LudPub Date : 2022-12-16DOI: 10.12775/lud106.2022.06
Z. Jasiewicz
{"title":"Oskar Kolberg i jego dzieło w etnografii/etnologii polskiej i w innych etnografiach narodowych","authors":"Z. Jasiewicz","doi":"10.12775/lud106.2022.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud106.2022.06","url":null,"abstract":"Artykuł poświęcony jest omówieniu obecności Oskara Kolberga i jego prac w polskich i europejskich naukach etnologicznych. Autor analizuje świadectwa pamięci o badaczu i jego działalności naukowej oraz jej rezultatach, utrwalanych w studiach z zakresu historii dyscypliny i źródłoznawczych, a także w opracowaniach dotyczących kultury ludowej, o charakterze monografii ogólnopolskich, regionalnych i problemowych, przygotowywanych przez kolejne pokolenia badaczy, korzystających ze zgromadzonych przez Kolberga materiałów jako cennych źródeł etnograficznych.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"10 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"73187443","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2022-12-16DOI: 10.12775/lud106.2022.10
Katarzyna Majbroda
{"title":"A ghost village. Spatial cleansing in Wigancice-Żytawskie in the landscape of the Turów mining and power complex, Lower Silesia","authors":"Katarzyna Majbroda","doi":"10.12775/lud106.2022.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud106.2022.10","url":null,"abstract":"The article presents an excerpt of some empirical research undertaken by an anthropologist on local ways of experiencing the operation of the Turów mining and energy complex in the Bogatynia commune in Lower Silesia within the context of an just energy transition. The aim of the reflections contained in this research sample is to present Wigancice Żytawskie – a town once located in the Bogatynia commune in the Zgorzelec poviat as a ghost village that functions in the minds of its former inhabitants and the generations that have followed as a lost and demolished yet remembered place. Wigancice was demolished by the end of the 2oth century due to the expansion of the lignite open pit in the Turów mine and the creation of an external dump, which was considered a threat to the village and its inhabitants. The text draws from Michael Herzfeld’s understanding of the term ‘spatial cleansing’, which in the case of Wigancice was closely related to the activity of the Turów mining and energy complex. Adopting energy anthropology as a theoretical framework, the anthropologist shows the course and effects of this process in terms of human/non-human assemblage, at the same time asking questions about the special characteristics of human life in areas rich in energy resources and ways of experiencing a landscape changing under the influence of industrialization processes. The author also attempts to recover the stories of the inhabitants of the ghost village, whose fates intertwined with the functioning of the Turów mine and were marked by the experience of loss, dispossession and relocation in the process of industrial transformations in the region.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"45 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74048624","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2022-12-16DOI: 10.12775/lud106.2022.12
Waldemar Kuligowski
{"title":"Prowincjonalizując Bourdieu: o źródłach i badaniach gustu ludowego","authors":"Waldemar Kuligowski","doi":"10.12775/lud106.2022.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud106.2022.12","url":null,"abstract":"Artykuł zestawia ze sobą dwie prace poświęcone kategorii gustu ludowego. Mirosław Pęczak skupia się na twórczości muzycznej w Polsce od 1956 roku, bazując na wywiadach, kwerendzie źródeł i swoim wieloletnim doświadczeniu fana i krytyka. Oto Polouček bada prowincjonalną kulturę południowych Moraw w latach 1969–1989, za symboliczne uznając organizowane lokalnie zabawy taneczne. \u0000Mimo odmiennych metod i skali badań, obaj autorzy formułują bardzo podobne wnioski. Są one polemiką ze spetryfikowaną koncepcją Pierre’a Bourdieu. Kategoria gustu ludowego okazuje się znacznie bardziej heterogeniczna i otwarta niż sugeruje logika habitusu. Gust ludowy kształtowała oficjalna polityka kulturalna, ale także formy oporu wobec niej, wielkie festiwale i wiejskie wesela, tradycja i telewizja, zarówno muzyka samouków, jak i zachodnie przeboje rockowe. W rezultacie teoria Bourdieu ujawnia swoje poważne ograniczenia. Po raz kolejny przemyślenia wymaga także kategoria ludu. ","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"90 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"83923550","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2022-12-16DOI: 10.12775/lud106.2022.09
A. Smrčka
{"title":"Wheelwrighting today: transformation and sustainability of the craft in Central Europe (an example of Czechia, Slovakia and Poland)","authors":"A. Smrčka","doi":"10.12775/lud106.2022.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud106.2022.09","url":null,"abstract":"The study deals with the transformation and current form of wheelwrighting in three Central European countries - the Czech Republic, Poland, and Slovakia. The introductory section informs about the research on the theme in the above territory, and using the example of the range of products, manufacturing technology and producers, it points out that traditional crafts can exist even today without maintaining their viability artificially. However, the text also takes into consideration how the craft has developed recently, and while evaluating its viability the author argues that the sustainability of wheelwrighting is affected not only by the economic purpose, but it is also its entertaining and tourist role and the nostalgia that begin to prove successful in addition to the former purely financial aspect. The original financial aspect shifts from the use of the wheelwright´s products for transport and livelihood to the modern use of tradition and heritage concept in business, especially in emphasizing the symbolic value of the products of traditional craftsmanship for both the producer and the consumer. Moreover, it is not only the vision of economic profit but also the element of remembering and evoking the past that are being pursued. Institutional protection of wheelwright's trade is equally important for the existence and sustainability of the craft.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"40 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90826423","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Kobieta powinna decydować w swoim sumieniu” – o katolickimi zaangażowaniu w protesty przeciwko zakazowi aborcji w Polsce","authors":"Agnieszka Kościańska, Agnieszka Kosiorowska, Natalia Pomian","doi":"10.12775/lud105.2021.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.01","url":null,"abstract":"W październiku 2020 roku wyrok Trybunału Konstytucyjnego, znacząco ograniczający możliwość wykonywania legalnej aborcji w Polsce, wywołał masowe protesty w całym kraju. Do demonstracji przyłączyło się wielu pobożnych katolików, mimo że były one skierowane nie tylko przeciwko rządowi, ale i Kościołowi katolickiemu, popierającemu zmiany w prawie. Odpowiadają one bowiem jego oficjalnemu stanowisku wobec planowania rodziny.\u0000Bazując na badaniach archiwalnych i etnograficznych, w poniższej pracy przyglądamy się szeregowi kwestii związanych z katolicyzmem i aborcją: jak to możliwe, że tak wiele katoliczek zdecydowało się wciąż udział w protestach otwarcie sprzeciwiających się katolickiej nauce na temat kontroli urodzeń? Jakie były ich motywacje?","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"48 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74677967","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.06
B. Kowalczyk
{"title":"„Kosmopolityczne więzi koleżeńskie” i doświadczenie transnarodowości w świecie muzyki klasycznej. Przypadek artystów japońskich","authors":"B. Kowalczyk","doi":"10.12775/lud105.2021.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.06","url":null,"abstract":"W globalnym podziale pracy twórczej muzycy japońscy doświadczają nierówności implikowanych przez przynależność etniczno-rasową, wynikającą z przekonania, że zdolność uprawiania autentycznej muzyki klasycznej jest poniekąd genetycznie uwarunkowana. Zgodnie z urasowionym dyskursem zakorzenione w „kulturze zachodniej” klasyczne kompozycje mogą być poprawnie zinterpretowane jedynie przez wykonawców urodzonych i wychowanych w Europie. W literaturze dotyczącej transnarodowości i migracji brakuje studiów analizujących uwarunkowania międzynarodowej mobilności w zawodach artystycznych. Temat mobilności artystycznej napędzanej strukturami nierówności etniczno-rasowych strukturyzujących sektor muzyki klasycznej nie został także podjęty przez badaczy przemysłów kreatywnych/kulturalnych. Celem tego artykułu jest wypełnienie tej luki. Opierając się na bogatym materiale empirycznym zebranym w trzech lokalizacjach: w Paryżu, Warszawie i Tokio, artykuł ten analizuje doświadczenia zawodowej mobilności wśród japońskich muzyków klasycznych funkcjonujących pomiędzy rodzimymi i europejskimi środowiskami muzycznymi. Analiza koncentruje się z jednej strony na elementach, które napędzają transnarodową mobilność i jednocześnie ją ograniczają. Z drugiej strony pokażę, w jaki sposób japońscy muzycy klasyczni, budując kosmopolityczne więzi koleżeńskie, pokonują bariery związane z rynkiem pracy i restrykcyjnymi politykami migracyjnymi, aby móc kontynuować swoje transnarodowe przedsięwzięcia artystyczne.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"89572340","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.09
K. Marciniak
{"title":"Pandemia: czas lęków, modlitwy i przeobrażeń społecznych","authors":"K. Marciniak","doi":"10.12775/lud105.2021.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.09","url":null,"abstract":"Artykuł analizuje zachowania społeczne, które charakteryzowały społeczność polską w obliczu zagrożenia epidemicznego w wiekach poprzednich jak i współcześnie. Pokazuje jak lęk przed chorobą ograniczał i ogranicza funkcjonowanie społeczeństwa polskiego w czasie epidemii. Wskazuje na podobne zachowania Polaków zarówno w wieku XVII jak i współcześnie jednocześnie akcentując różnice, jakie zaistniały na przestrzeni wieków. Tu przede wszystkim zwraca uwagę na różnice, które zaszły w postawach religijnych: gdzie w wiekach poprzednich czas morowego powietrza charakteryzowała zwiększona religijność Polaków oraz powszechne modlitwy w miejscach świętych a obecnie powszechne dostęp do miejsc kultu został poważnie ograniczony, dotyczy to przede wszystkim miejsc pielgrzymkowych, które w obliczu pandemii zamknęły swoje świątynie przed pielgrzymami.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86716147","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.05
G. Sokół
{"title":"Prawdziwa depresja i paternalizm kliniczny: etnografia realności diagnostycznej depresji w publicznej służbie zdrowia w Polsce","authors":"G. Sokół","doi":"10.12775/lud105.2021.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.05","url":null,"abstract":"Artykuł jest etnograficznym studium procesów diagnostycznych zaburzeń depresyjnych we współczesnej Polsce i ich zmian po transformacji ustrojowej, ze szczególnym uwzględnieniem strategii podejmowanych przez lekarzy. Opierając się na badaniach etnograficznych prowadzonych w kontekstach klinicznych, artykuł omawia problem relacji między kategoriami diagnostycznymi a ich przedmiotami, odwołując się do pojęć realności i urealnienia. O ile zmiany klasyfikacji diagnostycznej od lat 90. XX wieku miały na celu zacieśnienie tej relacji, o tyle w praktyce klinicznej pozostaje ona luźna i nieoczywista. Przyczyniają się do tego nie tylko specyficzna ontologia zaburzeń psychicznych, którą trudno w pełni sprowadzić do obiektywnie wymierzalnych objawów, ale także kilka innych czynników: specyficzne zmiany w filozofii klasyfikacji diagnostycznych, wielowymiarowość diagnoz jako narzędzi klinicznych, administracyjnych i finansowych, oraz ich referencyjna natura, konotująca optymalne, choć nieosiągalne standardy opieki. Wpływa na to także pragmatyka pracy klinicznej i ograniczone zasoby samych pacjentów, które czynią z diagnoz narzędzie nieformalnych, instrumentalnych działań i „paternalizmu medycznego” lekarzy w odpowiedzi na braki w systemie opieki.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"28 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78897967","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.07
W. Kwiatkowska
{"title":"Trójmiejskie środowisko jazzowe – perspektywa genderowa","authors":"W. Kwiatkowska","doi":"10.12775/lud105.2021.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.07","url":null,"abstract":"Środowisko jazzowe jest zdominowane przez mężczyzn, co pociąga za sobą różne konsekwencje dla chcących uczestniczyć w nim kobiet. W artykule przedstawiam sytuację instrumentalistek jazzowych, które spotykają się z przejawami seksizmu we wszystkich obszarach swojej działalności oraz z dyskryminacją na rynku pracy. Opisuję również esencje męskości (głównie jazzmani) i kobiecości (przede wszystkim wokalistki) jako dwa dostępne wzorce zachowania w tej grupie. Dodatkowo, staram się wyodrębnić różne strategie przetrwania, po które sięgają kobiety w tym zmaskulinizowanym środowisku. Artykuł oparty jest na badaniach etnograficznych przeprowadzonych w Trójmieście w latach 2017-2019 wśród instrumentalistów oraz instrumentalistek jazzowych.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77226567","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.08
M. Krawczyk
{"title":"Sprawczość uchodźców w czasie pandemii COVID-19. Przypadek obozu w Nakivale (Uganda)","authors":"M. Krawczyk","doi":"10.12775/lud105.2021.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.08","url":null,"abstract":"Życie uchodźców obarczone jest wieloma wyzwaniami, a pandemia COVID-19 dodatkowo je spotęgowała. Odwołując się do teorii strukturacji Anthony'ego Giddensa niniejszy artykuł stanowi próbę analizy zagrożeń przed jakimi stanęli uchodźcy podczas kryzysu zdrowia publicznego. Próbując odnaleźć odpowiedź na pytanie o sposób w jaki manifestowała się sprawczość uchodźców podczas pandemii COVID-19, szczególny nacisk położono na kategorię relacji podmiotu i struktury na przykładzie obozu w Nakivale (Uganda), którego mieszkańcy żyją w przedłużającym się stanie „zawieszenia” (ang. protracted refugee situations). W artykule wykorzystano narracje, informacje i dane udostępnione przez przedstawicieli Nakivale Researchers Network; sieci badawczej zlokalizowanej w obozie w Nakivale. Metodologia tej pracy oparta została na koncepcie współobecności (ang. co-presence), wykorzystaniu tzw. „technologii życia”, pogłębionych wynikami wywiadu terenowego zrealizowanego w Nakivale przed pandemią COVID-19.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"23 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"88091673","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}