Cibelle Corrêa Béliche Alves, C. Ramos, J. Bezerra
{"title":"A formação de plural em itens nominais na fala de Maranhenses e de Sergipanos com base em dados geolinguísticos","authors":"Cibelle Corrêa Béliche Alves, C. Ramos, J. Bezerra","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p42","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p42","url":null,"abstract":"A variação na formação do plural em itens nominais do português brasileiro (PB) configura-se como um exemplo daquilo que a tradição gramatical entende como um desvio da norma padrão, isso porque seu uso é enfocado como sendo de natureza obrigatória e, em geral, tende a ser associado à fala de pessoas mais escolarizadas e em um registro formal ou coloquial mais monitorado. Partindo dessa visão – a de que esse fenômeno é muito mais uma exigência social que linguística – este artigo busca, com base nos pressupostos da Dialetologia Pluridimensional e da Sociolinguística, investigar o fenômeno da concordância nominal na fala de maranhenses e de sergipanos, considerando as localidades que compõem a rede de pontos do Atlas Linguístico do Maranhão (ALiMA), para o estudo deste estado, e do Atlas Linguístico do Brasil (ALiB), para Sergipe. Com essa amostra representativa, foi possível fazer uma análise comparativa dos dados obtidos e observar a concordância nominal como um fenômeno com uma visível tendência à variação na formação do plural de itens terminados em ditongo oral, como chapéu e degrau, condicionado em grande medida por fatores de ordem diastrática.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42112113","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Jacqueline Ortelan Maia Botassini, Laura Bellanda Galuch
{"title":"Variação da concordância verbal na fala dos norte-paranaenses","authors":"Jacqueline Ortelan Maia Botassini, Laura Bellanda Galuch","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p52","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p52","url":null,"abstract":"As gramáticas normativas, quase invariavelmente, afirmam que a concordância verbal ocorre quando o verbo se flexiona e se conforma ao número e à pessoa do sujeito. Na fala, porém, verifica-se que esse fenômeno linguístico não se realiza de forma homogênea e apenas em conformidade com as regras prescritas por essas gramáticas (conforme CASTILHO, 2016; SCHERRE; NARO, 1998; VIEIRA, 2013). A marcação ou não da concordância verbal pode ocorrer motivada por fatores que vão além do linguístico. O presente trabalho, baseado na metodologia da Sociolinguística Variacionista, examinou a variação da concordância verbal na fala de norte-paranaenses. Para a análise, observaram-se, como possíveis condicionadores do fenômeno em estudo, os fatores extralinguísticos sexo, faixa etária e grau de escolaridade, e os fatores linguísticos grau de saliência fônica e posição do sujeito em relação ao verbo. O corpus da pesquisa constitui-se de 16 entrevistas de informantes norte-paranaenses pertencentes ao banco de dados de entrevistas gravadas e transcritas por Botassini (2013). Após a análise, verificou-se que o fator linguístico posição do sujeito em relação ao verbo e os fatores extralinguísticos sexo e grau de escolaridade foram os mais determinantes para a marcação ou não da concordância verbal.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46732419","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Fraseologismos e tabus linguísticos nas denominações para diabo no nordeste brasileiro","authors":"M. Paim, Geisa Borges da Costa","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p94","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p94","url":null,"abstract":"O artigo aborda uma análise das unidades fraseológicas e dos tabus linguísticos presentes no repertório linguístico de falantes nordestinos para nomear o item lexical diabo. Os informantes foram distribuídos equitativamente por ambos os sexos, em duas faixas etárias, selecionados de acordo com os critérios da Dialetologia Contemporânea. Os dados foram recolhidos de inquéritos do Projeto Atlas Linguístico do Brasil (ALiB) coletados em cidades de três estados do Nordeste brasileiro: Alagoas, Pernambuco e Maranhão. Pautando-se nos pressupostos teórico-metodológicos da Geolinguística Pluridimensional, analisou-se a primeira pergunta do Questionário Semântico-Lexical referente à área semântica Religião e Crenças, com o intuito de verificar as unidades fraseológicas e os tabus linguísticos presentes nas respostas dos informantes como: anjo mau, besta fera, bicho preto, bicho ruim, coisa ruim, inimigo atentado e príncipe do céu. O estudo revelou a presença de fraseologismos e tabus linguísticos que podem ser relacionados a mitos e superstições advindas das crenças religiosas dos falantes","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46718721","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
M. Oliveira, C. Costa, Ana Paula Tavares Magno, Flávia Helena Silva Paz
{"title":"Voltando a helvécia, indo à Amazônia: eu foi, ele fui?","authors":"M. Oliveira, C. Costa, Ana Paula Tavares Magno, Flávia Helena Silva Paz","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p29","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p29","url":null,"abstract":"Trata o presente artigo da concordância verbal em Helvécia, comunidade afro-brasileira localizada no Sul do estado da Bahia, Brasil, com base nos registros de Ferreira (1994) e Lucchesi, Baxter e Ribeiro (2009), e em duas comunidades afro-brasileiras localizadas no Baixo Amazonas Paraense, Brasil, a partir dos dados de Costa (2019). Os registros dos autores são descritos e comentados, privilegiando-se a discussão do uso de ele foi e ele fui. Os resultados mostram que variantes encontradas em Helvécia, na década de 1960, também são registradas nas comunidades amazônicas, em 2016, mas que ele fui foi encontrado apenas nas comunidades da Amazônia. Essa variação foi identificada na fala de idosos das duas comunidades pesquisadas, Arapucu e Silêncio. A hipótese conclusiva é de que esse uso caracteriza a redução do paradigma verbal do Português Brasileiro e estaria relacionado a uma alteração ligada ao nível fonético, característica da norma popular. No presente estudo, dados são apresentados como suporte empírico dessas conclusões.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46046245","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Josué Leonardo Santos de Souza Lisboa, Alcides Fernandes De Lima
{"title":"Proposta de construção do dicionário terminológico da piscicultura na Amazônia","authors":"Josué Leonardo Santos de Souza Lisboa, Alcides Fernandes De Lima","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p109","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p109","url":null,"abstract":"O presente trabalho consiste em um esboço de proposta de construção do dicionário terminológico da piscicultura na Amazônia. O objetivo é analisar alguns termos do campo semântico da engorda, uma das etapas de produção que tem o objetivo de estabelecer o desenvolvimento em tamanho, peso e qualidade da carne para a comercialização do pescado. O corpus denominado de PisciTerm é constituído de: a) entrevistas com piscicultores, técnicos, engenheiros da pesca, professores especialistas, estudantes e trabalhadores braçais do dia a dia das fazendas, laboratórios e estações de piscicultura; b) dados coletados em gêneros textuais escritos disponíveis em PDF na internet e no formato impresso em bibliotecas da Embrapa, UFRA e UFPA; e c) dados disponíveis em vídeos do YouTube. Têm-se, como ferramentas de auxílio, para o levantamento, a organização e a documentação dos termos, os programas computacionais WordSmith Tools (versão 5.0) e Lexique Pro (versão 3.6). A pesquisa está ancorada nos procedimentos teórico-metodológicos da Socioterminologia, estabelecidos por Gaudin (1993a, 1993b) e Faulstich (1995, 2001, 2010).","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43809905","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"As descobertas lexicais acerca de rotatória na região nordestina","authors":"Mariana Spagnolo Martins, Josyelle Bonfante Curti, Dayse de Souza Lourenço Simões","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p82","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p82","url":null,"abstract":"Com este artigo, buscamos homenagear a pesquisadora Carlota da Silveira Ferreira, colaboradora da obra Atlas Prévio dos Falares Baianos - APFB (ROSSI, 1963) e uma das autoras do Atlas Linguístico de Sergipe - ALS (FERREIRA et al., 1987). A relevância desses atlas é reconhecida e constantemente relembrada nas pesquisas dialetológicas: o APFB, por ser a obra pioneira dos estudos geolinguísticos no Brasil, e o ALS, quarto atlas publicado, que é uma extensão e aperfeiçoamento dos métodos aplicados e apreendidos na elaboração do APFB. Ademais, reservamos um tópico em que discorremos sobre a importância do Projeto ALiB, iniciativa que, além de apresentar a materialização do Atlas Linguístico do Brasil - ALiB (CARDOSO et al., 2014), tem desempenhado a missão de incentivar estudantes para pesquisas dialetológicas, permitindo a elaboração de trabalhos acadêmicos baseados no corpus inédito. Dessa forma, os dados coletados nos pontos da rede do ALiB referentes à Região Nordeste subsidiaram o corpus deste trabalho, a partir das respostas dadas à Questão 198. Rotatória/Rótula do campo semântico “Vida Urbana” (Questionário Semântico-Lexical do ALiB), cujo objetivo é descrever as variantes nordestinas no que tange ao polimorfismo da área e as possíveis descobertas acerca da predominância de uma forma sobre as outras na área analisada.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46030230","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vanderci de Andrade Aguilera, Fabiane Cristina Altino
{"title":"Aspectos lexicais da fala rural em dados geolinguísticos coletados na Bahia, em Sergipe e no Paraná","authors":"Vanderci de Andrade Aguilera, Fabiane Cristina Altino","doi":"10.5433/2237-4876.2022v25n1p66","DOIUrl":"https://doi.org/10.5433/2237-4876.2022v25n1p66","url":null,"abstract":"Este artigo tem como objetivo discutir dados geolinguísticos relativos à nomeação dos dentes caninos e molares, coletados em duas amostras: (i) a primeira, composta pelas variantes do interior da Bahia, de Sergipe e do Paraná, registradas nos atlas linguísticos desses estados, mediante a fala de informantes de procedência rural e com limitado acesso à educação formal; e (ii) a segunda, formada pelas variantes coletadas junto aos informantes, supostamente urbanos, que compõem o corpus do Atlas Linguístico do Brasil - ALiB. Pelo fato de o Atlas Prévio dos Falares Baianos (ROSSI, 1963) ser monodimensional (natureza diatópica) e o Atlas Lingüístico de Sergipe (FERREIRA et al., 1987) e o Atlas Lingüístico do Paraná (AGUILERA, 1994) serem bidimensionais, os dados serão tratados, prioritariamente, na perspectiva da Geolinguística Tradicional, embora se possa, eventualmente, fazer referência à influência da variável sexo. No segundo momento, busca-se comparar esses dados rurais registrados nos atlas regionais com os coletados na área urbana pelo ALiB (corpus inédito) para verificar os acervos lexicais quanto à (des)semelhança – se são semelhantes ou se apresentam diferenças que podem ser atribuídas ao registro de tempo – quanto à distância cronológica que separa os corpora estudados; ou ao meio – rural ou urbano, de onde provêm os dados.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44919897","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Kirjastojen ääni Euroopassa: Knowledge Rights 21","authors":"P. Heikkinen","doi":"10.25033/sig.116013","DOIUrl":"https://doi.org/10.25033/sig.116013","url":null,"abstract":"IFLA käynnisti viime syksynä hankkeen, jonka kunnianhimoisena tavoitteena on edistää aineistojen avointa tutkija- ja yleisökäyttöä. Hanke perustuu Arcadia-säätiöltä saatuun, kaikkiaan kolmen miljoonan euron apurahaan. Kolme vuotta kestävä projekti on nimeltään Knowledge Rights 21 (KR21).","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":"7 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"84611033","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Yhteistyötä tutkitun tiedon maailmassa – tutkijan ja kirjaston rooleista","authors":"Minna Niemi-Grundström","doi":"10.25033/sig.116009","DOIUrl":"https://doi.org/10.25033/sig.116009","url":null,"abstract":"Tutkitun tiedon teemavuosi 2021 kokosi viime vuonna eri alojen toimijoita yhteistyöhön edistämään tutkitun tiedon tunnettuutta yhteiskunnassa erilaisin tapahtumin, hankkein ja tempauksin. Yksi teemavuoden ohjelmistoon kuuluva tapahtuma oli marraskuussa järjestetty STKS:n webinaari Tiedolla tulevaisuuteen? Kirjastot, tutkittu tieto ja vaikuttaminen. Webinaariesityksen pohjalta tehdyssä artikkelissa tarkastellaan teemavuoden ilmiöitä ja pohditaan erityisesti kirjastojen roolia tutkitun tiedon välittäjänä, tuottajana ja eri toimijoiden yhteistyökumppanina nyt ja tulevaisuudessa.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":"92 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"81637266","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Mika Holopainen, Arto Ikonen, Jukka Kananen, Mari Katvala, Anna-Kaarina Linna
{"title":"Rinnakkaistallennuksen edistämisen keinoja yliopistokirjastoissa","authors":"Mika Holopainen, Arto Ikonen, Jukka Kananen, Mari Katvala, Anna-Kaarina Linna","doi":"10.25033/sig.116012","DOIUrl":"https://doi.org/10.25033/sig.116012","url":null,"abstract":"Julkaisujen rinnakkaistallennus on yksi tärkeä keino tieteellisen tiedon tuomisessa kaikkien kiinnostuneiden ulottuville. Rinnakkaistallennukseen on Suomessa viime vuosina panostettu yhä enemmän. Tässä artikkelissa kuvataan erilaisia keinoja, joilla rinnakkaistallenteiden määrää on lisätty kirjoittajien edustamissa yliopistokirjastoissa.","PeriodicalId":30491,"journal":{"name":"Signum Estudos da Linguagem","volume":"22 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-04-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87210741","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}