{"title":"Analiza antifeminizma u djelu filozofkinje Gordane Bosanac","authors":"Mirjana Adamović","doi":"10.21464/fi42302","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42302","url":null,"abstract":"U ovome se radu raspravlja o klasifikaciji antifeminizma iznesenoj u knjizi Visoko čelo filozofkinje Gordane Bosanac. U toj knjizi, u potpunosti posvećenoj temi antifeminizma, Gordana Bosanac ukazuje na povezanost feminizma i antifeminizma, pri čemu antifeminizam određuje »konzervativnom recepcijom feminističkih vrijednosti i reakciju u osnovi primitivne svijesti«. Feminizam određuje humanističkim i najširim demokratskim pokretom koji počiva na toleranciji, ali i svjetskim idejama koje su usmjerene k miru i pravu na život prirode. Klasifikacija antifeminizma u ovom radu kontekstualizirana je s obzirom na pojavu novih vrsta antifeminizama i njegovih oblika u suvremenim društvima, a posebno u svijetu interneta. U radu se zaključuje da je klasifikacija izvanredno vrijedan i poticajan okvir za daljnja istraživanja ne samo u teorijskom nego i u empirijskom pogledu. Klasifikaciju antifeminizma stvarnost nije demantirala, ona je ostala otvorena za nove pojave i veze koje antifeminizam ima s idejama nove desnice i desnim društvenim pokretima.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68282642","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Važnost biotičkog suvereniteta u kontekstu budućih promjena pravne regulacije genetički modificiranih usjeva u Europskoj uniji i Republici Hrvatskoj","authors":"Ivica Kelam","doi":"10.21464/fi42203","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42203","url":null,"abstract":"»Lošinjska deklaracija o biotičkom suverenitetu« jedinstven je dokument na globalnoj razini i predstavlja značajnu novost u holističkom promatranju okoliša i života. Do pojave Deklaracije, život i okoliš promatralo se instrumentalistički, u skladu s prevladavajućom tehno znanstvenom paradigmom. Deklaracija uvodi biotičku suverenost kao polazište u raspravi o GMO-ima, iz koje treba prosuđivati potencijalnu štetnost ili korisnost tehnike genetske modifikacije. Upravo bi zaštita biotičkog suvereniteta treba biti jedna od ključnih vrijednosti u predstojećoj borbi oko izmjena, a najvjerojatnije i drastičnog reduciranja regulatornih pravila genetički modificiranih usjeva na razini Europske unije, a posljedično i Hrvatske. U radu, ćemo ukazat na važnost »Lošinjske deklaracije o biotičkom suverenitetu« u kontekstu pojave novih tehnika uređivanja gena, a koje postaju sve veća prijetnja biotičkom suverenitetu. U središtu je analize proces lobiranja protiv presude C-528/16 na primjeru znanstvenika okupljenih u mreži EU-SAGE, osvrnuti se na kontroverze vezane za nove studije Europske komisije o novim genskim tehnikama, kao i na politički kontekst sukoba Europske komisije i Europskog parlamenta oko autorizacije novih sorti sjemena genetički modificiranih usjeva.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48083709","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Značaj pojma svijet kao cjelina za bioetiku","authors":"Nevena Jevtić","doi":"10.21464/fi42204","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42204","url":null,"abstract":"Na osnovi pojma svijet kao cjelina, kako je oblikovan kod Kanta i Hegela, moguće je artikulirati jednu dinamičnu viziju svijeta pomoću koje se adekvatno predočuju međusobne veze različitih faktora. Na taj bi način svaka strana »računice«, s obzirom na koju se promišljaju problemi mainstream bioetike, bila problematizirana u jednom kompleksnom kontekstu međusobnog uvjetovanja. Dijalektička ideja svijeta kao cjeline pomogla bi bioetici steći uvid u način na koji se njeni principi posreduju s principima ostalih poredaka čovjekova djelovanja, što predstavlja pokušaj teorijske podrške svijesti bioetičara o potrebi za globalnim pristupom svojem predmetu. Time što će svoje principe formulirati s obzirom na prijeko potreban globalni pristup, na primjer u vezi s globalnom ekološkom katastrofom, izvjesnije je da će moći postati jednim mehanizmom radikalne promjene naše svakodnevice.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47176757","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Bioetika, zakoni i ne-ljudska živa bića","authors":"Željko Kaluđerović","doi":"10.21464/fi42201","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42201","url":null,"abstract":"U ovom radu analiziraju se normativni akti regulacije zaštite životinja na razini nacionalnih država (posebno Republike Srbije) i na razini nadnacionalnih organizacija i saveza država (Europsko vijeće i Europska unija). Autor posebni naglasak stavlja na pojmovnu artikulaciju izraza upotrijebljenih u dokumentima koji opserviraju zaštitu životinja. U članku se, iz praktičko-filozofijske perspektive, razmatraju pojmovi: (I) »životinja« (»svaki kralježnjak koji je u stanju osjećati bol, patnju, strah i stres«); (II) »dobrobit« (»osiguravanje uvjeta u kojima životinja može ostvariti svoje fiziološke i druge potrebe svojstvene vrsti«); (III) »zlostavljanje« (»svako postupanje ili nepostupanje sa životinjama kojim se namjerno ili iz nehaja izaziva bol, patnja, strah, stres, povreda, narušava genetska cjelovitost životinje i izaziva smrt«), kao i druge riječi koje su relevantne za razumijevanje dominantno antropocentričkog pristupa životinjama. Također, istražuju se teškoće s implementacijom postojećih zakona o zaštiti i dobrobiti životinja, koje su uvjetovane nedovoljno interioriziranim senzibilitetom kako službenih institucija, tako i građana – prema tzv. ne-ljudskim živim bićima. Autor pritom ističe da je veoma važno da institucije, kao i ljudi koji ih čine, postojećim spoznajama i uvidima ne zalaze ispod dostignutih civilizacijskih standarda etičko-moralne kulture te da različite teme u vezi odnosa prema životinjama promišljaju uz dužan oprez i svjesnost dilema s kojima se mogu susresti u profesionalnom radu i životu. Odgovarajući pluriperspektivni pristup, kao i svijest o odgovornosti, trebali bi rezultirati delikatnijim odnosom navedenih subjekata prema ne-ljudskom dijelu živih stvorenja.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68282076","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ludilo kao neadekvatna samosvijest","authors":"Milanko Govedarica","doi":"10.21464/fi42208","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42208","url":null,"abstract":"U ovom se radu promovira važnost filozofije za razumijevanje ludila, s posebnim naglašavanjem značaja pacijentova egzistencijalnog filozofskog stava za nastajanje i nadilaženje psihotičnog iskustva. Nasuprot faktografskim pristupima karakterističnim za empirijsko spoznavanje relevantnih posebnih znanosti, rasvjetljava se duhovna meta-instanca samonadilaženja, kroz razvijanje teze o ireducibilnosti i nezamjenljivosti čovjekove samosvijesti kako u pogoršanju, tako i poboljšanju mentalnog zdravlja. Nadalje, objašnjava se smisao ispravnog odnosa prema transcendenciji, koji podrazumijeva svijest o ograničenosti spoznaje o apsolutnoj realnosti, ali ne i gubitak nade u njezine spasonosne manifestacije. Pritom se »nedostatak usuglašene autobiografske naracije« i »nesuglasnost s transcendentnim i univerzalnim poretkom vrijednosti« ističu kao glavni kriteriji neadekvatne samosvijesti ludila.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49418029","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Etička, pravna i lingvistička propitivanja položaja zatočenih životinja u zoološkim vrtovima","authors":"Boris Bakota, Lidija Bakota","doi":"10.21464/fi42202","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42202","url":null,"abstract":"Među mnogobrojnim primjerima čovjekove specističke pristranosti prema pripadnicima vlastite vrste, predrasudama i zanemarivanjima pripadnika članova drugih vrsta, u radu se držanje životinja u zatočeništvima zooloških vrtova najprije razmatra kao primjer specističke djelatnosti. Zatim, opisuju se zakonsko-pravni okviri pružanja zaštite životinja, s posebnim osvrtom na prekršajne i kaznene prijave glede zanemarivanja i/ili zlostavljanja životinja te njihova eutanaziranja u zoo-vrtovima. Iako je osnivanje i rad zooloških vrtova zakonski regulirano, kao i zaštita životinja u njima, u radu je pomnim iščitavanjem zakonskih regulativa potvrđena Viskovićeva misao da ni u najbogatijim društvima nema »zbiljske moralne i pravne discipline u držanju i izlaganju zatočene faune«. Zbog toga se u radu specistička uvjerenja o opravdanosti postojanja zooloških vrtova preispituju moralno-etički. Na tom će se tragu specizam ogledati i u zlonamjernim jezičnim konstruktima potvrđenim u semantičkom polju zoološki vrt u hrvatskome jeziku.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47767474","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Pokojne osobe kao nositelji subjektivnih prava","authors":"Ivana Tucak, Tomislav Nedić","doi":"10.21464/fi42205","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42205","url":null,"abstract":"Jedno je od temeljnih pitanja teorije i filozofije prava što znači imati pravo, odnosno tko se može smatrati nositeljem subjektivnih prava. Paralelnim razvitkom bioetičke doktrine, navedeno pitanje o nositeljima subjektivnih prava sve se više aktualizira, pa se tako postavlja pitanje mogu li nositelji subjektivnih prava biti i životinje, drveće, fetusi, buduće generacije ili strojevi (umjetna inteligencija). Također, navedeno se pitanje odnosi i na pokojne osobe gdje se, preliminarno, također postavlja zahtjevno pitanje o krajnjoj točki života te konačnom nastupanju smrti. Kritičkom razradom postavki suvremenih teoretičara prava u kontekstu dviju ključnih teorija – teorije volje i teorije interesa – te njihovih međusobnih razlika, u radu se pokušava ponuditi prikaz o pokojnicima kao potencijalnim nositeljima subjektivnih prava. U tom se pogledu navedena pravnoteorijska razrada promatra reflektivno u kontekstu građanskopravne doktrine o subjektivnim pravima, kao jednim od temeljnih područja unutar općeg dijela građanskog prava. Pravni subjektivitet pokojnika promatra se i u okviru problematike (postmortalne zaštite) prava osobnosti, ali se isto tako postavlja pragmatički u odnosu na recentnu tuzemnu sudsku praksu, kao i praksu Europskog suda za ljudska prava, gdje su se pojavila zanimljiva pravna pitanja koja impliciraju pitanje o pokojnim osobama kao nositeljima subjektivnih prava.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68282370","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wardovo hegelijansko shvaćanje države","authors":"Marko Dokić, Vladimir Bakrač","doi":"10.21464/fi42207","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42207","url":null,"abstract":"U radu se ispituje društvena teorija Lestera Franka Warda, jednoga od najznačajnijih predstavnika rane američke društvene teorije, s posebnim naglaskom na njegovu koncepciju države, koja se može smatrati hegelijanskom. U prvom dijelu rada dan je kraći osvrt na ranu američku društvenu teoriju: njezine osnovne karakteristike; pitanja koja su bila glavni predmet promatranja u tom razdoblju razvoja sociologije u Sjedinjenim Američkim Državama i njezine najznačajnije predstavnike. U daljnjem tekstu, analiziraju se osnovne karakteristike Wardove društvene teorije. Tako se ističe da je ona: pojmovno naslonjena na prirodne znanosti, utemeljena na razlikovanju čiste i primijenjene sociologije, sistematska, progresivna i naklonjena društvenim reformama. Ona je bila suprotstavljena individualističkoj tradiciji i predstavljala je svojevrsni zaokret prema kolektivizmu. Njegova teorija počivala je na vjerovanju da ljudski um može upravljati društvenim napretkom i da poredak koji se temeljio na socijalnim nejednakostima te bio produkt doktrine laissez-faire ne može osigurati slobodu i blagostanje. Osnovna institucija koja je to u stanju učiniti jest država, tako da je središnji dio rada posvećen upravo shvaćanju države Lestera F. Warda, koje je okarakterizirano kao hegelijansko. U tom dijelu iznose se ključna obilježja Wardove koncepcije države i vrši usporedba s teorijom etičke države, koja je dana u okviru Hegelove filozofije objektivnoga duha – filozofije prava i filozofije povijesti. Na kraju, ističe se da je Wardova teorija, iako je po nekim svojim karakteristikama bila atipična za američku društvenu teoriju, ukazala na opći pravac daljnjega razvoja društvenih prilika prema eri kolektivizma.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68282517","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Imena slikarstva","authors":"Miloš Ćipranić","doi":"10.21464/fi42206","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42206","url":null,"abstract":"Slikarstvo je predmet kojim se José Ortega y Gasset iscrpno bavio u svojem djelu s gledišta koje je označio kao raciovitalizam ili filozofiju životnoga uma. U ovom se radu ispituje je li pojam živopis vjerniji principima raciovitalističke filozofije od pojma pintura koji koristi Ortega y Gasset. Drugim riječima, postavlja se pitanje o tome ne nadmašuje li prijevod, u tom slučaju, sâm original. U skladu s Orteginom tezom o povijesnosti ljudskih tvorevina, potražit će se i podrijetlo riječi »živopis«, što će doprinijeti zaključku o tome je li ona odgovarajuće ime za umjetnost slikarstva iz perspektive jedne filozofije života.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68282449","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Konformizam kao upotreba znanja – Bernardo Bertolucci, Platon, spilja","authors":"Goran Radonjić","doi":"10.21464/fi42209","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi42209","url":null,"abstract":"Rad ispituje intertekstualne relacije između Bertoluccijeva filma Konformist i Platonove alegorije o spilji. Istaknut je značaj interpretacije za Platonovu alegoriju: ona je središnja i u tematici, i u obliku, i u načinu na koji se izlaže. Interpretacija svijeta neodvojiva je od interpretacije sebe. Koristeći elemente Platonove alegorije o spilji, Bertoluccijev film postaje interpretacija Platona. Istovremeno, u filmu se stvarnost interpretira Platonovim pojmovima i slikama. Preispituju se i pojmovi konformizma, spoznaje i oslobođenja.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48310901","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}