Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi最新文献

{"title":"Müze-i Hümâyûn ve Teşkilatı","authors":"Sevgi AĞCA DİKER","doi":"10.24058/tki.2024.503","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.503","url":null,"abstract":"Osmanlı Devleti’nin imparatorluk müzesi, Topkapı Sarayı’nın \u0000bahçesinde kurulan Müze-i Hümâyûn’dur. İmparatorluğun her bölgesinde \u0000çeşitli sebeplerle ortaya çıkan eski eserlerin layık oldukları şekilde teşhir \u0000edileceği bir mekânın eksikliği, müzenin tesisini zorunlu hale getirmiştir. \u0000Müzecilik bilimsel bir alan olarak kabul edildiğinden, Müze-i Hümâyûn \u0000Maarif Nezareti’ne bağlı bir alt kurum olarak devlet teşkilatı içinde yerini \u0000alırken, gerekli görülürse yenileri eklenmek üzere, kuruluş aşamasında altı \u0000bölüme ayrılmıştır. Bölümlerin ilki Yunan ve Roma medeniyetinin, ikincisi \u0000Asur, Keldanî, Mısır, Fenike, Hamirî ve Arap kavimlerinin ürettiği eski \u0000eserlerdir. Üçüncü bölüm İslam Sanatı, dördüncü bölüm Nümizmatik, \u0000beşinci bölüm Tabiat Tarihi, altıncı bölüm ihtisas kütüphanesidir. Müze-i \u0000Hümâyûn kısa zamanda çok kıymetli koleksiyonlara sahip olmuşsa da ihtisas \u0000sahibi personeli yoktu. Bu yüzden ilk müze müdürleri, envanter ve katalog \u0000yapan görevlileri, birkaç yıllık sözleşmelerle istihdam edilen Avrupalı \u0000uzmanlardan oluşmuştur. Her geçen gün artan kazılar, kazılardan çıkan \u0000eserlerle zenginleşen müze koleksiyonuna ait eserlerin envanterinin \u0000yapılarak kataloglarının hazırlanmasının yanı sıra, müzenin iç işleyişi ve \u0000personelle ilgili işlemlerinin takibi de gerekliydi. Dahili işler yabancı \u0000müdürlerle yapılamadığından idare ikiye ayrılmıştı. Ardından müze \u0000müdürünün de Osmanlı vatandaşlarından biri olması tercih edilerek, \u0000Osman Hamdi Bey müze müdürü olarak atanmıştır. \u0000Bu çalışmanın amacı Müze-i Hümâyûn’un ilk teşkilat yapısını ortaya \u0000çıkarmaktır. Bunun yanında, kuruluş döneminde kimlerin hangi unvanlarla \u0000çalıştığı tespit edilerek, değişik tarihler için oluşturulan tablolarda isim ve \u0000unvanlarına yer verilmesine gayret edilmiştir. Kuruluş döneminde müzede \u0000görev yapan personel ile bugün müzelerde görev yapan personelin yetki ve \u0000sorumlulukları karşılaştırılarak, kuruluşundan bugüne müzeciliğin geldiği \u0000nokta tartışılmıştır.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"12 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141649268","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşcı nın Ardından","authors":"Engin Çeti̇n","doi":"10.24058/tki.2024.504","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.504","url":null,"abstract":"Mustafa Sabri Küçükaşcı, katıldığı bir televizyon programında \u0000kendisine “ne mesaj vermek istersiniz?” diye sorulduğunda şu cevabı \u0000vermişti:\u0000…Âidiyet duygumuzu geliştirmemiz lazım. Çünkü âidiyeti \u0000olmayan insanın mesûliyeti de olmaz…1\u0000Bu yazıda Hoca’nın âidiyet ve mesûliyetleri ile ilmî mirası üzerinde \u0000durulacaktır. Mustafa Sabri Küçükaşcı, kendisini her şeyden önce Allah’ın \u0000kulu olarak görürdü. Dünya hayatını bu kulluk mesûliyeti ile yaşadı ve 30 \u0000Temmuz 2023’te rahmet-i Rahmân’a kavuştu2\u0000. Hâfızlığı, talebeliği, hocalığı, \u0000idareciliği, babalığı ve dostluğu; hülasa bütün sıfatları bu en temel âidiyete \u0000göre şekillenmişti. Ardında, dedesi Hacıveyiszâde Mustafa Efendi’nin \u0000“Müslüman olarak hepimiz Allah’ı sevmekle yükümlüyüz, ama Allah’ın \u0000sevdiği kul olmaya çalışmamız lazım” ifadesinin nişânelerini taşıyan \u0000hatıralar bıraktı. Tanıyan herkesin kendisine duyduğu sevginin ve dâima \u0000hayırla yâd edilmesinin temelinde o Müslümanca hayatın bereketi \u0000aranmalıdır.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"47 17","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141648635","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Rus Geçici Hükümeti nin Türkistan Bölgesi ndeki İdari Düzenlemeleri ve Sonuçları (1917)","authors":"Ülkü Çalişkan","doi":"10.24058/tki.2024.502","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.502","url":null,"abstract":"Rusya İmparatorluğu’nda 27 Şubat İhtilali sonrasında devletin \u0000yönetimini Geçici Hükümet üstlendi ve ülkeyi Bolşevik İhtilali’ne kadar \u0000yönetti. Hükümetin çözmesi gereken en önemli problemlerden birisi, normal \u0000hayat akışının desteklenmesi amacıyla imkân dahilinde idari mekanizmanın \u0000işlevini devam ettirmekti. Böylece yerel kurumların kendi kontrolü altında \u0000kalmasını da sağlayacaktı. Bu konuda ilk olarak 4 Mart 1917 tarihinde aldığı \u0000kararla yerel yönetimlerin olduğu bölgelere geçici komiserler \u0000görevlendirmeye başladı. Yerel yönetimlerin olmadığı yerlerde oradaki \u0000toplumsal organizasyonlarla ve görevli kişilerle anlaşarak komiser ataması \u0000yapılacaktı. Temel yasa bu olmasına rağmen, Geçici Hükümet’in Türkistan \u0000Bölgesi’nde idari yönetim için farklı bir takım kararlar aldığı görüldü. \u0000Aslında Türkistan Bölgesi’nin imparatorluk döneminde bir çeşit sömürü \u0000düzeni haline gelen genel valilik kurumuyla yönetilmesi, demokratik bir \u0000hükümet olarak nitelenen Geçici Hükümet’i sınayacak önemli bir bölgeydi. \u0000Yeni hükümetin eski rejimin hatalarını tekrarlamaması gerekiyordu. \u0000Dolayısıyla bu makalede, Geçici Hükümet’in Türkistan Bölgesi’ndeki idari \u0000düzenlemeleri, yerel ölçekte uygulama ve yansımaları incelenmiş, dönemsel \u0000değerlendirmelere katkı sunulması hedeflenmiştir. Türkistan Bölgesi, \u0000Türkistan Genel Valiliği toprakları için kullanılan resmî bir tanımlamadır. \u0000Çalışmayla ilgili kaynaklar incelendiğinde Geçici Hükümet’in idari \u0000kararlarının bölgedeki özel şartlara bağlı olarak üç aşamaya evrildiği ve \u0000hükümet temsilcilerinin otoritelerini Bölge Sovyeti ve Taşkent Sovyeti’ne \u0000kabul ettirmekte zorlandıkları tespit edilmiştir. Her üç aşamada bölge \u0000Müslüman halkının karar mercisindeki yönetim kadrolarından dışlandığı \u0000anlaşılmıştır.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"42 47","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141644987","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"XVI. Asır Şairi Halîlî ve Şiirler","authors":"Muzaffer Kılıç","doi":"10.24058/tki.2024.507","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.507","url":null,"abstract":"Klasik Türk edebiyatının önemli kaynakları arasında yer alan mecmualar, \u0000bugüne kadar adından söz edilmemiş pek çok eser, müellif ve şairin gün yüzüne \u0000çıkmasına vesile olmaktadır. XVI. asır şairlerinden Halîlî de yaşadığı dönem \u0000kaynaklarında adı geçmeyen ve varlığından mecmualar vesilesiyle haberdar \u0000olunan şairlerden biridir. Halîlî’nin şiirleri, XVII. asrın ortalarında tertip edilen \u0000İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Koleksiyonu 850 numaralı \u0000mecmua-i eşârda yer almaktadır. Biyografik ve bibliyografik kaynaklarda hayatı \u0000ve eserlerine dair herhangi bir malumata rastlanmayan Halîlî hakkında \u0000bildiklerimiz, şimdilik mezkûr mecmuada yer alan şiirlerindeki ipuçlarından \u0000ibarettir. Söz konusu mecmuada toplam 17 şiiri bulunan Halîlî’nin, XVI. asrın \u0000tanınmış şairlerinden Yetîmî, Bâkî, Derzi-zâde Ulvî ve Nev‘î’nin şiirlerine \u0000tesdisler yazmış olması, onun yaşadığı dönemi tespitte önem arz etmektedir. \u0000Bu makalede, Halîlî’nin zikredilen mecmuadaki şiirleri, XVI. asırda yaşamış\u0000Halîlî mahlaslı diğer şairlerin şiirleriyle dil ve üslup bakımından mukayese \u0000edilmiş ve bilinen manzumeleri üzerinden hüviyetiyle ilgili bazı \u0000değerlendirmelerde bulunulmuştur. Şiirlerinin incelendiği bölümde önce \u0000manzumeleri içeren mecmua ana hatlarıyla tanıtılmış, devamında ise \u0000manzumelerin muhteva, aruz ve kafiye hususiyetleri üzerinde durularak \u0000Halîlî’nin şairliği ve üslubu mevzubahis edilmiştir. Son olarak söz konusu \u0000mecmua-i eşârda yer alan şiirlerin metni; kaside, musammat, gazel ve matlalar \u0000şeklinde sıralanarak sunulmuştur. Böylelikle kaynaklara yansımamış bir şairin \u0000hayatı ve şiirleri ele alınarak Türk edebiyatı literatürüne katkı sağlamak \u0000amaçlanmıştır.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"114 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141646779","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Selçuklular da Kullanılan Tevkî‘ Çeşitleri ve Mahiyeti Hakkında","authors":"Sadi S. Kucur","doi":"10.24058/tki.2024.500","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.500","url":null,"abstract":"Ortaçağ İslâm devletlerinde tevkî‘ diplomatik terim olarak farklı \u0000anlamlarda kullanılmıştır. Selçuklularda da bu ıstılahın bazen menşûr / \u0000ferman / misâl ile eşanlamlı kullanıldığı, bazen tuğra ile karıştırıldığı \u0000görülmektedir. Bazen de bu tür belgelerde tuğradan başka bulunan ve ilgili \u0000yayınlarda genellikle “dua cümlesi” olarak tavsif edilen muhtelif ibareler \u0000tevkî‘ olarak adlandırılmaktadır. Osmanlı bürokrasisinde de devam ettiğini \u0000gördüğümüz bu geleneğe göre, bu ibareler tuğranın üzerine, belgenin \u0000tepesine yazılmaktadır. En sade şekliyle Hû / Hüve (O: Allah) zamirinden \u0000ibaret olan bu ibare bazen Besmele, bazen Allah’ın bazı isimlerinin \u0000zikredildiği isim cümleciklerinden ibaret olabilmektedir. Ama daha ziyade \u0000belgeyi hazırlatan sultana mahsus olmak üzere, fakat yine özellikle Allah’ın \u0000bazı sıfatlarına vurgu yapan isim veya fiil cümlelerini ihtiva etmektedir.\u0000Türkiye Selçuklularında yukarıda zikredilen belge türlerinden başka \u0000sikkelerde de tevkî‘lere yer verilmeye başlanmıştır. Bağdat’taki son Abbasi \u0000halifesi katledildikten bir süre sonra, onların lâkablarından boşalan alanlara \u0000sultanların tevkî‘leri yazılmıştır.\u0000Konu ile ilgili yayınlarda tevkî‘lerin “dua cümlesi” olduğu \u0000söylenmekle yetinildiği ve bunların mahiyetinin tahlil edilmediği \u0000görülmektedir. Makalede bu ibarelerin duadan mı ibaret olduğu veya böyle \u0000tavsif etmenin yeterli olup olmadığı, daha da önemlisi sultanlar ve bu \u0000belgelerin muhatapları için bunların ne ifade etmiş olabileceği, hangi \u0000düşünceyle yazılmış olabileceği sorgulanmıştır.\u0000Resmî belgelerdeki bu ibarelere genel diplomatik ilminde davet \u0000(invocatio), Osmanlı diplomatikasında ise tahmîd ve temcîd adı \u0000verilmektedir. Bu vesile ile bu adlandırmaların isabetlilik nisbeti de \u0000değerlendirilmiştir","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"17 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141646005","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Klasik Türk Edebiyatında Bilinen İlk Mizahî Takvim Risalesi: İznikli Vahyî nin Meselü l-Îhâmât ı","authors":"Nilgün BÜYÜKER GÜNGÖR","doi":"10.24058/tki.2024.505","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.505","url":null,"abstract":"One of the institutions established in the Ottoman Empire in the 15th \u0000century was the “müneccimbaşı” (chief astrologer). The main duty of this \u0000institution is to examine the sky and its objects and create calendars, timetables, \u0000sunrises, etc. was to prepare. While the chief astrologer was preparing \u0000\"numerical calendar(s)\" called hijri, rumi, jalali, etc., which show the \u0000dimensions of time due to his duty every year, after a while, he started to prepare \u0000a second calendar in addition to these calendar(s): \"Ahkam (judgments) \u0000calendars”. In the judgments calendar, which was initially included in the \u0000numerical calendar and later began to be prepared and distributed in the form of \u0000a separate treatise, based on the notes prepared by the chief astrologer, in the \u0000newly entered year, the sultan and the dignitaries, starting from the sultan and \u0000the dignitaries, made provisions regarding the conditions of people from all \u0000classes, predicted comments about the events that would occur, and what was or \u0000was not appropriate to do. It would include jobs. These judgments, which \u0000concern the entire society, a kind of \"astrological fortune telling\" in today's \u0000view, were met with interest by both the state officials and the public. \u0000The poets and writers of the period ignored the Ahkam calendars and \u0000managed to give them a literary spirit by adding some humor, some satire, some \u0000praise, some stoning and some ironic figures of speech within the section, \u0000without spoiling the structure of these features too much. Today's researchers \u0000mostly call these literary works derived from Ahkam calendars as \"humorous \u0000calendars\". In classical Turkish literature, four names have been identified as \u0000having a humorous calendar: 1. Vahyî-i Evvel, 2. Nasûhî, 3. Zâtî, 4. Küfrî-i \u0000Bahâyî. In the studies carried out so far, the texts of the last two of these works \u0000were published by experts in the field in an article in 1976 and 2016, while it \u0000was stated that the texts of the first two works had not yet been obtained and the \u0000sections cited by the biographies from these works were shared as sample texts. \u0000In this study, firstly, general information about humorous calendars was \u0000given and the life and works of Vahyî-i Evvel, known as the first humorous \u0000calendar writer in our literature, were emphasized, and then the calendar that \u0000the poet wrote under the name \"Meselü'l-Îhâmât\" in 1496 and presented to \u0000Selim I was discussed. The text of his treatise has been published. While some \u0000concepts and terms in the text were explained with footnotes, the copy of the \u0000work in the British National Library was compared with the section included in \u0000Âşık Çelebi's memoirs, and the detected differences were also stated in the \u0000footnotes.\u0000Anahtar Kelimeler\u0000Vahyî-i Evvel, Meselü’l-Îhâmât, Mizahi Takvim, XV. Yy., Yavuz Sultan \u0000Selim, Letayif, Mensur Risale, Mizah, Hiciv.\u0000The Journal of Turkish Studies 51, İstanbul 2024, 179-226. | Research Article\u0000The First Known Humorary Calendar Tract In C","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"9 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141646601","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Galler Prensi Edward ın (VII. Edward) İstanbul Ziyaretleri","authors":"S. Çakir","doi":"10.24058/tki.2024.501","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.501","url":null,"abstract":"1853-1856 Kırım Savaşı ve 1856 Paris Antlaşması ile başlayan süreçte \u0000Avrupa devletleri ile ittifaklar kuran ve kendisi de artık bir Avrupa devleti \u0000olarak kabul edilen Osmanlı İmparatorluğu’nun dostluğunu pekiştirdiği \u0000ülkelerden biri de Büyük Britanya olmuştu. Kolonileri üzerinde büyük bir \u0000tehlike olarak gördükleri Ruslara karşı Osmanlı ile ilişkilerini geliştirmeye \u0000önem veren İngiliz Kraliçesi Victoria’nın oğlu ve veliahdı Galler Prensi \u0000Edward, 1860’lı yılların başında ve sonunda iki kez İstanbul’u ziyaret etti. \u00001862 yılındaki ilk ziyareti gayri resmi statüde olan prens, 1869’da Süveyş\u0000kanalının açılışı vesilesi ile ikinci kez Doğu seyahatine çıkmış ve ilkinden \u0000farklı olarak bu sefer İstanbul’a eşi prenses Alexandra ile resmi bir ziyarette \u0000bulunmuştu. Sultan Abdülaziz’in 1867 yılındaki Avrupa Seyahati \u0000sırasında ikili ilişkileri oldukça gelişen Edward ve Osmanlı padişahı, \u00001869’daki ziyarette hem kendi ilişkilerini hem de iki devlet arasındaki \u0000ilişkileri en üst seviyelere getirmişlerdi. Edward’ın ikinci ziyareti oldukça \u0000görkemli bir şekilde başlayıp bitmişti.\u0000Konu ile ilgili yayınlarda tevkî‘lerin “dua cümlesi” olduğu \u0000söylenmekle yetinildiği ve bunların mahiyetinin tahlil edilmediği \u0000görülmektedir. Makalede bu ibarelerin duadan mı ibaret olduğu veya böyle \u0000tavsif etmenin yeterli olup olmadığı, daha da önemlisi sultanlar ve bu \u0000belgelerin muhatapları için bunların ne ifade etmiş olabileceği, hangi \u0000düşünceyle yazılmış olabileceği sorgulanmıştır.\u0000Resmî belgelerdeki bu ibarelere genel diplomatik ilminde davet \u0000(invocatio), Osmanlı diplomatikasında ise tahmîd ve temcîd adı \u0000verilmektedir. Bu vesile ile bu adlandırmaların isabetlilik nisbeti de \u0000değerlendirilmiştir","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":" 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141833021","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Osmanlı Devleti nde Hukuki ve İdari Bir Uygulama Olarak “Usûl-i Aşâir” ya da “Aşiret Kuralları”","authors":"Zekeriya Kurşun, Subhi Adam ABDALLAH ADAM","doi":"10.24058/tki.2024.499","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.499","url":null,"abstract":"Bu makale, Osmanlı Devleti'nin Arap Bedevî aşiretlerine özgü hukuki \u0000örf ve âdetlerin geçerliliğini tanımak için kullandığı Usûl-i Aşâir (Aşiret \u0000kuralları) kavramı ve uygulamalarını incelemektedir. Suriye ve Beyrut \u0000Adliye müfettişlerinden Ahmed Nazif’e göre Usûl-i Aşâir, Bedevî aşiretlerin \u0000kendi aralarındaki anlaşmazlıkları çözmek için uyguladıkları örf ve \u0000âdetlerdir. Bu âdetler, kimi zaman şeriata ve Osmanlı hukukuna aykırı \u0000öğeler içerebilmektedir. Osmanlı Devleti, farklı idari gereklilikler nedeniyle \u0000Usûl-i Aşâir’i geçici ve istisnai bir hukuki çerçeve olarak tanımıştır. Bu \u0000bağlamda, 19. yüzyılın sonlarından itibaren Arap coğrafyasının çeşitli \u0000bölgelerinde yerel istikrarı ve asayişi korumak amacıyla, Bedevî aşiretler \u0000arasındaki çatışmaların çözümünde Osmanlı İdarecilerinin gözetimi altında \u0000Usûl-i Aşâir’in uygulandığı gözlemlenmektedir. Bu çalışma, Osmanlı \u0000idarecilerinin Usûl-i Aşâir uygulamalarını tanımasını, Osmanlı Bedevî \u0000politikası ve söylemi çerçevesinde ele almakta ve bu stratejinin pragmatist \u0000bir idari yöntem olduğunu ileri sürmektedir. Ayrıca, makale, Usûl-i \u0000Aşâir’in Osmanlı İdaresi tarafından hangi koşullarda benimsendiğini ve \u0000nasıl uygulandığını analiz etmektedir. Bu çerçevede, Osmanlı arşiv \u0000belgelerine dayanarak Osmanlı Devleti’nin Usûl-i Aşâir’e yönelik \u0000yaklaşımı, Osmanlı modernleşme süreci ve devletin Arap coğrafyasındaki \u0000hakimiyeti bağlamında irdelemektedir. Bu açıdan makale, Osmanlı Bedevî \u0000politikasındaki nüansları ve Osmanlı İdaresinin Arap coğrafyasındaki yerel \u0000gerçeklere adaptasyon kabiliyetini anlamaya katkı sağlamayı \u0000amaçlamaktadır.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"6 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141646935","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Hokandlı Ceditçi Aşurali Zohiri","authors":"Mustafa Arslan","doi":"10.24058/tki.2024.508","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.508","url":null,"abstract":"Özbekistan’ın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte millî kimlik, millî \u0000kültür, millî benlik, gelenek görenek gibi kavramlar gerçek anlamıyla hayat \u0000bulmaya başlamış ve Özbek Türkçesinin her açıdan geliştirilmesi bir devlet \u0000siyaseti hâlini almıştır. Aynı zamanda Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla \u0000birlikte her alanda gelişme gösteren Türk Devletleri arasındaki ilişki de \u0000artmaya başlamış, buna bağlı olarak da bir devlete çeşitli alanlarda hizmet \u0000etmiş bilim insanlarının tanınması ve tanıtılması bir ihtiyaç hâline \u0000gelmiştir. \u0000Özbekistan’da millî uyanış devri olarak tarih sayfalarına giren 20. \u0000yüzyılın ilk çeyreği, bu dönemde çeşitli faaliyetlerde bulunan vatanperver \u0000bilim insanlarının millî ruhun uyanması, geliştirilmesi hususunda dile \u0000verdikleri önemin açıkça görüldüğü dönemdir. Çünkü söz konusu dönemde \u0000yaşayan Özbek aydınları, ana dilin bir milletin benliğinin ve kültürünün en \u0000temel yapı taşlarından biri olduğunu anlamışlardır. Bu sebeple Ceditçilik \u0000çatısı altında Özbek Türkçesinin gelişimi için çeşitli çalışmalara \u0000başlamışlardır. Özellikle Özbek Türkçesinin edebî normlarını, Özbek \u0000Türkçesine ait özellikleri belirlemek amacıyla çalışmalar yapmışlardır. \u0000Türk Dünyasının en önemli yenilik hareketlerinden olan Ceditçilik \u0000Hareketinin önemli vekillerinden birisi olan Aşurali Zohiri’nin siyasi \u0000faaliyetlerinin yanı sıra dilbilim alanındaki çalışmaları da önemli yer tutar. \u0000Zohiri, 1900’lü yılların başlarında matbaa, eğitim, dilbilim, eski edebiyat, \u0000gazetecilik ve diğer kültürel sahalardaki çalışmalarıyla dikkat çekmiştir.\u0000Bu çalışmada Cedit Hareketi liderlerinden olan Aşurali Zohiri’nin \u0000sosyo-politik faaliyetleri, çeşitli alanlarda yapmış olduğu çalışmaları ve \u0000Özbek milletinin özgürlüğü için vermiş olduğu mücadele incelenecektir.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"58 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141644109","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Taş ve Melek: Kadı Burhaneddin in Bir Beytini Anlamlandırmak","authors":"Abdullah Uğur","doi":"10.24058/tki.2024.506","DOIUrl":"https://doi.org/10.24058/tki.2024.506","url":null,"abstract":"Bu makalede Anadolu’da gelişen edebiyatın öncü isimlerinden şair, \u0000fakih ve devlet adamı Kadı Burhaneddin’in şiir dünyası ele alınacak; şairin \u0000metinlerarasılık ile kültürel birikimi Türkçeye nasıl aktardığı ve şiirin anlam \u0000dünyası içerisinde onu ne şekilde kullandığı gösterilmeye çalışılacak ve \u0000divanında geçen bir beyit üzerinden özellikle kısas-ı enbiyâ ve \u0000acâibü’l-mahlukât literatürü ile Fars şiirinin mecazlarının Kadı \u0000Burhaneddin’de nasıl karşılık bulduğuna işaret edilecektir. Bu bağlamda \u0000Kadı Burhaneddin’in 1166 numaralı gazelinin beşinci beytinde geçen \u0000“ferişte” ve “hacer” kelimeleri arasındaki ilişki üzerinde durulacak, beytin \u0000çok katmanlı yapısı içerisinde bu kelimelerin şair tarafından bilinçli bir \u0000şekilde tercih edildiği ortaya konacaktır. Beytin anlamlandırılması için bu \u0000iki kelime arasındaki ilişki klasik kaynaklara atıfla açıklanmaya çalışılacaktır. \u0000Böylelikle Kadı Burhaneddin’in Türkçe şiir söylerken İslam kültürünün \u0000ortak anlatılarına atıf yapma biçimi irdelenecektir. Bunları yaparken de Kadı \u0000Burhanedddin’in şiirinde dönemin sosyal hayatının yansımaları ele alınıp \u0000onun özellikle ahi kültürü ile ilişkisinin şiirine nasıl yansıdığı üzerinde \u0000durulacaktır.","PeriodicalId":340049,"journal":{"name":"Turk Kulturu lncelemeleri Dergisi","volume":"44 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141644970","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}