Forum PoetykiPub Date : 2021-11-30DOI: 10.14746/fp.2021.24.30230
Joanna Soćko
{"title":"Brudna transcendencja. Rudymenty sacrum a przemiany współczesnych ekopoetyk","authors":"Joanna Soćko","doi":"10.14746/fp.2021.24.30230","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30230","url":null,"abstract":"Wychodząc od lektury kilku – pochodzących z końca XX w. – wierszy odnoszących się do przyrody, autorka redefiniuje tradycyjnie rozumianą transcendencję i immanencję, osadzając te kategorie w kontekście studiów postsekularnych i szeroko rozumianego nowego materializmu. Główną tezę artykułu stanowi bowiem przekonanie, że przedstawione przeformułowanie tych kategorii pozwala w ciekawy sposób przedstawić dynamikę zmian ekopoetyk charakterystycznych dla XX i XXI wieku. Omawiając wybrane przykłady poezji twórców odznaczających się wyjątkową świadomością nieprzejrzystości języka, autorka zwraca uwagę na istotną cezurę, jaką okazała się debata wokół pojęcia antropocenu i omawia obecne tendencje poetyckie, uwzględniające implikowany przez to pojęcie światopogląd.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"148 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115090472","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-11-30DOI: 10.14746/fp.2021.24.30235
M. Kaźmierczak
{"title":"Ekokrytyczne studium nad adaptacją filmową powieści Znachor w reż. Michała Waszyńskiego (1937)","authors":"M. Kaźmierczak","doi":"10.14746/fp.2021.24.30235","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30235","url":null,"abstract":"Powieść Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, a także jej dwie filmowe adaptacje (pierwsza – Michała Waszyńskiego z 1937 roku, a druga z 1981 roku w reż. Jerzego Hoffmana) są tekstami kultury popularnej, dlatego intrygujące poznawczo jest wydobycie nieoczywistych, bez wątpienia nie tylko uwarunkowanych estetycznie, relacji między środowiskiem naturalnym i człowiekiem. Autor artykułu analizuje i interpretuje film w reżyserii Michała Waszyńskiego. Podejście ekokrytyczne pozwala w ciekawym kontekście ujrzeć napięcie między fikcją filmową oraz rzeczywistością, a także między tzw. Polską nowoczesną i tradycyjną.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128503182","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-11-30DOI: 10.14746/fp.2021.24.30236
Anna Gawarecka
{"title":"Kto dziś wierzy w wodniki? Ekologiczne inspiracje w ponowoczesnej literaturze czeskiej (przypadek Miloša Urbana)","authors":"Anna Gawarecka","doi":"10.14746/fp.2021.24.30236","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30236","url":null,"abstract":"Miloš Urban, czeski prozaik, kojarzony przede wszystkim z postmodernistycznymi grami z konwencjami thrillera metafizycznego, opublikował w 2001 r. nagrodzoną prestiżową nagrodą Magnesia Litera powieść Hastrman, włączając się tym samym w nurt tak zwanej literatury zielonej. Niepokój wywołany coraz bardziej nasilającą się degradacją środowiska naturalnego północnych Czech skierował uwagę pisarza w stronę wypracowania metody twórczej, zdolnej – bez zbyt jednoznacznego pouczania czytelnika – do wskazania zagrożeń związanych z kryzysem ekologicznym. Sięgając po wzorce genologiczne dziewiętnastowiecznej powieści etnograficznej, łącząc je z elementami horroru oraz współczesnej political fiction oraz – w największej mierze – umieszczając w centrum świata przedstawionego tekstu (w funkcji narratora i protagonisty) wodnika, a zatem figurę nie tylko głęboko zakorzenioną w czeskiej pamięci kulturowej, lecz także obdarzoną dualną zwierzęco- bądź demono-ludzką charakterystyką ontologiczną, Urban uzyskał efekt swoistej etycznej nierozstrzygalności poczynań bohatera. Tytułowy hastrman działa „w słusznej – ekologicznej – sprawie”, ale by zadanie swe zrealizować, korzysta ze zbrodniczych, stricte terrorystycznych, metod. Dzięki temu powieść, zamiast formułować stanowcze odpowiedzi, stawia raczej pytania, zmuszając odbiorcę do przemyślenia własnej postawy i do zaproponowania narzędzi ocalenia stopniowo, ale nieuchronnie zanikającego tradycyjnego porządku, bazującego na harmonijnej współpracy człowieka z otaczającą go przyrodą.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"49 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125416439","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-11-30DOI: 10.14746/fp.2021.24.30242
Paweł Dziel
{"title":"Hermeneutyka zachwytu","authors":"Paweł Dziel","doi":"10.14746/fp.2021.24.30242","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30242","url":null,"abstract":"W artykule omówiono książkę Adriana Glenia Andrzej Stasiuk. Istnienie, która odwołuje się do tradycji hermeneutycznej w badaniach literackich. Perspektywę, z której Gleń analizuje prozę Stasiuka, w dużym stopniu wyznaczają problemy podjęte przez Martina Heideggera, a także postulaty „krytyki identyfikującej się” przedstawiciela szkoły genewskiej Georges’a Pouleta. Praca ukazuje szerszy kontekst zagadnień dotyczących autobiografizmu, polemizując z zaproponowaną przez Glenia interpretacją „bez biograficznych natręctw”. Omówione zostały również trudności metodologiczne związane z uprawianiem krytyki literackiej pod wpływem fascynacji analizowaną twórczością. Autor szczególnie wyeksponował te praktyki literaturoznawcze, które eksplorują kategorię doświadczenia.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"52 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128543113","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-11-30DOI: 10.14746/fp.2021.24.30243
Aleksandra Kosicka-Pajewska
{"title":"W prześwitach światłocieni","authors":"Aleksandra Kosicka-Pajewska","doi":"10.14746/fp.2021.24.30243","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/fp.2021.24.30243","url":null,"abstract":"Książka Ewy Szkudlarek Portrety cieni Witkacego jest nowatorskim spojrzeniem na twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza. Autorka przedstawiła wizualne i metaforyczne aspekty cieni, poddając analizie wszystkie dziedziny twórczości artysty, dotąd niedostrzeżone przez innych badaczy. Cień jest tym czynnikiem, który łączy i różnicuje całą twórczość zakopiańskiego artysty. Wieloaspektowość cienia w ujęciu kulturowym, psychologicznym, psychoanalitycznym, egzystencjalnym spaja twórczość Witkacego. Cień pełni funkcję metafory ludzkiej kondycji, jej kruchości i ostateczności.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"52 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-11-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"117227941","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28905
Hubert Klimko-Dobrzaniecki
{"title":"Victoria Kaweiku Lunalino Kalaninuiahilapalapa Kaiulani Cleghorn. Twórcze pisanie i ekranizowanie","authors":"Hubert Klimko-Dobrzaniecki","doi":"10.14746/FP.2021.23.28905","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28905","url":null,"abstract":"Autor tekstu naświetla okoliczności oraz mechanizmy wzajemnego przenikania się osobistych doświadczeń, fascynacji literaturą i filmem, które po latach doprowadzą do wydania zbioru opowiadań. Stanie się on inspiracją do napisania scenariusza fabularnego filmu krótkometrażowego. Z czasem scenariusz zostanie sfilmowany przez tego samego twórcę. Tekst próbuje wyjaśnić również, w jaki sposób twórcze pisanie może doprowadzić do twórczego ekranizowania.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"115 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116784762","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28898
Agnieszka Waligóra
{"title":"Kinowa materialność teorii. Deleuze i Jacques Rivette","authors":"Agnieszka Waligóra","doi":"10.14746/FP.2021.23.28898","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28898","url":null,"abstract":"Artykuł jest próbą analizy perspektyw obejmowanych przez teorię poststrukturalną w analogii do konstrukcji dzieła filmowego. Zgodnie z myślą Gilles’a Deleuze’a, wspieraną interpretacją dzieł Lewisa Carrolla, najważniejszym elementem każdego systemu jest funkcjonalny brak, który ów system aktywizuje i dynamizuje, motywując odbiorców do czynności poznawczych. Tym samym dzieła fabularne i towarzyszące im akty analizy i interpretacji działają na podobnej zasadzie – okazują się „ściganiem sensu”. Hipoteza ta wzbogacona zostaje przez obserwację – dokonaną na podstawie nowofalowego filmu Jacques’a Rivette’a Out 1 – dotyczącą zwrotnego „detekstocentryzowania” i „materializowania” teorii przez dzieła kinowe.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"26 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123801890","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28907
Małgorzata Hendrykowska
{"title":"Obiektyw kamery Stefanii Zahorskiej","authors":"Małgorzata Hendrykowska","doi":"10.14746/FP.2021.23.28907","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28907","url":null,"abstract":"W obszernym i różnorodnym dorobku Stefanii Zahorskiej (1889–1961) obejmującym m.in. publikacje z zakresu historii i teorii sztuki, filozofii, psychologii, historii kultury, istotne miejsce zajmuje refleksja teoretyczno- i krytycznofilmowa. Stefania Zahorska była najwybitniejszym krytykiem filmowym dwudziestolecia międzywojennego. Decydował o tym nie tylko jej talent pisarski, krytyczny, ale erudycja, rozległe wykształcenie, a przede wszystkim niezależność sądów. Gdy w latach trzydziestych dość powszechnie traktowano film jako hubę żerującą na organizmie literatury, Zahorska w artykule Co powieść zawdzięcza filmowi opublikowanym w 1934 roku na łamach „Kuriera Literacko-Naukowego”, stwierdza, że także powieść powoli zaczyna być dłużnikiem widowiska filmowego. Autorka skupia swoją uwagę na polskiej powieści współczesnej i na potencjalnych zyskach, jakie dla literatury płyną ze strony filmu. Przekonująco pokazuje, w jaki sposób inspiracja filmowa wpłynęła na literacki konkret, jak pod wpływem filmu zmienił się model czasoprzestrzeni w literaturze. Analizując „zainfekowanie” powieści filmem, wskazuje na jego udział w kształtowaniu współczesnej metafory literackiej. Oryginalność jej spojrzenia polega na przełamaniu popularnego dyskursu na temat podobieństw między ekranizacją a pierwowzorem oraz wskazaniu, że relacja między obiema dziedzinami nie przebiega wyłącznie jednokierunkowo: od literatury w stronę filmu. Można ją opisać poza tradycyjną domeną samej adaptacji, w kategoriach metapoetyki oraz estetyki słowa i ruchomego obrazu. W Polsce to ważny i prekursorski głos w sposobie widzenia głębszych relacji pomiędzy filmem a literaturą.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"70 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123879352","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28904
D. Kulczycka
{"title":"Filmowość literackiej konstrukcji świata przedstawionego w powieści kryminalnej Komisarz Bordelli. Morderca, którego nie było Marca Vichiego","authors":"D. Kulczycka","doi":"10.14746/FP.2021.23.28904","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28904","url":null,"abstract":"Autorka artykułu jako cel wyznacza sobie przebadanie kątów widzenia kamery i wielkości planu przełożonych na sposoby opisywania przestrzeni bądź osób w powieści kryminalnej Marca Vichiego jako jednym z najbardziej reprezentacyjnych gatunków dla zjawiska przenoszenia technik filmowych do literatury. Interesuje ją analogia między strategiami narracyjnymi (w szczególności narracją personalną) a poruszaniem się „oka kamery” w filmie. Autorka udowadnia, że pewne chwyty przynależne powieści kryminalnej (czy detektywistycznej), a związane z przechodzeniem od planu ogólnego przez zbliżenie do detalu itp. są efektem oddziaływania filmów.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126351469","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28903
Marcin Jauksz
{"title":"Dotykanie minionego. Fortepian Jane Campion jako przykład adaptacji auratycznej","authors":"Marcin Jauksz","doi":"10.14746/FP.2021.23.28903","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28903","url":null,"abstract":"Artykuł jest próbą zdefiniowania zjawiska w światowym kinie współczesnym, które wykorzystując nowe sposoby komunikacji w obrębie sztuk wizualnych i ich haptyczności, stara się rekreować nastroje i wrażliwości konotowane z kulturą minionych czasów. Fortepian Jane Campion, jako świadectwo zaangażowanej lektury przede wszystkim poezji Emily Dickinson, ale też Wichrowych Wzgórz Emily Brontë, staje się tu przykładem fabuły z jednej strony nasyconej perspektywami, motywami i sytuacjami zaczerpniętymi z tych utworów, z drugiej wykorzystuje stylistyczną multisensoryczność kina, by w przedstawionych bohaterach i przedmiotach ich otaczających odtwarzać dynamikę relacji i nastroje znane z przekazów o kulturze połowy XIX wieku. Dzięki temu staje się auraptacją (adaptacją auratyczną; ang. auraptation – auratic adaptation), adaptacją aury wyczytanej spomiędzy literackich świadectw epoki, przeniesieniem w dzisiejsze czasy i właściwe im media niepowstałej w wieku XIX opowieści.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"8 16 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133492082","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}