Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28897
Rafał Koschany
{"title":"Od retoryki ekfrazy do antropologii kina. Współczesna poezja filmowa a „opowiadanie filmów”","authors":"Rafał Koschany","doi":"10.14746/FP.2021.23.28897","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28897","url":null,"abstract":"W artykule podjęta została próba zgromadzenia oraz interpretacji kilkunastu wierszy filmowych, m.in. S. Grochowiaka, K. Rodowskiej, A. Kuśniewicza, B. Zadury, K. Hoffmana, J. Oszeldy, G. Olszańskiego. Spośród rozmaitych przykładów relacji transmedialnych (film – literatura) wyróżniono te przykłady, które można by – zgodnie z tradycją retoryczną – nazwać ekfrazami. Fenomen poetyckich ekfraz dzieł filmowych uzupełniony został o kontekst kulturowy związany z odmiennymi tradycjami opowiadania filmów, traktowanych jako powszechna praktyka (amatorska, profesjonalna, artystyczna) i ujmowanych w ramach antropologii kina.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"4 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133523875","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28901
A. Zając
{"title":"Między historią i (zniekształconą) pamięcią. Ukryte monogramy przeszłości w Królu Obojga Sycylii Andrzeja Kuśniewicza","authors":"A. Zając","doi":"10.14746/FP.2021.23.28901","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28901","url":null,"abstract":"Artykuł poświęcony jest powieści Andrzeja Kuśniewicza z 1970 roku zatytułowanej Król Obojga Sycylii. Jest ona analizowana jako intertekstualna metapowieść historiograficzna mówiąca o relacji między pojedynczym podmiotem, jego zniekształconą i naznaczoną przez transgeneracyjne przekazy pamięcią oraz zdarzeniami historycznymi, w które jest uwikłany. Szczególną uwagę poświęcono tym aspektom utworu, które zbliżają jego narracyjną strukturę do narracji filmowej, zgodnie z sugestią Paula Coatesa. W interpretacji wykorzystano również koncepcje Siegfrieda Kracauera oraz Nicolasa Abrahama i Marii Török. Od tych autorów pochodzą ponadto kluczowe dla wywodu pojęcia monogramu i kryptonimu.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"29 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134408539","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28906
Marek Hendrykowski
{"title":"Przeszłość a historia. O poetyce powieści historycznej","authors":"Marek Hendrykowski","doi":"10.14746/FP.2021.23.28906","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28906","url":null,"abstract":"Studium zawiera próbę ponownego rozpoznania splotu relacji pomiędzy przeszłością, historią i mitem historycznym, ujmowanych interdyscyplinarnie: w perspektywie narratologicznej, kognitywistycznej i antropokulturowej. Autor dokonuje redefinicji problematyki zależności łączących i dzielących terminy „przeszłość”, „historia” i „mit”, wskazując na odmienność poetyki różniących się między sobą sposobów i form narracji historycznej oraz poznawczą użyteczność kategorii znaku, struktury semantycznej i funkcji znaczeniowej w refleksji badawczej nad wszelkiego rodzaju artystycznymi i nieartystycznymi przekazami dotyczącymi przeszłości.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"51 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129952020","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28902
Piotr Prusinowski
{"title":"Filmowość literackiego cyberpunku na przykładzie powieści Neuromancer Williama Gibsona","authors":"Piotr Prusinowski","doi":"10.14746/FP.2021.23.28902","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28902","url":null,"abstract":"Neuromancer (1984) Williama Gibsona uważany jest za pierwszą powieść reprezentującą podgatunek literatury fantastycznonaukowej zwany cyberpunkiem. Charakterystyczna dla tego nurtu wizja świata niedalekiej przyszłości, zmodernizowanego, a zarazem zdegradowanego przez technologię, znalazła odbicie w licznych filmach. Warto jednak pamiętać również o tym, jak istotną rolę samo kino odegrało w kształtowaniu się estetyki cyberpunkowej prozy. Przykład Neuromancera pokazuje, że ten wpływ nie ograniczał się do inspiracji wątkami fabularnymi z takich obrazów jak Ucieczka z Nowego Jorku (Escape from New York, 1981) Johna Carpentera, lecz przede wszystkim dawał o sobie znać w specyficznie „filmowej” wizualności języka literackiego, którym posługiwał się Gibson.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"8 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133981072","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28900
A. Wójtowicz
{"title":"„Powieść filmowa” i materialność tekstu. O Bankructwie profesora Muellera Jana Brzękowskiego","authors":"A. Wójtowicz","doi":"10.14746/FP.2021.23.28900","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28900","url":null,"abstract":"Artykuł analizuje filmową powieść Jana Brzękowskiego Bankructwo profesora Muellera w perspektywie awangardowych eksperymentów z konwencjami powieściowymi. Przedstawia, w jaki sposób naśladowanie form zaczerpniętych z kina niemego przełożyło się na „kod bibliologiczny” (G. Bornstein), owocując nowatorskim układem typograficznym, za którego sprawą jednym z kluczowych elementów utworu stała się materialność tekstu (kompozycja typograficzna, dobór kroju, stopnia oraz odmian pisma). Ponadto zwraca uwagę na projekt graficzny, na który złożyły się elementy przygotowane przez innych artystów (Witkacy, S. Taeuber-Arp, H. Stażewski).","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"21 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129021508","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/fp.2021.23.28899
Pavle Levi
{"title":"Filmy pisane","authors":"Pavle Levi","doi":"10.14746/fp.2021.23.28899","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/fp.2021.23.28899","url":null,"abstract":"Początek lat dwudziestych XX wieku to okres rozwoju europejskich kierunków awangardowych. Dominującemu surrealizmowi towarzyszyło powstawanie lokalnych prądów: rumuńskiego integralizmu, czeskiego poetyzmu i artyficjalizmu oraz jugosłowiańskiego zenityzmu, hipnizmu, sumatryzm (czy pojęcie jest w porządku?) i kosmizmu. Dzięki pomysłowości oraz oryginalności poszczególnych artystów i teoretyków tworzono inspirujące, niemniej traktowane jako peryferyjne i „egzotyczne” manifesty. Działacze jugosłowiańscy, choć pozostający pod wpływem twórców rosyjskich (W. Chlebnikowa, W Majakowskiego, A. Rodczenki), blisko współpracowali i aspirowali do działalności centrali paryskiej (za A. Bretonem, B. Péretem). Znana jest ich bogata korespondencja z Francuzami, a w niektórych przypadkach i bezpośrednie kontakty. „Stół bohemy z [belgradzkiej] kawiarni Moskva stał się surrealistycznym stołem w kawiarni Le Cyrano w Paryżu”. W tekście przywoływani są najważniejsi działacze jugosłowiańskiej awangardy: Ljubomir Micić, Rade Drainac, Boško Tokin, ale szczególną uwagę autor poświęca (skromniej dotychczas przedstawianej w refleksji krytycznoliterackiej) działalności Monny’ego de Boully (serb. Moni Buli). Na podstawie jego utworu Doktor Hipnison, ili tehnika života, określanego jako rodzaj filmu pisanego (paper movies), Pavle Levi przybliża czytelnikowi koncepcję i konkretną realizację „filmu na papierze” – w wizji protagonisty Boully’ego. W nowym formacie widz zaproszony jest do „przestrzeni nieskrępowanej perspektywą”, staje się odbiorcą aktywnym, zaangażowanym do doświadczania filmu różnymi zmysłami.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129641571","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28894
Wojciech Otto
{"title":"O filmowości literatury: korespondencje, powinowactwa, paralele (na przykładzie polskiego międzywojnia)","authors":"Wojciech Otto","doi":"10.14746/FP.2021.23.28894","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28894","url":null,"abstract":"Podstawą przeprowadzonej refleksji jest świadomość istnienia wyraźnych korespondencji, powinowactw i paraleli pomiędzy literaturą a filmem. Dokonane ustalenia teoretyczne z wprowadzoną egzemplifikacją umożliwiają precyzyjną identyfikację tzw. punktów stycznych pomiędzy sztuką słowa a sztuką ekranu oraz rozpoznanie charakteru owych interakcji. Związki między filmem a literaturą mają dwutorowy, czyli paralelny charakter, a ich wzajemne relacje są różnorodne i wielopłaszczyznowe. Filmowość literatury może być rozpatrywana jako nawiązania pośrednie (wspólnota i homologia struktur) i bezpośrednie (filmowość właściwa) do filmu. Podczas analizy strukturalnej poszczególnych dzieł literackich należy uwzględnić również perspektywę socjokulturową, zawężoną do określonej formacji społeczno-kulturowej, w tym przypadku ograniczonej cezurami roku 1918 i 1939. Inspiracje literatury sztuką filmową można rozpatrywać na płaszczyźnie fabularnej, narracyjnej i genologicznej.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"48 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127939353","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28896
K. Czaja
{"title":"„Film nowofalowy”. Rola kina w poezji pokolenia ’68","authors":"K. Czaja","doi":"10.14746/FP.2021.23.28896","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28896","url":null,"abstract":"Artykuł prezentuje rolę filmu w poezji pokolenia ’68 – głównie Stanisława Barańczaka, ale także Juliana Kornhausera, Ewy Lipskiej i Adama Zagajewskiego. Nowofalowi twórcy sięgali w wierszach po postacie aktorów (m.in. Humphrey Bogart, Gary Cooper, duet Laurel i Hardy, Charlie Chaplin, Ali McGraw), bohaterów, tytuły, sceny, gatunki filmowe oraz związane z kinem czy, rzadziej, produkcjami telewizyjnymi przeżycia i wnioski. Pozwalało to werbalizować, wręcz „tłumaczyć” na zmysłowe kategorie kwestie dotyczące wyborów etycznych, kondycji człowieka zagubionego w zderzeniu ze światem i nieraz z góry skazanego w tym starciu na porażkę, przemijania oraz prób ominięcia jego bezlitosnych praw.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"77 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130635670","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2021-07-19DOI: 10.14746/FP.2021.23.28895
Joanna Orska
{"title":"Kinopoezja? Ruch i fotogenia jako kategorie estetyczne poetyckiej awangardy","authors":"Joanna Orska","doi":"10.14746/FP.2021.23.28895","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2021.23.28895","url":null,"abstract":"Szkic opowiada historię wczesnych związków pomiędzy awangardowym filmem niemym a poezją, przyglądając się w szczególności wypowiedziom programowym powiązanym z filmem francuskich impresjonistów. Poezja czy poetyckość była w manifestach i szkicach Ricciotta Canuda, Germaine Dulac czy Louisa Delluca często traktowana jako metaforycznie rozumiana przestrzeń odniesień wynikających z przekonania, że film jako nowa, „siódma” sztuka stanowi doskonałą syntezę właściwości pozostałych. Z poezją, awangardową poetyckością powiązał swoje koncepcje filmu bezpośrednio Jean Epstein, którego pisma miały w Polsce lat dwudziestych sporą i chłonną publiczność. Wiele z elementów jego teorii, powiązanych z ruchem filmowym i „fotogenicznością”, przeniknęło, czego próbuję tu dowieść, także do tekstów programowych polskiej awangardy poetyckiej.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"32 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130993323","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Forum PoetykiPub Date : 2020-12-31DOI: 10.14746/FP.2020.22.27426
Helena Markowska-Fulara
{"title":"Preteksty Mickiewiczowskie, czyli uwagi na marginesie poszukiwań archiwalnych","authors":"Helena Markowska-Fulara","doi":"10.14746/FP.2020.22.27426","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/FP.2020.22.27426","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje kwestię roli rękopisów i innych dokumentów archiwalnych jako przed-tekstów utworów literackich. Stawia pytanie o to, w jakiej perspektywie badawczej ich wykorzystanie w badaniach literaturoznawczych może okazać się najowocniejsze. Zagadnienie to zostało przedstawione na przykładzie protokołu egzaminacyjnego zawierającego pytania zadane Adamowi Mickiewiczowi podczas egzaminu dyplomowego na Uniwersytecie Wileńskim. Na podstawie innych źródeł archiwalnych oraz drukowanych autorka podejmuje próbę rekonstrukcji pożądanych odpowiedzi na zadane pytania, a następnie wskazuje na korzyści, które mogą płynąć z uwzględnienia ich w analizie utworów literackich Mickiewicza.","PeriodicalId":344859,"journal":{"name":"Forum Poetyki","volume":"66 3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125955569","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}