{"title":"Toponomastic and Onomastic Analysis of a\u0000Census from the Erdut Manor (1480)","authors":"Denis Njari, Petra Plantosar","doi":"10.22586/pp.v43i66.26924","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v43i66.26924","url":null,"abstract":"U radu se na temelju, prije svega, neobjavljenih izvora nastoji prikazati rekonstrukcija naselja erdutskoga vlastelinstva i njihovih kućedomaćina krajem 15. stoljeća. Nakon uvodnoga dijela dan je osvrt na izvore korištene u radu te literaturu usko vezanu uz temu. Središnji dio rada započinje pregledom srednjovjekovne povijesti erdutskoga posjeda s pripadajućim naseljima te promjena uzrokovanih osmanskim osvajanjima. Nadalje, na temelju izvora iz 1480. godine te u korelaciji s drugim srednjovjekovnim i ranonovovjekovnim izvorima, kao i sekundarnom literaturom, prikazana je analiza geografskoga smještaja naselja, na koju se nadovezuje klasifikacija ojkonima. Raspravom o stanovništvu posjeda obuhvaćen je i dio izvora koji sadržava broj kućedomaćina u svakom naselju na posjedu. Navedeno se proteže na antroponimijsku analizu te analizu muških osobnih imena u izvoru. Konačno, dan je kritički osvrt na rezultate istraživanja.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"18 24","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141836438","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Mreža javne zdravstvene službe u Slavoniji tijekom 19. stoljeća","authors":"Slavko Čandrlić","doi":"10.22586/pp.v43i66.28089","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v43i66.28089","url":null,"abstract":"U radu se prikazuje pravno uređenje javnozdravstvenoga sustava i stvaranje mreže javne zdravstvene službe u Slavoniji, zbog čega se kronološki objašnjava povijesni slijed počevši od terezijanskih pa sve do Mažuranićevih zdravstvenih reformi. U preglednom dijelu rada razmatra se važnost donošenja Općega zdravstvenog pravilnika iz 1770. te objašnjava odnos između Ugarskoga namjesničkog vijeća s nižim ustrojbenim upravnim i zdravstvenim organizacijama. Jedna od takvih bio je gradski fizikat slobodnoga i kraljevskoga grada Osijeka, koji je kao stručni organ gradskoga poglavarstva bio zadužen za poslove javnoga zdravstva. U nastavku rada prikazat će se zdravstvene djelatnosti, uređenje protuepidemijskoga sustava i zdravstvenih ustanova. Upozorit će se i na važnost Hrvatsko-ugarske nagodbe iz 1868. godine, kojom su stvoreni preduvjeti da se javnozdravstveni sustav samostalno uredi. Takav rasplet događaja omogućio je da se provede reorganizacija uprave utemeljena na poštovanju načela vladavine prava te se donose novi i moderniji zakoni, od kojih su najvažniji bili Zakon o uređenju zdravstva iz 1874. i Zakon o uređenju zdravstvene službe u kraljevinama Hrvatskoj i Slavoniji iz 1894. godine.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"3 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141836577","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Reinhart Koselleck i njegov koncept povijesne temporalnosti","authors":"","doi":"10.22586/pp.v42i64.25359","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.25359","url":null,"abstract":"Neraskidiva povezanost pojma vremena i povijesne znanosti došla je do izražaja i u temama povijesno-teorijske problematike. Vrijedan prilog toj problematici dao je i njemački povjesničar i teoretičar povijesti Reinhart Koselleck. On izgrađuje koncept povijesnoga vremena, oslanjajući se na filozofsku tradiciju subjektivističkoga shvaćanja vremena, koje smatra nužnim za opisivanje i razumijevanje temeljnih pojmova u povijesti, pogotovo u novovjekovnom razdoblju. Dovodeći vrijeme u neraskidivi odnos s osobnim ili kolektivnim iskustvom, Koselleck otvara nove mogućnosti interpretacije određenih povijesnih fenomena te daje vrijedan prilog teoriji povijesti.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"101 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358128","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Krajišnici u Austrijsko-sardinijskom ratu 1859. godine","authors":"J. Balić","doi":"10.22586/pp.v42i64.25053","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.25053","url":null,"abstract":"Tijekom pedesetih godina 19. stoljeća Austrijsko Carstvo u nekoliko je navrata mobiliziralo svoje vojne snage zbog prijetnji od izbijanja ratnih sukoba s Kraljevinom Pruskom, Osmanskim Carstvom i Ruskim Carstvom. Iako u tim slučajevima neželjeni rat nije izbio, u posljednjoj godini toga desetljeća sukob s Kraljevinom Sardinijom-Pijemont i njezinim saveznikom, Francuskim Carstvom, bio je neizbježan. Već ranije, 1848. i 1849. godine, austrijske su snage uspješno suzbile sardinijske pokušaje osvajanja lombardijskoga teritorija, ali ovoga puta bile su suočene s raznim problemima. Jedan od njih ticao se slaboga borbenog morala pojedinih skupina vojnika kao posljedice jačanja nacionalnih osjećaja. Te slabosti nastojali su iskoristiti politički emigranti Lajos Kossuth i Eugen Kvaternik, koji su se nadali da će ratni uspjesi saveznika potaknuti revolucije na mađarskim i hrvatskim područjima, što bi potencijalno moglo dovesti do stvaranja neovisnih država. U realizaciji tih planova važna je uloga bila namijenjena i krajišnicima, koji su prema idejama spomenutih revolucionara trebali pružiti vojnu potporu u slučaju iskrcavanja francuske vojske u Dalmaciji, a osim toga i popunjavati redove Kossuthove mađarske legije. S druge strane, austrijski vojni zapovjednici računali su na odanost i požrtvovnost krajišnika, koji su se iskazali desetljeće prije u borbama protiv revolucionarnih snaga. U središtu pozornosti ovoga rada upravo je uloga krajišnika u Austrijsko-sardinijskom ratu ili Drugom ratu za talijansko ujedinjenje. Iako je bio relativno kratkotrajan sukob, njegove posljedice bile su dalekosežne za budući položaj Austrijskoga Carstva među vodećim europskim silama i opstanak te multinacionalne državne tvorevine. Iskustvo rata dovelo je u pitanje i pouzdanost i neophodnost krajišnika kao vojnika u službi habsburških vladara, što se odrazilo i na razvoj događaja u povijesti Vojne krajine, poput razvojačenja i ukidanja te višestoljetne institucije, kao i ustanka u Rakovici 1871. godine.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"85 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358148","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Thriller of the Zadar nun Cattarina Marchi","authors":"Zdenko Dundović","doi":"10.22586/pp.v42i64.23384","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.23384","url":null,"abstract":"In a paper on the nuns compelled to enter monastic life in the Venetian Republic, published in the Sixteenth Century Journal, Anne Jacobson Schutte cited, among others, the case of the Zadar nun Cattarina Marchi. Zadar archival sources offer new insights about the Zadar nun, provide answers to the questions posed by Schutte and shed new light on Marchi's petition for the annulment of monastic vows. The analysis and synthesis of archival sources in Zadar, as well as other archival sources, have changed the entire narrative surrounding the nun Marchi, justifying the doubt about the authenticity of the story (true story) regarding her forced entry into the monastery. It will be shown that her case must be considered in the context of economic, social and religious relations between the Zadar nobility and its middle class in the 16th-18th century, especially from the point of view of inalienable inheritance rights, known as fedecommesso.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"8 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139357982","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Vjerska problematika u pravaškom tjedniku Hervatska 1871. godine","authors":"Jasna Turkalj","doi":"10.22586/pp.v42i64.26080","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.26080","url":null,"abstract":"U radu se na osnovi literature i periodike, prvenstveno priloga u pravaškom tjedniku Hervatska, daje pregled shvaćanja Ante Starčevića, Eugena Kvaternika, mladih suradnika u uredništvu i dopisnika pravaškoga lista o raznim pitanjima vezanim uz crkvenu i vjersku problematiku. U Hervatskoj će se pod utjecajem zbivanja na unutrašnjopolitičkoj sceni i u Europi tematizirati ukidanje Papinske Države i papina svjetovna vlast, izbor biskupa u Hrvatskoj, a osuda biskupa Strossmayera zbog njegovih istupa na Prvom vatikanskom koncilu bit će začetak žestokoga sukoba koji će se sljedećih mjeseci, a napose u vrijeme izbora za Hrvatski sabor i nakon njih, rasplamsati između pravaša i katoličkoga svećenstva koje je slijedilo strossmayerovsku Narodnu stranku. Prva opća hrvatska učiteljska skupština otvorila je u pravaškom tjedniku pitanje kontrole i nadzora Crkve nad javnim školama, dok je Pariška komuna iznijela na vidjelo različita shvaćanja o ulozi vjere u društvu, napose između Kvaternika i mladih suradnika Hervatske.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"184 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358232","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Cesarec's Kvaternik","authors":"Marina Protrka Štimec","doi":"10.22586/pp.v42i64.25051","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.25051","url":null,"abstract":"Historiografski utemeljen i književnopovijesno relevantan, dramski tekst Augusta Cesarca Sin domovine (1940.) već uvodnom autorskom bilješkom upućuje na osobnu dramu Eugena Kvaternika koja se razvija u srazu njegova habitusa, ideala i društvenih i političkih okolnosti koje će ga voditi do realizacije „čina” u Rakovičkoj buni i tragičnoga kraja. Postavljajući Kvaternika uz bok idealistima i revolucionarima njegova doba, a u kontrastu prema oportunizmu i korumpiranosti vladajuće političke elite, ali i podupirućih društvenih struktura, Cesarec stvara tragičnu figuru povijesne ličnosti kojom se istovremeno osvrće na nasljeđe Francuske i obzore Oktobarske revolucije. U članku se njegov pristup predstavlja kao izraz generacijskoga i osobnoga angažmana koji se u književnoj povijesti nadovezuje na liniju promišljanja politike, pravednosti i otpora, granica opravdanoga nasilja, progresa i povijesnoga usuda koja se u hrvatskoj književnosti može pratiti od Mažuranića i Kranjčevića pa do generacije mladih i samoga Cesarca. Cesarčev Sin domovine u tom kontekstu funkcionira kao modernističko uobličenje drame istaknutoga pojedinca čiji je individualizam preduvjet svakoga kolektivnog napretka.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"28 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358296","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"In the Chancellor’s Shadow","authors":"Danijela Doblanović Šuran","doi":"10.22586/pp.v42i64.24959","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.24959","url":null,"abstract":"Na temelju opsežne korespondencije između feudalnih gospodara Savičente (obitelji Morosini i Grimani) u Veneciji i njihovih službenika, kancelara i kapetana u Savičenti, ali i brojnih drugih izvora (sudskih procesa, izvješća, ugovora, statutarnih odredbi i sl.) pohranjenih u fondu Grimani e Barbarigo u Državnom arhivu u Veneciji (Archivio di Stato) osvijetljena je uloga i djelovanje kapetana i kancelara, kao i njihov odnos. Poseban je naglasak stavljen na kumske veze između obitelji kancelara i kapetana, kao i na trenutke i razloge njihovih sukoba. Dok je služba kapetana trajala kratko (pet, kasnije tri godine), kancelariju su više od stoljeća čvrsto držali članovi obitelji Quinzano. Očevi su je prepuštali sinovima. Dugotrajno obnašanje službe kancelara omogućilo je članovima ugledne obitelji stjecanje bogatstva, često nauštrb feudalnih gospodara. Taj aspekt djelovanja Quinzanovih posebno je analiziran kroz razloge sukoba s kapetanima, ali i mnogobrojne veze kojima si je obitelj priskrbila čvrsto zaleđe među uglednim članovima zajednice kao i među priprostim pukom, zemljoradnicima i stočarima.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"38 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358308","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tragom jedne misli Emilija Laszowskog","authors":"Hrvoje Kekez, Petar Sekulić","doi":"10.22586/pp.v42i64.24695","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.24695","url":null,"abstract":"Srednjovjekovna utvrda Krčingrad nalazi se na šumovitom poluotoku između Kozjačkoga i Gradinskoga jezera u sklopu Nacionalnoga parka Plitvička jezera. Dosadašnja arheološka istraživanja potvrdila su da su danas vidljivi ostaci građeni na prijelazu 13. u 14. stoljeće, a široka kontekstualizacija sačuvanih povijesnih izvora ukazala je na to da su ga vrlo vjerojatno izgradili knezovi Babonići da bi zaštitili ulaz na prostor svoje političke i gospodarske domene. Krčingrad se nalazio na vrlo važnom prometnom pravcu koji je, prolazeći prostorom današnjih Plitvičkih jezera, spajao područja srednjovjekovne Drežničke i Krbavske, tj. Ličke županije. U radu se propitkuje teza Emilija Laszowskog da je Krčingrad bio prvobitno središte srednjovjekovne Drežničke županije, analizirajući pritom dosadašnja mišljenja u historiografskoj literaturi, kao i razmatrajući sačuvana srednjovjekovna pisana vrela, ali i različita kasnija svjedočanstva, te promatrajući geostratešku važnost plitvičkoga prostora u razvijenom srednjem vijeku kroz spektar središnjih funkcija nekoga naselja.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"24 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358049","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Prva generacija profesora Pravnoga fakulteta na Kraljevskoj akademiji znanosti u Zagrebu","authors":"Zrinko Novosel","doi":"10.22586/pp.v42i64.23704","DOIUrl":"https://doi.org/10.22586/pp.v42i64.23704","url":null,"abstract":"Pravno obrazovanje na Sveučilištu u Beču, profesorske karijere na visokim učilištima u Kraljevini Ugarskoj te autorski radovi vezani uz ugarsku pravnu znanost obilježavaju prvu generaciju profesora prava na Kraljevskoj akademiji znanosti u Zagrebu (1776. – 1850.). Pod pretpostavkom da se preko navedenih aktivnosti te profesore može promatrati kao (pre)nositelje pravnoga znanja, ovaj rad analizira intenzitet intelektualnih transfera među akademskom elitom ugarskih pravnika u kontekstu Habsburške Monarhije krajem 18. stoljeća s naglaskom na profesore Pravnoga fakulteta zagrebačke akademije. Rezultati istraživanja provedenog u radu mogu doprinijeti shvaćanju razdoblja modernizacije ugarske pravne kulture kroz prizmu prihvaćanja i razmjene pravnoga znanja.","PeriodicalId":52430,"journal":{"name":"Povijesni Prilozi","volume":"43 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139358225","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
求助内容：
应助结果提醒方式：
京公网安备 11010802042870号
