{"title":"Neizbježnost aporije u pokušaju definiranja znanja u Platonovim dijalozima Teetet i Fedon, te o logosu i o znanstvenosti teologije","authors":"Josip Balabanić","doi":"10.31192/np.20.1.1","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.1","url":null,"abstract":"Ovaj članak želi pokazati kako su se sudionici u dijalogu Teetet složili da je znanje (ἐπιστήμη) ‘istinito mišljenje (sgr. δόξα) spojeno s objašnjenjem’ (λόγος) (201d), ali da nisu uspjeli protumačiti što je logos te da je taj pokušaj definiranja znanja završio nedorečeno, u aporiji. Pozivom na objašnjenje logosa u dijalogu Sofist (259e5) nalazi se razlog tog neuspjeha. Tu se kaže da logos, u mišljenju (διάνοια) o stvarima, »nastaje kroz međusobno prepletanje ideja« (συμπλοκὴ tῶn eἰdῶν). Zaključuje se da je i u stvarima takvo prepletanje mnoštva ideja i da se to prepletanje ili logos (um, duša u njima) ne može dokraja protumačiti. Zaključak je da se mišljenjem na temelju podataka sjetilnog iskustva ne dolazi do pravog znanja, koje čini spoznaja bivstva stvari. Pokazuje se da je jednako nedorečen ili aporičan ishod potrage za znanjem o čovjekovu životu i umiranju, o besmrtnoj duši, u dijalogu Fedon (usp. Fedon 107b). U članku se nadalje kaže da su za neku monoteističku teologiju Sokrat/Platonove ideje (εἴδη) Božje misli o stvarima. Povlači se usporedba s mislima (logosom) utkanim u proizvode namjernog ljudskog djelovanja, ali i s informacijama u genetičkim programima, u živoj prirodi, te sa strukturnim ‘suviškom’ nastalim u evoluciji ljudskog mozga, konkretno za sposobnosti religioznog iskustva. Zaključak je da sve znanosti dolaze samo do nekog znanja, ne i do pravog znanja, tj. do shvaćanja bivstva. Kršćanska teologija kao humanistička znanost u tome je u nekoj prednosti pred drugim znanostima samo time što ima Riječ objave, božanski Logos, Krista, pa može govoriti i o smislu stvari i čovjeka. Zato je tu i poseban osvrt na Simijinu primjedbu Sokratu (Fedon 85c-d) da bi se do pravog znanja možda lakše dolazilo uz pomoć ‘božanske riječi kakve’. A budući da teističkim evolucionistima u prihvaćanju Darwinove teorije, kad je riječ o postanku čovjeka, posebnu poteškoću čini antropološki supstancijski dualizam, za teologiju stvaranja predlaže se jedan oblik nereduktivnog fizikalizma.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41505841","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Vrijednosti odgojno-obrazovnih djelatnika u organizacijskoj kulturi odgojno-obrazovne ustanove","authors":"Ružica Tokić Zec","doi":"10.31192/np.20.1.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.8","url":null,"abstract":"Vrijednosti su usmjeravajuća načela koja se usvajaju primarnom socijalizacijom u ranom djetinjstvu unutar obitelji. Teorijska rasprava o odgoju i obrazovanju uključuje promišljanja o ljudskim vrijednostima, kulturi društva kao i o organizacijskoj kulturi ustanova u kojima se odvija odgoj i obrazovanje. Odgojno-obrazovni djelatnici koji izravno rade s djecom, učenicima i studentima utječu na oblikovanje njihovih vrijednosti te sukreiraju kulturu ustanove. Cilj istraživanja bio je utvrditi: vrijednosne tipove i kategorije viših vrijednosti (vlastito odricanje, vlastiti probitak, otvorenost za promjene, zadržavanje tradicionalnih vrijednosti) odgojno-obrazovnih djelatnika; razlike u vrijednosnim tipovima i kategorijama viših vrijednosti s obzirom na demografske karakteristike te korelaciju kategorija viših vrijednosti i dimenzija organizacijske kulture. U istraživanju je sudjelovalo 715 ispitanika. Rezultati su pokazali da se odgojno-obrazovni djelatnici1 razlikuju u vrijednosnim tipovima, ali dijele iste više vrijednosti. Žene i muškarci razlikuju se u procjeni viših vrijednosti, mlađi odgojno-obrazovni djelatnici važnijom procjenjuju otvorenost za promjene od starijih kolega te postoji pozitivna korelacija dimenzija organizacijske kulture i kategorija viših vrijednosti.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48255351","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Nova PrisutnostPub Date : 2022-03-17DOI: 10.31192/np.20.1.12
Nikola Sunara
{"title":"Oral tale motifs in the novel The Bridge on the Drina","authors":"Nikola Sunara","doi":"10.31192/np.20.1.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.12","url":null,"abstract":"The novel The Bridge on the Drina (Na Drini Ćuprija) by Ivo Andrić is a chronicle about Višegrad and the bridge that spans the Drina River. The storyline revolves around numerous oral tales that the writer incorporated into the novel. The subjects of these oral tales include the bridge, its surrounding area, and the local inhabitants. In terms of genre, they may be categorised as historical, mythical, demonological, aetiological, eschatological oral tales and tales from everyday life. The genres of the tales often intertwine. In the novel The Bridge on the Drina all types of tales are present. The tales in the paper are interpreted in a historical, ethnological, and anthropological context. These oral tales narrate the story of a traumatic life experience on the territory imbued with conflicts, while at the same time serving as didactic tools, which is in line with the predominant function of oral literature. The tales have an exceptional aesthetic and social function.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46306585","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Moralna relevantnost namjera","authors":"Matic Sušnik","doi":"10.31192/np.20.1.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.3","url":null,"abstract":"Rasprava o moralnoj relevantnosti namjera danas se značajnim dijelom svodi na pitanje o tome jesu li namjere relevantne za moralnu dopustivost. Oni koji na to pitanje odgovaraju afirmativno, svoje stajalište opravdavaju povlačenjem distinkcije između namjernog činjenja štete i štete koja nastaje kao nenamjeravani, ali predvidljivi popratni učinak nekog djelovanja. Cilj ovog članka jest kritički preispitati navedeno stajalište – također poznato kao načelo dvostrukog učinka – te pružiti alternativno shvaćanje moralne relevantnosti namjera. Prema tom shvaćanju, temelj za moralnu pohvalu i osudu nije u izvršenoj radnji, već u namjeri s kojom je ta radnja izvršena.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46326758","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Nova PrisutnostPub Date : 2022-03-17DOI: 10.31192/np.20.1.10
Anita Šulentić
{"title":"FM Radio’s Response to a Dual Crisis Situation in the Republic of Croatia","authors":"Anita Šulentić","doi":"10.31192/np.20.1.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.10","url":null,"abstract":"The paper examines the programming and organisational responses of FM radio to a dual crisis situation in the Republic of Croatia. At the very beginning of the national COVID-19 lockdown, on 22 March 2020, the capital city of Zagreb was struck by the strongest earthquake in the last 140 years. With the purpose of ‘recording’ the situation at the time when the disaster was actually occurring, the research aims to question how the radio stations in the area acted under such unprecedented crisis circumstances. Methodologically, it is a qualitative and descriptive research based on the analysis of questionnaire answers. Open-ended questions are grouped into three main topics: organization and programme changes, sources of information and the role of digital platforms. The results reveal that radio stations tended to retain their formatted programme content regardless of the dual crisis. This finding indicates the necessity to re-examine the overall role of FM radio in a modern democratic society.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43381890","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Personal space and its transformations in a technological context","authors":"Lubov E. Motorina","doi":"10.31192/np.20.1.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.2","url":null,"abstract":"Context and relevance of the research: The creation of autonomous computer agents and humanoid robots is becoming a priority subject of research in various fields of knowledge such as evolutionary psychology, cognitive science, neurobiology, engineering, social robotics, linguistics, philosophy, etc. The gap between technological, natural science and humanitarian-scientific discourse reveals the need for dialogue, scientific discussions, and the development of a common conceptual-categorical system in information technology and humanitarian knowledge. The expansion of the continuum of artificial realities actualizes anthropological problems, including the question of a new ontological status of human, of personal space, within which all aspects and projections of human existence undergo significant changes. Personal space as an ontological phenomenon of Self interacts with different environments (nature, society, culture, extended reality (XR)) has borders with them and in each partially functions. The research aims to develop methodological foundations for the study of personal space, formulate the author’s definition of personal space, and identify conceptual methodological constructs to analyze the transformation of personal space in the development of information technology and social robotics. Used methodology: the principle of integrity, the principle of duality of being, typology of relations I-Thou and I-It by Martin Buber and Semyon L. Frank, system analysis, convergent approach. Key findings: The development of information technologies and social robotics has opened a new stage in forming the technological context of human entry into symbiotic relations, where the boundaries between the natural and the artificial are blurred, which indicates the need to elaborate a convergent approach to studying interdisciplinary problems in technological and humanitarian knowledge. The author’s definition of personal space as a holistic phenomenon of Self is offered for use as a methodological tool to study its changes in the technological context.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49346357","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Apostoli sv. Filip i Jakov Alfejev u hagiografiji i poeziji Marka Marulića","authors":"Helena Dragić","doi":"10.31192/np.20.1.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.6","url":null,"abstract":"Na temelju Matejeva, Markova, Lukina i Ivanova evanđelja, Djela apostolskih te hagiografske zbirke Legenda aurea aut vitae sanctorum Jakoba de Voragine, ali i druge relevantne literature u radu se govori o dvanaestorici Isusovih učenika i apostola. Posebna pozornost posvećuje se (re)konstrukciji života apostola sv. Filipa i sv. Jakova. Juraj Šižgorić i Marko Marulić u svojim pjesmama opjevali su apostole među koje su uvrstili i sv. Pavla koji je sam sebe nazivao apostolom. Sv. Filip propovijedao je među Skitima. Razapet je i dotučen kamenjem u Hijerapolu. Dvije njegove kćeri mučeničkom smrću posvjedočile su vjeru u Isusa Krista. Sv. Jakov Alfejev nazivan je i Jakov Mlađi, Jakov Pravedni te brat Gospodinov jer je iznimno sličio Isusu pa su ih zamjenjivali. Bio je prvi biskup u Jeruzalemu, gdje je mučen i umoren. Relikvije apostola sv. Jakova Alfejeva nalaze se u rimskoj crkvi Dodici apostoli uz apostola Filipa. Stoga ih Katolička crkva slavi istoga dana. Spomendan sv. Filipa i sv. Jakova Alfejeva do 1955. godine slavio se 1. svibnja. Papa Pio XII. te godine odredio je taj dan kao spomendan sv. Josipa radnika, a svetkovina sv. Filipa i Jakova premještena je na 3. svibnja.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45599547","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Prilog teološkoj (de)konstrukciji rodnih stereotipa – istraživanje iz Hrvatske","authors":"Jadranka Rebeka Anić","doi":"10.31192/np.20.1.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.5","url":null,"abstract":"Posljednjih desetljeća u brojnim crkvenim dokumentima, izjavama papa, biskupskih konferencija i pojedinih biskupa dekonstrukcija rodnih stereotipa tumači se kao destrukcija kršćanske antropologije. Za razliku od toga, postoje dokumenti i izjave u kojima se crkveno učiteljstvo ograđuje od biološkog determinizma te dopušta dekonstrukciju rodnih stereotipa, ali bez dovođenja u pitanje muško-ženske prirode na kojoj se temelje. U drugom dijelu članka prikazat ćemo da se (de)konstrukcija katoličke antropologije trajno događa i da ne vodi do razaranja i negiranja ljudske prirode već do shvaćanja procesa koji su utjecali na način na koji se muško-ženska priroda definirala. Na taj način se otvaraju mogućnosti za daljnji razvoj teološke antropologije u interdisciplinarnom znanstvenom pristupu. Koliko se sa stereotipnim izjavama o ženama i muškarcima slažu religiozni katolici koji pohađaju vjerske obrede analiziramo na temelju podataka prikupljenih u istraživanju provedenom u Hrvatskoj 2018. godine u sklopu projekta »Relacijski rodni odnosi u Hrvatskoj: modernizacijske i razvojne perspektive« (GENMOD).","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48185542","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Meeting the spiritual needs of a dying person","authors":"Ivan Platovnjak","doi":"10.31192/np.20.1.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.4","url":null,"abstract":"Most palliative care research confirms that spirituality has an important role and thus it is necessary to pay attention to the spiritual needs of dying even more. In this article, the author briefly presents the relationship between religion and spirituality, the meaning of different types of spirituality, and how everyone can live their own form of spirituality, as spirituality is a part of their life that they have chosen freely and consciously. In the following, he explores how understanding the spiritual needs of the dying person depends on understanding spirituality and its impact on human life, especially on health. In the last part, he presents the fundamental spiritual needs for anyone who wishes to pay attention to a dying man in the most integral way possible.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42111110","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Odgojni akt u oblikovanju suda ukusa","authors":"Mirko Lukaš, Dean Cikovac","doi":"10.31192/np.20.1.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.31192/np.20.1.7","url":null,"abstract":"Rad prikazuje odnos estetike i pedagogije razmatrajući aspekte suda ukusa u odgojno-obrazovnom kontekstu. Usmjerava se na istraživanje mogućnosti subjektivnog i objektivnog određenja suda ukusa kritički razmatrajući moguće problemske implikacije koje nastaju zauzimanjem takvih pozicija u nastojanju njegova određenja. Razmatranjem koncepata suda ukusa rad donosi temeljne odrednice njegova razumijevanja u okviru estetike kao filozofske discipline oslanjajući se poglavito na Humeova i Kantova djela kao izvore i temelj za promišljanje odgojne uloge u njegovom oblikovanju. Analizom ključnih odrednica suda ukusa u njihovu mišljenju pružaju se implikacije putem kojih se iznosi povezanost, relevantnost i nužnost oblikovanja suda ukusa putem odgojno-obrazovne djelatnosti. Stoga rad ukazuje na potrebu za odgojem i obrazovanjem kao neizostavnim čimbenicima koji, osim što produbljuju razumijevanje estetskih vrijednosti, imaju utjecaj na oblikovanje njegove kvalitete i profinjenosti.","PeriodicalId":52045,"journal":{"name":"Nova Prisutnost","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2022-03-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44166328","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}