{"title":"Üstellenmiş UEHL Dağılımı: Özellikler ve Uygulamalar","authors":"Murat Genç, Ömer Özbi̇len","doi":"10.53501/rteufemud.1388416","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1388416","url":null,"abstract":"In this paper, we propose a distribution for modeling data defined on a unit interval using an exponentiated transformation. The new distribution is based on the unit exponential half-logistic distribution, a member of proportional hazard models. Several measures of the statistical characterization of the distribution are discussed. The statistical inference of the parameters of the proposed distribution is studied by the maximum likelihood method. To explore the properties of the maximum likelihood estimates of the parameters, simulation studies are carried out under various scenarios. Furthermore, a real dataset is analyzed to demonstrate the performance of the distribution.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"9 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139167266","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Yapım İşi Sürecinde Ceza ve Kesinti Türlerinin Yüklenici Başarısındaki Önem Derecelerinin Belirlenmesi","authors":"D. Teki̇n, Vedat Toğan","doi":"10.53501/rteufemud.1378466","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1378466","url":null,"abstract":"Kamu kurum ve kuruluşları mal, hizmet alımı ile yapım işini sorunsuz bir şekilde ve istenilen kalite standardına uygun olarak teslim alabilmek için denetim süreçlerini işletirler. Bu süreç çerçevesinde ortaya çıkan sorunların türüne bağlı olarak ceza türleri ve kesintiler (örneğin gecikme cezası, teknik personel bulundurmama cezası vb.) hakediş belgelerine kaydedilmektedir. Yüklenicinin projenin tamamlanacağı süre dahilinde aldığı cezalar, yapım işi süresince performansının değerlendirilebilmesi açısından önemli bir göstergedir. Bu çalışmanın amacı, yüklenicinin proje süresince aldığı farklı cezaların yüklenici performansındaki önem seviyesini belirlemektir. Bu sebeple, yapımı tamamlanmış inşaat işlerinin hakediş belgeleri üzerinde yapılan inceleme sonucunda, yüklenicinin inşaat süreci boyunca almış olduğu ceza türleri belirlenmiş ve ceza türlerinin yüklenici performansı üzerindeki önem seviyesini belirlemek için bir anket hazırlanmıştır. Hazırlanan anket sonuçları, bu alanda uzman kişilerin görüşlerine başvurularak elde edilmiş ve değerlendirme aşamasında dilsel problemlerin çözümünde yaygın olarak kullanılan Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi (FAHP) kullanılmıştır. Bu süreç sonunda yüklenicinin yapım işi boyunca aldığı ceza türlerinin birbirlerine göre önem dereceleri belirlenmiştir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"59 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139184535","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Assessment of Heavy Metal Pollution of the Soils in the Southwest of Aksaray City","authors":"Murat Kalkan, Mustafa Haydar Terzi̇","doi":"10.53501/rteufemud.1360204","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1360204","url":null,"abstract":"Bu çalışma da Aksaray-Adana E-90 karayolunun çevresinde yerleşim yerleri, eğitim (üniversite), sanayi ve tarımsal faaliyetlerin sürdürüldüğü bölgede yer alan toprakların jeokimyasal olarak ağır metal içeriklerinin belirlenmesi ve ulusal-uluslararası belirlenmiş standartlarla karşılaştırılarak ağır metal kirliliğinin boyutlarının araştırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda 15 adet toprak örneği alınmış, bu örneklerin arsenik (As), kadmiyum (Cd), kobalt (Co), bakır (Cu), nikel (Ni) ve kurşun (Pb) içerikleri indüktif olarak eşleştirilmiş plazma-kütle spektrometresi (ICP-MS) cihazı kullanılarak belirlenmiştir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre As içerikleri 2 ile 212,8 mg/kg, Cd içerikleri 0,1 ile 0,4 mg/kg, Co içerikleri 1,4 ile 19,1 mg/kg, Cu içerikleri 5,1 ile 39,6 mg/kg, Ni içerikleri 12,4 ile 110,7 mg/kg ve Pb içerikleri 7,6 ile 53,2 mg/kg arasında bulunmuştur. Analiz sonuçları çalışma alanındaki bazı toprak örneklerinin Avusturya, Belçika, Hollanda, İsviçre, Türkiye ve Dünya Sağlık Örgütüne ait toprakta belirlenen sınır değerlere göre As, Ni ve Pb açısından, üst kıtasal kabuk, dünya toprak ve şeyl gibi jeolojik ortalama değerlere göre ise As, Cd, Co, Cu, Ni ve Pb açısından zenginleştiğini göstermiştir. Bu karşılaştırmaların yanında jeo-birikim indeksi (Igeo) hesaplamalarına göre ise çalışma alanındaki topraklarda As, Cd, Ni ve Pb kirliliği olduğu belirlenmiştir. Igeo hesaplamalarında Co ve Cu açısından ise belirli alanlarda artış eğilimi olmasına rağmen önemli bir derecede kirlenme gözlenmemiştir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"27 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139253493","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Gülcay ERCAN OĞUZTÜRK, Merve Si̇pahi̇, Ö. L. Çorbaci, Türker Oğuztürk
{"title":"Çay Bitkisinin Kentsel Yeşil Alanlarda Kullanımı: Rize İli Ziraat Botanik Parkı Çay Bahçesi Uygulaması","authors":"Gülcay ERCAN OĞUZTÜRK, Merve Si̇pahi̇, Ö. L. Çorbaci, Türker Oğuztürk","doi":"10.53501/rteufemud.1334189","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1334189","url":null,"abstract":"Rize kenti ile özdeşleşmiş olan ve kente ekonomik, kültürel ve turistik açıdan fayda sağlayan çay bitkisinin peyzaj değerinin ön plana çıkarılması ve bu bitkinin kentsel yeşil alanlarda peyzaj amaçlı kullanımının arttırılmasının teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda peyzaj tasarımı ve uygulaması ile çay tarımının ve kültürünün tanıtımının yapıldığı turistik bir cazibe alanı oluşturmak hedeflenmiştir. Çalışma alanı olarak seçilen Rize ili kent merkezinde yer alan Ziraat Botanik Parkı yerleşkesi içerisinde yer alan 4 dönümlük alan örnek bir çay bahçesi şeklinde tasarlanmış ve uygulaması yapılmıştır. Yapılan bu proje ile çay bitkisinin yalnızca ekonomik ve tarımsal amaçlarla değil bitkisel tasarımın ana kriterleri olan renk, doku, form ve çizgi gibi estetik ve tasarımsal değerleri ile de ön plana çıkarılan bir peyzaj ögesi olarak kullanılmasına olanak sağlanmıştır. Çalışma alanında yapılan incelemelerle kültürel ve doğal veriler toplanarak tasarım modeli oluşturulmuştur. Oluşturulan model geliştirilip detaylandırılmış alana ait yapısal ve bitkisel plan çizimleri üretilmiştir. Geliştirilen bu planlar üç boyutlu görsellere dönüştürülmüş, alanın uygulama sonrası görünümüne yakın görseller elde edilmiştir. Tasarım sürecinde alanda bir çay bahçesinin taşıdığı karakteristik özelliklerin yanı sıra çay bitkisinin peyzaj mimarlığı için değer taşıyan alternatif kullanımlarının bulunduğu mekânların tasarlanmasına da önem verilmiştir. Yapılan projelendirme ve çizim sürecinin sonunda uygulama süreci başlamıştır. Proje bu anlamda ulusal çapta çay bahçelerinin kentsel alanda peyzaj amaçlı kullanıldığı ve çay tarımının dikimden hasat sürecine kadar her yönüyle deneyimlenebildiği en kapsamlı projelerden biri olacaktır. Proje sonucunda ise çay bitkisinin peyzaj değeri ortaya koyularak, kente ekonomik ve estetik anlamda değer kazandırması hedeflenmektedir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"31 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139260593","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Tunahan Hacimustafaoğlu, Tuba Kütük, İlknur BEKEM KARA
{"title":"Kömür Külü Atığının (Çay Fabrikası) Yol Betonunda İnce Agrega Olarak Kullanılması","authors":"Tunahan Hacimustafaoğlu, Tuba Kütük, İlknur BEKEM KARA","doi":"10.53501/rteufemud.1377449","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1377449","url":null,"abstract":"Bu çalışmanın amacı çay fabrikalarında ortaya çıkan kömür külü atığının (KKA) yol betonu içerisinde bertaraf edilebilirliğinin belirlenmesidir. KKA fiziksel, kimyasal ve morfolojik özellikleri tespit edildikten sonra %0, %25, %50, %75 ve %100 oranlarında 0-1 mm ince agregaya ikame edilerek beton yol tasarımı yapılmıştır. Taze betonların yoğunluk ve pH değerleri ölçülmüş ve kalıplara yerleştirilmiştir. Schmidt çekici, ultrases geçiş hızı, kapiler su emme, basınç, eğilme, yarmada çekme ve aşınma dayanımlarından oluşan sertleşmiş beton deney ölçümleri 7. ve 28. günlerde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca %0 ve %50 KKA ikameli betonların ağır metal sızıntısı ölçülmüştür. Sonuç olarak, KKA’nın beton türlerinin kapiler su emme değerlerini arttırdığı, basınç dayanımını azalttığı, çekme dayanımlarını %50 ikame oranına kadar iyileştirdiği, %50 ikame oranına kadar aşınma dayanımı üzerinde herhangi bir değişim yaratmadığı belirlenmiştir. Sızıntı testi sonuçlarına göre ise, KKA’nın betonda kullanılmasıyla ağır metallerin bertaraf edilebildiği tespit edilmiştir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"25 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-10","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139280539","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Bir Mekân Olarak Kent Meydanı ve Mekân Dizimi ile Değerlendirilmesi: Rize Kent Meydanı Örneği","authors":"Gazme Demirci","doi":"10.53501/rteufemud.1339310","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1339310","url":null,"abstract":"Kent meydanları, kentlerin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını yansıtan ve şekillendiren kentsel yaşamın önemli bir parçasıdır. Sosyal ve kültürel dokuyu yansıtan, kentin ihtiyaçlarına bağlı olarak gelişen kent meydanı, bir mekân olarak, somutlaşmış deneyime dayalı bir insan- mekân iletişimi kurar. Birey ve çevresi arasındaki ilişkiyi bir kent meydanı ve kullanıcısı özelinde incelemeyi araştıran bu çalışma meydanların kent simgesi olarak önemini anlatırken, kentteki rolünü de ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Kullanıcının taleplerine göre değişim gösterebilecek olan meydanların çalışma özelinde incelenen bir örneğe göre analiz edilmesi için mekânsal analiz yöntemi olan mekân dizimi yöntemi kullanılmıştır. Kanıt tabanlı ve yönlendirici etkiye sahip olan mekân dizimi yöntemi veri elde etme aracı olarak tercih edilmiştir. Bu çalışma mekânsal boyutlar arasındaki ilişkileri inceleyip, kullanıcı faaliyetleri ve fiziksel özellikler üzerine çıkarımlar yapmakla motive edilmiştir. Sınırlı bir kapsama sahip olmasına rağmen karşılaştırmalı nicel değerlendirmeler ile örnek teşkil edebilecek açıklamalar yapmayı hedeflemiştir. Ayrıca bu çalışma; meydan tasarımlarının şehir hayatına uyum sağlamak için yıllar içinde nasıl değiştiğine ve kentsel tasarımlara odaklanan araştırmalar için geliştirilebilir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"10 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139281888","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Diyabetik Ayağın Derin Öğrenme Yöntemleriyle Ayırıcı Tanısı","authors":"Maide ÇAKIR BAYER, Hüseyin Canbolat, Gökalp Tulum","doi":"10.53501/rteufemud.1377390","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1377390","url":null,"abstract":"Diabetic foot complications, caused by prolonged hyperglycemia, are a significant health concern among diabetes patients. Majority of patients develop diabetic foot complications, contributing significantly to diabetes-related hospital admissions. These complications include foot ulcers, infections, ischemia, Charcot foot, and neuropathy. They also increase the risk of amputation, affecting quality of life and putting strain on healthcare systems. At this stage, early diagnosis plays a vital role. The process of diagnosing involves not only identifying the presence or absence of a disease, but also categorizing the disease. In this study, we examine the use of deep learning methods in the diagnosis of diabetic foot conditions. It explores various aspects such as predictive modeling and image analysis. The study discusses the progression of model designs, data sources, and interpretability methodologies, with a focus on improving accuracy and early detection. Overall, the study provides a comprehensive analysis of the current state of deep learning in diabetic foot problems with highlighting advancements.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"41 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139290971","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Kimyasal Kargo Tankına Uygulanan Duvar Yıkama Testine İlişkin Risk Analizi Çalışması","authors":"Mehmet Kaptan","doi":"10.53501/rteufemud.1362325","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1362325","url":null,"abstract":"Kimyasal yüklerin taşınması sırasında yanıcılığı, toksisitesi, saflığı ve birbiriyle uyumsuzluğu nedeniyle yüksek hassasiyet gösterilmesi gerekmektedir. Bu nedenle kimyasal tankerlerde en önemli işlemlerden biri tankların yük kalıntılarından temizlenmesi ve yük yüklemeye hazır hale getirilmesidir. Tankın yüklemeye uygunluğunun kontrolü öncelikle duvar yıkama testi (WWT) ile gerçekleştirilir. WWT uygulaması sırasında yapılan hataların değerlendirilmesi, maliyetli sonuçlar doğurabilecek kargo kontaminasyonunun önlenmesi açısından önemlidir. Bu çalışmada, WWT'nin uygulanmasıyla ilişkili riskler bulanık ortamda Bayes tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Bayes ağı, tehlikeleri tespit etmek ve katkıda bulunan alt nedenlerin olasılıklarını hesaplamak için kullanılırken, risk değerlendirmesindeki belirsizliği ölçmek için bulanık mantık kullanılır. Makale, kimyasal tanker taşımacılığının en kritik sorunlarından biri olan kontaminasyon sorununa yönelik WWT'deki risklerin değerlendirilmesi ve önlenmesi konusunda tüm denizcilik paydaşlarına pratik katkılar sunmaktadır.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139298863","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ortotrop Tabaka ile İzotrop Yarım Düzlem Arasındaki Sürekli Temas Probleminin Analitik Olarak İncelenmesi","authors":"Erdal Öner, Mine Gül Oktay","doi":"10.53501/rteufemud.1358045","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1358045","url":null,"abstract":"Hesaplamalı temas mekaniği, makine ve inşaat mühendisliği gibi alanların yanı sıra çevre ve tıbbi uygulamalarda da büyük önem taşımaktadır. Mekaniğin bu dalı, iki cismin etkileşimine yanıt olarak temas alanı, basınç, deformasyon ve gerilmelere sayısal çözümler arar. Temas mekaniği konusu, son yıllarda mekanik ve uygulamalı matematik bilimlerinde yeni ve ilginç alanların gelişmesine önemli derecede katkı sağlamıştır. Bu çalışmada izotrop yarım düzlem üzerine oturan ortotrop tabakanın sürekli temasına ilişkin problem analitik yöntemle incelenmiştir. Çözümde sadece ortotrop tabakanın kütle kuvveti hesaba katılmıştır. Ortotrop tabaka rijit düz profile sahip bir panç vasıtasıyla yüklenmiştir. Tüm yüzeylerin sürtünmesiz olduğu varsayılmıştır. Ortotrop tabaka ve izotrop yarım düzlem için yer değiştirme ve gerilme ifadelerinin elde edilmesinde elastisite teorisi ve integral dönüşüm tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda çeşitli boyutsuz parametrelere ve ortotrop malzeme türlerine bağlı olarak panç altındaki temas gerilmesi, ortotrop tabaka ile izotrop yarım düzlem arasında ilk ayrılmaya neden olan kritik ayrılma yükü ve kritik ayrılma uzaklığı boyutsuz olarak elde edilmiştir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"75 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139318929","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Gıda Ürünlerinin İşlenme Seviyelerine Göre Sınıflandırılması: NOVA Sistemi ve Ultra İşlenmiş Gıdaların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri","authors":"Mahir Serdar Yilmaz","doi":"10.53501/rteufemud.1321366","DOIUrl":"https://doi.org/10.53501/rteufemud.1321366","url":null,"abstract":"Gıda, insanoğlunun belki de en temel yaşam desteğidir. İnsanoğlu tarih boyunca gıdanın bozulmaya dönük yapısı ile mücadele etmiş ve çeşitli yöntemlerle bu durumun önüne geçmeye çalışmıştır. Bu işlemler arasında kurutma, tuzlama, tütsüleme, pastörize etme, dondurma gibi birçok yöntem gelişen teknoloji ile insanoğlunun kullanımına sunulmuştur. Ancak sanayileşme ile birlikte gıda bilimi ve teknolojisinin getirdiği yenilikler, gıdanın özgün yapısını değiştirmekle kalmamış, yoğun ve standart üretim ile besin zenginleştirme gibi çeşitli uygulamaların geliştirilmesine de olanak sağlamıştır. Özellikle 1980'li yıllardan itibaren gıda katkı maddelerinin kullanımı ve gıda işleme oranlarındaki artış ile maliyetleri düşürmek için yapılan birçok işlem bazı sorunları ve tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Bu tartışmalardan biri de işlenmiş gıdaların tüketimindeki artış ile obezite, diyabet, metabolik sendrom ve bazı kanser türleri gibi bulaşıcı olmayan hastalıklar arasında bir ilişki olduğu yönündedir. Bu konuda yapılan araştırmalar bu tezi desteklemektedir. Ayrıca saha çalışmaları özellikle genç nüfusun beslenme tercihlerinin çoğunlukla aşırı işlenmiş-ultra işlenmiş gıda gruplarından yana olduğunu göstermiştir. Gıda bilimi ve teknolojisi alanında çalışan bilim insanlarının gıdaları işlenme özelliklerine göre sınıflandırmak amacıyla ortaya koydukları birçok şablon bulunmaktadır. Giderek daha popüler hale gelen NOVA sistemi de bunlardan biridir. Bu sistem gıdaları işleme özelliklerine göre 4 ana grupta sınıflandırmaktadır. Bu çalışmada gıda işlemenin evrimi, gıdaların işleme özelliklerine göre sınıflandırılması kavramı, NOVA sistemi ve bu sistemle birlikte giderek daha fazla bilinir hale gelen ultra işlenmiş gıda kavramı ele alınmaktadır. Ayrıca ultra işlenmiş gıdalar, sağlık açısından ve özellikle bulaşıcı olmayan hastalıklar bağlamında değerlendirilmiş ve bazı araştırma sonuçlarına yer verilmiştir.","PeriodicalId":273771,"journal":{"name":"Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi","volume":"44 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139321519","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}