{"title":"Ryszarda ze św. Wiktora „O przedmiocie pisma światowego i boskiego” („Liber exceptionum”, cz. I, ks. II). Wstęp, przekład, komentarz","authors":"Łukasz Libowski","doi":"10.12775/bpth.2022.021","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.021","url":null,"abstract":"W niniejszym artykule czytelnik polski znajdzie tłumaczenie kolejnej, początkowej części ważnej – bo stanowiącej dzieło programowe – pracy Ryszarda ze św. Wiktora († 1173), jednego z czołowych przedstawicieli szkoły działającej w stuleciu XII w opactwie św. Wiktora pod Paryżem: mianowicie tłumaczenie drugiej księgi z pierwszej części jego powstałego między 1153 a 1162 r. podręcznika pt. Liber exceptionum. Przekład opatrzony został krótkim wstępem oraz komentarzami. Tekst, któremu publikacja niniejsza jest poświęcona, nazwać można bardzo krótkim kursem wiktoryńskiej biblistyki.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45643278","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Mistagogia liturgiczna biskupa Jana Bernarda Szlagi. Aspekt biblijny","authors":"Andrzej Megger","doi":"10.12775/bpth.2022.019","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.019","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje problematykę mistagogii liturgicznej w nauczaniu biskupa Jana Bernarda Szlagi. Mistagogia jest wprowadzaniem uczestników liturgii w sprawowane misterium oraz procesem formacji życia chrześcijańskiego opartym na doświadczeniu przemieniającej skuteczności zbawczego dzieła Jezusa Chrystusa. W ujęciu Benedykta XVI tworzą ją trzy elementy: objaśnienie obrzędów w perspektywie historiozbawczej, wprowadzenie w znaczenie znaków zawartych w świętych czynnościach oraz powiązanie znaczenia obrzędów z życiem chrześcijańskim. Przeprowadzona w artykule analiza nauczania biskupa Szlagi na temat Eucharystii pozwala na zakwalifikowanie go jako nauczanie mistagogiczne. Charakterystyczną jego cechą jest stosowanie typologii biblijnej oraz języka ikonicznego na każdym etapie wyjaśniania istoty liturgii.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49352250","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Analogie i korelacje między religią Echnatona a jahwizmem","authors":"Jacek Jakub Waszkowiak","doi":"10.12775/bpth.2022.013","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.013","url":null,"abstract":"Religia faraona Echnatona (XIV w. przed Chr.) – atonizm – budzi ogromne zainteresowanie wśród badaczy. Głównym tego powodem jest jej podobieństwo do jahwizmu. Zauważone analogie dały podstawę do przypuszczenia, że religia Amarny mogła mieć wpływ na rozwój jahwizmu. Jednakże znawcy tematu są w tej kwestii bardzo podzieleni i pomimo licznych publikacji problem pozostaje ciągle nierozstrzygnięty. Niniejszy artykuł przedstawia główne zagadnienia dotyczące zarówno postaci Echnatona, jak i te, które w sposób szczególny charakteryzują atonizm w odniesieniu do religii Hebrajczyków. Mając na uwadze wyraźne analogie pomiędzy obu religiami oraz ich zbieżność czasowo-geograficzną, autor wyraża opinię, iż atonizm mógł znacznie wpłynąć na rozwój późniejszego jahwizmu.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42592376","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Nauczanie Jana Chryzostoma o charyzmatach na podstawie \"Homilii do Pierwszego Listu św. Pawła do Koryntian\"","authors":"Michał Kieling","doi":"10.12775/bpth.2022.012","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.012","url":null,"abstract":"Tematyka charyzmatów w Kościele starożytnym budzi wciąż duże zainteresowanie i jest przedmiotem badań naukowych. Jednym z autorów chrześcijańskich, który wyjaśnia znaczenie charyzmatów był Jan Chryzostom († 407). Przedmiotem powyższego opracowania jest przedstawienie nauczania tego Ojca Kościoła na temat charyzmatów na podstawie jego Homilii do I Listu św. Pawła do Koryntian. W pierwszym punkcie artykułu ukazano zagadnienie pochodzenia charyzmatów i ich cel. W drugim punkcie przedstawiono terminologię, jaką posługuje się Jan Chryzostom w określaniu charyzmatów: duchowy dar, dar łaski, posługiwanie i działanie, objawienie Ducha Świętego. W trzecim punkcie opracowania zaprezentowano poszczególne charyzmaty, w tym dar języków. W czwartym punkcie przedstawiono najważniejszy według autora charyzmat, jakim jest miłość. W ujęciu Jana Chryzostoma charyzmaty pochodzą od Trójcy świętej i są darami, które otrzymuje chrześcijanin w celu budowania wspólnoty Kościoła i nie dla jego własnego dobra, lecz dla dobra wszystkich. To ukierunkowanie na wspólnotowy charakter darów duchowych jest ważnym kryterium w kwestii rozeznawania charyzmatów. Natomiast miłość jest powszechnym i najdoskonalszym darem. Według starożytnego kaznodziei miłość jest drogą, która prowadzi do wszystkich pozostałych charyzmatów. Nauczanie Jana Chryzostoma o charyzmatach jest wciąż aktualne, ponieważ te dary Ducha Świętego obecne są w Kościele w czasach współczesnych.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47905528","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Cała sprawiedliwość” (pasa dikaiosynē) w Mateuszowej narracji o chrzcie Jezusa (3,13–17)","authors":"Z. Żywica","doi":"10.12775/bpth.2022.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.015","url":null,"abstract":"Autor artykułu, analizując Mateuszową perykopę o chrzcie Jezusa, a w niej szczególnie jego materiał własny dotyczący dialogu Nazarejczyka z Janem, dochodzi do wniosku, że użyte w niej słowa „cała sprawiedliwość” w narracyjnym i teologicznym zamyśle Ewangelisty pełnią funkcję słów kluczy do zrozumienia nie tylko samej działalności Jana i chrztu Jezusa, lecz także całego orędzia o królestwie niebios w jego Ewangelii. Rzeczownik dikaiosynē rozumie on jako wolę Bożą. Za takim rozumieniem przemawia fakt, że łączy on go z czasownikiem pleroō, za pomocą którego programowo i konsekwentnie dowodzi w całej swej narracji, że w Jezusie wypełniają się wszystkie obietnice Boga. Dodając zaś przymiotnik pasa przesądza, że ma na myśli całą wolę Bożą, czyli tę już objawioną, i tę, która jest objawiana w Dobrej Nowinie o królestwie niebios. Otwarcie niebios przez Boga i Jego głos obwieszcza zmianę dotychczasowych relacji między Nim a ludzkością i światem, w związku z dopełnianiem się całej sprawiedliwości. Fakt, że zostały one otwarte Jezusowi, oznacza, że te nowe relacje zostaną zrealizowane w nowym stworzeniu i nowym ludzie, to jest Kościele wszystkich narodów, przez zbawcze dzieło Jezusa – Dziedzica Ducha Bożego i Sługi Pańskiego, który zbawi ludzkość od jej grzechów i odnowi całe stworzenie. Poza tym, jego narracja o chrzcie służy uwiarygodnieniu słów Jezusa skierowanych do Jana.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48040982","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Struktura J 13,1-17 i jej przełożenie na interpretację chrystologiczno-soteriologiczną, chrzcielną oraz etyczną","authors":"K. Wojciechowska","doi":"10.12775/bpth.2022.014","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.014","url":null,"abstract":"W artykule została przeanalizowana struktura opisu obmycia nóg: J 13,1–17. Tekst ten ma budowę ramową (ww. 1.3 i 17), składa się z dwóch równoległych wobec siebie części (4–10a oraz 12–16), z których każda kończy się podsumowującą sentencją (ww. 10a oraz 16). Na podstawie owych ram i sentencji zaproponowano interpretację tekstu z perspektywy chrystologiczno-soteriologicznej, chrzcielnej i etycznej. Wszystkie trzy perspektywy nakładają się na siebie, ale też pozwalają zwrócić uwagę na różne aspekty tekstu. W podsumowaniu wnioski wynikające z przyjęcia tych trzech perspektyw są przekładane na płaszczyznę ekumeniczną.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43519464","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Why did God not Create us in Heaven? The Idea of Creation in statu viae in Thomas Aquinas and Thomas Talbott","authors":"Bartosz Adamski","doi":"10.12775/bpth.2022.007","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.007","url":null,"abstract":"Dlaczego Bóg nie stworzył nas w niebie? Idea stworzenia in statu viae u Tomasza z Akwinu i Thomasa Talbotta \u0000Thomas Talbott, ewangelicki profesor filozofii i uniwersalista, swoim dziele zatytułowanym The Inescapable Love of God (wyd. 1999 r.), odpowiada Michaelowi Murray’owi, który, zakładając uniwersalistyczną powszechność zbawienia, zadaje następujące pytanie: Dlaczego Bóg nie stworzył nas wszystkich ab initio w stanie ostatecznym w niebie? W artykule zostanie porównana odpowiedź Talbotta na pytanie postawione przez Murraya z nauczaniem św. Tomasza z Akwinu, który wyjaśnia, dlaczego Raj był właściwym miejscem dla ludzi przed grzechem pierworodnym. W ten sposób zostaną ukazane podobieństwa i różnice w rozumowaniu Akwinaty i Talbotta. Posłuży to do wykazania, że argumentacja Doktora Anielskiego jest wciąż użyteczna i aktualna we współczesnych debatach. \u0000 ","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":"525 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-08-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41282934","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"El lenguaje de la revelación, su testimonio y promesa cómo actos de habla","authors":"A. R. Ramírez Téllez, Carlos Mario Toro","doi":"10.12775/bpth.2022.010","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.010","url":null,"abstract":"La doctrina cristiana de la revelación expresa la gran alegría de saber que Dios no permanece oculto, sino que se nos da a conocer a sí mismo por medio de acontecimientos extraordinarios que se marcan en la vida y en la historia. La tesis aquí presentada hace hincapié en el carácter lingüístico que el misterio revelado de Dios, según una concepción cristiana y tomista, adquiere en su darse. Ella resalta además un rasgo singular de esa revelación: es una palabra que se hace acción. Esta particularidad es perceptible en la Sagrada Escritura, y, sobre todo, en el acontecimiento redentor de Jesucristo. Para dar cuenta de ello, se ha recurrido a la teoría performativa del lenguaje desarrollada por pensadores como Austin y Searle, a las aplicaciones bíblicas de esta teoría realizadas por D. Evans, así como por los planteamientos teológicos posteriores de J. Ladrière. Todo ello recapitulado bajo las categorías de promesa y testimonio leídas desde una perspectiva cristológica y tomista.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-08-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48389006","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"“In principio”: The Metaphysical Exegesis of John 1:1 by Albert the Great, Bonaventure and Thomas Aquinas","authors":"Andrea Nannini, Marcin Trepczyński","doi":"10.12775/bpth.2022.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.009","url":null,"abstract":"„In principio”: metafizyczna egzegeza J 1,1 Alberta Wielkiego, Bonawentury i Tomasza z Akwinu \u0000Artykuł przedstawia interpretacje słów „in principio” (Jan 1,1) zaproponowane przez Alberta Wielkiego, Bonawenturę i Tomasza z Akwinu w ich komentarzach do Ewangelii wg św. Jana. Ujęcia tych autorów różnią się. Albert używa pojęć pierwszej zasady oraz intelektu, który działa powszechnie i wytwarza swoje światło. Bonawentura buduje swoją interpretację na Augustyńskim rozróżnieniu między początkiem bez początku i początkiem z początku. Akwinata tworzy zaś ramę pojęciową opartą na teoriach metafizycznych. Wszystkie te ujęcia ujawniają metafizyczny charakter dokonanej przez tych autorów egzegezy pierwszego zdania Janowej Ewangelii. Owo metafizyczne nastawienie umożliwiło im zastosowanie zaawansowanych pojęć i stanowi jeden z powodów, by ich egzegezę określić jako “analityczną”.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-08-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45484484","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"De scripturis et scriptoribus sacris Hugona ze św. Wiktora. Wprowadzenie i przekład","authors":"Damian Wierdak","doi":"10.12775/bpth.2022.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.011","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł zawiera pierwszy przekład na język polski dzieła De scripturis et scriptoribus sacris Hugona ze św. Wiktora (zm. 1141), które stanowi wartościowy przykład scholastycznej introdukcji biblijnej. W tekście tym Hugon dostarcza przydatnych wskazówek, które pozwalają właściwie czytać, rozumieć i interpretować Pismo Święte. Cechą charakterystyczną dzieła jest mocny akcent położony na historyczne rozumienie tekstów natchnionych. Traktat zawiera osiemnaście rozdziałów, w których można wyróżnić następujące cztery zasadnicze grupy tematyczne: kryteria odróżniania pism natchnionych od pozostałych pism, kwestie związane z kanonicznością tekstów biblijnych, walor użyteczności Biblii oraz przedmiot materialny Pisma Świętego. Dzieło stanowi cenne źródło dla historii egzegezy biblijnej w średniowieczu i dostarcza praktycznych instrukcji egzegetycznych niezbędnych dla owocnej lektury Biblii aktualnych również dziś.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-08-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43989888","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}