{"title":"Gieorgija Efrona ewakuacja z Moskwy do Taszkientu jako egodokument czasów wielkiej wojny ojczyźnianej (30 października — 18 listopada 1941)","authors":"Grzegorz Ojcewicz","doi":"10.31261/rsl.2022.32.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2022.32.05","url":null,"abstract":"Artykuł zawiera analizę obfitującej w szczegóły, unikatowej relacji nastolatka z podróży pociągiem z Moskwy do Taszkientu (30.10–18.11.1941). Syn Mariny Cwietajewej, ewakuujący się ze stolicy do Azji Środkowej, zapisuje na bieżąco w Dziennikach swoje obserwacje i bystre komentarze. Szesnastoletni Mur odkrywa przedsamym sobą i przed czytelnikiem rzeczywistą przyczynę podjęcia trudnej decyzji o wyjeździe: jest nią przemożna chęć spotkania się w Aszchabadzie z jedynym przyjacielem, Dmitrijem Sezemanem, z którym łączy go bardzo wiele jeszcze z czasów wspólnego pobytu w Paryżu. Kolejne długie postoje w szczerym polu czyna zaniedbanych sowieckich stacjach dostarczają chłopakowi wielu spostrzeżeń na temat natury Rosjan i Rosji. Ten egodokument stanowi cenne źródło historyczne, obrazujące nie tylko życie Efrona, lecz także warunki ewakuacji zwykłych obywateli ZSRR podczas wielkiej wojny ojczyźnianej.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-08-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43291158","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Manifestacje i protesty w ujęciu środowiska literackiego w Rosji","authors":"Monika Karwacka","doi":"10.31261/rsl.2021.31.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.09","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł jest próbą rozpoznania potencjału protestacyjnego środowiska literackiego w Rosji. Szczególna uwaga dedykowana jest pisarzom i krytykom, którzy w swojej działalności twórczej w sposób implicytny i eksplicytny wyrażają protest wobec poszczególnych zjawisk, działań czy idei. W środowisku literatów pojawiają się również głosy komentujące nastroje społeczne. Pisarze, którzy aprobatywnie wypowiadają się na temat protestów społecznych, wzmacniają potencjał protestacyjny, co potwierdza liczba komentarzy odnoszących się do ich wystąpień. Cyberprzestrzeń tworzy w ostatnich latach warunki intensywnie pobudzające do zachowań kontestatorskich szczególnie wśród młodego pokolenia, jest również miejscem, w którym popularni pisarze i krytycy publikują prowokacyjne wystąpienia i teksty, zawierające silny ładunek emocjonalny.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43377334","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Zapiski diarystyczne Poliny Żerebcowej jako forma protestu","authors":"Beata Pawletko","doi":"10.31261/rsl.2021.31.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.10","url":null,"abstract":"Artykuł to próba analizy działalności twórczej oraz społeczno-politycznej Poliny Żerebcowej jako formy protestu. W powstającym dekadę diariuszu możemy zaobserwować przyspieszone dojrzewanie jego autorki (pierwsze zapiski, rysunki, wiersze tworzy niespełna dziewięcioletnia dziewczynka, ostatnie pisze dziewiętnastolatka). Wraz z przyspieszonym dojrzewaniem wymuszonym przez okoliczności wojenne w diariuszu możemy zaobserwować zmieniającą się perspektywę oglądu rzeczywistości. Diarystka wciąż skupia uwagę na problemach osobistych, przede wszystkim przybierającym na sile konflikcie z matką, u której coraz częściej dają o sobie znać symptomy stresu pourazowego, co przekłada się na wrogość wobec córki i zapisków jej autorstwa, skutkując przemocą słowną i fizyczną, a także szantażem emocjonalnym. Z czasem dziennik Żerebcowej staje się coraz wyraźniej aktem oskarżenia wobec stron konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego, zawierającym niewygodne dla wielu ludzi szczegóły potwierdzające, że z republiki, w której przed wojną w pokojowej atmosferze żyli przedstawiciele różnych narodów i wyznań, Czeczenia stała się areną barbarzyńskich aktów terroru, nienawiści, gwałtów, tortur, korupcji i patologizacji życia, zdziczenia obyczajów i norm. Diarystka potwierdza, że największymi ofiarami konfliktu są cywilni mieszkańcy Czeczenii, pozbawieni pomocy materialnej czy duchowego wsparcia, zwracając przy okazji uwagę na koszmar życia uchodźców, często okaleczonych fizycznie i psychicznie, którzy samotnie i często bezskutecznie walczą o prawo do odszkodowań i godnego życia w powojennej rzeczywistości.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47175436","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Rewolucja białoruska 2020–2021 w zwierciadle publicystyki rosyjskiej (ze szczególnym uwzględnieniem tygodnika „Zawtra”)","authors":"Maciej Pieczyński","doi":"10.31261/rsl.2021.31.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.08","url":null,"abstract":"W sierpniu 2020 roku na Białorusi wybuchły masowe protesty przeciwko sfałszowaniu wyborów prezydenckich, w których, według oficjalnej wersji, po raz kolejny zwyciężył Alaksandr Łukaszenka. Opozycja wyszła na ulice pod tradycyjnym biało-czerwono-białym sztandarem. W oczach wielu publicystów rosyjskich barwy te stały się barwami nowej „kolorowej rewolucji”. Ich zdaniem, „gospodyni domowa” Swiatłana Cichanouska jest współczesnym Dymitrem Samozwańcem, który z pomocą polskich służb specjalnych próbował dokonać zamachu stanu, żeby wyrwać Białoruś z „ruskiego świata” i podporządkować współczesnej wersji projektu imperialnego Rzeczpospolitej. Obraz „biało-czerwono-białej rewolucji” w zwierciadle publicystyki rosyjskiej został przedstawiony za pomocą terminologii imagologicznej, opracowanej przez Walerija Ziemskowa.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44993541","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Pisarz i protest. Szkic do dysydenckiego portretu Borisa Akunina","authors":"B. Gołąbek","doi":"10.31261/rsl.2021.31.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.05","url":null,"abstract":"Niniejszy tekst odwołuje się do publicznej biografii ostatnich lat jednego z najpoczytniejszych współczesnych rosyjskich pisarzy — Borysa Akunina. W ramach działalności politycznej Grigorij Czchartiszwili występował pod własnym nazwiskiem, aktywnie wspierając ruch antyputinowski podczas protestów 2011-2012 roku. Zdobyte w tej działalności doświadczenie oraz wydarzenia polityczne ostatnich dziesięciu lat przyniosły mu spore rozczarowanie i zaowocowały losem ekspata. Przy okazji jednak, zmobilizowany przez okoliczności, Akunin otworzył nowy projekt literacki pod tytułem История Российского Государвства (Historia państwa rosyjskiego), który ma być jego autorską próbą odpowiedzi na odwieczne pytania o Rosję. ","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42592243","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Анатомия протеста: фольклор — самиздат — блогерство","authors":"Александр Борисович Бушев","doi":"10.31261/rsl.2021.31.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.03","url":null,"abstract":"Изучение протеста не может не быть актуальным: мир полон протестующих. Изучение протеста в России двадцатого века имеет теперь уже историческое значение, но и нравственное. Протест в словесности проявляется прежде всего в создании неподцензурного произведения. Прекрасной средой для этого является фольклор, самиздат, а сегодня блогерство. В работе обсуждаются современные формы фольклорной словесности, современная рецепция самиздата и рефлексия над ним, в том числе в системе образования. Приводятся примеры литературных фигур самиздата в литературном краеведении. Приведен пример самоцензурирования благополучного советского писателя. Приведены эстетические формы протеста художников, уходящие корнями в неподцензурность и вызывавшие многочисленные запреты. Большинство форм протеста и реакция властей на него имеют сегодня историческое значение. Сегодняшний протест проявляется в словесности иначе, чем прежде: фольклор, неподцензурность сегодня имеют среду для выражения – Интернет. Альтернативный дискурс и дискурс контркультуры и миноритарной культуры имеют современный субстрат в виде блогерства.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44104220","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"A Slap in the Face of Socialist Taste: The Novel \"Nikolai Nikolaevich\" by Yuz Aleshkovsky As a Contestation of the Rules of Socialist Realism","authors":"Elżbieta Tyszkowska-Kasprzak","doi":"10.31261/rsl.2021.31.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.02","url":null,"abstract":"Yuz Aleshkovsky wrote the novel „Nikolai Nikolaevich” in the 1970s. For a long time, the work was disseminated in samizdat and it appeared in print for the first time only in 1980. Composed under the censorship conditions of socialist realism dominant in the arts, this work violates strict taboos imposed on subjects related to sexuality and stylistic solutions which exclude sub-normative vocabulary. In many aspects, the composition of the novel resembles the pattern of the production novel. At the same time, the writer negate the values propagated in the art of socialist realism: the main character is a former pickpocket, who built a comfortable life for himself as a sperm donor in a laboratory and talks about his professional achievements in a language saturated with profanity and elements of criminal jargon. The plot of the work is based on an amalgamation of components characteristic of ideologized literary texts with elements that were unacceptable in such texts. The introduction into the novel of the theme of corporality, and human sexuality, which was a taboo topic in socialist realist literature, introduces a major dissonance and induces produces a comic effect.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43504271","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Protest, którego nie było – „Spotkanie\" Antoniego Czechowa","authors":"Artur Sadecki","doi":"10.31261/rsl.2021.31.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.07","url":null,"abstract":"Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest temat protestu w utworze Spotkanie. Należy on do cyklu opowiadań, w których Czechow odnosi się do myśli Lwa Tołstoja, przede wszystkim do idei niesprzeciwiania się złu siłą. Autor pokazuje wpływ idei na dwóch prostych ludzi – chłopa Jefrema i złodzieja Kuźmę. Jefrem, który nie sprzeciwia się złu siłą po kradzieży, wpływa na Kuźmę, ale ten nie żałuje długo tego, co zrobił i prędko wraca do poprzedniego życia. Taka forma protestu w utworze Czechowa okazuje się niepełna – powoduje nienaturalne zachowania i nie może stworzyć trwałych relacji międzyludzkich w społeczeństwie, w którym brakuje wsparcia wychowawczego, medycznego oraz moralno-religijnego.","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-10-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47131754","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Wieczór… w 2217 roku” Nikołaja Fiodorowa jako protest-antyutopia","authors":"Grzegorz Ojcewicz","doi":"10.31261/rsl.2021.31.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.31261/rsl.2021.31.06","url":null,"abstract":"Opowiadanie Nikołaja Fiodorowa Wieczór… w 2217 roku zostało opublikowane w 1906 roku. W historii literatury rosyjskiej uchodzi za tekst prekursorski, w jakim realizuje się antyutopia. Z tego punktu widzenia interesujące jest zbadanie utworu z pozycji literackiego eksperymentu, w którym autor przybliża czytelnikowi nowy świat z odległej, bo ponad 300-letniej perspektywy. Co budzi szczególne obawy pisarza, skoro projektuje on przyszłość, w jakiej według niego nie odnajdziemy już wartości znanych mu współcześnie? Przeciwko komu i czemu buntuje się autor? Dlaczego jego tekst nawiązuje do Anny Kareniny Lwa Tołstoja i służy za natchnienie dla My Jewgienija Zamiatina? Dlaczego Fiodorow wciąż inspiruje XX- i XXI-wiecznych antyutopistów rosyjskich do zabrania głosu w kwestiach społecznie doniosłych?","PeriodicalId":34829,"journal":{"name":"Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-10-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46013688","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}