{"title":"The Polish Underground State vs. The Polish Communists, and the concept of counteraction","authors":"Karol Sacewicz","doi":"10.31648/ep.7214","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7214","url":null,"abstract":"Podczas II wojny światowej Polskie Państwo Podziemne zostało zmuszone walczyć o niepodległą, suwerenną i integralnie terytorialną Polskę również z komunistycznym podziemiem. Artykuł systematyzuje dotychczasowe ustalenia odnoszące się zarówno do antykomunistycznych struktur Polski Podziemnej odpowiedzialnych za prowadzenie konfrontacji z komunistami, skupiając się również na ukazaniu form oraz metod stosowanych w tejże walce. Tekst przedstawia liczne ograniczenia, jaki rzutowały na dość umiarkowane metody konfrontacji z komunistami, jakimi posługiwało się Polskie Państwo Podziemne. Takich ograniczeń nie stosowali komuniści ani w okresie II wojny światowej, ani po zdobyciu władzy w powojennej Polsce.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48116500","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Zjednoczone Koła Zjazdów Rolniczych – organizacja ziemian Galicji Wschodniej w pamiętnikowej relacji Karola Krusensterna (część I)","authors":"P. Ruciński","doi":"10.31648/ep.7218","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7218","url":null,"abstract":"W 1907 r. we Lwowie powstały Zjednoczone Koła Zjazdów Rolniczych – organizacja wschodniogalicyjskich ziemian, powołana przez Jana Emanuela Rozwadowskiego. Stowarzyszeniu, które dotychczas nie cieszyło się zainteresowaniem historyków, sporo miejsca poświęcił w swoim wspomnieniach pt. Mój pamiętnik jego członek Karol Krusenstern – ziemianin i przedsiębiorca, właściciel uzdrowiska Niemirów. Prezentowany fragment tekstu Krusensterna zawiera najważniejsze informacje o Zjednoczonych Kołach – ich genezie, celach, środkach działania, osiągnięciach i głównych działaczach. Pamiętnik stanowi również unikalne źródło wiedzy o Kole II ZKZR, którego autor był sekretarzem, dając interesujące charakterystyki członków i zapoznając czytelnika ze specyfiką organizowanych przez nie zjazdów rolniczych. Do spraw poruszanych przez Krusensterna należą również m.in. współpraca stowarzyszenia z Towarzystwem Kółek Ziemian i przenikanie do działających w Galicji organizacji (np. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego). Wspomina on także o związkach, łączących środowisko Zjednoczonych Kół z obozem politycznym Narodowej Demokracji.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69369552","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Dwa nieznane dokumenty dotyczące epidemii „choroby papuziej” w Warszawie w 1951 roku","authors":"P. Daszkiewicz, D. Iwan","doi":"10.31648/ep.7221","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7221","url":null,"abstract":"W archiwach Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie przechowywane są dwa dokumenty, związane z epidemią papuziej choroby w Warszawie w 1951 r. Przez długie lata informacje o tej epidemii były cenzurowane i tratowane jako tajemnica państwowa. Jej polityczne i społeczne aspekty nie doczekały się jak dotychczas naukowego opracowania. W kontekście powojennej odbudowy, 17 stycznia 1951 r. warszawskie ZOO otrzymało dziesięć papug z ogrodu zoologicznego w Antwerpii. Ptaki były chore na psitakozę i zaraziły nią pracowników ZOO i Państwowego Muzeum Zoologicznego. Pierwszy przedstawiony dokument, datowany 21 kwietnia 1951 r., jest listem z podziękowaniami od pacjentów i pracowników PMZ dla lekarzy i pielęgniarek, sióstr szarytek. Drugi dokument to wiersz Stanisławy Witaczek, opowiadający o pobycie w szpitalu i dziękujący szpitalnemu personelowi. Oba dokumenty zostały przedstawione w kontekście sytuacji w Polsce w 1951 r.: likwidacji niezależności instytucji naukowych, policyjnej kontroli badań, wszechobecności cenzury i propagandy oraz prześladowania byłych żołnierzy AK.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69369570","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Średniowieczne oraz nowożytne kroniki polskie; wykorzystanie innych materiałów źródłowych w narracji \"Kroniki\" Stefana Ranatowicza CRL (1617–1694)","authors":"Małgorzata Pęgier","doi":"10.31648/ep.7205","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7205","url":null,"abstract":"\"Kronika\" Stefana Ranatowicza CRL jest siedemnastowieczną historią zgromadzenia kanoników regularnych laterańskich kongregacji Bożego Ciała na Kazimierzu w Krakowie. Praca ta, oprócz żywotów kolejnych prepozytów klasztoru oraz historii zakonu zawiera również wiele notat rocznikarskich dotyczących ważnych wydarzeń historycznych, kulturalnych i społecznych traktujących głównie o wydarzeniach w Małopolsce, ale również odnoszących się do ważnych procesów i faktów ogólnopolskich. Jest to cenne źródło historyczne, szczególnie dla badaczy XVII w. Ranatowicz w swej Kronice opiera się bardzo często na różnorodnym materiale źródłowym, odwołuje się w swej relacji niejednokrotnie do średniowiecznych i nowożytnych kronik polskich, z których najbardziej wydawał się cenić dzieje Polski autorstwa Jana Długosza. Narracja Ranatowicza jest to już dziejopisarstwo nowożytne, oparte na selekcji materiału i krytyce źródła. Praca jest skonstruowana w sposób przemyślany i obfituje w wiele faktów chętnie wykorzystywanych w późniejszych latach przez innych historyków.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47894151","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"События 2014 года в Украине глазами отечественных и зарубежных исследователей","authors":"Olga Morozowa","doi":"10.31648/ep.7216","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7216","url":null,"abstract":"Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytania dotyczące poważnych problemów rozwoju państwa ukraińskiego, które umożliwiły rosyjską agresję na Ukrainę w 2014 r. (w szczególności aneksję Krymu przez Rosję, okupację Donbasu z dalszymi zamiarami podboju terytoriów ukraińskich, itp.). Praca opiera się na badaniach autorytatywnych ukraińskich i zagranicznych uczonych, którzy kiedyśpodkreślali te problematyczne momenty rozwoju Ukrainy, które osłabiły państwo od wewnątrz, a później umożliwiły agresję zewnętrzną. Autorka twierdzi, że wydarzenia 2014 r. na Ukrainie katalizowały długofalową brutalną politykę Federacji Rosyjskiej wobec młodego państwa ukraińskiego oraz ukazały problemy rozwoju poszczególnych regionów Ukrainy i państwa jako całości, co pozwoliło stronie rosyjskiej zmienić mapę Ukrainy. Zdaniem autorki, dla historyków ostatnie wydarzenia w państwie ukraińskim nie były cudem. Zarówno ukraińskie, jak i światowe środowisko naukowe od wielu lat dostrzega realne zagrożenie dla integralności ziem ukraińskich ze strony najbliższego sąsiada, czyli Federacji Rosyjskiej. Czynniki destabilizujące normalny rozwój i postęp państwa ukraińskiego, stymulujące odśrodkowe tendencje separatystyczne, a docelowo rosyjska agresja na Ukrainę w 2014 r. to: niski poziom edukacji narodowej, w tym historycznej; niezrozumienie i pogarda dla cech i wartości narodowych (język, kultura, historia itp.); niedostateczna znajomość trudnej tragicznej drogi Ukraińców w kierunku samostanowienia i niezależności; słabość w obronie swoich praw narodowych; różnice cywilizacyjne Zachodu i Wschodu Ukrainy; skład populacji - istnienie nadmiernego odsetka mniejszości narodowych w porównaniu z ludnością autochtoniczną, co przyczyniło się do zwrócenia większej uwagi na problemy innych narodowości i zmniejszenie zainteresowania problemami narodu tubylczego; istnienie „słabych punktów” rozwoju politycznego, społeczno-gospodarczego, kulturalnego Ukraińców, co było wykorzystywane przez propagandę rosyjską do celów antypaństwowych itd.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47342109","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Jana Karola Chodkiewicza (1686–1712), starosty wielońskiego, błudeńskiego, bejsagolskiego i dawgieliskiego percepta oraz wydatki na naukę w Warszawie w latach 1700–1705. Przyczynek do historii kształcenia młodzieży magnackiej w Rzeczpospolitej","authors":"Adam Wołoszyn","doi":"10.31648/ep.7217","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7217","url":null,"abstract":"Postać Jana Karola Chodkiewicza (1686–1712) z linii supraskiej nie doczekała się do tej pory swojego opracowania choćby w postaci noty biograficznej. Artykuł niniejszy przybliża więc wybrany fragment z życiorysu wyżej wymienionego bohatera, który w latach 1700–1705 przebywał na naukach w szkole jezuickiej w Warszawie. Okres nauk stanowił ważne wydarzenie w życiu młodych magnatów, którzy w ich ramach przygotowywali się do służby państwowej i funkcjonowania w społeczeństwie szlacheckim. Nie inaczej było w przypadku Jana Karola, dziedzica ogromnej fortuny chodkiewiczowskiej, który resztę swojego krótkiego życia spędził później na sporach o dobra ojczyste. Młody starosta pobierał nauki w trudnym dla Warszawy i Rzeczpospolitej okresie zawirowań polityczno-militarnych, jakie przyniosła ze sobą Wielka Wojna Północna (1700–1721). Wydarzenia tego czasu, których był świadkiem, stanowiły niewątpliwie dla niego dodatkową szkołę życiową. W tekście zostały opisane dochody (percepta) oraz wydatki Jana Karola Chodkiewicza (1686–1712), starosty wielońskiego, błudeńskiego, bejsagolskiego i dawgieliskiego, na naukę w Warszawie w latach 1700–1705. Prezentowane źródła, zamieszczone w postaci aneksów, pozwalają zrekonstruować dwór młodego magnata: iloma dysponował sługami, na jakie rzeczy oraz zbytki wydawał najwięcej pieniędzy, ile kosztowały konkretne przedmioty i usługi w omawianym okresie. Można się również zorientować w magnackim jadłospisie, panującej modzie męskiej oraz jakiego rodzaju nauki były przez niego najchętniej pobierane. Z tych względów, artykuł ten o charakterze przyczynkarskim, może stanowić impuls do dalszych badań nad dziejami kształcenia młodzieży magnackiej w państwie polsko-litewskim, ale także zwrócić uwagę na materialną kwestię związaną z tego typu wyjazdami studenckimi.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69369521","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Korespondencja pomiędzy Antygonem II Gonatasem a Zenononem z Kition – przyczynek do rozważań nad tworzeniem kręgu intelektualnego na dworze Antygonidów","authors":"M. Wolny","doi":"10.31648/ep.7201","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.7201","url":null,"abstract":"Przedmiotem rozważań podjętych przez autora przedłożonego tekstu jest zapamiętana przez Diogenesa Laertiosa korespondencja, która została wymieniona pomiędzy władcą Antygonidów Antygonem II Gonatasem (283–239 p.n.e.) a filozofem Zenonem z Kition (333/2–262 p.n.e.). Sprowadza się ona jedynie do dwóch listów, podanych w retorycznej konwencji i będących ekspozycją poglądówstoickich. Antygon w swoim liście do Zenona prosi filozofa o intelektualne wsparcie dworu. Ten jednak dyplomatycznie odmawia przyjęcia propozycji gościny, usprawiedliwiając swoją decyzję zaawansowanym wiekiem. Analiza wymiany myśli pomiędzy królem a filozofem wskazuje, że chociaż prezentacja poczynań Antygona może być obarczona echem negatywnego przekazu na temat Macedonii, to jednak działania władcy wskazują na chęć budowania intelektualnej rangi oświeconego dworu Antygonidów. Poza uczestnictwem w rywalizacji dworów, będącej elementem hellenistycznej konwencji, zwrócenie się w kierunku prominentnego filozofa miało również dla władcy ważny wymiar indywidulany. Antygon, który chciał postrzegać siebie jako zwycięzca Pyrrusa (272 p.n.e.), dążąc jednocześnie do zademonstrowania nad Epirotą swojej wyższości, także w sferze intelektualnej.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69369885","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Działania 1 Dywizji Piechoty Legionów we wrześniu 1939 roku w relacji ppłk. dypl. Henryka Pohoskiego (część 2)","authors":"Piotr Targoński","doi":"10.31648/ep.6723","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.6723","url":null,"abstract":"Prezentowany materiał stanowi relację z działań bojowych 1 DP Leg. w kampanii 1939 r., sporządzoną w 1946 r. przez ppłk. dypl. Henryka Pohoskiego, będącego w czasie kampanii,w stopniu kapitana dypl., oficerem operacyjnym w sztabie dywizji. Relacja rozpoczyna się z chwilą ogłoszenia alarmowej mobilizacji w dniu 24 sierpnia 1939 r. Przedstawione zostały czynności mobilizacyjne i transport dywizji w rejon Małkini i Ostrowi Mazowieckiej oraz koncentracja w rejonie Długosiodła. Zasadniczą częścią relacji jest opis walk stoczonych przez dywizję w obronie Narwi pod Pułtuskiem, a następnie Bugu pod Wyszkowem, skąd dywizja została odwołana rozkazem Naczelnego Wodza i skierowana na południowy wschód. W trakcie odwrotu nastąpił zwycięski bój 6 pp Leg. o Kałuszyn, a następnie po ciężkich walkach w rejonie Seroczyna, Wodyni, Woli Wodyńskiej oraz Domanic, nastąpiło rozbicie dywizji,po czym przestała ona istnieć jako pełnowartościowa wielka jednostka Wojska Polskiego. Ostatnim elementem relacji jest opis reorganizacji dywizji, polegającej m.in. na włączeniu w jej skład żołnierzy z rozbitej 3 DP Leg. oraz walki w tzw. drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, w której jednostka uległa ostatecznej zagładzie. Relacja Henryka Pohoskiego kończy się na krótkim opisie tejże bitwy, po której autor trafił do niemieckiej niewoli.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":"366-397"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-05-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69369880","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Cmentarz Sapieżyński w Stanisławowie","authors":"S. S. Nicieja","doi":"10.31648/EP.6351","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/EP.6351","url":null,"abstract":"Artykuł ma na celu przedstawienie historii jednego z największych polskich cmentarzy na Kresach, który istniał tam przez 200 lat i było na nim pochowanych kilkadziesiąt tysięcy Polaków,w tym artystów, poetów, pisarzy, rzeźbiarzy, wybitnych polityków, samorządowców i żołnierzy walczących o niepodległość Polski w różnych powstaniach. Nekropolia ta została w 1980 r. przez władze sowieckie zlikwidowana: buldożery splantowały cały teren. Rozbite nagrobki wywieziono poza granice miasta, a w miejscu tym postawiono gmach teatru i hotel.Dzięki odnalezionej dokumentacji fotograficznej i literaturze przedmiotu autor odtwarza historię tej nekropolii i przywołuje biografie najważniejszych postaci tam pochowanych. Jest to pierwsze tak obszerne opracowanie dziejów tej unicestwionej, a niezwykle ważnej w historii Polski nekropolii.","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47941736","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Kawaleria Księstwa Warszawskiego w wojnach napoleońskich - organizacja i szlak bojowy","authors":"Tomasz Strzeżek","doi":"10.31648/ep.3516","DOIUrl":"https://doi.org/10.31648/ep.3516","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":36993,"journal":{"name":"Echa Przeszlosci","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69369768","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}