abstract":"Cilj ovog rada je propitivanje odnosa bosanskohercegovačkih historičara prema postojećim raznovrsnim historijskim izvorima koji donose podatke o uzrocima ustanka 1875–1878, posebno iz perspektive procjene motiva njihovog korištenja. Kao dio istog cilja, procjenjujem da li se, na primjeru definiranja primarnih uzroka ustanka 1875–1878. godine, teži predstaviti nedodirljiva historijska istina ili ponuditi multiperspektivna slika uzroka ustanka. Posebna pažnju posvećujem utjecaju tekstova vodećeg historičara ustanka Milorada Ekmečića, koji je o ustanku pisao u drugoj polovini 20. i na početku 21. stoljeća, na historiografske tokove o ovoj važnoj temi iz prošlosti Bosne i Hercegovine. Kao primarna ciljna grupa određeni su historičari koji u 21. stoljeću djeluju u institucijama u Bosni i Hercegovini, ali i oni koji su svoje bavljenje fenomenom ustanaka počeli na njenim prostorima a nastavili u Srbiji.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77206565","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Hrvatska osmanistika 2001.–2017.: Studije iz prošlosti Bosanskog ejaleta u ranom modernom dobu","authors":"Nenad Moačanin","doi":"10.5644/pi2020.186.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.04","url":null,"abstract":"Trenutačno u Hrvatskoj djeluje devetero povjesničara osmanista. U razdoblju 2001.–2017. istraživali su veliki broj tema, od čega je objavljeno više desetaka radova fokusiranih na ranonovovjekovnu prošlost Bosne i Hercegovine, bilo izravno, bilo neizravno preko problematike koja se tiče područja Hrvatske, odnosno drugih zemalja u okvirima osmanskog ejaleta Bosna. Ovdje ne bih predstavljao cjelovitu bibliografiju. Uključeni su, prema slobodnoj procjeni, samo radovi koje smatram posebno relevantnim i inovativnim. Monografije uglavnom nisu citirane, s obzirom na činjenicu da u većini njih Bosna i Hercegovina (ili barem dio ejaleta) nije osnovna tema. Područje interesa u kvantitativnom smislu odnosilo se prije svega na socijalno-ekonomsku, a nešto manje na političko-vojnu te vjersku i kulturnu tematiku, odnosno ekohistoriju. Uz rad s arhivskom građom dosta je pažnje bilo posvećeno i narativnim izvorima. Rezultati koje bi vrijedilo posebno istaknuti odnose se na pitanja agrarnih odnosa, poreznog sustava i s tim povezanih demografskih procjena, širenja islama, položaja katolika, krajišku tematiku i razvitak odžakluka. Cjelovitije su obrađene, od opširnih članaka do monografija, teme poput prolegomena za revalorizaciju “Putopisa” Evlije Čelebija, pitanja baze za razrez poreza 1650.–1800., razvitka osmanskog Osijeka, urbane povijesti niza važnijih naselja u jadranskome zaleđu, međuvjerskih odnosa i pitanja identiteta, odnosa Dubrovnika i Bosanskog ejaleta kroz prizmu komunikacije s namjesnikom Hekimoglu Ali-pašom te bujuruldija drugih valija, intelektualnog profila pripadnika uleme, te kompleksnog pitanja iskorištavanje šuma u Slavoniji u osmanskom razdoblju.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82458359","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Historiografski radovi o Bosni i Hercegovini u vrijeme austrougarske uprave (1878–1918) objavljeni u zemlji u vremenskom okviru od 2001. do 2017. godine","authors":"Zijad Šehić","doi":"10.5644/pi2020.186.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.07","url":null,"abstract":"Period austrougarske uprave u Bosni i Hercegovini (1878–1918) imao je značajne posljedice za njen politički, privredni i kulturni razvoj, što je u velikoj mjeri utjecalo na povećani naučni interes za proučavanje i interpretiranje problematike iz tog razdoblja. Iako se taj period smatra jednim od bolje obrađenih razdoblja bosanskohercegovačke prošlosti, nekoliko faktora je utjecalo na znatno manji obim historijskih istraživanja tog razdoblja: manji broj istraživača, skromnija sredstva, kao i uopće status historijske nauke u društvu. Autor u radu analizira historiografske radove o Bosni i Hercegovini publicirane u vremenskom periodu od 2001. do 2017. godine, stavljajući u fokus aktuelnosti tema, tematsku zastupljenost i stručnu interpretaciju radova, posebno ukazujući na činjenicu da u razmatranju problema historiografije treba insistirati na analizama historijskih izvora i naučno utemeljenim interpretacijama razmatranih tema. Na osnovu ocjena publiciranih radova autor daje neposredan uvid u težište istraživanja, vrši valorizaciju njihove vrijednosti te sugerira pravac budućih istraživanja, posebno marginalno zastupljenih tema u bosanskohercegovačkoj historiografiji.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"88094063","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Objavljeni primarni izvori iz Osmanskog razdoblja kao doprinos historiografiji Bosne i Hercegovine (2000–2019)","authors":"Aladin Husić","doi":"10.5644/pi2020.186.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.05","url":null,"abstract":"Dvije decenije predstavljaju sasvim dovoljnu vremensku distancu za značajne iskorake u historiografskoj produkciji ma o kojem se razdoblju radilo. Objavljivanje izvorne građe predstavlja najznačajniji korak u stvaranju pretpostavki za opsežnija historiografska istraživanja. Osmansko razdoblje jedan je od onih perioda čiji konačni historiografski rezultati, uslijed jezičkih i drugih specifičnosti, umnogome ovise upravo o publiciranju izvorne građe, što omogućava iskorak iz reduciranih uskospecijalističkih, osmanističkih istraživanja u široko istraživačko polje izvan toga kruga. U fokusu ovoga razmatranja jesu osmanski izvori kao doprinos bosanskohercegovačkoj historiografiji. Razmatrajući pristup navedenom pitanju, opredijelili smo se za princip osvrta samo na cjelovite, osmanske izvore obimnijeg sadržaja bez nekih pojedinačnih, sitnijih prijevoda koji su se pojavili u literaturi. U tom kontekstu osvrnut ćemo se na tri osnovna pitanja, i to: 1.Značaj objavljivanja izvora osmanske provenijencije, 2.Vrste objavljenih izvora kao pretpostavka za izučavanje pojedinih pitanja iz prošlosti Bosne i 3.Metodološki pristupi u obradi izvora. Kroz navedena pitanja bit će prezentirani i vrednovani osnovni rezultati u oblasti publiciranja historijskih izvora osmanske provenijencije, objavljenih kod nas u periodu od 2000. godine do danas. U naznačenom razdoblju dominiraju dvije vrste osmanskih izvora – osmanski popisni defteri i sidžili. U tom smislu razmatrat će se vremenska, prostorna i problemska dimenzija ovih izvora. Želimo ukazati na to koja razdoblja i područja pokrivaju i koja je pitanja moguće aktualizirati i valorizirati na temelju spomenutih izvora","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"89758366","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Interpretativne aporije bosanskohercegovačke historiografije","authors":"Srećko Mato Džaja","doi":"10.5644/pi2020.186.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.5644/pi2020.186.03","url":null,"abstract":"Na dosadašnjim konferencijama u Sarajevu o BiH u historiografiji, uz case studies, prisutna je i tema interpretiranja BiH kao jedne cjeline. Pri tome se interpretacije bošnjačke, hrvatske i srpske historiografije međusobno toliko razlikuju da predstavljaju prave interpretativne aporije, posebno kada je u pitanju kontinuitet sa srednjim vijekom. Pripadnici bošnjačke historiografske tradicije rado govore o BiH kao državi i historijskom identitetu BiH u jednini, više posvećuju pozornosti onome što smatraju zajedničkim za cjelokupno bh. pučanstvo, a međusobne razlike pokušavaju interpretirati kao sekundarne, odnosno manje relevantne pojave. U srpskom nacionalnom narativu BiH nije cjelina za sebe nego samo dio srpskog političkog i kulturološkog prostora odnosno samo jedna od srpskih zemalja. Slično je BiH pozicionirana i u hrvatskom nacionalnom narativu, dakako s hrvatskim političkim i kulturološkim predznakom. Uz to treba primijetiti da je hrvatski narativ pod udarom povijesnih zbivanja izgubio na rezolutnosti u proglašavanju BiH hrvatskom zemljom i da je u historiografiji bosanskih franjevaca prisutna svijest o dvojnosti identiteta bh. Hrvata, naime svijest o BiH kao vlastitoj izvornoj domovini i svijest o istodobnoj pripadnosti hrvatskoj kulturi. Da bi se prevladale te aporije i otvorio put prema historiografskom znanstvenom diskursu u svom prilogu autor naglašava potrebu sustavnog istraživanja bosanskoga srednjovjekovlja i uspoređivanje bosanske srednjovjekovne paradigme s osmanskom paradigmom na institucionalnoj, demografskoj i kulturološkoj razini. Dosadašnji istraživački pristupi još su uvijek parcijalni a interpretacije opterećene pretjeranim spekulacijama.","PeriodicalId":40710,"journal":{"name":"Glasnik Hemicara i Tehnologa Bosne i Hercegovine","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2020-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78924325","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}