{"title":"Etymology and ethnolinguistics: Different methodologies with a common goal","authors":"J. Waniakowa","doi":"10.17951/ET.2020.32.21","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/ET.2020.32.21","url":null,"abstract":"The article focuses on the relationship between etymology and ethnolinguistics. The two fields come to foreground in analyses of dialectal plant names, especially of their origin. It is concluded that both fields should function in symbiosis and use each other’s achievements. Therefore, etymologists make ample use of ethnolinguistic findings in their semantic analyses. Those findings help determine the historical semantic motivation of the words being studied. Ethnolinguists, in turn, on the basis of etymological findings, arrive at the original senses of words, helpful in analysing their subjective meanings.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"90 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133373546","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The feasts of “Stado” and “Kupala Night” in the rituals of the Polish Rodnovers. A revival of ethnographic sources","authors":"P. Grochowski","doi":"10.17951/ET.2020.32.213","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/ET.2020.32.213","url":null,"abstract":"It is argued in this study that contemporary Rodnovers (practitioners of Slavic Native Faith, or Rodnovery) revive ethnographic and historical sources by applying two strategies: (re)construction of pre-Christian Slavic rituals and (re)paganisation of 19th-c. folk rituals. It is a new kind of practice: source materials are not modified for the purpose of presentation to receipients from “outside” (as is the case with folklore and historical reconstruction) but function as the basic substrate of religious customs and beliefs, practiced by Rodnovers themselves. Despite appearances, this is not a continuation of folk tradition but a new religious phenomenon, whose major actors use ethnography and folk content in a creative and unorthodox manner.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"68 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129005040","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The Mexican albur in ethnopragmatic perspective","authors":"Justyna Tomczak-Boczko","doi":"10.17951/ET.2020.32.143","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/ET.2020.32.143","url":null,"abstract":"The article aims to provide a semantic explication of the Mexican albur, a fight of words, and the discursive practices that it involves. Albur is described here as a cultural phenomenon, a social practice, a speech act, and a linguistic behaviour. Traditional theories of humour are considered inadequate for its description (they are characterised by a multiplicity of categories, vague criteria, and excessive descriptiveness). The author proposes to use the ethnopragmatic approach, with its cultural scripts, i.e. cultural norms, attitudes and background knowledge, common to a given community and reflected in language.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126564260","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ethnolinguistics in etymological research","authors":"Mariola Jakubowicz","doi":"10.17951/ET.2020.32.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/ET.2020.32.7","url":null,"abstract":"The article is devoted to the relationship between etymology and ethnolinguistics, with particular reference to the usefulness of ethnolinguistic research in the work of etymologists. In the last thirty years numerous Slavists have combined their interest in one of these branches with an application of their research in the other branch. The article focuses on ethnolinguistics as it is represented in Słownik stereotypów i symboli ludowych [Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols], which explores mainly texts of folklore. It presents links binding two directions of research: (1) relations between elements of the world, from the immediate environment to the Cosmos, considered from the point of view of texts of folklore on the one hand and etymology on the other; (2) analyses of synonymous and antonymous conceptual pairs that manifest parallelism both in folklore and etymology; (3) traditional evaluation and the associated linguistic taboo.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"14 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131367677","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Disease and its metaphors in contemporary Polish female poetry","authors":"Beata Morzyńska-Wrzosek","doi":"10.17951/ET.2020.32.173","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/ET.2020.32.173","url":null,"abstract":"The article deals with metaphors of disease in selected contemporary Polish female poets. In focus are the portrayals of disease, its symptoms and consequences for the imperfect human body. The anthropological perspective assumed in this study, which reveals the coding of human experience in a literary work, emphasises the connections between the poetics of the work and the problem of defining individual identity. The analysis leads to the following conclusions: the poets (both in lyrical poetry and other intimist writing) usually relate to conceptual metaphors motivated by the notions of object and containment (e.g. life is a container, body is an object, body is a container); other recognizable metaphors are orientational (wpaść w wilczy dół ‘fall into the pitfall’) or grounded in the notion of fire (czuję się spalona ‘I feel consumed by flames’). By modifying classic metaphors, the poets construct new cognitive perspectives. They express the feeling of isolation from the world of the healthy and the fragility of the human body as a material “prison house”. They also make attempts to regain control over it by extending the boundaries of intimacy. By studying the esthetic and epistemological aspects of metaphors in connection with an understanding of self in a situation of irreversible loss of full physical control, of fear and of bold expansion of one’s corporality, it is possible to identify individual and cultural grounding of corporality.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130136305","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ludowe nazwy ziół w polskim językowym obrazie świata","authors":"Ewa Hrycyna","doi":"10.17951/et.2019.31.133","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.133","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy ludowych nazw ziół analizowanych w ramach programu rekonstrukcji językowego obrazu świata. Na wstępie autorka przypomina ogólne założenia ludowej taksonomii roślin zaprezentowane przez Brenta Berlina, które jej zdaniem dają się zastosować także do polskiego nazewnictwa ziół. W kolejności zwraca uwagę na konieczność krytyki źródeł w celu odróżnienia nazw rzeczywiście utrwalonych w tradycji ludowej od nazw botanicznych, naukowych, niekiedy mechanicznie przenoszonych ze źródeł innojęzycznych. Opowiada się jednak za uwzględnieniem nazw zapożyczonych i przyswojonych. Ilościowe bogactwo nazw ziół dowodzi ich wysokiej rangi praktycznej i kulturowej w środowisku wiejskim, bogactwo to jednak (poprzez analizę słowotwórczą i etymologiczną) daje się sprowadzić do kilku podstaw onomazjologicznych: nazwy tworzone od wyglądu i cech fizycznych, czasu i miejsca rośnięcia, od właściwości użytkowych i kontekstu kulturowego (wierzeniowego). W analizie słowotwórczej istotna jest nie tylko podstawa, ale także formanty, które wskazują na kategorie słowotwórcze, takie jak nazwy „nosicieli cech” czy nazwy „środków czynności”. Autorka twierdzi, że sama analiza słowotwórcza nie jest wystarczająca i musi być uzupełniona oraz potwierdzona innymi danymi językowymi i przyjęzykowymi.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114793842","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Stereotyp warszawiaka we współczesnym języku polskim","authors":"Laura Polkowska","doi":"10.17951/et.2019.31.257","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.257","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest próba rekonstrukcji stereotypu warszawiaka we współczesnej polszczyźnie. Podstawę analizy stanowią dane trojakiego typu – systemowe, ankietowe oraz tekstowe. Autorka analizuje definicje słownikowe leksemu warszawiak, począwszy od Słownika języka polskiego Samuela Lindego, przygląda się też niektórym derywatom. Podstawę badań eksperymentalnych stanowi przeprowadzona w trzech środowiskach studenckich ankieta złożona z 4 pytań – o cechy typowego i prawdziwego warszawiaka, przedmioty charakterystyczne dla warszawiaka oraz połączenia wyrazowe zawierające przymiotnik warszawski. Analiza obejmuje również dwa źródła tekstów – zbiory Narodowego Korpusu Języka Polskiego oraz komentarze internetowe pod artykułami o tematyce warszawskiej.Odtworzony stereotyp warszawiaka okazał się spójny i względnie trwały. Dużą odporność na zmiany wykazują zwłaszcza dwie cechy przypisywane warszawiakom – zarozumiałość wynikająca z miejsca zamieszkania (pochodzenia) oraz cwaniactwo. W obrębie współczesnego stereotypu można jednak również odnaleźć nowe składniki, przede wszystkim o charakterze neutralnym, takie jak życie w pośpiechu, nowoczesność, nastawienie na własny rozwój. Zdecydowanie najsilniej nacechowany negatywnie jest obraz warszawiaka zrekonstruowany na podstawie komentarzy internetowych, najbardziej pozytywny z kolei ten, którego podstawę stanowią odpowiedzi respondentów na pytanie o cechy prawdziwego warszawiaka. W obrębie stereotypu silnie ujawnia się również kategoryzacja warszawiaków ze względu na ich miejsce urodzenia oraz pochodzenie rodziny.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"136 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128007337","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tradycja i pamięć językowa uśpiona, pielęgnowana i ożywiana. Pytania o źródła polskiej tożsamości kulturowej","authors":"Jerzy Bartmiński","doi":"10.17951/et.2019.31.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.7","url":null,"abstract":"Autor przyjmuje kulturowe rozumienie tradycji (zgodne z definicją Kazimierza Dobrowolskiego) jako „wszelkiej spuścizny, którą ustępujące generacje przekazują pokoleniom wchodzącym w życie”, niezależnie od tego, w jakim stopniu jest to dziedziczenie świadome, w jakim nieświadome. Konfrontując dane dotyczące współczesnego języka polskiego z opracowaniami historyczno-językowymi (LehraSpławińskiego, Gamkrelidzego i Iwanowa, Gołąba, Rzetelskiej-Feleszko i innych), autor wyróżnia kręgi językowokulturowe, z których to dziedzictwo się wywodzi i z którymi wciąż system leksykalnopojęciowy współczesnych Polaków pozostaje w bliższych lub dalszych związkach. Omawia kręgi następujące: krąg słowiański i najsłabiej pamiętany, starszy indoeuropejski; krąg antyczny (greckorzymski) i judeochrześcijański; krąg zachodnioeuropejski, który zmodyfikował i wzbogacił tradycję antyczną i chrześcijańską; a jeśli idzie o XX-wieczny język ogólnopolski – dziedzictwo szlacheckie i ludowe (w tym chłopskie). Przynależność do poszczególnych kręgów jest dokumentowana wybranymi przykładami leksykalnymi, czerpanymi zarówno z pola nazw pospolitych, jak własnych (imiona, nazwiska Polaków). Takie podejście (określone jako „stratygraficzne”) pozwala mówić o wielowarstwowości współczesnej polszczyzny i polistadialności polskiej kultury narodowej.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"109 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134232784","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Память народно-культурной традиции в современном ритуальном дискурсе","authors":"Irina A. Sedakova","doi":"10.17951/et.2019.31.41","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.41","url":null,"abstract":"Pamięć jest jednym z konceptów najczęściej używanych we współczesnym dyskursie zarówno rosyjskim, jak i bułgarskim. Traktowana jest jako najwyższa wartość w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, jako nieodłączna cecha humanistycznego, intelektualnego i duchowego rozwoju społeczeństwa. W artykule szczególną uwagę poświęcono badaniom folklorystycznym i etnograficznym oraz rozpatrzono podstawowe procesy, w których pamięć tradycji ludowej traktowana jest jako wartość społeczno-kulturowa. Na materiale rosyjskiej i bułgarskiej kultury szczegółowo przeanalizowano powody wariantywności pamięci i problem wybiórczości materiału faktograficznego podczas rewitalizacji. Na przykładzie obrzędów kalendarzowych i związanych z upamiętnieniem zmarłych zbadano podstawowe modele aktualizacji pamięci ludowej (modyfikacja starych i powstawanie nowych tradycji) oraz fakty związane z komercjalizacją pamięci (atrakcje turystyczne, show i widowiska).","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115612606","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Внутренняя форма слова и ее реализация в древних славянских текстах","authors":"Алла Андреевна Кожинова","doi":"10.17951/et.2019.31.27","DOIUrl":"https://doi.org/10.17951/et.2019.31.27","url":null,"abstract":"W artykule dokonano analizy udziału wewnętrznej formy słowa w tworzeniu tekstu, a mianowicie zbadano kwestię, czy pamięć historyczna słowa wywiera wpływ na powstanie tekstu, łącząc jego poszczególne fragmenty. Rozpatrywana jest przezroczysta motywacja słowa, która bierze udział w tworzeniu konstrukcji zwanej figura etymologica, oraz motywacja deetymologizowana tworząca związki różnego rodzaju wewnątrz przestrzeni tekstowej. Badania przeprowadzono na bazie tekstów starosłowiańskich i cerkiewnosłowiańskich.","PeriodicalId":217804,"journal":{"name":"Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury","volume":"9 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-10-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116819663","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}