{"title":"KKTC Millî Arşiv Belgeleri Işığında Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumunun (KATAK) Kıbrıs Türk Toplumu Yararına Yürüttüğü Faaliyetler (1943-1946)","authors":"Emrah Balıkçıoğlu","doi":"10.24186/VAKANUVIS.513895","DOIUrl":"https://doi.org/10.24186/VAKANUVIS.513895","url":null,"abstract":"Bu calismada Kibris Adasi Turk Azinligi Kurumu’nun (KATAK) 1943-1946 yillari arasinda, Kibris Turk Toplumu icin egitim, ekonomi ve kultur alanlarinda yuruttugu faaliyetler ele alinmistir. Calismanin amaci, KATAK’in Kibrisli Turklerin aydin, cagdas, kalkinmis ve milli bilince sahip bir toplum hâline getirilmesi surecindeki rolunu gostermektir. Ingiliz idaresi hosgorusu sonucu her alanda Turklerden daha gelismis hâle gelen Rumlar; enosis (Yunanistan’a ilhak) taleplerini daha yuksek sesle dile getirme olanagi bulmuslardir. Kibrisli Turkler ise Yunanistan’a baglanmayi, kendi gelecekleri ve guvenlikleri acisindan tehdit olarak gormuslerdir. Bir yandan da toplumsal haklarini geri alma kaygisina dusmuslerdir. Bu sebeple gerek Rumlarin enosis taleplerine karsi mucadele etmek, gerekse haklari icin Ingilizler nezdinde cesitli girisimlerde bulunmak amaciyla kendi orgutlerini kurmuslardir. 1943 yilinda ortaya cikan KATAK da bu orgutlenme surecinin bir parcasi olmustur. KATAK; Kibris Turk Toplumunun ekonomik ve kulturel gelisimine onemli katkilarda bulunmustur.","PeriodicalId":33672,"journal":{"name":"Vakanuvis Uluslararasi Tarih Arastirmalari Dergisi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69155299","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Kapatılış Sürecinde Enderun-ı Hümayun ve Enderun Mektebi","authors":"Enes Simit","doi":"10.24186/VAKANUVIS.513896","DOIUrl":"https://doi.org/10.24186/VAKANUVIS.513896","url":null,"abstract":"Osmanli egitim sistemi icerisinde Enderun Mektebi, erken donemli egitim muesseselerinden biridir. Kendisinden once Islam devletlerinde gorulen saray okulu geleneginin, en kamil ornegini teskil etmektedir. Yaklasik 500 yillik mazisi ile Enderun mektebinin en onemli misyonu, ust duzey yonetici yetistirmek olmustur. Bunun yaninda bir sanat okulu olarak da gorev yapmistir. Enderun mektebi uzerine yapilan calismalarda, mektebin insan kaynagi, teskilati, egitim modeli, ders icerikleri gibi pek cok husus ortaya konmustur. Fakat bu calismalarda, mektebin kapatilisi sadece bir tarih vererek bildirilmistir. Ote yandan, bu mektebin devlete uzun yillar hizmet etmesi ve yonetim merkezinde konumlandirilmis olmasi goz onune alindiginda; hangi asamalardan gectigi, ve nasil kapatildigi, Osmanli yenilesmesine ornek olacak bir degisimdir. Bu calismada Enderun Mektebinin devletin icerisinde olusumu ve konumu ile; XVIII. yuzyildan sonra hangi evreleri gecirerek kapatildigi hususu incelenecektir.","PeriodicalId":33672,"journal":{"name":"Vakanuvis Uluslararasi Tarih Arastirmalari Dergisi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69155490","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Habsburg Devleti’nin Şark Siyasetine Dair Perde Arkası Tartışmalar","authors":"Tuğba İSMAİLOĞLU KACIR","doi":"10.24186/VAKANUVIS.513905","DOIUrl":"https://doi.org/10.24186/VAKANUVIS.513905","url":null,"abstract":"Habsburg ve Osmanli Devletleri yuzyillar boyunca siyasi, diplomatik ve kulturel iliski icinde bulunmuslardir. 19. yuzyil ile birlikte Osmanli topraklarinda yasanan Yunan Isyani (1821-29) ve Mehmet Ali Pasa Isyani (1831-41), bir anda tum Avrupa’nin gundemine oturmus ve Napolyon’un ardindan, bilhassa Metternich’in (1773-1859) buyuk cabalariyla yeniden tesis edilmeye calisilan Avrupa duzeninde butun taslari yerinden oynatmistir. 1815 Kongre Sistemi’ndeki uzlasi geregi, mevcut Avrupa duzenini muhafaza etme amaciyla, yenilikci ve ayrilikci akimlar ve girisimler karsisinda tum monarsilerin desteklenmesi fikri sebebiyle, bir monarsi olan Osmanli Devleti de Avrupali monarsiler tarafindan desteklenmelidir. Bu donemde Metternich’in Osmanli’dan yana tavir alan devlet politikasi Şark siyasetinde onemli bir degisken olmus ve bu konu siyasi tarihin onemli basliklarindan biri olarak tarihcilerin dikkatini bir hayli cekmistir. Ancak Metternich’in Osmanli Devleti’ne dair goruslerinin nasil olustugu, hangi kaynaklardan beslendigi sorulari ise arka planda kalmistir. Metternich’in kararlarinda danismani Friedrich von Gentz’in (1764-1832) buyuk etkisi bulunmaktadir. Ancak Osmanli Devleti ile sahsi hicbir etkilesimi olmamis ve bu konuda egitimi bulunmayan Gentz’i kim veya kimler bilgilendirmekte ve yonlendirmektedir? Diger taraftan Habsburg Devleti’nin Şark siyaseti, donemin sarkiyatcilari tarafindan benimsenmekte midir, yoksa elestirilmekte midir? Tum bu sorularin cevabi icin donemin sarkiyatcilarinin konuya bakislarina, fikir ayriliklarina ve hatta tartismalarina bakmak gerekmektedir. Bu calismada bilhassa Gentz, Anton Prokesch von Osten (1795-1876), Franz von Ottenfels-Gschwind (1778-1851) ve Joseph von Hammer-Purgstall (1774-1856)’in eserlerinden, hatiratlarindan ve mektuplarindan ve donemin dergi ve gazetelerinde yayimladiklari siyasi makalelerinden faydalanilarak 19. yuzyilin ilk yarisinda Habsburg Devleti’nin Şark siyasetinin perde arkasindaki tartismalar anlasilmaya calisilacaktir.","PeriodicalId":33672,"journal":{"name":"Vakanuvis Uluslararasi Tarih Arastirmalari Dergisi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69155631","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Katar’da Osmanlı Hâkimiyetine Tarihsel Bir Bakış","authors":"Dummar Bingöl","doi":"10.24186/VAKANUVIS.535361","DOIUrl":"https://doi.org/10.24186/VAKANUVIS.535361","url":null,"abstract":"Bu calismada temel olarak Yavuz Sultan Selim'in Misir seferiyle Katar’in Osmanli himayesine girmesinden 1915 yilinda son askerimizin Katar’dan cikmasina kadar gecen sureyi irdeledik. Osmanli'nin bu bolgede Portekizlilerle daha sonra uzun bir sure Ingilizlerle mucadele ettigi gorulur. 1971 yilinda Şeyh Casim’in Osmanlinin Basra valisi Mithat Pasa’yi Katar’a davet etmesiyle ilk defa bolgeye Osmanli ordusu yerlesir. Bu donemden sonra Osmanli Devleti Katar’a egemenligini kurmak icin mucadele edecektir. Bunun yaninda Osmanli Devleti bolgedeki hâkimiyetini saglamlastirmak icin mevcut kabilelerden Al Sani ailesinden Şeyh Casim’i bolgeye kaymakam olarak atar. Şeyh Casim Osmanli Devletinin bolgedeki hâkimiyetini artirmak icin Katar’daki kabilelerle, komsu kabilelerle, Beni Suud’la ve Ingilizlerle uzun sure mucadele edecektir. Bu mucadeleleri sirasinda bolgede mevcut Osmanli birlikleri ve idarecilerle zaman zaman karsi karsiya geldigi de gorulmustur. Osmanli Devleti bolgenin onemini bildigi icin burayla ozel ilgilendigi 1888 ve 1901 de bolgeye memurlarini gondererek islah ve reform calismalari raporladigi Osmanli vesikalarinda gorulmektedir. Ancak bu reform calismalarin bir kismi gerceklestirilirken buyuk bir kismi Osmanli Devletinin cografyasinda yasadigi sikintilardan dolayi gerceklestirememistir. 1894’te gelindiginde Şeyh Casim Al Sani’ye Ingiliz baskilarinin arttigini ve onlarla mucadele edebilmek icin cok fazla caba gosterdigi gorulmektedir. Ingilizlerin Zubara ve Adid bolgeleri icin Bahreyn adina hak iddia etmeleri bu bolgelerdeki mucadeleleri arttiracaktir. Uzun sure bolgede mucadele vermek zorunda kalan Şeyh Casim Al Sani sonunda Osmanli Devletinin destegiyle amacina ulasarak kendi kabilelerini bolgeye yerlestirmeyi basarir. 1910 – 1913 yillarinda Osmanlilar ve Ingilizler arasinda bolge icin muzakereler yapilacak Osmanli Devletinin Balkan Savaslarini firsat bilen Ingiltere Katar’i isgal edecek ve 1915 yilinda son Osmanli askeri birligi bolgeden cekilerek Katar’daki Osmanli hâkimiyeti sona erecektir.","PeriodicalId":33672,"journal":{"name":"Vakanuvis Uluslararasi Tarih Arastirmalari Dergisi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"69155560","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}