{"title":"Księgozbiory szlachty na południowo-wschodnich ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Kartki z dziejów","authors":"E. Rozycki","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.2004.482","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.2004.482","url":null,"abstract":"Autor dokonuje w artykule przeglądu szeregu zróżnicowanych pod względem wielkości zawartości księgozbiorów magnackich i szlacheckich z XVI-XVIII w., w tym: Jana Aleksandra Daniłowicza (ok. 120 książek w 1658 r.); Hieronima Orzechowskiego (ok. 130 tytułów w 1727 r.); Jerzego Stanisława Dzieduszyckiego (3585 dzieł w 1731 r.), Joachima Potockiego (ok. 830 woluminów w 1765 r.), Władysława Łuszczowskiego (ponad 80 dzieł w 1763 r.), Wojciecha Siemieńskiego (ok. 60 książek w 1765 r.) oraz szlachcianki Abundancji Dąbrowskiej, posiadającej 93 woluminy w 1739 r. – jest to jeden z nielicznych spisów książek należących do kobiet, który zachował się w księgach sądowych południowo-wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W podsumowaniu Autor stwierdza, że na badanym terenie znajdowały się spore – jak na warunki polskie – biblioteki magnatów i bogatej szlachty, liczące od kilkuset do w XVIII w. kilku tysięcy książek. Tak zwana szlachta średnia posiadała od kilkunastu do kilkudziesięciu woluminów. Przedstawiciele szlachty ubogiej nie mieli w ogóle książek, albo pojedyncze egzemplarze modlitewników i żywotów świętych.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48121513","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ochrona i dokumentacja zbiorów rozproszonych. Uwagi w związku z dokumentacją prowadzoną przez Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą","authors":"Urszula Paszkiewicz","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.1999.452","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.1999.452","url":null,"abstract":"2 XII 1997 r. odbyło się w Warszawie IV Forum Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego (PTB) „Z problemów ochrony europejskiego i narodowego dziedzictwa piśmienniczego” z udziałem bibliotekarzy polskich i ukraińskich. W jego trakcie zabrała głos U. Paszkiewicz, która przedstawiła problemy związane z dokumentacją rozproszonych historycznych zbiorów bibliotecznych i archiwalnych na przykładzie dziejów Biblioteki Kapituły Grecko-Katolickiej w Przemyślu, księgozbioru Witolda Kazimierza Czartoryskiego z Honfleur (Francja) i archiwalnego „Zbioru Aleksandra Czołowskiego”. W konkluzji referatu-artykułu Autorka stwierdza, że opracowanie w całości takich, rozproszonych zbiorów wymaga współpracy – krajowej jak i niekiedy międzynarodowej. Bowiem opracowanie kolekcji historycznej (bibliotecznej, archiwalnej czy muzealnej), a więc podlegającej ochronie, jak każde dobro kultury, nie jest sprawą wewnętrzną poszczególnych placówek.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":"25 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69491026","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Akademicka Księgarnia Spółdzielcza „Skrypt”w Toruniu w latach 1945-1950","authors":"W. Ciszewska","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.2003.471","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.2003.471","url":null,"abstract":"Artykuł poświęcony jest Akademickiej Księgarni Spółdzielczej „Skrypt” działającej w latach 1945-1950 na terenie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK) jako autonomiczna agenda organizacji studenckiej „Bratnia Pomoc”. Do zadań placówki należało powielanie i sprzedaż skryptów uniwersyteckich dla studentów UMK. Autorka wykorzystując źródła archiwalne i odnalezione publikacje „Skryptu” przedstawia w artykule: zarys działalności organizacji studenckich na UMK w badanym okresie; genezę, cele, organizację, sprawy kadrowe i finansowe „Skryptu”; działalność wydawniczą, wyposażenie techniczne, działalność księgarską, lokale i pracowników Spółdzielni; przebieg likwidacji „Skryptu” w latach 1949-1952. Kończąc Autorka stwierdza, że Akademicka Księgarnia Spółdzielcza wydawała przydatne studentom skrypty, najczęściej autorstwa wykładowców UMK. Uzupełnieniem tej produkcji były publikacje pracowników uczelni wydawane nakładem prywatnej Księgarni Naukowej T. Szczęsnego w Toruniu. Po likwidacji tych dwóch placówek ich funkcje przejęło Państwowe Wydawnictwo Naukowe współpracujące z UMK, a od 1956 r. nowo utworzone wydawnictwo uniwersyteckie UMK. Artykuł kończy spis 34 zidentyfikowanych publikacji „Skryptu” pt. Wydawnictwa Akademickiej Księgarni Spółdzielczej Skrypt.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49269741","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Archiwiści, bibliotekarze i uczeni w rodowej bibliotece książąt Sanguszków","authors":"J. Marszalska","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.1997.439","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.1997.439","url":null,"abstract":"Na wstępie artykułu Autorka dowodzi, że pierwszym twórcą biblioteki rodowej był wojewoda witebski Szymon Samuel Sanguszko (zmarł 1637), żołnierz, polityk, humanista i miłośnik ksiąg. Bogaty wielotematyczny księgozbiór znajdował się prawdopodobnie w posiadłościach Szymona Samuela na Białorusi, w Białym Kowlu i Smolanach. Równie zasobne były archiwa rodowe Sanguszków zlokalizowane w różnych posiadłościach na terenie Rzeczypospolitej. Ich opiekunów od XVIII do 1939 r. Autorka charakteryzuje w dalszej części artykułu, podkreślając ich profesjonalizm i znaczenie materiałów archiwalnych nie tylko dla dziejów rodu ale i historii Polski.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69490975","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Graduał żarnowiecki","authors":"M. Borkowska","doi":"10.33077/uw.25448730.zbkh.1993.368","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.1993.368","url":null,"abstract":"Na Graduał żarnowiecki składają się cztery XV-wieczne rękopisy nutowe przechowywane w klasztorze benedyktynek w Żarnowcu na Pomorzu. Całość stanowią dwa pełne komplety tekstów. Jako kopistka w kolofonach wymieniona jest mniszka Małgorzata Koelers znana także z innych źródeł. Fundatorkami były Gertruda Koelers z Elbląga i jej córka. Autorka podaje szczegółowy opis poszczególnych tomów manuskryptu, zarówno cech formalnych, jak i treściowych. Na tej podstawie analizuje następujące zagadnienia: jakich świętych czciła wspólnota żarnowieckich cysterek, jakie były dalsze losy graduału oraz jego przydatność w późniejszych wiekach. Benedyktynki z Żarnowca czciły w ciągu roku 115 świętych. Zastanawiająca jest niewielka liczba popularnych świętych z zakonów żebrzących (tylko troje). Brak między innymi św. Klary i św. Dominika. Jedynie w dopisku pojawia się postać św. Franciszka z Asyżu. Brakuje również św. Jadwigi. Na podstawie analizy treści graduału (odnośnie obchodzonych świąt) autorka konstatuje, że jest on przykładem wskazującym na opieszałe realizowanie zarządzeń władz centralnych zakonu (kapituły generalnej). Analiza adnotacji sporządzonych po 1689 r. (decyzja biskupa kujawskiego o przekazaniu klasztoru benedyktynom sprowadzonym z Chełmna, w efekcie której antyfonarze miały trafić do cystersów w Oliwie) prowadzi autorkę do wniosku, że rękopis nie został przekazany do Oliwy i mógł służyć w Żarnowcu do śpiewu jeszcze do końca XVII. Obecnie manuskrypt jest poddawany zabiegom konserwatorskim w Toruniu.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69490450","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Biblioteka Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych w Łodzi w latach 1887-1918","authors":"J. Konieczna","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.1993.367","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.1993.367","url":null,"abstract":"W artykule opisano genezę, organizację, księgozbiór, wypożyczenia oraz rolę w działalności Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych w Łodzi biblioteki utworzonej na podstawie statutu organizacji oraz jej znaczenie w środowisku łódzkim. Wśród założeń statutowych Stowarzyszenia było zakładanie i utrzymywanie instytucji o charakterze oświatowo-kulturalnym. Jedną z nich była biblioteka. Jej zbiory udostępniono czytelnikom w 1888 r. Autorka opisała personel biblioteczny, finansowanie placówki, drogi pozyskiwania zbiorów, zasady gromadzenia, stan ilościowy i jego zmiany, strukturę językową i treściową, wypożyczenia, działalność czytelni oraz znaczenie książnicy w życiu łódzkich handlowców. W konkluzji stwierdza znaczącą rolę Stowarzyszenia w kształtowaniu kultury książki w Łodzi w czasie zaborów i po odzyskaniu niepodległości (był to jeden z ważniejszych łódzkich księgozbiorów w dwudziestoleciu międzywojennym). Księgozbiór uległ rozproszeniu prawdopodobnie w czasie II wojny światowej.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69490442","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Księgozbiory rozproszone, przemieszczone i przejęte. Problemy zabezpieczenia, dokumentacji i informacji","authors":"B. Bieńkowska","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.1993.359","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.1993.359","url":null,"abstract":"Do dóbr kultury bezsprzecznie należą księgozbiory historyczne. Książka jako dobro kultury podlega ochronie gwarantowanej przez odpowiednie akty prawne na poziomie krajowym i międzynarodowym. W artykule postulowane jest zapewnienie dostępności do informacji na temat księgozbiorów rozproszonych i przemieszczonych poza granicami kraju, jako do wspólnego światowego dziedzictwa kultury. Będzie to możliwe pod warunkiem ich zlokalizowania i dokumentacji. W odpowiedzi na taką potrzebę Polskie Towarzystwo Bibliologiczne podjęło inicjatywę, w efekcie której w strukturze Biblioteki Narodowej utworzono Pracownię Dokumentacji Księgozbiorów Historycznych. Roczne doświadczenia działalności Pracowni wskazują na potrzebę jej istnienia i pozwalają myśleć perspektywicznie o rozwoju.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48392746","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Stare druki proweniencji Potockich z Tulczyna w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Addenda","authors":"Maria Strutyńska","doi":"10.33077/uw.25448730.zbkh.1993.369","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.1993.369","url":null,"abstract":"Spis 6 pozycji ze zbiorów bibliotecznych Potockich z Tulczyna, który jest uzupełnieniem artykułu opublikowanego w numerze 14 „Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi”. Pozycje zostały odnalezione w Bibliotece UMK w Toruniu już po publikacji tekstu.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49415834","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Bibliotek Polska w Rumunii","authors":"M. Skóra","doi":"10.33077/uw.25448730.zbkh.1995.375","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.1995.375","url":null,"abstract":"W latach 1866-1892 w rumuńskich Michalenach na pograniczu Mołdawii i Bukowiny działała Biblioteka Polska założona przez Juliana Ksawerego Łukaszewskiego, lekarza, działacza społecznego i emigranta po powstaniu styczniowym. W chwili otwarcia książnica liczyła ok. 200 tomów. Po 1892 r. księgozbiór został przekazany na Śląsk. Liczył wówczas ponad 4000 woluminów. Oprócz książek i broszur składało się na niego blisko 100 tytułów czasopism. Łukaszewski był organizatorem gminy Zjednoczenia Emigracji Polskiej i twórcą działającej przy niej biblioteki, a także autorem „Ustawy Biblioteki Polskiej w Rumunii i czytelń obok niej utworzonych”, która zakładała tworzenie filii biblioteki w innych skupiskach polskich. W sumie takie czytelnie w Rumunii, poza Michalenami, działały w dziesięciu ośrodkach. W artykule omówiona została geneza i losy biblioteki, statut, na podstawie którego działała, zbiory i sposoby ich gromadzenia, lokalizacje, korzystanie ze zbiorów, wreszcie kontrowersyjna dla rumuńskiej emigracji decyzja podjęta jednoosobowo przez Łukaszewskiego o przekazaniu książek Górnośląskiemu Towarzystwu Literackiemu z siedzibą w Bytomiu oraz losy księgozbioru na Śląsku.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48143567","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Pracownia Dokumentacji Księgozbiorów Historycznych w Dziale Zbiorów Specjalnych Biblioteki Narodowej","authors":"Hanna Łaskarzewska","doi":"10.33077/UW.25448730.ZBKH.1993.360","DOIUrl":"https://doi.org/10.33077/UW.25448730.ZBKH.1993.360","url":null,"abstract":"W 1990 r. z Polskie Towarzystw Bibliologiczne wystąpiło z inicjatywą utworzenia instytucjonalnej jednostki zajmującej się lokalizacją i rejestracją rozproszonych lub przemieszczonych księgozbiorów historycznych. W październiku 1990 r. powołano w strukturze Biblioteki Narodowej Pracownię Dokumentacji Księgozbiorów Historycznych. W artykule opisano genezę i zadania Pracowni, prowadzone w jej ramach prace badawcze i rejestracyjne oraz ich wyniki, a także plany dokumentacyjne. Zaproponowano schemat hasła opracowanego na potrzeby rejestracji księgozbiorów w przygotowywanym Informatorze o polskich księgozbiorach historycznych i powstałych na ziemiach polskich do 1950 r.","PeriodicalId":33789,"journal":{"name":"Z Badan nad Ksiazka i Ksiegozbiorami Historycznymi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-09-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69490433","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}