{"title":"Mediacje w szkole: od konfliktu do demokracji","authors":"S. Zielka","doi":"10.35765/hw.2024.2365.14","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.14","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Wyodrębnienie, opis i określenie relacji pomiędzy podejściami do mediacji w szkole ze względu na odmienność ich celów. \u0000PROBLEM I METODY BADAWCZE: Ukazanie mediacji w szkole jako konstruktywnego narzędzia rozumienia naturalności konfliktów międzyludzkich i społecznych, będącego podstawą wypracowania demokratycznych stosunków międzyosobowych. Zastosowaną metodą jest analiza treści oraz krytyczna analiza źródeł, a także metaanaliza pojęć odnoszących się do postawionego problemu badawczego. \u0000PROCES WYWODU: Wychodząc od kwestii naturalności konfliktów w życiu społecznym i edukacyjnym, gdzie jedną z dostępnych możliwości ich rozwiązywania jest mediacja, wyodrębnione i scharakteryzowane zostają dwa sposoby rozumienia mediacji w szkole oraz wewnętrzne dla nich sposoby postrzegania konfliktu i celu mediacji. \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Pozwala to na zobaczenie w procesie mediacji w szkole potencjału budowania relacji opartych na wartościach demokratycznych, partnerstwie we wspólnym projektowaniu przyszłości w odróżnieniu od bazujących na dominacji i poszukiwaniu winnych. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Przeprowadzone analizy prowadzą do stwierdzenia, że mediacje w szkole mogą być wsparciem dla wychowania demokratycznego jako niezbędnego elementu demokratycznych relacji międzyludzkich oraz ustroju demokratycznego. Wnioski mają znaczenie dla praktyków szkolnych mediacji, zachęcając nie tylko do koncentracji na rozwiązywaniu sporów, ale także wykorzystywaniu ich transformatywnego charakteru.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"5 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140366096","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The Etykieta „obcego” w instytucji totalizującej. Adaptacja (pod) kulturowa młodzieży pochodzenia ukraińskiego w placówkach resocjalizacyjnych","authors":"Angelika Cieślikowska-Ryczko","doi":"10.35765/hw.2024.2365.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.12","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Celem podjętej analizy jest nakreślenie problemu umieszczania i adaptacji młodzieży pochodzenia ukraińskiego w męskich placówkach resocjalizacyjnych dla nieletnich. \u0000PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Zasadniczym obszarem problemowym jest doświadczenie pracy z młodzieżą pochodzenia ukraińskiego, która w wyniku popełnionych przestępstw trafiła do polskich placówkach resocjalizacyjnych dla nieletnich. Podjęte analizy oparte są na (auto)entnograficznej strategii badawczej oraz obserwacjach zebranych w toku pracy z ukraińskimi wychowankami. \u0000PROCES WYWODU: Ramą teoretyczną badań własnych uczyniono pojęcie adaptacji nieletnich do wybranych wymiarów instytucji totalizującej. Nakreślono formalno-prawny kontekst placówek izolacyjnych, a także sposób rozumienia i interpretowania „obcego”, nowego wychowanka placów- ki w różnych sferach funkcjonowania. \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W rezultacie przeprowadzonych analiz scharakteryzowano specyficzny kontekst adaptacji (pod)kulturowej wychowanków, którzy mierzą się nie tylko z izolacją społeczną, ale też skumulowanymi trudnościami wychowawczymi oraz doświadczeniem migracji i wojny. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Analizy stanowią ważny wkład w aktualną dyskusję na temat kierunku pracy resocjalizacyjnej z nieletnimi. Odnotowana odmienność procesu adaptacji Ukraińców może przede wszystkim posłużyć praktykom w efektywnym planowaniu metod pracy wychowawczej z nową grupą wychowanków, jaką stanowią migranci wojenni.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"97 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140366139","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Dzieci Frankensteina”? Socjalizacyjne modyfikacje procesu edukacji w dobie sztucznej inteligencji","authors":"Witold Wrzesień","doi":"10.35765/hw.2024.2365.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.04","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Celem jest teoretyczna diagnoza wpływu tempa współczesnych przemian cywilizacyjnych – stanowiących konsekwencje rozwoju technologii informatycznych – na specyfikę modyfikacji przestrzeni socjalizacji młodzieży i ich oddziaływanie na prognozowane zmiany modelu edukacyjnego przyszłości. \u0000PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy zawiera się w pytaniu: W jakich zakresach skok cywilizacyjny, generowany poprzez kolejne etapy cyfrowej rewolucji, modyfikuje proces socjalizacji młodzieży, tworząc nowe jego przestrzenie i nowe realizowane wzory oddziaływań o charakterze edukacyjnym? Jako metodę badawczą zastosowano selektywną analizę prac teoretycznych oraz raportów z badań z zakresu socjologii, pedagogiki, psychologii, psychiatrii, neurobiologii i technologii informatycznych, łącząc ją z efektami własnych prac badawczych. \u0000PROCES WYWODU: W artykule analizie poddano kształtującą się w ostatnich latach nową jakość procesu socjalizacji młodych i jej efekty w przestrzeniach edukacji, wykorzystując wybrane elementy modelu pojęciowego stosowanego do analiz świata współczesnej młodzieży w czasach przyśpieszonych przemian cywilizacyjnych. \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W konsekwencji powstawania nowych możliwości, dynamicznego rozwoju technologii informatycznych, w tym zwłaszcza systemów sztucznej inteligencji, obserwujemy tworzenie się nowych podstaw procesu socjalizacji młodzieży, co zauważalnie zaznacza swoją obecność w przestrzeniach edukacji. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Pojawiające się w następstwie szybkich przemian cywilizacyjnych modyfikacje procesu socjalizacji młodzieży przyczyniają się do kształtowania nowego modelu edukacji przyszłości, a istniejący dotychczas zaczyna tracić swoje znaczenie. Niezbędne wydaje się w takiej sytuacji wypracowanie stosownych mechanizmów stałego monitorowania wpływu systemów AI na ich użytkowników.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"38 16","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140368378","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The Attitudes of Czech Teachers Towards the Use of Artificial Intelligence in Schools","authors":"Lucie Zormanová","doi":"10.35765/hw.2024.2365.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.05","url":null,"abstract":"RESEARCH OBJECTIVE: The objective of this research study was to find out the subjective feelings of Czech teachers regarding the introduction of artificial intelligence into schools. \u0000THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The following research questions follow from the research objective: Are Czech teachers worried about the introduction of artificial intelligence into schools? Do Czech teachers see artificial intelligence as a tool that will help them? Do Czech teachers have experience with the use of artificial intelligence? What experience do teachers have with artificial intelligence? To achieve the research objective and answer the research questions, the in-depth interview method with primary and secondary school teachers was used. \u0000THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The first part of the article discusses the concept of artificial intelligence. The second part discussed the use of artificial intelligence in Czech schools. The third part presents the results of a research study was to find out the subjective feelings of Czech teachers regarding the introduction of artificial intelligence into schools. \u0000RESEARCH RESULTS: As part of the research, it was found that some teachers are concerned about the advent of artificial intelligence and its use in education, especially that students will “misuse” AI to cheat and plagiarize. Most teachers see the application of artificial intelligence in schools as inevitable and realize that it is their task to teach students to use AI effectively. Teachers are also aware that with the implementation of AI into schools, the teaching system will also have to change. \u0000CONCLUSIONS, RECOMMENDATIONS AND APPLICABLE VALUE OF RESEARCH: We can expect that teachers will consider artificial intelligence as a tool that helps them and makes their work easier. A big impetus will be the integration of artificial intelligence into tools that teachers commonly work with, such as Office 365 or Google Workspace. ","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"61 14","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140364886","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Edytorial: Edukacja w dobie sztucznej inteligencji","authors":"Jarosław Charchuła, M. Kowalski","doi":"10.35765/hw.2024.2365.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.02","url":null,"abstract":"Postęp cywilizacyjny jest podłożem zmian w życiu każdego człowieka. Rozwój technik informatycznych, telekomunikacyjnych czy też multimediów jest ogromnym krokiem w dziejach całej cywilizacji. Ewolucja, ta z ery industrialnej, gdy mieliśmy do czynienia ze społeczeństwem przemysłowym, przenosi nas do społeczeństwa informacyjnego, opartego na sztucznej inteligencji (AI). Informacja staje się podstawą nie tylko sprawnego funkcjonowania wszelkiego typu instytucji, ale również, a może przede wszystkim – procesu edukacji. Wdrażanie sztucznej inteligencji w systemie edukacji to temat, który wywołuje zarówno entuzjazm, jak i obawy. Z jednej strony możliwości, jakie ona oferuje w kontekście edukacji, wydają się niemal nieograniczone, obiecując m.in. personalizację nauczania, optymalizację procesów dydaktycznych oraz wsparcie w diagnozie i rozwoju umiejętności uczniów. Z drugiej strony natomiast pojawiają się pytania o bezpieczeństwo danych, etykę oraz potencjalne zastąpienie nauczycieli przez maszyny.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"64 20","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140365114","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Marcin Stanuch, Magdalena Gorzelany – Dziadkowiec, Halina Smutek
{"title":"Znaczenie kompetencji miękkich w procesie dostosowań rynku pracy do wymagań rewolucji 4.0","authors":"Marcin Stanuch, Magdalena Gorzelany – Dziadkowiec, Halina Smutek","doi":"10.35765/hw.2024.2365.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.08","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest poszerzenie wiedzy dotyczącej istoty i znaczenia kompetencji miękkich w procesie dopasowania zawodowego w warunkach rewolucji 4.0. na przykładzie sektora IT w wybranych krajach europejskich. \u0000PROBLEM I METODY BADAWCZE: W badaniu skupiono się na próbie określenia potencjalnych cech przyszłego pracownika w aspekcie wymagań rewolucji 4.0. W badaniu, które miało miejsce w dniach 11–12 kwietnia 2023 roku, zostało przeanalizowanych łącznie 1870 ofert o pracę pobranych z międzynarodowego serwisu LinkedIn dla pięciu europejskich krajów. \u0000PROCES WYWODU: W artykule wskazano na zmiany, jakie niesie ze sobą rewolucja 4.0 w zarządzaniu zasobami ludzkimi, ze szczególnym uwzględnieniem zmian zachodzących w profilu kompetencyjnym pracownika. Szczególną uwagę zwrócono na wzrost znaczenia kompetencji miękkich. Na podstawie przeprowadzonej kwerendy literatury przedmiotu oraz wyników badań własnych pod- jęto próbę identyfikacji kluczowych cech, istotnych z punktu widzenia rynku pracy, które wpływają na kryteria doboru zawodowego w branży IT. \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzone badania wykazały, że najbardziej pożądany- mi kompetencjami miękkimi w wybranych zawodach IT są: komunikatywność pozwalająca na łatwość nawiązywania kontaktu z drugą osobą oraz motywacja do pracy. Na trzecim miejscu wskazano kreatywność. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Badacze zwracają uwagę na fakt, że dla wypracowania skutecznej polityki personalnej ważna jest współpraca menedżerów mających świadomość rzeczywistych potrzeb organizacji w zakresie kompetencji wymaganych od pracowników oraz działów HR, aby opracować rozwiązanie problemu niedoborów zasobów pracy spowodowanych przez Przemysł 4.0.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"81 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140366511","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sztuczna inteligencja w mediach - aspekt edukacyjny","authors":"Barbara Leja","doi":"10.35765/hw.2024.2365.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.06","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zaprezentowanie zastosowań sztucznej inteligencji w mediach i ich wpływu na edukację \u0000PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy artykułu dotyczył odpowiedzi na pytanie: Jaki wpływ na edukację mają media z zastosowaniem w nich sztucznej inteligencji? Użytą metodą była analiza danych zastanych desk research oraz przeprowadzono analizę literatury przedmiotu. \u0000PROCES WYWODU: W artykule krótko scharakteryzowano teoretyczne podstawy nowych mediów i sztucznej inteligencji, uwzględniając dane z raportów. Opisano również zastosowanie sztucznej inteligencji w dziennikarstwie, a następnie rolę mediów w edukacji. \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza dotyczyła oddziaływania na odbiorców mediów z zastosowaniem w nich sztucznej inteligencji. Wskazane zostały wielorakie korzyści i liczne zagrożenia mające wpływ na ich aspekt edukacyjny. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: W kontekście stałej obecności mediów cyfrowych w społeczeństwie niezbędna jest edukacja medialna odbiorców. W celu uzyskania jak najlepszych rezultatów w procesach dydaktycznych i wychowawczych używając mediów z zastosowaniem w nich sztucznej inteligencji, należy podkreślić znaczenie kształtowania świadomych i odpowiedzialnych postaw użytkowników mediów szczególnie wobec nowych technologii.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"40 24","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140368265","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Editorial: Education in the age of artificial intelligence","authors":"Jarosław Charchuła, Mirosław Kowalski","doi":"10.35765/hw.2024.2365.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.01","url":null,"abstract":"The progress of civilisation is the ground for enormous changes in the life of every human being. The development of information technology, telecommunications or multimedia is a huge step in the history of all civilisation. This evolution from the industrial era, where we were dealing with an industrial society, is moving us to an information society based on artificial intelligence (AI). Information is becoming the basis not only for the smooth functioning of all types of institutions – but also, and perhaps above all, for the educational process. The implementation of artificial intelligence in the education system is a topic that generates both enthusiasm and concern. On the one hand, the possibilities it offers in the context of education seem almost limitless, promising, among other things, the personalisation of teaching, the optimisation of teaching processes and support in the diagnosis and development of students’ skills. On the other hand, there are questions about data security, ethics and the potential replacement of teachers by machines.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"7 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140368539","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Edukacja w dobie sztucznej inteligencji. Wprowadzenie w problematykę i próba zarysowania niektórych pól problemowych","authors":"Mirosław Kowalski, R. Tomaszewska","doi":"10.35765/hw.2024.2365.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.03","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest próba syntetycznego przedstawienia obszarów problemowych i wskazania zagadnień, jakie pojawiają się na horyzoncie określenia „Sztuczna inteligencja – edukacja”. W artykule zarysowano wybrane, aktualne tendencje rozwojowe w teorii i praktyce edukacyjnej, zmiany, jakie zachodzą/będą zachodziły w procesach nauczania/uczenia się na przestrzeni najbliższych lat, w aspekcie wykorzystania nowych technologii/sztucznej inteligencji. \u0000PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Pytanie problemowe sformułowano następująco: jakie zagadnienia powinny być uwzględniane w społecznym (w tym pedagogicznym) namyśle wokół triady sztuczna inteligencja – postęp technologiczny – edukacja? Zastosowano metodę analizy literatury oraz selekcji i rekonstrukcji treści w celu uzyskania syntezy omawianych zagadnień. \u0000PROCES WYWODU: Realizacja celu i odpowiedzi na pytanie problemowe została ujęta w procesie wywodu, na który składa się: wprowadzenie w zagadnienie, zaprezentowane analizy i refleksje (ujęte dwubiegunowo) dotyczące istoty, wzajemnych relacji, zależności pomiędzy sztuczną inteligencją i edukacją (w aspekcie wolności i (do)wolności działań człowieka). \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Refleksja nad podjętą problematyką wskazuje na wielowymiarowość analizowanego obszaru; prezentowane analizy i refleksje świadczą o zróżnicowaniu koncepcyjnym (i celowościowym) w obrębie badanej rzeczywistości, a przedstawione analizy sugerują konieczność zmian w niektórych wymiarach/zakresach instytucjonalnej edukacji. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Istnieje potrzeba przygotowania uniwersalnych opracowań o charakterze m.in. pogłębionego dyskursu kry- tycznego z zakresu sztucznej inteligencji i jej edukacyjnego ukierunkowania. W obliczu nowych wyzwań (ale i zagrożeń) edukacyjnych, w warunkach ciągłej zmiany społeczno-kulturowej należy rozwijać wiedzę, umiejętności i kompetencje – przede wszystkim młodego pokolenia – w celu skutecznego podejmowania krytycznych dyskursów.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"55 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140367190","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wolność podmiotów edukacyjnych a problem odpowiedzialności moralnej za edukację","authors":"A. Kot","doi":"10.35765/hw.2024.2365.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/hw.2024.2365.13","url":null,"abstract":"CEL NAUKOWY: Opis, w jaki sposób podmioty edukacyjne postrzegają odpowiedzialność moralną za proces edukacji. \u0000PROBLEM I METODY BADAWCZE: Poszukując odpowiedzi na problem badawczy: Jak uczniowie i nauczyciele liceów postrzegają odpowiedzialność moralną za proces edukacji? przeprowadzono wywiady pogłębione: indywidualne z nauczycielami (8 os.) oraz fokusowe z uczniami (60 os.). \u0000PROCES WYWODU: Odpowiedzialności moralnej nie można rozpatrywać w oderwaniu od problemu wolności podmiotu. W niniejszym tekście przywołano trzy sposoby rozumienia wolności i odpowiedzialności: kartezjański, leibnizowski i nietzscheański. \u0000WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza wyników wskazuje, że uczniowie i nauczyciele: 1) nie postrzegają odpowiedzialności moralnej za proces edukacji jako osobistej, własnej, lecz przerzucają ją na innych: ministerstwo, partie polityczne, czy też system, 2) ujmują odpowiedzialność moralną jedynie w wymiarze negatywnym – jako winę będącą następstwem niewłaściwego czy nagannego działania. \u0000WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Żadna z badanych grup nie jest gotowa na zmianę obecnego stanu rzeczy. Wyniki badań i wnioski dotyczą wyłącznie analizowanych przypadków i na ich podstawie nie powinny być dokonywane uogólnienia. Jednak wyłaniający się z nich sposób, w jaki podmioty edukacyjne postrzegają odpowiedzialność moralną za proces edukacji, jest na tyle niepokojący, że powinien zostać poddany głębszej analizie, dla której niniejsza praca stanowić może punkt wyjścia i inspirację.","PeriodicalId":53094,"journal":{"name":"Horyzonty Wychowania","volume":"61 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140366049","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}