{"title":"Od konsumenta do fachowca. O tendencjach we współczesnej książce kulinarnej dla młodych czytelników","authors":"Bogumiła Staniów","doi":"10.12775/ll.1.2022.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.1.2022.002","url":null,"abstract":"Artykuł opisuje najważniejsze tendencje we współczesnej książce kulinarnej dla dzieci w Polsce. Na podstawie analizy wydawnictw z lat 2016–2020 zarysowano kilka wyraźnych kierunków rozwoju tych publikacji. Wciąż ukazują się książki kucharskie, które edukują i mają dostarczać pomysłów do zabaw małych czytelników w kuchni. Nowościami na rynku są pozycje dotyczące głodu i nadmiaru jedzenia, a także zbilansowanych i zdrowotnych diet. Pojawił się też – powiązany z mediami – nowy trend, który czyni z dziecka smakosza i eksperta w kuchni.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48632425","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Jedzenie na scenie w świetle dramaturgii dla dzieci (na wybranych przykładach)","authors":"Ryszard Waksmund","doi":"10.12775/ll.1.2022.004","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.1.2022.004","url":null,"abstract":"Celem niniejszego artykułu jest przekrojowa prezentacja tematyki kulinarnej pojawiającej się w twórczości scenicznej dla dzieci. Historia tej tematyki w dramaturgii europejskiej sięga jeszcze czasów komedii starogreckiej, w której miała zabarwienie satyryczne. Inaczej jest w przypadku oświeceniowej literatury dla dzieci, która pełni przede wszystkim funkcję wychowawczą. Świadczą o tym „komedyjki” Stefanii de Genlis, Arnauda Berquina i Christiana Felixa Weisse’go. Na gruncie polskim ten temat pojawił się po raz pierwszy w utworach scenicznych Klementyny Hoffmanowej, a następnie w twórczości jej licznych naśladowców. W miarę rozwoju dramaturgii dla dzieci tematyka biedy, głodu, łakomstwa i filantropii, związana z podejściem realistycznym i moralistycznym, ulega wyczerpaniu. Wraz z modernizmem i rozwojem baśni dramatycznej obrazy kulinariów nabierają walorów poetyckich i ludycznych, a XX w. dorzuca jeszcze formy parodystyczne. Nie oznacza to całkowitego zerwania z moralizatorstwem, ale do głosu dochodzi współcześnie problematyka związana ze zdrowym odżywianiem oraz krytyką produktów służących do szybkiego konsumowania.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42121793","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Od okupacji do pandemii. O wariantach piosenki \"Siekiera, motyka\" i jej roli w sytuacjach traumatycznych","authors":"Hanna M. Łopatyńska","doi":"10.12775/ll.4.2021.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.003","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest przedstawienie żywotności piosenki Siekiera, motyka i roli, jaką odgrywa ona w polskiej kulturze w sytuacjach traumatycznych. W czasie II wojny światowej liczne warianty tego utworu, które powstawały na bazie żołnierskiej piosenki z 1917 r., śpiewali uliczni wykonawcy. Po wojnie stał się on popularny dzięki filmowi Zakazane piosenki z 1946 r., a jego wojenne wersje były później wykorzystywane przez wielu artystów. Kolejne kontrafaktury Siekiery pojawiły się w czasach PRL-u, a zwłaszcza podczas stanu wojennego, jako przejaw walki z komunistyczną władzą, co świadczy o silnych skojarzeniach piosenki z ruchem oporu. Obecnie incipit „Siekiera, motyka…” jest nadal wykorzystywany do tworzenia rymowanek komentujących współczesne wydarzenia. Nowe wersje Siekiery powstały również w związku z pandemią koronawirusa. W tym przypadku wrogiem, zamiast niemieckiego okupanta i komunistycznego reżimu, był wirus. Wersje z różnych czasów mają wiele cech wspólnych, np. silne osadzenie we współczesnych realiach, przywoływanie nazwisk znanych postaci, żartobliwe sformułowania. Pojawiają się w sytuacjach napięć społecznych, dezorganizacji, służą do oswajania nowej rzeczywistości i traumatycznych przeżyć.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43917065","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tożsamość kulturowa współczesnych potomków górali beskidzkich osiadłych w Serbii","authors":"Janina Hajduk-Nijakowska","doi":"10.12775/ll.4.2021.007","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.007","url":null,"abstract":"Recenzja: Katarzyna Marcol, Toutowie. Język i pamięć w ustanawianiu wspólnoty Wiślan w Banacie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43464037","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Czesko-polskie pieśni pielgrzymkowe w drukach kramarskich z XVIII i XIX w.","authors":"Monika Szturcová","doi":"10.12775/ll.4.2021.004","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.004","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono analizę pieśni pielgrzymkowych funkcjonujących równolegle w języku polskim i czeskim. Na tym przykładzie zaprezentowano perspektywy prowadzenia badań nad czesko-polskimi kontaktami w zakresie literatury kramarskiej w XVIII i XIX w. oraz sformułowano ogólną koncepcję badawczą dotyczącą transferów kulturowych na pograniczu czesko-polskim.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42038449","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Темы-табу и темы-фавориты в воспоминаниях о принудительном переселении","authors":"Ирина Коваль-Фучило","doi":"10.12775/ll.4.2021.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.002","url":null,"abstract":"Статья посвящена анализу популярных и табуированных, мало вербализированных тем, мотивов, сюжетов в воспоминаниях о принудительном переселении из зон затопления в результате строительства ГЭС в Украине (строительство велось в 1932–1978 годах на Днепре и в 1973–1981 годах на Днестре). Популярными темами являются идеализация потерянного места, рассказы о взаимопомощи, акцент на потере дома, земли, общины, могил, кладбищ, описание встреч переселенцев одной деревни. Малопопулярными темами являются рассказы о достижениях в результате переселения, о преимуществах и новых возможностях переселенцев. На подбор тем влияет выбранная стратегия самопрезентации, личный опыт рассказчика, актуальные настроения в обществе, в местной общине. Оценка переселения зависит также от возраста респондентов. Так, самым тяжелым это событие было для людей, которые в то время были среднего и старшего возраста, и которые были вынуждены разрушать свой дом, строить жилье на новом месте, привыкать к новым условиям. В рассказах людей, которые во время переселения были детьми, акценты несколько смещены, среди их любимых тем – рассказы о встречах бывших односельчан, размышления о целесообразности ГЭС, об экологическом ущербе вследствие этого строительства. Материал статьи – устные воспоминания о переселении, записанные в течение 2012–2019 годов в местах массового переселения людей из затопленных сел.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42161264","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Etnofon. Jak udostępniać dokumentalne nagrania muzyki ludowej? Z Jackiem Jackowskim rozmawia Piotr Grochowski","authors":"J. Jackowski, P. Grochowski","doi":"10.12775/ll.4.2021.006","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.006","url":null,"abstract":"Jacek Jackowski is a musician and ethnomusicologist, and the head of the Phonographic Collection at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences. He specializes in the conservation, digitization and archiving of old sound recordings. He is a field researcher and author of many academic articles on traditional, Catholic and folk religious culture associated with musical behaviours. He also published numerous articles and books on early folk music recordings and their digitization (Zachować dawne nagrania, Warszawa 2014; Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne, t. 1, Warszawa 2017; t. 2, Warszawa 2019), as well as 17 CD albums of folk songs and music from Kashubia, Kurpie, Podhale, Łowicz, Orava, South Wielkopolska and many other regions of Poland. Since 2014 he has been managing the Etnofon project, the goal of which is to create, develop and maintain a central digital repository of documentary phonographic and film recordings capturing Polish traditional songs and music as well as folk dance.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42182497","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Proza nurtu chłopskiego wobec hegemonicznego dyskursu o przemianach społecznych lat 1944–1956. Rekonesans","authors":"M. Tarnowska","doi":"10.12775/ll.4.2021.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.005","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest prezentacja wstępnych wyników badań nad prozą nurtu chłopskiego powstającą w Polsce w latach 60., 70. i 80. XX w. w kontekście dominującego w PRL dyskursu o awansie społecznym wsi. Kategorie dyskursów hegemonicznych i kontrhegemonicznych posłużą autorce do roboczego określenia dwóch skrajnych wersji opowieści o chłopskości: tej konstruowanej przez władze PRL i tej podważającej ją, a niekiedy sutuującej się do niej w kontrze, która wyłania się z prozy nurtu chłopskiego. Przegląd literatury pokazuje, że proza ta była ważną uczestniczką procesów komunikacyjnych dotyczących kształtowania figury chłopskości w polskiej kulturze powojennej i jako taka może stanowić jedno ze źródeł rewizji historii Polski w ramach „zwrotu ludowego”.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48063345","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Labirynt tożsamości. Czeczeńska lezginka w perspektywie antropologii tańca","authors":"Daniel Brzeziński","doi":"10.12775/ll.4.2021.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.001","url":null,"abstract":"Celem pracy jest antropologiczna analiza wybranej formy tradycyjnego tańca czeczeńskiego, lezginki. Autor stawia tezę o istotnej roli tego fenomenu kultury w międzypokoleniowym przekazie kulturowym w społeczności Czeczenów (inaczej Wajnachów) oraz obecnych w tańcu, dających się obserwować uniwersaliach charakterystycznych dla ich zbiorowej tożsamości. W toku wywodu powołuje się na prace antropologów amerykańskich i polskich, wykorzystując do opisu pojęcia takie jak wiedza ucieleśniona, kontekst oraz uniwersalia kulturowe. Podejmuje analizę poszczególnych elementów tańca, w tym spiralę jako formę organizującą ruch tancerzy, a także relacje tancerz-tancerka oraz tancerz-widownia. Każdy z elementów opatruje komentarzem kulturowym. Ważnym punktem odniesienia jest kategoria labiryntu. Autor przywołuje badania potwierdzające związek lezginki ze starogreckim mitem o Tezeuszu i labiryntem jako bogatym semantycznie tropem interpretacji czeczeńskiego chełchar (tańca). W końcowej części pracy zawarty jest wniosek o ograniczeniach, jakim podlega antropologiczna analiza form tanecznych.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44215720","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Swojscy obcy","authors":"Tomasz Kalniuk","doi":"10.12775/ll.4.2021.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/ll.4.2021.009","url":null,"abstract":"Recenzja: Olga Zadurska, Naznaczeni od Pana Boga. Obcy wśród swoich na wsi polskiej XIX i początku XX wieku, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2021.","PeriodicalId":32873,"journal":{"name":"Literatura Ludowa","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-02-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42566472","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}