ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.11576
Marzenna Cyzman
{"title":"Kolektyw czy jednostka? Kto tworzy teorie (nie tylko) naukowe? O pewnym szczególe w koncepcji Ludwika Flecka","authors":"Marzenna Cyzman","doi":"10.31261/errgo.11576","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.11576","url":null,"abstract":"Kolektyw czy jednostka? Kto tworzy teorie (nie tylko) naukowe? O pewnym szczególe w koncepcji Ludwika Flecka \u0000Sformułowana w latach 30. XX wieku przez Ludwika Flecka teza, że to nie jednostka w sposóbautonomiczny i niezależny formułuje nowe koncepcje naukowe, współcześnie nie budzi jużkontrowersji, przyjmuje się bowiem, że proces poznania przebiega w kontekście społecznym i jestuwarunkowany kulturowo. Nadal jednak nierozstrzygnięty pozostaje problem udziału jednostkiw odkryciu naukowym. Choć sam Fleck posługiwał się wyrażeniem “jednostka wyjątkowo twórcza”na oznaczenie osoby, która jest odpowiedzialna za nową koncepcję, nie był jeszcze w stanie objaśnićw sposób precyzyjny osobliwej oscylacji tego, co społeczne, i tego, co stricte osobiste w procesieustanawiania nowych koncepcji. Polski mikrobiolog sformułował jednak kilka istotnych sugestii,które w powiązaniu z najnowszymi badaniami, np. T. Hutchinsa, K. Knorr Cetiny czy B. Latoura,mogą przynajmniej przybliżyć nas do pełniejszego zrozumienia tego, jak nowe wkracza do Nauki.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85121243","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.13127
Kacper Bartczak
{"title":"Exodus or Exile: The Trope of \"more life\" in Louise Glück’s Poetry","authors":"Kacper Bartczak","doi":"10.31261/errgo.13127","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.13127","url":null,"abstract":"Exodus or Exile: The Trope of \"more life\" in Louise Glück’s Poetry \u0000What is life in poetry? One concept that is trying to answer this questions is a psycho-theological, messianic and vitalist category of “more life,” elaborated by the Polish scholar Agata Bielik-Robson on the basis of Harold Bloom’s theory of poetic incarnation. Bloom’s writings constitute a link between the Jewish messianic vitalism and the vitalist line of American poetry, in which I place Glück. An antithetical position of subjectivityagainst the orders of experience governed by law and necessity (nature and death), “more life” positions the poetic psyche in a precarious position as an excessive entity in-betweenthem. The article examines a trajectory of the positions that Glück’s poetic subjects takein relation to those orders in the context of the messianic promise of “more life.”","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91164996","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.12444
Mariusz Wojewoda
{"title":"The Role of Feelings in the Cognition of Values in the Perspective of Hermeneutic Philosophy (Gianni Vattimo and Charles Taylor)","authors":"Mariusz Wojewoda","doi":"10.31261/errgo.12444","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.12444","url":null,"abstract":"The Role of Feelings in the Cognition of Values in the Perspective of Hermeneutic Philosophy(Gianni Vattimo and Charles Taylor) \u0000The article discusses the role of feelings in the process of the cognition of values in the perspective of hermeneutic philosophy, and – more specifically – in the light of the works by two major representatives of this current: Gianni Vattimo and Charles Taylor. Despite many differences, both philosophers share the interest in the role of feelings in the process of self-interpretation and in the importance of individual moral choices. In hermeneutic philosophy, more significance is usually attributed to reason than to feelings, which makes the investigation of the role that feelings play in the process of the cognition of values and their importance in the space of interpersonal relations particularly interesting. The context of the present considerations is that of the crisis of institutional forms of social trust and therewith associated ethical principles. The author of the article analyzes the possibility of creating an ethics based on values, yet an ethics critical of institutional forms of behavior and the formalized rules of conduct developed for the purposes of the organizations.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74729072","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.12529
Iwona Gralewicz-Wolny
{"title":"Perskie oko Hermesa. \"Numery\" Olgi Tokarczuk, czyli hermeneutyka w działaniu","authors":"Iwona Gralewicz-Wolny","doi":"10.31261/errgo.12529","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.12529","url":null,"abstract":"Perskie oko Hermesa. \"Numery\" Olgi Tokarczuk, czyli hermeneutyka w działaniu \u0000W świetle przedstawionej w artykule interpretacji “Numery” (1993) – jedno z pierwszych opowiadań Olgi Tokarczuk – są literackim wcieleniem refleksji hermeneutycznej z kluczowymi dla niej pojęciami śladu, tajemnicy i znaczeniowego prześwitu. W swych odczytaniach znaków pozostawionych przez hotelowych gości narratorka-pokojówka jest spadkobierczynią myśli Diltheya, Gadamera i Derridy, która nakazuje dociekać prawdy o drugim człowieku, godząc się jednocześnie z jej niekonkluzywnością i rozproszeniem. Dla hermeneutycznej wykładni utworu istotny jest także sam gest jego interpretacji, dublujący niejako procedurę bohaterki i nadpisujący na zasadzie kontrsygnatury metaliteracki (i tym samym metahermeneutyczny) poziom znaczeń.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"88016934","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.12502
B. Zwolińska
{"title":"Światy bizarne Olgi Tokarczuk","authors":"B. Zwolińska","doi":"10.31261/errgo.12502","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.12502","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje temat prawdy i tajemnicy na podstawie dwóch “dziwacznych” opowiadań Olgi Tokarczuk: “Transfugium” i “Kalendarz ludzkich świąt”. Nawiązuje do innych ważnych dla autorki Biegunów zagadnień: należą do nich wątki eko- i gynokrytyczne, widoczne m.in. w “Transfugium”, opowiadającym m.in. o pułapkach antropocentrycznego stanowiska i proponowanym wyjściu w postaci metamorfozy człowieka w zwierzę, a konkretnie w wilka. W drugim z analizowanych opowiadań uwaga skupia się na miejscu religii, Kościoła i wiary w naszym życiu, w tym wiary w prawdę objawioną i cud, oraz na tym, w jaki sposób może ona prowadzić do przewartościowania schematów i dogmatów narzucanych przez instytucję Kościoła, także w kontekście miejsca kobiet w porządku ustalonym przez hierarchów kościelnych. Choć w centrum mojej uwagi pozostają dwa opowiadania Tokarczuk, to kontekstowo odwołuję się także do twórczości węgierskiego pisarza Sándora Máraiego oraz opowiadania Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, które niejako dialogują ze sobą w kwestii rozumienia prawdy, tajemnicy i ludzkiej potrzeby cudu, a tym samym zapewne mimowolnie nawiązują do futurologicznej refleksji Tokarczuk. ","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78656433","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.12544
A. Mickiewicz
{"title":"Pojęcie Gelassenheit w filozofii Martina Heideggera i Johna D. Caputo","authors":"A. Mickiewicz","doi":"10.31261/errgo.12544","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.12544","url":null,"abstract":"Pojęcie Gelassenheit w filozofii Martina Heideggera i Johna D. Caputo \u0000Autorka analizuje pojęcie Gelassenheit w pracach Martina Heideggera oraz Johna D. Caputo. Rozpoczyna od omówienia pochodzenia terminu, mianowicie pisma mistrza Eckharta należące do teologii apofatycznej. Następnie analizowane są powiązania Gelassenheit w myśli Heideggera i Caputo. Za każdym razem autorka szczególnie zwraca uwagę na etyczne konotacje tego pojęcia. Autorka podkreśla, że mimo znaczących różnic obaj autorzy używają pojęcia Gelassenheit, by zbudować swoistą etykę apofatyczną, a zatem projekt moralności odpowiadający wyjątkowym doświadczeniom, które wymykają się możliwości konceptualizacji oraz rozumienia.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"81386672","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.12554
Ryszard Solik
{"title":"Uśmiech Giocondy: tajemnica a interpretacja. Analiza trzech przypadków","authors":"Ryszard Solik","doi":"10.31261/errgo.12554","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.12554","url":null,"abstract":"Uśmiech Giocondy: tajemnica a interpretacja. Analiza trzech przypadków \u0000Przedmiot refleksji szkicu stanowi zagadnienie tajemnicy dzieła sztuki. Nie jest ona jednakrozumiana jako własność obiektu artystycznego, ale jako funkcja interpretacji o ontologicznejcharakterystyce. Efekt “pracy interpretacji”, która każdorazowo wpisana w doświadczenie sztuki, nie odkrywa dzieła i nie ujawnia tego, co wewnątrz, lecz jako takie doraźnie je konstruuje i konkretyzuje. Z tej perspektywy tajemnicę sztuki rozpatrujemy jako dyskursywny konstrukt, przekształcający się wraz ze zmianami kontekstów i interpretacyjnych narzędzi: konstrukt formułowany w obrębie wybranych narracji – taktyk konceptualizacji, warunkujących nie tylko sposób myślenia o tajemnicy dzieła sztuki, ale też jej doraźne, teoretyczne koncepty. \u0000 ","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87172425","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.11679
A. Kopka
{"title":"Aporie dyskursu żałobnego. O założeniach polityki i etyki żałoby w pismach Jacques’a Derridy","authors":"A. Kopka","doi":"10.31261/errgo.11679","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.11679","url":null,"abstract":"Aporie dyskursu żałobnego. O założeniach polityki i etyki żałoby w pismach Jacques’a Derridy \u0000Niniejszy artykuł, bazujący na tekstach Jacques’a Derridy, poświęconych w głównej mierze jego zmarłym przyjaciołom, jest próbą nakreślenia założeń polityki i etyki żałoby. Podążając za zawartym w tekstach Derridy opisem aporii oraz paradoksów, w które dyskurs żałobny jest nieuchronnie uwikłany, autor skupia się na etyczno-politycznym otwarciu, związanym z niedrukowalnym napięciem pomiędzy uniwersalnością prawa a jednostkową odpowiedzialnością wobec innego. Żałoba zostaje ukazana nie jako jeden z wielu fenomenów, lecz jako kondycja źródłowa, czyli taka, w ramach której etyka, polityka czy odpowiedzialność mogą zyskać swe radykalne znaczenie.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"73379256","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.12996
K. Kowalczyk
{"title":"Afektywno-emocjonalne pojmowanie dziecięcego ciała w literackich narracjach o II wojnie światowej (na przykładzie Dzieci, których nie ma Renaty Piątkowskiej)","authors":"K. Kowalczyk","doi":"10.31261/errgo.12996","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.12996","url":null,"abstract":"Afektywno-emocjonalne pojmowanie dziecięcego ciała w literackich narracjach o II wojnie światowej (na przykładzie Dzieci, których nie ma Renaty Piątkowskiej) \u0000W artykule zaprezentowano propozycję afektywno-emocjonalnego modelu lektury utworu Renaty Piątkowskiej pt. Dzieci, których nie ma, z uwzględnieniem stylistyczno-narracyjnych mechanizmów wpływających na odbiorcze reakcje. Tekt koncentruje się szczególnie na sposobach literackiego obrazowania dziecka-więźnia, fizyczno-psychicznej przemocy wobec dzieci oraz dziecięcego ciała. Wzięto przy tym pod uwagę mechanizmy deskrypcji dzieci głodnych, chorych, kalekich, straumatyzowanych i martwych. Uwagę zwrócono także na problem odbiorczej ambiwalencji budowanej pomiędzy “protetycznym współodczuwaniem” a poczuciem wstrętu oraz między afektem a abiektem.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"72993481","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
ErrgoPub Date : 2022-12-30DOI: 10.31261/errgo.13779
E. Drzewiecka
{"title":"W stronę postsekularnej humanistyki?","authors":"E. Drzewiecka","doi":"10.31261/errgo.13779","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/errgo.13779","url":null,"abstract":"W stronę postsekularnej humanistyki? \u0000Artykuł stanowi recenzję dwutomowej publikacji Literatura a religia – wyzwania epoki świeckiej pod redakcją Łukasza Tischnera i Tomasza Garbola (Tom I) oraz Łukasza Tischnera i Agnieszki Bielak (Tom II) (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2020). Publikacja przynosi pogłębioną charakterystykę pola badawczego “literatura a religia”, uwzględniając przy tym wielość tradycji kulturowych i metodologicznych, lokalność ujęć oraz indywidualny wymiar interpretacji. Tworzy wolną od wstępnych hierarchizacji “mapęwiary i niewiary” powojennej literatury polskiej, która wrażliwa jest na różnorodność estetyczno-ideowych postaw względem chrześcijaństwa (zachodniego) jako tradycji wiodącej w polskim kręgu kulturowym.","PeriodicalId":34358,"journal":{"name":"Errgo","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77604684","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}