Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15002
Bazyli Degórski
{"title":"Apiariusz z Sicca Veneria i odwoływanie się do Ojców na synodach Afryki Łacińskiej (IV-VI w.)","authors":"Bazyli Degórski","doi":"10.31743/vp.15002","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15002","url":null,"abstract":"Synody Kościoła łacińskiego Afryki IV-VI w. świadczą, że ich uczestnicy byli przekonani, iż trzeba opierać się na autorytecie poprzedników i odwoływać się do Tradycji. Wyrażenie „ojcowie” (lub rzadkie formy analogiczne, takie jak chociażby „bracia” – ἀδελφοί, fratres) było synonimem „Tradycji”, ponieważ wiązało się ściśle z autorytetem soborów, w szczególności Pierwszego Soboru w Nicei, którego znaczenie dogmatyczne nie ma sobie równego w historii Kościoła. Konsekwencją uznania Pierwszego Soboru Nicejskiego za niepodważalną Tradycję jest nadanie wypowiedziom Ojców charakteru normatywnego obowiązującego nawet Kościół Rzymski. Lektura dokumentów synodów afrykańskich ujawnia coraz wyraźniejsze precyzowanie wyznaczników Tradycji: apostolskiego pochodzenia, starożytności, powszechnej akceptacji. Ale to przede wszystkim uznanie działania Ducha świętego w kolegium synodalnym nadaje Tradycji moc wiążącą i pozwala na utożsamienie jej z wiarą i prawdą. Dokumentacja synodów afrykańskich stanowi decydujący krok w ewolucji relacji między Rzymem a innymi biskupstwami w zakresie prymatu jurysdykcyjnego czy autorytatywnej roli Rzymu. W swoich ostatecznych reperkusjach kwestia ta jest więc zabarwiona tonami eklezjologicznymi i ekumenicznymi. Omawiane teksty, przechodzące od uwarunkowań dyscyplinarnych i egzystencjalnych do centralnego problemu autorytetu w Kościele, pozwalają odkryć ogromny wkład Kościoła afrykańskiego w starożytną myśl chrześcijańską tego złotego wieku, w którym działali tacy Ojcowie, jak Aureliusz, Alipiusz, czy sam Augustyn.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"203 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354417","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.16289
Grzegorz Mariusz Baran
{"title":"Wykaz publikacji naukowych ks. prof. dr. hab. Antoniego Żurka","authors":"Grzegorz Mariusz Baran","doi":"10.31743/vp.16289","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.16289","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"184 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354419","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15951
Piotr Szczur
{"title":"Typologia i topografia wczesnochrześcijańskich baptysteriów. Próba spojrzenia teologiczno-historycznego","authors":"Piotr Szczur","doi":"10.31743/vp.15951","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15951","url":null,"abstract":"W artykule poruszono istotny problem badawczy związany z typologią i topografią wczesnochrześcijańskich baptysteriów. Po wprowadzeniu historycznym i filologicznym omówiono dwa zasadnicze zagadnienia. Pierwszym jest przedstawienie różnych form architektonicznych baptysteriów oraz ich dekoracji. Drugim zaś jest omówienie topografii baptysteriów w kompleksach kościelnych. W konkluzji podkreślono, że w starożytności nie istniał żaden typ budowli, który byłby charakterystyczny dla chrześcijańskich baptysteriów i jednoznacznie wskazywałby na liturgiczne przeznaczenie obiektu. Przy wznoszeniu baptysteriów nie kierowano się też symboliką chrześcijańską, lecz wykorzystywano istniejące wzorce architektoniczne, których przestrzeń mogła być przystosowana do celebrowanych w nich obrzędów. Zwrócono też uwagę, na fakt, że nie istniały ściśle określone zasady lokalizacji baptysteriów w kompleksach kościelnych, gdyż były one wznoszone w różnych powiązaniach z obiektem centralnym, jakim jest kościół. Na chrześcijańskie i liturgiczne przeznaczenie obiektów wskazuje przede wszystkim ich dekoracja o tematyce chrześcijańskiej oraz ich lokalizacja w kompleksach zabudowań kościelnych.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"203 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354425","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15541
Janusz Królikowski
{"title":"Patrystyczne początki kultu eucharystycznego poza Mszą","authors":"Janusz Królikowski","doi":"10.31743/vp.15541","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15541","url":null,"abstract":"W artykule zostaje podjęte zagadnienie początków kultu eucharystycznego poza Mszą, z wyjątkiem Wiatyku, który należy do stałej tradycji Kościoła. Chodzi o określenie, czy i w jakim zakresie ta problematyka jest obecna w pismach ojców Kościoła oraz w praktyce kościelnej w pierwszym tysiącleciu. Bardzo powoli pojawiają się pewne przejawy kultyczne, które zwracają niewątpliwie uwagę na potrzebę szerokiego widzenia Eucharystii w całości życia chrześcijańskiego, chociaż o właściwym kulcie nie ma wówczas jeszcze mowy. Niemniej jednak można powiedzieć, że liczne kwestie eucharystyczne, w kontekście różnych zjawisk duchowych, domagają się coraz większej uwagi ze strony teologów.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"355 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354424","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15369
Leon Nieścior
{"title":"Patrystyczna interpretacja zakazu gniewu w Mt 5, 22a","authors":"Leon Nieścior","doi":"10.31743/vp.15369","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15369","url":null,"abstract":"Radykalne potępienie gniewu w Mt 5, 22 rodzi kilka fundamentalnych pytań: Czy w tej pierwszej antytezie Kazania na Górze w istocie się interpretuje czy zmienia Stare Prawo? W jaki sposób ten radykalny zakaz gniewu jest możliwy do spełnienia? Czy rzeczywiście gniew stawia się na równi z zabójstwem? Czy zakazuje się wszelkiego gniewu? Zbierając odpowiedzi na te podstawowe pytania greckich i łacińskich pisarzy wczesnochrześcijańskich, autor artykułu rekonstruuje patrystyczną propedeutykę do szczegółowej wykładni Mt 5, 22. W sposób szczególny zwraca uwagę na wkład św. Augustyna na tym polu.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"23 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354410","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15522
Jadwiga Guerrero van der Meijden
{"title":"Utworzenie kategorii godności człowieka (dignitas hominis) przez Hieronima ze Strydonu","authors":"Jadwiga Guerrero van der Meijden","doi":"10.31743/vp.15522","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15522","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł omawia powstanie antropologiczno-aksjologicznej kategorii ludzkiej godności w pismach Hieronima ze Strydonu. Aby ocenić oryginalność Hieronima, artykuł omawia jego źródła: pisma Orygenesa z Aleksandrii i Cycerona De officiis. Identyfikacja przełomowego w historii europejskiego myślenia o ludzkiej godności momentu utworzenia przez Hieronima systematycznie stosowanej nazwy dla statusu aksjologicznego człowieka, dignitas hominis, pozawala podważyć dotychczas funkcjonujące w debacie naukowej ustalenia, które wskazywały na autorów takich jak Augustyn z Hippony czy Leon Wielki jako pionierów stosowania kategorii „ludzkiej godności”. Pokazanie, że kategorią dignitas hominis posługiwał się około roku 397 r. betlejemski pustelnik przesuwa zatem o kilkadziesiąt lat pierwsze systematyczne występowanie pojęcia godności ludzkiej w kulturze europejskiej.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"237 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354420","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15148
Dariusz Antoni Kasprzak
{"title":"Praca w monastycyzmie pachomiańskim","authors":"Dariusz Antoni Kasprzak","doi":"10.31743/vp.15148","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15148","url":null,"abstract":"Patrystyczna refleksja nad kluczowymi tekstami pachomian dotyczącymi zagadnienia pracy cenobickiej i jej skutków pozwala na wyciągniecie następujących wniosków: w zamyśle ideowym Pachomiusza praca miała być czynnością ascetyczną, dokonującą się w ciszy i w zupełnym podporządkowaniu się przełożonym. Podstawowym zajęciem pachomian była praca rolnicza na polach. Natomiast plecionkarstwo wydaje się być bardziej ascetycznym uzupełnieniem tej pierwszej. Pozostałe prace pachomian miały charakter służebny wobec rolnictwa i plecionkarstwa. Chrystologiczną motywację do podjęcia pracy rekonstruujemy na podstawie listów Pachomiusza i Księgi Horsiesiego. Kryzysy wspólnot pachomiańskich z końca lat 40 i 60 IV wieku zweryfikowały pierwotne założenia Reguły. Kazuistyczny i urzędniczo normatywny zarząd zakonu za pierwszej kadencji Horsiesiego zabijał zarówno ideowość mnichów, jak i ich ludzką czy zakonną odpowiedzialność. Wywołał sprzeciw („Nie chcemy mieć nic wspólnego z Horsiesim ani z zasadami, które ustala”) i bunt braci. Za rządów Teodora, kolejnego z διακριτικός wspólnoty doszło do uspokojenia w zakonie. Paradoksalnie systematyczna praca przyniosła wymierne efekty materialne, co zaczęło zagrażać duchowemu celowi zakonu. Ten drugi kryzys zarządu zakonu zażegnano poprzez zawierzenie Bożej Opatrzności napięcia pomiędzy zakonną obserwacją a systematyczną pracą i bogaceniem się instytucji. Wydaje się, że było to skuteczne rozwiązanie, bo pachomianie przetrwali w Egipcie aż do najazdu arabskiego w IX wieku.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"14 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354416","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15500
Stanisław Garnczarski
{"title":"Recepcja wczesnochrześcijańskich motywów eucharystycznych w pieśni \"Dziękujemy Ci, Ojcze nasz\"","authors":"Stanisław Garnczarski","doi":"10.31743/vp.15500","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15500","url":null,"abstract":"Pieśń zatytułowana Dziękujemy Ci, Ojcze nasz swoje źródło tekstowe ma w starożytnym dokumencie z pierwszych wieków, zatytułowanym Didache tu Kyriu dia ton dodeka apostolon tois ethnesin. Dokument posiada charakter instrukcji kościelnych, podnoszących różnorodną tematykę oraz ujmujących ją w formę poleceń i wskazówek w kwestiach moralnych, prawnych, ascetycznych i liturgicznych. W naszych badaniach skupiliśmy uwagę na trzech punktach w Didache (9-10 i 14), w których zawarto opis sprawowania Eucharystii. Jest tam mowa o dziękczynieniu składanym Bogu za Eucharystię, życie, wiarę i życie wieczne oraz prośba za wspólnotę Kościoła oraz pomoc Bożą w drodze do zjednoczenia z Bogiem na wieki. Tekst i melodia badanej pieśni zostały napisane przez ks. Kazimierza Pasionka w latach 60. minionego stulecia. Dokładna data nie jest znana. Na pewno stało się to przed rokiem 1968, gdyż w tym roku w czasie uroczystej Mszy św. z okazji jubileuszu 25-lecia kapłaństwa biskupa Jerzego Ablewicza połączone chóry - klerycki i katedralny - pod kierunkiem samego kompozytora wykonały po Komunii św. Modlitwę Eucharystyczną wg tekstu Didache. Podobnie jak starożytny dokument Didache jest świadectwem pobożności eucharystycznej w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, tak pieśń Dziękujemy Ci, Ojcze nasz jest świadectwem pobożności eucharystycznej współcześnie w Kościele w Polsce.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354421","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15719
Tatiana Krynicka, Adam Wilczyński
{"title":"Siedem sztuk wyzwolonych w \"Etymologiach\" Izydora z Sewilli","authors":"Tatiana Krynicka, Adam Wilczyński","doi":"10.31743/vp.15719","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15719","url":null,"abstract":"Kanon siedmiu nauk wyzwolonych należy do szczytowych osiągnięć antycznej kultury. Starożytni myśliciele postrzegali je jako nauki godne człowieka wolnego, uprawiane w wolnym czasie, bez zaangażowania wysiłku fizycznego oraz nie w celu otrzymania korzyści materialnej. Dla autorów chrześcijańskich to nauki prowadzące do poznania prawdy, która wyzwala; Kasjodor podkreśla, że są one przekazywane w książkach oraz stwierdza, że mają fundamentalne znaczenie dla rozwoju człowieka. Izydor z Sewilli również wprowadza swego czytelnika w świat wiedzy o Stwórcy i stworzeniu przez bramy siedmiu nauk wyzwolonych, którym poświęca pierwsze trzy księgi Etymologii. Centralne miejsce w jego wykładzie zajmuje gramatyka (ks. 1); studium nauk literackich (ks. 1-2) jest bardziej szczegółowe niż prezentacja dyscyplin matematycznych (ks. 3). Wykład materiału, zaczerpniętego z pism poprzedników, jest przemyślany, usystematyzowany, poniekąd oryginalny (ks. 1); choć w niektórych partiach (zwłaszcza tych poświęconych gramatyce) niekiedy chaotyczny i niespójny. Podsumowanie roli poszczególnych nauk wyzwolonych dokonane zostaje w końcowym rozdziale ks. 4, traktującej o medycynie.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"203 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354545","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Vox PatrumPub Date : 2023-09-15DOI: 10.31743/vp.15569
Ireneusz Łuć
{"title":"Idea Virtus na monetach cesarza Konstantyna Wielkiego. Typy VIRTVS MILITVM, VIRTVS EXERCITVS, VIRTVS EXERCITVS GALL, VIRTVS PERP AVG i VIRT CONSTANTINI AVG","authors":"Ireneusz Łuć","doi":"10.31743/vp.15569","DOIUrl":"https://doi.org/10.31743/vp.15569","url":null,"abstract":"Pierwsze lata panowania Konstantyna w Brytanii i Galii były w dużej mierze kontynuacją sposobu sprawowania władzy, który został stworzony przez cesarza Dioklecjana. To w tym \"starym duchu\" na przełomie III i IV wieku po narodzeniu Chrystusa była również przedstawiana idea Virtus, którą umieszczano wówczas na monetach. Dzięki analizie serii menniczych można jednak uchwycić zapowiedź tych wręcz rewolucyjnych, przyszłych zmian, jakie będzie niosło ze sobą uznanie chrześcijaństwa za w pełni legalną religię na terenie państwa rzymskiego. Znacznemu przeobrażeniu ulegnie również sama idea Virtus, a w tym także jej adaptacja do doktryny chrześcijańskiej. Intencją autora niniejszego tekstu, w nawiązaniu do tytułowego problemu, jest zatem ukazanie kontekstu tych niezwykle ważnych i już niedługo mających nastąpić zmian w państwie rzymskim.","PeriodicalId":23994,"journal":{"name":"Vox Patrum","volume":"23 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135354423","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}