Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu最新文献

{"title":"Podaci o prvim koracima zaštite arheološke baštine na području Bačke u prvoj i drugoj trećini 19. stoljeća","authors":"Miklós Takács","doi":"10.52064/vamz.54.1.33","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.33","url":null,"abstract":"Cilj je ove studije sažeto prikazati podatke o prvim koracima rada na očuvanju arheoloških spomenika u Bačkoj. Koristi se dvama izvorima za rekonstrukciju procesa razvoja zaštite starina. Prvo se analizira jedan pasus iz opisa Bačke, koji je 1831. godine sastavio Antal Mindszenthy. Kao drugi izvor, koristi se članak iz 1877. godine o Titelu. Njegov autor, Ede Ivánfi, opširno prikazuje srednjovjekovne kamene spomenike koji su 1829. godine bili uzidani u pročelje oružarnice Šajkaškog bataljona, a 1877. godine preneseni u novoosnovani muzej u Temišvaru. U radu se analiziraju oni kameni spomenici koji se i danas čuvaju u tom muzeju ili o kojima su se mogli pronaći drugi podatci, na primjer fotografije s kraja 19. stoljeća. Skupini ovih spomenika pripadaju dva kapitela i dvije kamene ploče s pleternom ornamentikom. Jedan je od kapitela preklesani nadgrobni spomenik iz rimskog doba s predstavom Lupe Capitoline, koja doji Romula i Rema.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70665041","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Novac\u0000istočnogotskog kralja Teodorika iz Lukara u Promini","authors":"T. Šeparović","doi":"10.52064/vamz.54.1.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.3","url":null,"abstract":"Tema je rada zlatni solid istočnogotskoga kralja Teodorika iskovan u ime bizantskog cara Anastazija. Pronađen je na području naselja Lukar, u današnjoj općini Promina, petnaestak kilometara sjeverozapadno od Drniša. Uz kratke crtice o arheološkoj topografiji Lukara, donose se opći podaci o nalazima istočnogotskog novca, posebice u južnoj Hrvatskoj, a Teodorikov solid stavlja se u širi kulturno-povijesni kontekst.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70664911","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Coin finds from Tilurium","authors":"Domagoj Tončinić, Ana Pavlović","doi":"10.52064/vamz.54.1.31","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.31","url":null,"abstract":"Preliminary analysis of coin finds from the area of the Roman legionary fortress at Tilurium (today the village of Gardun, near Trilj) is presented in this paper. The scholarly analysis encompasses the finds yielded by systematic archaeological excavations, as well as finds today stored in the Museum of the Cetina Region, in Sinj. Most of the coin finds date to a period from the first half of the 1st century AD, with a noticeable reduction in coin supply starting in the second half of the 1st century and continuing during the 2nd century. The period of the 3rd century, and the period of late antiquity, in the 4th and 5th centuries, again shows some increase, but the quantity of coin finds in these centuries is smaller than the amount pertaining to the period of the Principate. The dating of numismatic finds therefore largely overlaps with the dating of Tilurium as a Roman legionary fortress and then a fort used by auxiliary contingents.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70664977","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"A gaming die in the hand of an unfortunate child","authors":"Vlasta Vyroubal, P. Sekulic","doi":"10.52064/vamz.54.1.25","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.25","url":null,"abstract":"The revision of the archaeological excavations of the Benedictine Abbey of St Michael the Archangel, in Rudina (2018), covered most of the rectangular area in front of the southern annexe of the abbey church. Thirty graves were found in the excavated area, most of which can be dated to the second half of the 15th century and the beginning of the 16th. Remains of a subadult with head injuries indicative of interpersonal violence (who had a bone die in his right hand) were found in grave 43. This grave dates back to the second half of the 15th century and the beginning of the 16th.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70665176","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Franjo Ivaniček – liječnik, antropolog i rasni higijeničar","authors":"Ana Solter","doi":"10.52064/vamz.54.1.29","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.29","url":null,"abstract":"Ovaj rad prati profesionalnu i znanstvenu karijeru Franje Ivaničeka, prvog bioarheologa u Hrvatskoj. U vrijeme Drugog svjetskoga rata ustaški poručnik Ivaniček školovao se na Institutu cara Wilhelma za antropologiju, znanost o ljudskom nasljeđivanju i eugeniku u Berlinu, mjestu stvaranja većine znanstvenih teorija nacističke eugenike i rasne higijene. Provodi rasistička antropološka istraživanja u skladu sa službenom rasnom politikom NDH, što ga 1944. godine dovodi na poziciju rukovoditelja Hrvatskog državnoga antropoložkog zavoda u Zagrebu. Nakon rata, postaje voditelj Antropološkog odsjeka Biološkog zavoda na Medicinskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu te mijenja znanstveni diskurs u proučavanje geneze među staroslavenskom i suvremenom populacijom Jugoslavije kako bi opovrgnuo njemačke i mađarske znanstvene teorije o naseljavanju Nijemaca i Avara na teritoriju Jugoslavije.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70664900","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Počelo srednjovjekovnog Đurđevca na položaju\u0000Sošice","authors":"Robert Čimin","doi":"10.52064/vamz.54.1.22","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.22","url":null,"abstract":"Na arheološkom lokalitetu Đurđevac-Sošice kroz četiri arheološke kampanje Muzeja grada Koprivnice, između 2016. i 2019. godine, istražen je razvoj srednjovjekovnih sakralnih objekata i pripadajućeg im groblja kroz četiri horizonta pokapanja. Lokalitet je poznat duže vrijeme, a u literaturi se naziva „Pri turnu“ ili „Za turnom“ prema ostacima crkvenog zvonika vidljivima još u prvoj polovini 20. stoljeća. Istraživanjima je potvrđeno korištenje položaja kao groblja prije najstarije potvrđene crkve iz 12. ili prve polovine 13. stoljeća, a koja je kroz naselje sv. Jurja posredno dokumentirana i u jednoj ispravi iz 1270. godine. Crkva je tada mogla biti drvena, dok je prva zidana crkva izgrađena oko 1300. godine i u svom je osnovnom tlocrtu uz manje građevinske intervencije u uporabi sve do prijelaza 15. u 16. stoljeće, kada se izgrađuje veća kasnogotička crkva sa zvonikom na zapadnom pročelju. Kroz čitavo to vrijeme prostor crkve i okoliš korišten je kao groblje, od kojeg su istražena 243 kosturna groba. Brojnost grobnih nalaza pokazuje da je riječ o značajnom sakralnom lokalitetu oko kojega se prostiralo naselje prema sjeveru (Sošice 2) i jugoistoku (Sošice 3). Provedena arheološka i povijesna istraživanja potvrdila su da se tijekom razvijenoga i kasnoga srednjega vijeka na Sošicama nalazilo središte važne Župe sv. Jurja u crkvenoj organizaciji Gornjokomarničkog arhiđakonata, kao i (trgovišnog) središta vesnikata u upravnoj organizaciji dvojnog vlastelinstva Prodaviz/Đurđevac.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70665091","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ivanovačka kapela u Pakracu","authors":"Juraj Belaj, Iva Papić","doi":"10.52064/vamz.54.1.23","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.23","url":null,"abstract":"Tema je ovoga rada prikaz graditeljske slojevitosti srednjovjekovne ivanovačke kapele u Pakracu. Kapela je sačuvana u arheološkom sloju. Tijekom višegodišnjih arheoloških istraživanja, započetih 2017. godine, utvrđena su dva srednjovjekovna graditeljska sloja: izvorna ivanovačka kapela i kasnije utvrđena crkva. Ivanovačka je kapela bila dvoranska crkva ravno zaključenog svetišta (Saalkirche) koja je utvrđena tijekom drugoga graditeljskog sloja. Pronađeni su kameni ulomci arhitektonske plastike in situ i u šuti te je njihovom arhitektonskom analizom, uz analizu komparativnih primjera, potvrđeno postojanje dvaju srednjovjekovnih graditeljskih slojeva, a izvedena je i djelomična rekonstrukcija tlocrta izvorne kapele i kasnije utvrđene crkve.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70665126","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Pojava prostornog plana upisanog križa u kvadratnu osnovu crkve sv. Tripuna u Kotoru na početku 9. stoljeća","authors":"M. Tomasović","doi":"10.52064/vamz.54.1.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.15","url":null,"abstract":"Autor u radu razmatra pojavu crkve sv. Tripuna u Kotoru kao izuzetnu u ranosrednjovjekovnoj arhitekturi Dalmacije na početku 9. stoljeća. Centralnost njezina plana vidi podudarnu crkvi sv. Tome u susjednom Prčanju. Odbacuje mogućnost podrijetla ovoga arhitektonskog tipa s tla južnotalijanske Apulije. Arhitekturu bokokotorskih crkava sagledava kroz kreativne razrade umjetničkog izraza Bizanta. Ove, jednim dijelom, promatra u osloncu na kontinuitet rješenja kasnoantičkoga graditeljstva na istočnom Jadranu. S druge strane, uvažava i suvremene impulse ostvarene u bizantskim gradnjama 7. – 9. stoljeća, također obilježene razradama prethodnih kasnoantičkih ostvarenja.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70665140","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Archaeological traces of Ancient Hungarians in Slovenian territory","authors":"Špela Karo","doi":"10.52064/vamz.54.1.18","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.18","url":null,"abstract":"Only a few artefacts that can be related to the presence of ancient Hungarians in the territory of present-day Slovenia have been discovered so far. These finds encompass items of equestrian equipment, as well as weapons, and a single item of attire set or jewellery: iron stirrups of various forms, parts of belt sets and straps, a chain with heart-shaped pendants, arrowheads and possibly the remains of an arrow quiver. They originate from various types of findspot: hilltop sites, settlements, cemeteries and a river. The prevailing type, however, is hilltops (Gradišče above Trebenče, Ljubična above Zbelovska Gora, Gradišče above Bašelj, Veliki Gradec near Drežnica, and Zidani Gaber above Mihovo). In the majority of cases the finds were discovered with metal detectors and therefore come without precise location data or stratigraphic contexts. Iron stirrups discovered at Tabor, above Tomaj, and in the Ljubljanica river, as well as a belt buckle from Zgornji Breg, in Ptuj, are also chance finds. In rare cases, finds of ancient- Hungarian character have been discovered in systematically-investigated sites, such as Ajdna above Potoki, Tonovcov Grad near Kobarid, and Pristava in Bled. Arrowheads from debris or charred layers in these settlements likely testify to ancient-Hungarian invaders. Ancient-Hungarian burials in Slovenian territory have not been unambiguously confirmed yet. Only two graves of the Ptuj Castle cemetery have been purportedly ascribed to them. The artefacts collected from Slovenian sites have been studied predominantly from the typological perspective and dated on the basis of comparable sites and artefacts from neighbouring regions, especially from graves in the Carpathian Basin. Their presence at Slovenian sites can be explained by frequent incursions of ancient Hungarians to the West between the end of the 9th century and the middle of the 10th, which also crossed the territory of present-day Slovenia and are reported in historical sources. However, we cannot exclude the possibility that some of these items came to the findspots as a consequence of more peaceful contacts with ancient Hungarians whose area of settlement was not too far away.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70665181","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"\"Abraxas\" a Cafarnao. I. Anticipazioni sugli amuleti nel deposito sotto la pavimentazione della Sinagoga","authors":"E. Arslan","doi":"10.52064/vamz.54.1.30","DOIUrl":"https://doi.org/10.52064/vamz.54.1.30","url":null,"abstract":"Tra i 20.003 esemplari del deposito di moneta divisionale in bronzo, verosimilmente chiuso alla fine del 5 secolo a. C., recuperato sotto la pavimentazione della Sinagoga di Cafarnao, un esemplare, il n. 3766, con foro per la sospensione, si presenta rilavorato a niello come amuleto. Su un lato presenta la scritta in greco ЄVΠ / ЄΠTЄ. Sull’altro lato propone una figura di difficile interpretazione, vista in questa sede come collegata all’immagine indicata come Abraxas sulle “gemme magiche”. Un riesame, ancora in corso, del resto del complesso ha rivelato come un’alta percentuale delle monete recuperate, ufficiali o di imitazione, porti tracce indiscutibili di riutilizzo come amuleto, con la collocazione sui tipi di un patrimonio di icone ben noto dalle gemme magiche, con precisi riferimenti all’ambito escatologico egizio. Le raffigurazioni sono incise, ricavate ad impressione e forse smaltate. Il contributo si propone come segnalazione preliminare, in una serie di interventi su una tematica molto articolata, collocati in altre sedi e in corso di approfondimento.","PeriodicalId":53906,"journal":{"name":"Vjesnik Arheoloskog Muzeja u Zagrebu","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"70664970","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}