{"title":"Besedotvorje v rokopisnem Hipolitovem slovarju (1711-1712): slovarsko izročilo in novosti","authors":"Andreja Legan Ravnikar","doi":"10.3986/jz.28.2.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.10","url":null,"abstract":"V prispevku obravnavamo besedotvorno podobo slovenskih ustreznic k nemškim in latinskim iztočnicam v Hipolitovem slovarju Dictionarium trilingue (1711–1712). S starejšimi in mlajšimi slovarskimi viri od 16. do 21. stoletja smo primerjali izbrane zglede Hipolitovih besednih družin in ugotavljali njihovo razvejanost. Na vzorčnem gradivu smo iz alfabetarija slovarja izluščili vse pridevniške izpeljanke na črko L, M in pridevniške zloženke z dvomorfemskim medponsko-priponskim obrazilom na K, L, M ter na podlagi primerjave ugotavljali njihovo kontinuiteto, besedotvorno variantnost, arhaizacijo, izginotje ali revitalizacijo v knjižni slovenščini skozi stoletja.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":"94 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135126714","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Januška Gostenčnik, K. Kenda-Jež, Mojca Kumin Horvat
{"title":"Ogrožena narečja v slovenskem jezikovnem prostoru","authors":"Januška Gostenčnik, K. Kenda-Jež, Mojca Kumin Horvat","doi":"10.3986/jz.28.2.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.04","url":null,"abstract":"V prispevku je predstavljen raziskovalni projekt Raziskave ogroženih narečij v slovenskem jezikovnem prostoru (Radgonski kot, Gradiščanska, Hum na Sutli z okolico, Dubravica z okolico), v okviru katerega se bodo določile meje treh slovenskih narečij zunaj Slovenije, to je prekmurskega narečja v Radgonskem kotu in na Gradiščanskem v Avstriji ter srednještajerskega in kozjansko-bizeljskega narečja na Hrvaškem.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47853745","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Fonološki opis govora kraja Žetinci – Sicheldorf (SLA T414)","authors":"Mojca Kumin Horvat","doi":"10.3986/jz.28.2.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.08","url":null,"abstract":"V prispevku je prikazan krajevni govor kraja Žetinci – Sicheldorf (SLA T414), ki spada v prekmursko narečje panonske narečne skupine. Opisane so osnovne glasoslovne in naglasoslovne značilnosti. Podan je fonološki opis govora, in sicer na osnovi narečnega gradiva, ki ga je za potrebe Slovenskega lingvističnega atlasa (SLA) zbrala Zinka Zorko leta 1988.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48764187","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Leksika Hipolitovega slovenskega prevoda Orbis pictus (1712) primerjalno s kasnejšimi delnimi slovenskimi prevodi","authors":"Irena Orel","doi":"10.3986/jz.28.2.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.09","url":null,"abstract":"Prispevek ob tristoletnici smrti Janeza Adama Gaigerja, p. Hipolita Novomeškega, po predstavitvi manj znanih, celo nasprotujočih si biografskih podatkov obravnava izbranosplošno in terminološko leksiko prvega in edinega celotnega slovenskega prevoda otroške enciklopedije Orbis sensualium pictus (1658 idr.) češkega pedagoga Jana Amosa Komenskega (1592–1670), ki je dodan Hipolitovemu rokopisnemu slovarju Dictionarium trilingue (1711–1712), glede na kontinuiteto v nadaljnjih delnih prevodih v slovenskih slovnicah prve polovice 19. stoletja in v sodobnosti.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45401028","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sklanjatev samostalnikov srednjega spola v Hipolitovem slovarju: gradivo","authors":"Metod Čepar","doi":"10.3986/jz.28.2.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.12","url":null,"abstract":"V prispevku obravnavam samostalnike srednjega spola v nemško-slovensko-latinskem slovarju Hipolita Novomeškega. Navajam gradivo in nabor končnic, ki se pojavljajo v paradigmi. Namen članka je predstaviti manj znano gradivo širšemu krogu strokovnjakov.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47172131","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Samostalniške tvorjenke in določanje iztočnic v obrnjenem Hipolitovem slovarju","authors":"Alenka Jelovšek","doi":"10.3986/jz.28.2.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.11","url":null,"abstract":"V prispevku je predstavljeno vprašanje določanja iztočnic za izbrane samostalniške tvorjenke (izpeljanke iz glagolskih kalkov, sestavljenke s predpono iz prislova, zloženke) glede na zapis skupaj ali narazen v obrnjenem slovarju Hipolita Novomeškega. Primerjalno je pregledana obravnava izbranih primerov teh tvorjenk v obstoječih slovenskih zgodovinskih slovarjih, na podlagi gradiva za obrnjeni slovar pa so izpostavljene dileme pri določanju iztočnic, zlasti vprašanje ločevanja zloženk od besednih zvez z netipično stavo samostalniškega prilastka. ","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46499276","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Fonološki opis govora Slivnice pri Celju (SLA T331)","authors":"Tjaša Jakop","doi":"10.3986/jz.28.2.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.05","url":null,"abstract":"V prispevku je prikazan krajevni govor kraja Slivnica pri Celju (SLA T331), ki spada v srednještajersko narečje štajerske narečne skupine. Opisane so osnovne glasoslovne in naglasoslovne značilnosti; fonološki opis govora je podan na osnovi narečnega gradiva, ki ga je za Slovenski lingvistični atlas (SLA) zbral Ivan Potrata leta 1970. Gradivo je zapisano še v stari fonetični transkripciji, zato je avtorica za potrebe fonološkega opisa narečne odgovore celotne vprašalnice pretvorila v sodobno fonetično pisavo.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46126339","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Narečna podoba porabskih družinskih balad","authors":"Mihaela Koletnik","doi":"10.3986/jz.28.2.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.03","url":null,"abstract":"Prispevek prinaša izsledke narečne analize porabskih družinskih balad, objavljenih v peti knjigi Slovenskih ljudskih pesmi (2007). V Porabju je bilo zapisanih osem tipov družinskih balad z 59 različicami. Nekatere izkazujejo tipične prekmurske glasoslovne, oblikoslovne in leksične značilnosti, kot jih poznamo iz izkustva in izsledkov znanstvenih preučevanj porabskih krajevnih govorov, spet druge pa prehajajo ali v nadnarečni (pokrajinski) jezik ali pa so že dokaj približane knjižnemu jeziku. \u0000Ključne besede: slovenščina, slovenska ljudska pesem, družinske balade, Porabje, panonska narečna skupina, prekmursko narečje","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45715326","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Fonološki opis govora kraja Večeslavci (SLA T397)","authors":"Januška Gostenčnik","doi":"10.3986/jz.28.2.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.3986/jz.28.2.07","url":null,"abstract":"V prispevku je prikazan krajevni govor kraja Večeslavci (SLA T397), ki spada v gorički govor prekmurskega narečja panonske narečne skupine. Opisane so osnovne glasoslovne in naglasoslovne značilnosti. Podan je fonološki opis govora, in sicer na osnovi narečnega gradiva, ki ga je za potrebe SLA zbrala Majda Domijan leta 1983.","PeriodicalId":38399,"journal":{"name":"Jezikoslovni Zapiski","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47411563","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}