Taş ve Melek: Kadı Burhaneddin in Bir Beytini Anlamlandırmak

Bu makalede Anadolu’da gelişen edebiyatın öncü isimlerinden şair, fakih ve devlet adamı Kadı Burhaneddin’in şiir dünyası ele alınacak; şairin metinlerarasılık ile kültürel birikimi Türkçeye nasıl aktardığı ve şiirin anlam dünyası içerisinde onu ne şekilde kullandığı gösterilmeye çalışılacak ve divanında geçen bir beyit üzerinden özellikle kısas-ı enbiyâ ve acâibü’l-mahlukât literatürü ile Fars şiirinin mecazlarının Kadı Burhaneddin’de nasıl karşılık bulduğuna işaret edilecektir. Bu bağlamda Kadı Burhaneddin’in 1166 numaralı gazelinin beşinci beytinde geçen “ferişte” ve “hacer” kelimeleri arasındaki ilişki üzerinde durulacak, beytin çok katmanlı yapısı içerisinde bu kelimelerin şair tarafından bilinçli bir şekilde tercih edildiği ortaya konacaktır. Beytin anlamlandırılması için bu iki kelime arasındaki ilişki klasik kaynaklara atıfla açıklanmaya çalışılacaktır. Böylelikle Kadı Burhaneddin’in Türkçe şiir söylerken İslam kültürünün ortak anlatılarına atıf yapma biçimi irdelenecektir. Bunları yaparken de Kadı Burhanedddin’in şiirinde dönemin sosyal hayatının yansımaları ele alınıp onun özellikle ahi kültürü ile ilişkisinin şiirine nasıl yansıdığı üzerinde durulacaktır.