Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury最新文献_第7页

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.21

Светлана Толстая

{"title":"Этимологическая память слова","authors":"Светлана Толстая","doi":"10.17951/et.2019.31.21","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.21","url":null,"abstract":"Artykuł jest syntetycznym przeglądem badań etymologicznych ostatniego półwiecza, dzięki którym zostały zrekonstruowane ważne obszary prasłowiańskiej kultury duchowej i materialnej związane z trybem życia, gospodarką, uprawą roli, hodowlą zwierząt i ptaków, polowaniem i rybołówstwem, zbieractwem, rzemiosłami oraz społecznymi relacjami i wartościami religijnymi. Semantyczna mapa kultury prasłowiańskiej została wypełniona dzięki zastosowanej przez etymologów metodologii przezwyciężającej podejście do słowa jako izolowanej jednostki i uwzględniającej przestrzeń „kontekstową”.W artykule szczególną uwagę poświęcono pracom uzupełniającym rekonstrukcję obrazu świata starożytnych Słowian w trzech obszarach związanych ze społeczną organizacją życia, nazewnictwem stopni pokrewieństwa oraz relacji międzyludzkich. Są to: 1) system pojęć i terminów starożytnego prawa Słowian, 2) kluczowa opozycja swój : obcy, badana w kontekście etymologii i semantyki prasłowiańskiej leksyki opisującej więzi krwi, 3) obszar prasłowiańskiej aksjologii (analiza derywatów z prefiksem bez- oraz takich kluczowych pojęć, jak ‘dola’ i ‘mera’ [miara]).","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"7 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127838630","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 1

Jak historia odkłada się w pamięci, jak pamięć odkłada się w języku

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.55

Wojciech Chlebda

{"title":"Jak historia odkłada się w pamięci, jak pamięć odkłada się w języku","authors":"Wojciech Chlebda","doi":"10.17951/et.2019.31.55","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.55","url":null,"abstract":" Tematem artykułu jest zakreślenie ram pola badawczego tworzonego przez trzy tytułowe pojęcia: historia, pamięć, język. Ponieważ każde z nich jest wieloznaczne, a na dodatek w różnych sytuacjach odnoszone są do różnych porządków ontologicznych (do rzeczywistości pozajęzykowej i do rzeczywistości tekstowej, narracyjnej), autor stara się doprecyzować znaczenia odnośnych wyrazów i pokazać złożone relacje, jakie występują zarówno między poszczególnymi znaczeniami każdego z wyrazów oddzielnie (a więc pomiędzy „historią1” i „historią2” z jednej strony oraz między „pamięcią1” i „pamięcią2” – z drugiej), jak też, w układzie „horyzontalnym”, między „historią1” i „pamięcią1” oraz między „historią2” a „pamięcią2”. Autor uważa, że każdy z tych porządków rzeczy ma odrębną charakterystykę językową, istnieje jednak pięć cech, które między trzema konstruktami: „historią2” (tj. historiografią), „pamięcią2” (relacjonowaniem zawartości pamięci) i językowo-kulturowym obrazem świata stanowią wspólny mianownik; to podmiotowość, narracyjność, selektywność, interpretacyjność i ujęzykowienie. Ten wspólny mianownik pozwala na zestawianie i konfrontowanie z sobą zróżnicowanych obrazów tego samego wycinka przeszłości. ","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"11 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127966491","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 3

Pamięć historii w stereotypach etnicznych (na przykładach Tatara, Kozaka, Szweda i Turka)

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.237

Monika Łaszkiewicz

{"title":"Pamięć historii w stereotypach etnicznych (na przykładach Tatara, Kozaka, Szweda i Turka)","authors":"Monika Łaszkiewicz","doi":"10.17951/et.2019.31.237","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.237","url":null,"abstract":"Autorka dokonuje analizy wybranych stereotypów etnicznych (Tatara, Kozaka, Szweda i Turka) przy zastosowaniu definicji kognitywnej, zgodnie z zasadami sformułowanymi przez Jerzego Bartmińskiego. Podstawę materiałową stanowią dane językowe pochodzące z ogólnych i gwarowych słowników języka polskiego, teksty folkloru oraz zapisy wierzeń. Rekonstrukcja obrazów najeźdźców pozwala uchwycić i zweryfikować parametry pamięci wyróżnione przez Wojciecha Chlebdę. W świetle analizowanych danych podmiot pamięci to strażnik polskiej historii, Polak-katolik ufny w pomoc Matki Boskiej, relacjonujący zdarzenia z dystansu (ale z zaangażowaniem i współczuciem). Przedmiotem pamięci jest historia relacji polsko-obcych. Treść pamięci charakteryzuje się m.in. ahistorycznością, uproszczeniami, fantastyką, sporadycznym odwoływaniem się do faktów, postaci i miejsc historycznych. Historia staje się tłem do zaprezentowania kanonu wyznawanych wartości i oceny zdarzeń. Dodatkowo – jako parametry pamięci – autorka wprowadza cel i funkcję pamięci: teksty o najeźdźcach pełniły funkcję integrującą, służyły identyfikacji swoich i obcych, pomagały kształtować właściwe postawy wobec najeźdźców.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"88 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116713725","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

O wykładnikach miary w polszczyźnie

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.101

Marta Nowosad-Bakalarczyk

{"title":"O wykładnikach miary w polszczyźnie","authors":"Marta Nowosad-Bakalarczyk","doi":"10.17951/et.2019.31.101","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.101","url":null,"abstract":"W artykule ukazano, w jaki sposób użytkownicy polszczyzny określają ilość/wielkość obiektów i zjawisk. Stwierdzono, że wykorzystują do tego celu bogaty zasób jednostek miary, które są swoistym wynalazkiem myśli ludzkiej wynikającym z potrzeby wyrażania ilościowych aspektów istnienia świata. W zależności od natury mierzonych bytów, zastosowanych sposobów mierzenia oraz realizowanych potrzeb poznawczych i intencji komunikacyjnych ludzie operują różnymi miarami. Są wśród nich zarówno tzw. konwencjonalne jednostki miary – o ściśle określonej wartości, służące do pomiaru określonej wielkości (np. sekunda do pomiaru czasu), stosowane w komunikacji przede wszystkim profesjonalnej (często międzynarodowej); jak też tzw. niekonwencjonalne jednostki miary – o mało precyzyjnej (z naukowego punktu widzenia) wartości, powszechnie używane do określania różnorodnych parametrów rzeczywistości, np. nazwy części ciała (garść orzechów), nazwy pojemników i opakowań (kubek herbaty, tubka farby), nazwy jednostek materii (główka kapusty, kromka chleba), nazwy części (kawałek mięsa), nazwy zbiorów (góra kamieni). Oba typy jednostek miary stanowią zbiór otwarty – powiększaniu ich zasobów sprzyjają zarówno procesy językowe (np. derywacji semantycznej i słowotwórczej), jak i pozajęzykowej (intensywny rozwój nauki i techniki, który prowadzi do zwiększania stopnia specjalizacji pomiarów).","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"56 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125077123","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Językowy obraz świata zdehumanizowanego: na przykładzie obrazu chorych umysłowo w powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin i jej przekładzie na język polski autorstwa Ryszarda Turczyna

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.191

Joanna Kubaszczyk

{"title":"Językowy obraz świata zdehumanizowanego: na przykładzie obrazu chorych umysłowo w powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin i jej przekładzie na język polski autorstwa Ryszarda Turczyna","authors":"Joanna Kubaszczyk","doi":"10.17951/et.2019.31.191","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.191","url":null,"abstract":"Przedmiotem analizy jest fragment powieści Elfriede Jelinek Die Klavierspielerin oraz jej przekład na język polski dokonany przez Ryszarda Turczyna. Powieść Jelinek można uznać za powieść społeczną, w której autorka przeprowadza nie tyle analizę jednostkowego losu, ile analizę społeczeństwa, przedstawioną na przykładzie jednostki będącej „produktem” społecznym. Analiza kondycji człowieka i społeczeństwa odbywa się u Jelinek poprzez język, który bezlitośnie dezawuuje sposób myślenia bohaterów i mechanizmy społeczne. W artykule pokazane jest, w jaki sposób poprzez język Jelinek odsłania współczesną dehumanizację w odniesieniu do osób starszych i chorych psychicznie. Autorka w oparciu o teorię metafory kognitywnej analizuje tekstowy obraz świata, zakładając za Lakoffem i Johnsonem i pośrednio również za Jelinek, że metafory językowe można traktować jako manifestacje metafor myślowych. Jednocześnie stara się odpowiedzieć na pytanie, czy i na ile ten językowy obraz świata został odtworzony w przekładzie na język polski.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128257676","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Żart jako próba przełamywania stereotypu niepełnosprawności

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.211

J. Winiarska

{"title":"Żart jako próba przełamywania stereotypu niepełnosprawności","authors":"J. Winiarska","doi":"10.17951/et.2019.31.211","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.211","url":null,"abstract":"Autorka przedstawia rolę dowcipów w zmienianiu stereotypu osób niepełnosprawnych. Materiał analizy stanowią znalezione w Internecie dowcipy słowne oraz memy rozpowszechniane przez samych niepełnosprawnych, a zatem nie złośliwie wyśmiewające, lecz bliższe temu, co Kleiner nazwał śmiechem życzliwym i miłującym. Takie komunikaty budują poczucie wspólnoty i jednocześnie pozwalają osobom spoza niej na bezpieczne oswajanie lęków przed innością i przebudowę własnej stereotypowej wizji osób niepełnosprawnych. Zdaniem autorki mechanizm ten można wyjaśnić uruchamianiem przez żarty sprzecznych ram konceptualnych, co wywołuje efekt komiczny, rozładowujący napięcie pojawiające się w kontakcie z tym, co inne i nieznane. Jedną z przywoływanych ram jest stereotyp osoby niepełnosprawnej, naznaczonej Goffmanowskim piętnem, które przyćmiewa wszystkie jej cechy poza widocznym kalectwem i powoduje postrzeganie jej wyłącznie jako kogoś na wózku, osoby bez ręki itp. Włączenie danej osoby do kategorii ‘niepełnosprawny’ uruchamia stereotypową, kulturowo ugruntowaną wiedzę – nieprawdziwą, lecz zapewniającą poczucie bezpieczeństwa. Cechy stereotypowo przypisywane przez Polaków osobom niepełnosprawnym autorka omawia, odwołując się do badań socjologicznych. Bezpieczny śmiech z Innego pozwala na zmianę schematów poznawczych, a w rezultacie może pomóc zmienić stygmatyzujący sposób postrzegania niepełnosprawności, rozpowszechniony w polskim społeczeństwie.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"124 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127345501","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 1

O pewnym typie konstrukcji deagentywnych w językach polskim, rosyjskim i bułgarskim (perspektywa etnoskładniowa) 论波兰语、俄语和保加利亚语中的某类语气助词结构（民族语言学视角）

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.121

D. Savova

{"title":"O pewnym typie konstrukcji deagentywnych w językach polskim, rosyjskim i bułgarskim (perspektywa etnoskładniowa)","authors":"D. Savova","doi":"10.17951/et.2019.31.121","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.121","url":null,"abstract":"W artykule zaprezentowano jeden szczególny typ konstrukcji deagentywnej, która czynności mające swojego wykonawcę przedstawia w taki sposób, jakby były pozbawione wykonawcy. Na podstawie analiz przeprowadzonych przez Annę Wierzbicką, Jurija Apresjana, Jurija Kniazewa oraz materiałów językowych zgromadzonych w Narodowym Korpusie Języka Polskiego, autorka dokonuje analizy danych z trzech języków słowiańskich: polskiego, rosyjskiego i bułgarskiego. Dostrzega cel pragmatyczny realizowany przez użycie konstrukcji deagentywnych badanego typu – zmianę aktywnej roli wykonawcy na rolę biernego uczestnika. Wyróżnia pięć stanów rzeczy ujmowanych w tej konstrukcji: 1. czynności o charakterze fizycznym, których jakość realizacji jest niezależna od woli wykonawcy; 2. procesy umysłowe lub percepcyjne niepoddające się kontroli człowieka; 3. czynności i procesy zależne od okoliczności zewnętrznych; 4. działania bezpośrednio związane z ludzką psychiką; 5. impulsy oraz stany fizjologiczne i emocjonalne, które w niewielkim stopniu zależą, a czasami w ogóle nie zależą od woli człowieka. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że specyfiką języka polskiego jest przekonanie, że działania człowieka są kontrolowane z zewnątrz przez coś nieokreślonego; język rosyjski charakteryzuje potrzeba uwydatniania świata wewnętrznego experiencera, a język bułgarski podkreśla wagę kontroli nad stanami emocjonalnymi i fizjologicznymi.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"106 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134171745","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Multimodalność komunikacji międzyludzkiej

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.87

Ewa Boksa

引用次数: 0

Językowe obrazy PRZYJAŹNI w języku duńskim

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.147

Aleksander Kacprzak, A. Szubert

引用次数: 0

The speaking subject in Jerzy Bartmiński’s Linguistic Worldview Program: A Cognitive Grammar perspective 在Jerzy Bartmiński的语言世界观计划中说话的主题:认知语法的视角

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury Pub Date : 2019-10-11 DOI: 10.17951/et.2019.31.73

Henryk Kardela, Anna Kędra-Kardela

引用次数: 1