{"title":"Gołąbka, Kasjana i Czarnooka – czy i jak tłumaczyć imiona biblijne","authors":"M. Wojciechowski","doi":"10.12775/bpth.2023.004","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2023.004","url":null,"abstract":"Imiona własne z Biblii są zwykle transkrybowane lub transliterowane, a nie tłumaczone. Gos z nich miało jednak znaczenie dostępne autorom i czytelnikom, a sama Biblia zawiera wiele objaśnień imion. Dlatego dawni i nowsi tłumacze wplatali czasem w tekst objaśnienia. Wiele imion męskich jest teoforycznych, co czyni je zrozumiałymi, ale trudnymi do przełożenia (za wyjątkiem paru, których odpowiedniki istnieją po polsku, jak Bogumił, oraz w językach pokrewnych). Wiele biblijnych imion kobiecych dotyczy urody i da się je przetłumaczyć, jak to się często czyni w Hi 42,14. Szereg ważnych imion męskich okazuje się niejasnymi. Pozostawienie imion bez objaśnienia odcina czytelnika od części kultury biblijnej. Imiona znaczące są wtedy zastępowane przez same dźwięki. Powinniśmy próbować ich przekładu a przynajmniej dodawać objaśnienia w nawiasach lub przypisach.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42537147","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Przygotowanie kandydatów do chrztu w kontekście ich funkcjonowania w świecie na podstawie wybranych pouczeń chrzcielnych oraz pism katechetycznych (IV–V w.)","authors":"A. Grzywa","doi":"10.12775/bpth.2023.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2023.001","url":null,"abstract":"Artykuł przedstawia charakterystykę sylwetki katechumena w kulturze pierwszych wieków chrześcijaństwa na podstawie katechez chrzcielnych (przedchrzcielnych i mistagogicznych). Dzięki wykorzystaniu pouczeń katechetów pochodzących z IV w. i pocz. V w. z różnych środowisk ukazano miejsce kandydatów do chrztu w świecie, ich relacje społeczne w kontekście specyficznej pozycji, jaką zajmowali, przygotowując się do przyjęcia sakramentu chrztu, a tym samym oczekując przyjęcia w sposób pełny do wspólnoty Kościoła.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48314617","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"San Girolamo e il presunto millenarismo di Apollinare di Laodicea","authors":"M. Paczkowski","doi":"10.12775/bpth.2023.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2023.002","url":null,"abstract":"Św. Hieronim polemizował z koncepcjami millenarystycznymi przy różnych okazjach. Przede wszystkim jednak jego argumenty były skierowane przeciwko judaizującym tendencjom w egzegezie i autorom, którzy w nieuzasadniony sposób wykorzystywali biblijne koncepcje i obrazy. Millenaryzm miał dłuższy żywot na Zachodzie niż na Wschodzie. Szczególny jest przypadek Apolinarego z Laodycei, posądzanego o wyznawanie chiliazmu. Jest to jednak mało znaczący element w całości jego doktryny. Co ciekawe jednak, uznaje się biskupa Laodycei za ostatniego przedstawiciela chiliazmu na Wschodzie, o którym przekazano informacje. Mimo preferowania dosłownej egzegezy przez Apolinarego, która mogła być inspirowana przekonaniami chiliastycznymi, nie dawał on Hieronimowi powodów do ostrych krytyk antymillenarystycznych. Jednak niektóre stronice dzieł Apolinarego wskazują na to, że z różnych powodów był on zaangażowany w dyskusję tego typu. Hieronim w sposób bardzo oszczędny wskazuje na błędy biskupa Laodycei. Powodem przywoływania wątków millenarystycznych była być może spora popularność tematyki eschatologicznej w przepowiadaniu. Dzięki temu Apolinary mógł zdobyć zwolenników dla swojej doktryny chrystologicznej. W dużym jednak stopniu można dostrzec tutaj dziedzictwo tradycji egzegezy dosłownej. Tematyka milenaryzmu przypisywanego Apolinaremu z Laodycei wydaje się do tej pory mało zbadana, także jeśli chodzi o dyskusje podejmowane z nim przez Strydończyka.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47449316","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wybrane przykłady realiów biblijnych ze świata flory i fauny wprowadzone do przekładu Pisma Świętego przez św. Hieronima","authors":"A. Wajda","doi":"10.12775/bpth.2023.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2023.003","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono problemy związane z oddaniem realiów biblijnych (realia biblica). Przedmiotem analizy jest kwestia przekładu przez św. Hieronima hebrajskiej nazwy rośliny קִיקָיוֹן (qîqājôn – rącznik pospolity) oraz hebrajskich nazw zwierząt ליִַשׁ (layiš – lew) i שָׁפןָ (šāpān – góralek). W przypadku terminu קִיקָיוֹן (qîqājôn), który użyty jest w Księdze Jonasza (4,6), św. Hieronim wybrał dla swego łacińskiego tłumaczenia nazwę hedera (bluszcz), co wywołało spore zamieszanie. Hebrajskie słowo ליִַשׁ (layiš), występujące w Księdze Hioba (4,11) przetłumaczył jako tygrys. Natomiast, jeśli chodzi o góralka, małe stworzenie biblijne (zob. Kpł 11,5; Pwt 14,7; Ps 104,18; Prz 30,26), które prawdopodobnie spotkał podczas pobytu w Ziemi Świętej, wprowadził kilka różnych identyfikacji: jako zająca, jeża, a nawet świnię. Przykłady te bardzo dobrze obrazują problemy, z jakimi św. Hieronim spotkał się przy doborze realiów biblijnych. Niniejszy artykuł jest próbą uporządkowania wszystkich istotnych informacji dotyczących identyfikacji wymienionych roślin i zwierząt. Autor artykułu po pierwsze analizuje teksty, w których Hieronim bronił swoich wyborów i odpowiadał na krytykę, a po drugie konfrontuje jego rozwiązania translatorskie z podejściem tłumaczy Septuaginty, informacjami o florze i faunie zawartymi w innych starożytnych źródłach oraz dorobkiem nauk przyrodniczych. ","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66544376","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Karolina Olszewska, Imperatywy jako narzędzia formacji chrześcijan w Apokalipsie św. Jana, Biblica et Patristica Thoruniensia. Series Monographiae 3. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2022, ss. 292. ISBN 978-83-231-4937-8","authors":"P. Podeszwa","doi":"10.12775/bpth.2023.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2023.005","url":null,"abstract":"Recenzowana monografia K. Olszewskiej stanowi rzetelne studium imperatywów będących narzędziami formacji chrześcijan. Pomaga ono lepiej zrozumieć przesłanie Apokalipsy św. Jana oraz jej aktualność jako Księgi Kościoła i dla Kościoła. Potwierdza również niezwykły walor tekstu biblijnego, który służy nie tylko przekazaniu informacji, lecz także posiada moc formacyjną uczniów Jezusa. Wskazuje na konkretne sytuacje egzystencjalne wraz ze wszystkimi złożonymi konsekwencjami wydarzeń, jakie przeżywa wspólnota, kiedy to formacja jest niezbędna, aby Kościół pozostał wierny Chrystusowi i wyznawanej wierze. Uświadamia także postulat ciągłej autoformacji chrześcijan, przygotowującej do ostatecznego spotkania Oblubienicy Kościoła z Oblubieńcem Barankiem. ","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49064081","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Hermeneutyka biblijna w ujęciu biskupa Jana Bernarda Szlagi","authors":"Wojciech Pikor","doi":"10.12775/bpth.2022.020","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.020","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest ukazanie specyfiki hermeneutyki stosowanej przez biskupa Szlagę w interpretacji Biblii. Pierwszym etapem badań było uporządkowanie jego dorobku naukowego liczącego blisko 1700 pozycji, które pozwoliło wskazać zasadnicze obszary jego zainteresowania Biblią: teologia biblijna, symbolika biblijna, List do Hebrajczyków oraz hermeneutyka biblijna. W drugiej części artykułu są przedstawione zasadnicze filary hermeneutyki biblijnej stosowanej przez Szlagę w jego studiach biblijnych, przede wszystkim w obszarze krytyki literackiej Biblii, w której kładł nacisk na badania etymologii, kompozycji i kontekstu. Trzecia część artykułu omawia trzy filary myślenia biblijnego Szlagi, które uwzględniały historiozbawczy, symboliczny i narracyjny charakter słowa Bożego. Ostatecznie myślenie biblijne Szlagi bazuje na hermeneutyce wiary, łączącej hermeneutykę historyczno-krytyczną z hermeneutyka teologiczną.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49568591","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Angelus eius est (Act 12, 15)","authors":"Pablo Blanco-Sarto","doi":"10.12775/bpth.2022.016","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.016","url":null,"abstract":"San Josemaría tuvo siempre una devoción a los santos ángeles, fundamentada no solo en su experiencia personal sino sobre todo en la Escritura, en los Padres y en una teología que recorre los siglos, tanto en Oriente como en Occidente. El Doctor Angélico constituye una síntesis y una autoridad en el tema. También san Josemaría proponía una cercanía y una familiaridad que nos conducía a su Creador. La presencia de ángeles le infundía presencia de Dios, y por eso consideró siempre un “gran cómplice” al ángel de la guarda. Pero la función más excelsa de los ángeles está íntimamente unida a la celebración litúrgica y, de un modo especial, a la Eucaristía. San Josemaría quería verla siempre rodeada de ángeles adorando.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41926546","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"El traslado del cuerpo de Santiago el Mayor","authors":"Ángel María Leyra Faraldo, Montse Leyra Curiá","doi":"10.12775/bpth.2022.017","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.017","url":null,"abstract":"Sobre la predicación del Evangelio por Santiago el Mayor en España existe bastante documentación extra-hispánica. Existen también documentos de origen hispano sobre dicha evangelización. En cambio, la tradición sobre el traslado del cuerpo del apóstol desde Tierra Santa a Galicia cuenta con escasa documentación.\u0000Los escritos más antiguos sobre la venida del apóstol a España son dos martirologios redactados en Lyon: el de Floro, escrito entre 808 y 838, y el de Adón, escrito entre 850 y 860. El primero en España que precisa algo sobre este traslado es el rey Alfonso III en un escrito del año 906. Uno de los relatos medievales más importantes sobre este traslado figura en La historia compostelana o hechos de Gelmírez, escrito entre 1100 y 1139 en vida del arzobispo Diego Gelmírez: La historia compostelana o los Hechos de Gelmirez. Algunos historiadores de la Iglesia consideran más verosímil que haya habido dos o tres traslados diferentes.\u0000En una conferencia sobre la tumba apostólica de Santiago a la luz de las excavaciones recientes, el profesor de arqueología cristiana P. E. Kirschbaum, S. J., afirmó que la traslación de un cuerpo en época romana desde Palestina hasta el último ángulo de la tierra conocida entonces no contradice lo que se conoce de las tradiciones sobre traslados de cuerpos de otros personajes célebres en la Antigüedad como el de Moisés, Alejandro Magno o S. Esteban.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45146513","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Konieczność teologii natchnienia","authors":"Dariusz Kotecki","doi":"10.12775/bpth.2022.022","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.022","url":null,"abstract":"Autor artykułu zadaje sobie pytanie, czy potrzebujemy teologii natchnienia biblijnego. Odpowiedź na tę kwestię jest twierdząca, ponieważ w teologii brakuje całościowego teologicznego opracowania tego tematu. Wypowiedzi papieża Benedykta XVI z Verbum Domini oraz zachęta wyrażona przez kard. Gerharda Müllera we wprowadzeniu do dokumentu Papieskiej Komisji Biblijnej, zatytułowanego „Natchnienie i Prawda Pisma Świętego” z 2014 roku są potwierdzeniem tej odpowiedzi. Autor artykułu odpowiada twierdząco na to pytanie, analizując propozycję w miarę całościowego ujęcia teologii natchnienia zaprezentowaną w monografii Sławomira Zatwardnickiego Od teologii objawienia do teologii natchnienia. Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera, która staje się punktem wyjścia do dalszej dyskusji teologicznej.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43900907","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Facta est Maria fenestra coeli","authors":"J. Salvador-González","doi":"10.12775/bpth.2022.018","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/bpth.2022.018","url":null,"abstract":"This article aims to iconographically interpret the doctrinal meanings of the divine ray of light passing through a window in images of the Annunciation from the 14th and 15th centuries. To achieve this purpose, I analyze firstly a large corpus of texts by which numerous Church Fathers, theologians, and medieval hymnographers decipher several metaphors alluding to “light,” “Sun,” “star,” “window,” “door,” “crystal,” and other similar expressions referring to luminous phenomena. The next stage is the analysis of twelve images of the Annunciation that include this ray of light passing through a window. I complement this last analysis with some criticism of several unjustified “interpretations” made by some art historians and iconographers. The comparative analysis and the essential interrelation of these texts and these images help to justify the validity of my iconographic interpretations of the deep doctrinal meanings that this specific feature contains in the analyzed Annunciations.","PeriodicalId":37181,"journal":{"name":"Biblica et Patristica Thoruniensia","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48008776","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}