LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.02
W. Dohnal
{"title":"„Czarny Poniedziałek” i „Łańcuch światła”: o infrapolitycznych formach oporu społecznego w Polsce","authors":"W. Dohnal","doi":"10.12775/lud105.2021.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.02","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest antropologiczna analiza wydarzeń, które miały miejsce w Polsce w 2016 i 2017 roku. Były to masowe protesty obywatelski przeciwko polityce rządu. Inaczej niż w większości opracowań socjologicznych i politologicznych, autor proponuje interpretować je w kategorii działań infrapolitycznych. W tym celu odwołuje się pojęcia ‘infrapolityka’, zaproponowanegoniegdyś przez Jamesa Scotta, i przygląda się temu, czy i na ile można ją wykorzystać do interpretacji opisywanych wydarzeń.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"26 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85344318","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.11
Andrzej Zaporowski
{"title":"Jak uchwycić to, co bieżące?","authors":"Andrzej Zaporowski","doi":"10.12775/lud105.2021.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.11","url":null,"abstract":"Przedmiotem tekstu jest zamiar Tobiasa Reesa praktykowania antropologii tego, co faktyczne, której celem jest uchwycenie tego, co jeszcze nie jest znane i pomyślane w odniesieniu do człowieka i tego, co ludzkie. Chodzi o ruch (myśli) jako taki. Rees zamierza zdystansować się od zarówno przestrzennie ujętej antropologii klasycznej, jak i czegoś, co nazywa antropologią tego, co emergentne. Ta ostatnia również postuluje to, co faktyczne, a skoro kluczowe znaczenie ma ciągły charakter doświadczenia, wiążę to, co faktyczne Reesa z tym, co bieżące. Uznaję, że w ramach jego pomysłu ruch (czas) wyrażony jest przez wykonanie serii (trzech) szczególnych kroków (mających swój charakter klasyczny).","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"5 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"73637476","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.10
Katarzyna Majbroda
{"title":"Antropologiczne otwarcie na postantropocentryzm. Sprawczość bytów poza-ludzkich w procesie ekologizacji wiedzy","authors":"Katarzyna Majbroda","doi":"10.12775/lud105.2021.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.10","url":null,"abstract":"Artykuł koncentruje się wokół otwarcia antropologii na postantropocentryzm oraz świat więcej-niż-społeczny w procesie ekologizacji wiedzy. Żyjemy w Antropocenie, nowej epoce geologicznej, w której działania człowieka wpływają na klimat, ekosystemy i środowisko jak nigdy przedtem. Tymczasem, dominujące rozumienie globalnej historii środowiska nie uwzględnia należycie jej powiązań z teorią społeczną, mimo że wątki te są nierozerwalnie związane ze społecznością i materialnością zmieniającego się świata ludzi i nie-ludzi. W ramach światowej antropologii społeczno-kulturowej przedstawiciele dyscypliny zajmują coraz bardziej zdecydowane stanowiska wobec zmian klimatycznych, rozwijając praktyki, które inwencyjnie można by nazwać ‘ekologizacją antropologii’ jako odpowiedź na tezę o przegrzaniu świata. Ruch konceptualnej transgresji kategorii ‘człowiek’, która jest podstawą antropocentrycznej wiedzy, może stać się dla antropologii szansą nie tylko na prognozowanie przyszłości społeczeństw, lecz także na współtworzenie wiedzy naukowej antycypującej i wyjaśniającej jej kształty.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"21 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"75857665","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.04
Sylwia Urbańska
{"title":"(Nie)mobilność, zamieszkiwanie oraz płeć w praktykach i dyskursach rozwodu w wiejskiej społeczności. Etnografia rolniczej gminy wschodniego Mazowsza","authors":"Sylwia Urbańska","doi":"10.12775/lud105.2021.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.04","url":null,"abstract":"W artykule analizuję relacje między upłciowionymi praktykami i dyskursami rozwodu w wiejskiej społeczności a ścieżkami (nie)mobilności mieszkanek wsi. Pokazuję, że „pionierki rozwodu”, czyli kobiety z rolniczych, konserwatywnych społeczności, które w lokalnym świecie społecznym jako pierwsze przeprowadziły rozwód, wypracowały alternatywne strategie pozostawania na wsi. Nie chciały uciekać, wyjeżdżać, emigrować na stałe do miasta lub za granicę, czyli korzystać z typowej ścieżki stawania się ex-żoną. Opisuję, jakie wzorce radzenia wypracowywały po 1989 roku, aby nadal móc we wsi mieszkać. Wyjaśniam subwersje stosunku do własności i dziedziczenia, ich związki z tradycyjnymi wzorcami kobiecości i męskości. Skupiam się na upłciowionych wzorcach (nie)mobilności w tym przypadku będących strategiami wyboru wsi jako miejsca do życia.\u0000Wnioski prezentuję w ramach studium przypadku Mirki, wielodzietnej matki, która po rozwodzie traci swój dom, co sprawia, że musi rozwinąć sprawcze wzorce radzenia sobie. Praktyki Mirki pokazuję na tle innych wariantów działania i dyskursów moralnych wokół rozwodu w badanej przeze mnie od 2017 roku gminie wschodniego Mazowsza.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"65 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"72478472","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.12
Justyna Budzińska
{"title":"Zróbmy sobie dziedzictwo. Przypadek dwóch wystaw","authors":"Justyna Budzińska","doi":"10.12775/lud105.2021.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.12","url":null,"abstract":"Tekst jest próbą porównania dwóch wystaw z Muzeum Narodowego w Krakowie - „Polaków Portret własny” (1979/1980) i #dziedzictwo (2017/2018). Analizie poddano ich potencjał/metodę w zakresie tworzenia/planowania dziedzictwa i tożsamości. Odwołując się do teorii m.in. G. Ashwortha, E.W. Ardenera, E. Hobsbawma, G. Zubrzycki czy J. Lacana analizuję, m.in. na podstawie materiałów archiwalnych, sposoby ustanawiania dziedzictwa, traktując je w kategoriach arbitralności i umowności.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"4 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90593872","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2021-12-21DOI: 10.12775/lud105.2021.03
A. Szwed
{"title":"Między reprodukcją a transformacją. Negocjowanie reguł dotyczących płci w społeczności rzymskokatolickich kobiet","authors":"A. Szwed","doi":"10.12775/lud105.2021.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/lud105.2021.03","url":null,"abstract":"Artykuł koncentruje się wokół problemu negocjowania reguł dotyczących płci w konserwatywnej, rzymskokatolickiej społeczności kobiet. Analiza opiera się na wynikach badań jakościowych prowadzonych w l. 2019-2020 i jest osadzona w teoretycznej kategorii sprawstwa rozumianego jako zjawisko multimodalne. Praktyki negocjowania wzorów płciowych są analizowane w kontekście dwóch kluczowych dla społeczności obszarów: macierzyństwa i roli kobiecego ciała. Przeprowadzona analiza pokazuje, że reguły odnoszące się do płci mogą być równolegle reprodukowane, reinterpretowane i podważane, a samo sprawstwo religijnych kobiet powinno być ujmowane jako zjawisko wielokierunkowe oraz że w opisywanych procesach negocjowane są nie tylko wzory kobiecości, ale także rozumienie tego, co religijne.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"261 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91326613","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2020-12-20DOI: 10.12775/LUD104.2020.04
Aleksandra Paprot-Wielopolska
{"title":"„My też chcemy mieć swoje tradycje”. Metody badań, definiowanie i praktykowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego na ziemiach zachodnich i północnych","authors":"Aleksandra Paprot-Wielopolska","doi":"10.12775/LUD104.2020.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/LUD104.2020.04","url":null,"abstract":"Tekst skupia sie na pomijanym dotychczas niematerialnym dziedzictwie kulturowym (NDK) na Ziemiach Zachodnie i Polnocnych, ktore tworzą neoregiony, czyli obszary, gdzie doszlo do wielkich migracji ludności w wyniku II wojny światowej. Celem artykulu jest 1) określenie sposobow (metod) rozpoznawania tradycji jako NDK neoregionow we wspolpracy ze spolecznościami lokalnymi i 2) uznania go za element niezbedny w ksztaltowaniu tozsamości mieszkancow terenow postmigracyjnych. Oparciem dla wyrazonego postulatu jest analiza metod i technik badawczych zastosowanych w projektach realizowanych w wybranych regionach. Sluzą one zaświadczeniu ich wszechobecności i donioslej roli w ksztaltowaniu NDK. Dlatego przeprowadzono krytyczną analize metod badawczych i ocene krajowego systemu ochrony NDK oraz przedstawiono mozliwości praktycznego zastosowania wynikow badan w spolecznościach lokalnych na rzecz eksperckiego wsparcia i wlączenia go do krajowego rejestru NDK.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"2022 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87862346","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2020-12-20DOI: 10.12775/LUD104.2020.05
Agnieszka Szczepaniak-Kroll
{"title":"Rola liderów w kształtowaniu i promowaniu dziedzictwa kulturowego poznańskich Bambrów","authors":"Agnieszka Szczepaniak-Kroll","doi":"10.12775/LUD104.2020.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/LUD104.2020.05","url":null,"abstract":"Rok 1989 byl pod wieloma wzgledami datą przelomową w najnowszej historii Polski. Zmiana systemu politycznego z socjalistycznego na kapitalistyczny, zainicjowana w tym okresie, uwolnila wiele procesow związanych z etnicznością. Rowniez „renesans” poznanskich Bambrow okazal sie bezpośrednim skutkiem transformacji ustrojowej. Potomkowie osadnikow, przybylych do Poznania w 1719 r., w czasie swego ponad 300-letniego zamieszkiwania w podpoznanskich wsiach niejednokrotnie zagrozeni byli asymilacją. Wypracowali wiec swoje strategie zachowania tozsamości, ktore stosowali rowniez przed 1989 r. Byly one indywidualne, przez nikogo niekoordynowane. W latach 90. XX w. po raz pierwszy w ich historii pojawili sie liderzy, przywodcy kulturowi, ktorzy zaopiekowali sie dziedzictwem Bambrow jako grupy, przystąpili do jego zbadania, utrwalenia i spopularyzowania. W artykule jest mowa o dwoch osobach - Marii Paradowskiej i Ryszardzie Skibinskim, mających na tym polu szczegolne osiągniecia. Takie osoby – aktorzy spoleczni (nazywani dziś coraz cześciej interesariuszami), mają znaczący wplyw na ksztalt dziedzictwa kulturowego grupy, dla ktorej dzialają i na sposob jego promowania. Artykul opieram na wieloletniej obserwacji uczestniczącej i licznych rozmowach z bamberskimi liderami.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"50 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85452716","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
LudPub Date : 2020-12-18DOI: 10.12775/LUD104.2020.19
G. Karpińska
{"title":"A nexus of time and space, or on the ordinary and extraordinary everyday in a tenement courtyard","authors":"G. Karpińska","doi":"10.12775/LUD104.2020.19","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/LUD104.2020.19","url":null,"abstract":"The everyday is located in a space-time filled with various practices, problems, non-human creatures; it relates to human beings and places in which they exist. In the article, I reconstruct the ways of experiencing and practising the everyday in tenement courtyards. I present the image of the ordinary everyday as revealed by interviews with tenement dwellers of Maribor in Slovenia, as well as the image of the extraordinary everyday as reported in the diaries and memoirs of the residents of Warsaw tenements during the World War II. Taking the “courtyard everyday” as my example, I demonstrate that the everyday has more than one shape, that it is relative and situational in nature, and that its contents and structure change depending on, among others, people’s biographies, modes of behaviour, objects of which they make use, and their involvement in the constant process of constructing a place.","PeriodicalId":38355,"journal":{"name":"Lud","volume":"32 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91010313","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}