Studia Norwidiana最新文献

{"title":"„Czucie i uczucie człowieka”. Uwagi o Assuncie Norwida w świetle młodopolskiej recepcji","authors":"Hanna Ratuszna","doi":"10.18290/sn2240.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2240.4","url":null,"abstract":"Assunta jest poematem dygresyjnym, ujawniającym poglądy Norwida na sztukę, filozofię i religię. Zgodnie z założeniami estetycznymi romantyzmu sztuka ma swoje źródła w doświadczeniu wewnętrznym, przeżyciu religijnym, ma charakter metafizyczny. Modernistyczne interpretacje twórczości Norwida, którym został poświęcony artykuł, odsłaniająjejmetafizyczne aspekty. Ustalenie kierunku i znaczenia wpływów staje się niezwykle ważnym zadaniem. Autor Assunty był postrzegany u schyłku wieku dziewiętnastego jako patron modernizmu, jego imię wymieniano wraz z imieniem Baudelaire’a, uwagi o nim pojawiały się w kontekście dyskusji na temat nowoczesnej literatury, teatru, sztuki aktorskiej. Twórczość Norwida wpisywała się w „paradygmat wzrokocentryzmu”, poeta nie stronił od optycznych metafor, stosował poetykę światłocienia, kadrowania przestrzeni, która w poemacie Assunta zyskała wertykalny charakter. Motywy doskonalenia, wzrastania pełniły w utworze istotną rolę. Refleksja nad ich znaczeniem pozwoliła ustalić rangę metapoetyckich uwag zawartych wAssuncie. Przypomniana w epoce modernizmu twórczość Norwida doczekała się wielu interpretacji, także krytycznych, opierających się na „kłopotliwych” przemilczeniach. Zenon Przesmycki sądził, że twórczość ta nie została w pełni zrozumiana, choć podjęto próby wpisania jej w estetykę modernizmu. Uznano jednak, że stanowi ona brakujące ogniwo w rozwoju polskiej poezji symbolistycznej (warto także podkreślić jej związki z „kolorystami” – jak nazywano impresjonistów). W Assuncie nawiązującej do Boskiej Komedii Dantego i Hamleta Szekspira zostaje ukazana kontemplacyjna ścieżka poznania. „Spojrzenie w niebo” jest więc aktem poznawczym, w którym rozum współistnieje z wiarą.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46598437","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Mit, procesy mityzacji na przykładzie norwidowskiego obrazu Syberii. Rekonesans","authors":"Paulina Abriszewska","doi":"10.18290/sn2240.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2240.3","url":null,"abstract":"Artykuł jest analizą mitu Syberii w odczytach O Juliuszu Słowackim (oraz, kontekstowo, w wierszu Syberie), wykorzystującą trzy perspektywy teoretyczne: fenomenologię mitu Mircea Eliadego, funkcjonalizm antropologiczny oraz koncepcję mitu Rolanda Barthes’a. Autorka przedstawia, w jaki sposób Norwid pragnący, podobnie jak jego poprzednicy, mitu żywego, tworzy syberyjski mit rozumiany pragmatycznie, funkcjonalnie, czyli organizuje wspólnotę, nadając kształt narodowi pozbawionemu państwowości. Taką właśnie funkcję pełnić ma mit Syberii, który wyrasta ponad etnocentryczną perspektywę, wskazując na chrześcijaństwo jako ów mityczny środek spajający kulturę europejską. W swoim odczytaniu Anhellego oraz w wierszu Syberie Norwid tworzy obraz metaforycznej Syberii, która „rozlała się” na świat, zaś geograficzna, uwikłana w polityczną współczesną sytuację realna Syberia staje się dla poety tylko podstawą dla mitycznej narracji, czyli znaczeniem pierwotnym, nad którym nadbudował się wtórny system semiologiczny, jakim jest mit w ujęciu Barthes’a.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46976791","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Vade-mecum w perspektywie czasu Zarys problematyki","authors":"J. Fert","doi":"10.18290/sn2139.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.2","url":null,"abstract":"W artykule dotknięty został istotny kompleks ideowy i artystyczny całej twórczości autora Vade- mecum. To ujęcie czasu w relacji do ruchu, które zaprząta zresztą filozofów, poetów i uczonych od starożytności do dziś, przynosząc po drodze m.in. genialną koncepcję Alfreda Einsteina, dającą się zamknąć w eleganckiej kategorii czasoprzestrzeni, a równocześnie prowadząc dalej – do teorii strun, teorii wielowymiarowości czy wreszcie teorii nieprzemienności. Po stronie poezji mamy mit „wiecznego powrotu”, genialne tragedie starożytnych Greków, Szekspirowskie udramatyzowanie losów ludzkich poprzez bieg w czasie nieuchronnych następstw paktowania ze złem (jak w Makbecie), przejmującą reinterpretację Pasji Jezusa w Mickiewiczowskiej psychomachii, czyli Dziadów części trzeciej, apokaliptyczną wizyjność Krasińskiego Nie-Boskiej komedii i zanurzenie w problematyce (nierzadko alegoryzowanej) przełomu dziejów, jaką przynosi Norwidowski Quidam, dziejący się „pomiędzy świtem a nocy zniknięciem...”. Po stronie filozofii wspomnijmy Hegla, który „kazał logicznie” zamknąć się dziejom w jego genialnej myśli jako szczycie i finale procesów historycznych... \u0000Obrazy dziania się – ruchu w czasie – mają u Norwida zwykle dramatyczne zakotwiczenie w następstwie zdarzeń lub w konsekwencji wnioskowania z przywołanych przesłanek („ruch myśli”). Znamienne są tu perspektywy nie tyle bliżej nieokreślonej przemiany jako efektu anonimowego procesu, co raczej docieranie do jakichś konsekwencji „dziania się”, która w poetyckim ujęciu przybiera nierzadko kształt zaskakującej puenty będącej zarazem ukrytą lub jawna „nauka moralną”, niekiedy na skutek nadprzyrodzonej interwencji, jak w wierszu XIV. Litość, w którym ciąg pozornych czy konwencjonalnych znaków współczucia przerywa „grom z jasnego nieba”, zmuszając do autentycznej pomocy bliźniemu. \u0000Warto pamiętać, że Vade-mecum w znacznym stopniu, jeśli nie w istocie, to z jednej strony dzieło programowe, ale z drugiej – autentyczny wybór autorski z twórczości poetyckiej z lat 1848–1866, poddany określonej funkcji programowej, w której problem zobowiązań moralnych wysuwa się na plan pierwszy jako odpowiedź poetycka na istotne zapotrzebowanie chwili bieżącej jako czyn artystyczny mający służyć swoim czasom. Stąd tak ogromne poczucie niespełnienia, jakiego doświadczał Norwid jako „nadkompletowy aktor” w tym teatrze wieku, mówiąc słowami Zofii Stefanowskiej, „kupieckiego i przemysłowego”.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44695902","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Owady Norwida. Ostatnia z bajek, czyli o piękności istnienia","authors":"Ewa Szczeglacka-Pawłowska","doi":"10.18290/sn2139.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.6","url":null,"abstract":"Artykuł jest studium interpretacyjnym, w którym Ewa Szczeglacka-Pawłowska omawia Ostatnią z bajek jako dzieło późne poety. Punktem wyjścia dla szczegółowych rozpoznań o charakterze interpretacyjnym są pytania o obraz i znaczenie przywołanych w utworze owadów, a także o wymiar liryczny bajkowej przypowieści Norwida. Autorka odsłania wpływ entomologii romantycznej, a także konkretnych fragmentów Nie-Boskiej Komedii Zygmunta Krasińskiego na sposób przedstawiania przez Norwida obrazu świata jako współistnienia człowieka z różnymi stworzeniami i bolesnej utraty więzi z innymi istotami. Liryzm i podmiotowość w Ostatniej z bajek mają swoje źródło w kontemplatywnym stosunku autora utworu wobec szeroko pojętej rzeczywistości, stąd ważne pytania postawione w artykule – o wymiar „piękności” istnienia, które to pytania określają główny temat bajki lirycznej Norwida.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45651173","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"„Pionowy” wymiar norwidologii","authors":"Bernadetta Kuczera-Chachulska","doi":"10.18290/sn2139.18","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.18","url":null,"abstract":"W szkicu podjęty zostaje problem ironii Norwida, powiązanej z jego antropologią. Kwestia ta pojawia się w ramach dyskusji z książką Lidii Banowskiej (Byt i światłocień. O antropologii poetyckiej Norwida). Rozważania prowadzą do konkluzji, że zadaniem interpretatora jest rozwiązanie problemu estetycznego wiersza.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43486499","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Michał Kleczkowski – kuzyna żywot paralelny","authors":"B. Zemanek","doi":"10.18290/sn2139.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.15","url":null,"abstract":"Michał Kleczkowski, kuzyn Cypriana Norwida, wybrał nietypową karierę sinologa. Jako zawodowy tłumacz i dyplomata w służbie francuskiej, osiągnął ostatecznie stanowisko chargé d’affaires, a po powrocie z długoletniej (1847-63) służby w Chinach – konsula generalnego ds Chin, a następnie profesora języka chińskiego w École nationale des langues orientales vivantes, którym był lat dwanaście. Reprezentował nowy typ dyplomaty-profesjonalisty, a choć korzystał ze wsparcia wpływowych osób, karierę zrobił głównie dzięki pracowitości i zaangażowaniu. Postawa profesjonalisty i prawdopodobnie dość konwencjonalna moralność powodowały napięcia w jego stosunkach z Norwidem, wyznającym nader odmienny ideał wolnego artysty, niegodzącego się na rzemieślniczą pracę na cudzych warunkach. Artykuł próbuje równoważyć dotąd negatywną ocenę postawy Kleczkowskiego wobec Norwida, wskazując na fakt, że kuzyn poety wspierał go finansowo przez 12 lat, przeznaczając na to znaczący odsetek własnych dochodów; dyskutuje też kwestię statusu Domu Św. Kazimierza, jako godnej szacunku instytucji, zapewniającej swym podopiecznym stosunkowo godny byt, zwłaszcza w porównaniu z warunkami, na które skazani byli niemający wsparcia paryscy ubodzy. Tezy artykułu są ilustrowane korespondencją Kleczkowskiego zachowaną w Muzeum Czartoryskich w Krakowie.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47180899","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Czystość Lorda Singelworth","authors":"Dariusz Pniewski","doi":"10.18290/sn2139.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.8","url":null,"abstract":"W artykule poddano analizie postać głównego bohatera Tajemnicy Lorda Singelworth z perspektywy XIX-wiecznej imagologii. Z tej analizy wynika, że postać została skonstruowana z rozpowszechnionych w ówczesnej Europie stereotypów na temat Brytyjczyków. Tłumaczą one dziwactwa Singelwortha: latanie balonem, obsesję czystości. Wyjaśniają również, dlaczego większość obserwatorów balonowej pasji lorda zgodnie przyjmowała zaskakujące jej wyjaśnienie – pragnienie uregulowania kłopotów gastrycznych. Uzupełnia ten zestaw charakterystyczna wyniosłość, moralna motywacja działań, poczucie misji i eskapizm. Autor tekstu stawia tezę, że tak skonstruowana figura Anglika, umiejscowiona w Wenecji u progu historycznych zmian mogła być literackim autoportretem Norwida.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49553618","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Problemy z wypowiedzeniami Norwida (nie tylko) z Vade-mecum. Uwagi interpretacyjno-metodologiczne","authors":"A. Kozłowska","doi":"10.18290/sn2139.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.4","url":null,"abstract":"Artykuł wskazuje na główne problemy wiążące się z interpretacją wybranych wypowiedzeń z Vade-mecum oraz proponuje nową formułę opisu praktyki zdaniotwórczej Norwida. Przyjęcie założenia, że właściwym przedmiotem analizy nie są abstrakcyjne struktury składniowe, ale empiryczne, użyte i zaktualizowane wypowiedzenia, pociąga za sobą konieczność uwzględnienia ich wielowarstwowości i poziomów innych niż składniowy, zwłaszcza struktury tematyczno-rematycznej i metatekstu. Jak pokazują zaprezentowane analizy, wzięcie pod uwagę tych elementów pozwala z powodzeniem rozstrzygać niektóre dylematy interpretacyjne. Proponowane poszerzenie perspektywy oglądu umożliwia również uchwycenie cech, które współtworzą specyfikę Norwidowej „składni”, uruchamiającej i wykorzystującej różne poziomy wypowiedzenia.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42497530","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Światy i życie. Metafory w polskiej krytyce literackiej romantyzmu","authors":"Łukasz Niewczas","doi":"10.18290/sn2139.17","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.17","url":null,"abstract":"Artykuł jest omówieniem książki Marka Stanisza Światy i życie. Metafory poezji w polskiej krytyce literackiej doby romantyzmu. Autor recenzji podkreśla ogromną wartość dokumentacyjną i analityczną książki (podddanie bardzo szerokiemu omówieniu wypowiedzi romantycznych krytyków literatury na temat poezji i koncepcji poety). Polemizuje jednocześnie z tezą, że oryginalna metaforyka stanowi semantyczne centrum wypowiedzi krytycznych polskiego romantyzmu.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44383635","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Wokół Śmierci świętego Józefa. Glosa do książki Jana Zielińskiego","authors":"Aleksandra Sikorska-Krystek","doi":"10.18290/sn2139.16","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sn2139.16","url":null,"abstract":"Artykuł Wokół „Śmierci św. Józefa”. Glosa do książki Jana Zielińskiego przybliża francuskie źródła prasowe, dotyczące płótna eksponowanego w paryskiej Galerie Colbert latem 1862 roku, którego autorstwo przypisywano wówczas Rafaelowi. Admiratorem tej ekspozycji był Cyprian Norwid, który pod wpływem przekonania o obcowaniu z arcydziełem renesansowego mistrza napisał dwa przejmujące listy do Joanny Kuczyńskiej, w których dzielił się wrażeniami z wystawy. Przywołane źródła stanowią uzupełnienie książki Jana Zielińskiego i przybliżają kulisy mistyfikacji podziwianego przez poetę obrazu, a także jego późniejsze losy.","PeriodicalId":52199,"journal":{"name":"Studia Norwidiana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47452353","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}