{"title":"ZAPOROG KAZAKLARI VE OSMANLI TOPRAKLARINA YAĞMA AKINLARI (1530-1630)","authors":"Ahmet Elibol","doi":"10.53838/ankarad.1511127","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1511127","url":null,"abstract":"Bugünkü Ukrayna’nın tarihsel kökenine gittiğimizde Kazakları görürüz. Zaporog Kazakları denilen bu Kazak grubu menşe itibariyle Rus Kiev Knezliği zamanında bölgede var olan ve sonradan Ortodokslaşarak asimile olan Karakalpak, Uz, Brendi gibi Türk savaşçı boylarına dayanır. Önceleri Kiev Knezliği, 16. yüzyıl itibariyle de Lehistan bu gibi grupları bir araya getirerek güneyden gelen Türk tehditlerine karşı sınır muhafızı olarak görevlendirdi. Osmanlıya bağlı Kırım Tatar güçlerine karşılık veren ve bilahare Tatar ve Osmanlı topraklarına yağma akınları düzenleyen Zaporog Kazakları 17. yüzyılın başında yoğun olmak üzere Osmanlının Karadeniz’deki Anadolu ve Rumeli liman kentlerine ve kasabalarına büyük yağma saldırıları tertip etti. Trabzon, Sinop ve İstanbul’un varoşları bu saldırılardan nasibini aldı. Bütün bir Karadeniz sahili yüz yıldan fazla korku ve dehşet içinde kaldı. Birçok ahali korkudan iç bölgelere göç etmek zorunda kaldı. Osmanlı Devleti askeri olarak bunlarla baş etmekte zorlandı. Bu durum Osmanlı ile Lehistan arasındaki siyasi ilişkileri de oldukça kötü etkiledi. 1630’dan sonra Kazakların saldırıları Lehistan ile yaşadığı problemlerden dolayı tedricen azaldı.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":" 28","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141829678","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"RUSYA’DA KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BİLİMİNİN DÜNÜNE VE BUGÜNÜNE GENEL BİR BAKIŞ","authors":"Lada Aksüt","doi":"10.53838/ankarad.1484644","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1484644","url":null,"abstract":"Karşılaştırmalı edebiyat bilimi günümüzde Rusya’da filoloji alanında en çok ilgi duyulan disiplinlerden bir tanesidir. Rusya’da bir diğer adı komparatistik olan karşılaştırmalı edebiyat bilimi bugüne kadar yaklaşık yüz elli yıllık bir gelişim süreci geçirmiştir. Avrupa kökenli olup Rusya’da temeli XIX. yy. da atılmış olan karşılaştırmalı edebiyat bilimi, alanında önemli kişilerin etkisiyle şekillenmiştir. Bunlardan biri Rus dilbilimci F. İ. Buslayev'dir. Ancak karşılaştırmalı edebiyat biliminin temelini oturtan asıl kişi A. N. Veselovskiy olmuştur. Veselovskiy, kendi buluşu olan bir yöntemle farklı kültürleri temsil eden edebiyat eserlerini karşılaştırmıştır. Sovyet bilim insanları V. M. Jirmunskiy ve M. P. Alekseyev bu yöntemi geliştirdiler ve çalışmalarıyla önemli katkılarda bulunmuşlardır. Rusya’da son dönemlerde bu alanda yapılan çalışmalarda, küreselleşmenin de etkisiyle meydana gelen değişimler görülür. Bu bağlamda son dönem bilim insanları ihtiyaç duyulan yeni terminolojiye ve araştırma yöntemlerinin güncellenmesi üzerine çalışmalar yürütür.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":" 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141828251","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"OSMANLI DEVLETİ’NDE VERGİ MUAFİYETİ ve TOPLUM YAPISI: VİZE SANCAĞINDA MUAF VE MÜSELLEMLER (XVI. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA)","authors":"Almıla Gökçe Özcan","doi":"10.53838/ankarad.1206524","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1206524","url":null,"abstract":"Osmanlı Devleti toplumu vergi ödeme durumuna bağlı olarak iki ana gruba ayırmıştı. Bunlar askerîler (vergiden muaf olanlar) ve reaya (vergi ödemekle yükümlü olanlar) idi. Osmanlı toplumunda bu iki gruptan ayrı olarak bir de muaf ve müsellemler grubu vardı. Muaf ve müsellemler grubu birtakım hizmetleri yerine getirdikleri sürece hizmetleri karşılığında birtakım vergilerden muaf tutulmuştu. Bu makalenin amacı Osmanlı Devleti’nin muaf ve müsellemler grubuna vergi muafiyeti tanımasının sebeplerini ortaya koymaktır. Bu nedenle devletin vergi muafiyeti tanıdığı kişi ve gruplar, vergi muafiyeti vermesine sebep olan hizmetler, muafiyet tanıdığı vergiler ve muafiyet prosedürü Vize sancağı örneğinde incelenmiştir. Bu sebeple makalenin kaynağı olarak tahrir defterleri ve mühimme defterleri seçilmiştir. Devlet sancakta saray hizmetlerine, konum ve güvenlik hizmetine, ulaşım hizmetlerine, yerleşim yerinin statüsüne, kişinin beden ve sağlık durumuna, kişinin maddi durumuna, üretime, dinî hizmet ve statüye bağlı olarak muafiyet tanımıştı.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":" 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-07-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141831249","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ACTIVITIES OF BALIKESIR PEOPLE'S HOUSES REPRESENTATION BRANCH (1933-1951)","authors":"Ahmet Ahci","doi":"10.53838/ankarad.1372010","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1372010","url":null,"abstract":"Balıkesir Halkevi, 24 Şubat 1933 tarihinde açılmış ve dokuz şubesi, 1933-1951 yılları arasında faaliyet göstermiştir. Bunlardan Temsil Şubesi, yaptığı çeşitli faaliyetlerle Balıkesir Halkevi’nin, Türkiye’de önde gelen Halkevleri’nden biri olmasını sağlamıştır. Şube, başta tiyatro olmak üzere kukla, Karagöz gibi geleneksel sanatlar ile sinemadan da faydalanmıştır. Şube, tiyatro eserlerini Halkevi salonunda, okullarda, köylerde açık havada da temsil etmiştir. Ayrıca, Balıkesir’in çeşitli yerlerine yerleştirilen hoparlörlerle haftanın belirli günlerinde canlı okuma yapılarak, “Radyofonik Temsil” olarak da nitelenen, Okuma Tiyatrosu’ndan da faydalanmıştır. Başarılı çalışmalar yapan şube şehir dışında da çeşitli temsiller vermiştir. Böylece Balıkesir Halkevi Temsil Şubesi yaptığı faaliyetlerle, Halkevinin diğerlerine göre öne çıkmasında, şehrin tiyatro ihtiyacının karşılanmasında, önemli bir sosyo-kültürel merkez olmasında, Atatürk ilke ve inkılaplarının benimsetilmesinde, toplumun sosyo-kültürel değişiminde, sanata ve sanatçıya olan bakış açısının, özellikle cinsiyet konusundaki geleneksel algının değişmeye başlamasında, Türk tiyatro ve sinemasında önde gelen birçok sanatçının yetişmesinde de önemli katkıları olmuştur.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"5 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139287100","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"NON-MUSLİM VOLUNTEERS IN THE OTTOMAN ARMY IN THE 93 WAR","authors":"A. Özkan","doi":"10.53838/ankarad.1312475","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1312475","url":null,"abstract":"24 Nisan 1877’de Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir. Bu çalışmada 93 Harbi denilen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlı ordusunda bulunan gayrimüslim gönüllüler incelenmiştir. Osmanlı ordusunda açık olması dolayısıyla gayrimüslimlerden de gönüllü asker alımları başlamıştır. Özellikle 1876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Savaşı’nda Hıristiyanlardan gönüllü asker yazan Dimostini Efendi bu savaşta da aynı şekilde davranmış ve gönüllü toplamıştır. Osmanlı tebaası olmayan gönüllülerde Osmanlı Devleti ordusuna katılıp Rusya’ya karşı savaşmak istemişlerdir. Bürüksel, Roma ve Berlin elçiliklerine başvuran kişiler gönüllü olmak istemişlerdir. Özellikle Macarlar bir önceki savaşta verdikleri desteğin bir benzerini bu savaşta da sergilemişlerdir. Askeri anlamda olduğu gibi tıbbi anlamda da destek veren Macaristan’dan subaylar ve doktorlar gönüllü olmuşlardır. İngilizler de aynı şekilde destek vermişlerdir. Lehler de Macarlar ve İngilizler gibi İstanbul’da ecnebilerden kurulan gönüllü fırkasına katılmak istemişlerdir. Hatta Ruslara karşı Lehler ile Osmanlı Devletinin birlikte hareket etmesi ve Lehlerin Ruslara karşı isyanında Osmanlı Devletinin destek vermesi istenmiştir.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130688043","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"TWO DIFFERENT PERSPECTIVES ON WOMEN'S VIEWS IN THE PUBLIC SPHERE IN THE 19TH CENTURY: CALLIOPE KEHAYIA AND FATMA ALIYE","authors":"Nikolaos Terzidis","doi":"10.53838/ankarad.1315267","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1315267","url":null,"abstract":"Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, Balkan Yarımadası'nda birçok etnojenite ve ulusal hareket meydana geldi ve ulus devletlerin oluşumuna yol açıldı. Bununla birlikte, aynı zamanda, yerel kadın hareketleri, her biri farklı bir ulusal işaretle ortaya çıkıyor. Böylece kadınların, siyasi koşullara bağlı olarak, örgütlenmeye ve haklarını talep etmeye çalıştıklarını gözlemliyoruz. Bu vakalar arasında Fatma Aliye ve Kalliopi Kehayia bulunmaktadır. Her ikisi de kamusal söylemleriyle diğer kadınları kadın hareketine çekmeye ve sahiplenmeye çalışıyor. Dolayısıyla, kamusal söylemlerinin etkisi ve gücü ile bazı önemli farklılıklar vardır. Bu farklılıkların yanı sıra benzerlikler, bu makale Yunan ve Yeni-Osmanlı kadın hareketinin iddialarını özetlemeye ve daha spesifik olarak karşılaştırmaya çalışmaktadır.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"10 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133791281","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"V. M. GARŞİN’İN “GECE” ADLI ÖYKÜSÜNDE YALNIZLIK VE ÖLÜM TEMASI","authors":"Onur Şahi̇n","doi":"10.53838/ankarad.1311004","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1311004","url":null,"abstract":"Vsevolod Mihayloviç Garşin, 19. yüzyıl Rus edebiyatında yetmişli yıllar kuşağının en önemli yazarlarından biridir. Sürekli derinleşen bir karamsarlık havasının hâkim olduğu bir dönemde, kendi kuşağının temsilcisi olarak tanınan Vsevolod Garşin’in çalışmalarının baskın tonu umutsuzluktur. Garşin’in çocukluk yıllarında yaşadığı aile dramı karakteri üzerinde derin izler bırakır. Garşin, çok erken yaşlarda zaman zaman alevlenen ve hayatı boyunca peşini bırakmayacak olan psikolojik rahatsızlıkla mücadele eder. İntihar ederek yaşamına son veren yazarın, otuz üç yıllık kısa ömrüne sığdırdığı edebi eserlerin büyük çoğunluğunu, arayış içinde olan hasta bir ruhun çaresizliği ile birlikte umutsuzluk ve ölüm teması oluşturur. Bu motiflerin en parlak yansıması, yazarın 1880’de yayımlanan “Gece” adlı öyküsünde kendini gösterir. Garşin’in kaleme aldığı diğer eserler gibi “Gece” öyküsü de günlüğünden alıntılar içerir. Yazar öyküsünde, babasına ve çocukluk yıllarına duyduğu özlemi, yalnızlığı ve içinde bulunduğu derin zihinsel karmaşayı işler.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"55 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128573962","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Afetler Sonrası Osmanlı Şehirlerinde Kamusal Alanın İmarı, Yerel ve Merkezi Aktörlerin Rolü: 18. Yüzyılda Edirne Örneği","authors":"Gürer Karagedi̇kli̇","doi":"10.53838/ankarad.1315228","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1315228","url":null,"abstract":"Bu makale, çağdaş yazarların gözlemleriyle Edirne mahkeme kayıtlarında (şer‘iyye sicilleri) bulunan keşif emirlerin ve raporların kullanılması yoluyla, yerel ve merkezi politika yapıcıların yangın, deprem ve ağır kış koşulları sonrasında Osmanlı Edirne’sinde kamusal alanın yeniden inşası için nasıl iş birliğine giriştiğini araştırmaktadır. Her ne kadar afetler hakkında genel bilgiler – imar sürecinde ve kamusal alanın inşasında – yerel otoriteler tarafından sağlansa da elinizdeki çalışma farklı kişi ve grupların Edirne ile doğrudan veya dolaylı bağı nedeniyle merkezi otoritenin bu serhat payitahtının imarında vazgeçilmez bir yere sahip olduğu iddiasında bulunacaktır.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"532 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132221284","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"NESİLLER BOYU LOZAN MÜBADİL KİMLİĞİ: MUSTAFAPAŞA KÖYÜ ÖRNEĞİ","authors":"Medine Derya Canpolat","doi":"10.53838/ankarad.1298164","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1298164","url":null,"abstract":"Thanks to the Convention and Protocol Concerning the Exchange of Turkish and Greek Populations, signed between Türkiye and Greece on January 30, 1923, approximately 500 thousand Muslims migrated from Greece to Turkey. Accordingly, this study subjects the exchangees who migrated to Mustafapaşa Village of Nevşehir and their following generations that lived in this village for a hundred years. It aims to scrutinize the exchangees’ knowledge about compulsory migration across generations. It also aims to uncover whether they have protected the values and cultures inherited from their ancestors. Therefore, a fieldwork study was conducted in Mustafapaşa including observations and interviews with 50 exchangees. The data obtained from the field were subjected to content analysis and presented around the thematic framework of the study. The findings revealed that although the knowledge of customs and traditions decreased from generation to generation, the exchangee identity continued to be preserved.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"126 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-14","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124207083","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Donanma Cemiyeti Edirne Şubesi ve Faaliyetleri (1909-1912)","authors":"Ayşe Zamaci","doi":"10.53838/ankarad.1294174","DOIUrl":"https://doi.org/10.53838/ankarad.1294174","url":null,"abstract":"Donanma Cemiyeti 19 Temmuz 1909 tarihinde İstanbul’da kurulan ve Osmanlı donanmasını güçlendirmeyi amaçlayan bir cemiyettir. Çalışmamızın konusunu, Donanma Cemiyeti’nin Edirne vilayetinde açılan merkez ve tali şubelerinin 1909-1912 yılları arasındaki faaliyetleri oluşturmaktadır. Bu tarih aralığı, Donanma Cemiyeti Edirne Şubesi’nin açılışından Balkan Savaşları’na kadar olan süreci içermektedir. Süreç içerisinde, Edirne’deki farklı toplumsal kesimler, uyguladıkları çeşitli metotlarla cemiyete ayni ve nakdi bağış toplamaya gayret etmişlerdir. Çalışmamıza dair veriler, kısmen arşiv belgelerinden, ağırlıklı olarak dönemin yerel ve ulusal basınından ve mevcut literatürden elde edilmiştir. Sonuç olarak söz konusu faaliyet yılları arasında şubenin, Donanma Cemiyeti yararına hem Osmanlı donanmasını güçlendirmeye yönelik hem de Osmanlı hava kuvvetlerinin oluşumuna yönelik ciddi katkılarda bulunduğu ortaya çıkmıştır.","PeriodicalId":393584,"journal":{"name":"Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134240579","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}