Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University最新文献

{"title":"Dağıtık pekiştirmeli öğrenme tabanlı çoklu insansız hava aracı ile ilgi çekici nokta kapsama","authors":"Aydın Çeti̇n, Fatih Aydemi̇r","doi":"10.17341/gazimmfd.1172120","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1172120","url":null,"abstract":"Mobil araçlar haritalama, trafiğin izlenmesi, arama-kurtarma operasyonları gibi çeşitli alan kapsama uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kapsama sürecini geliştirmek için uygun konumlandırma modeli ve etkili öğrenme stratejisi gereklidir. Mobil araçlar hareket modeli içeren yönlendirme mekanizması ile dinamik ortamlara uyum sağlayabilir ve en uygun konumları bulabilirler. Konumlandırma sürecinin çok ajanlı mobil sistem temelinde yönetildiği çalışmalarda algılama, veri toplama ve gözetim gibi görevleri birden fazla ajanın işbirlikçi yaklaşım ile tamamlaması gerekir. Öğrenmeye dayalı bu süreç, bir görevi gerçek zamanlı optimize etmeyi öğrenebilen mobil ajanlar vasıtasıyla yürütülebilir. Bu çalışmada, bir grup insansız hava aracının (İHA) öğrenebilen çok ajanlı sistem temelinde modellenerek dinamik ortamda ilgi çekici noktaları (İÇN) etkin şekilde kapsaması hedeflenmektedir. Hedef alan, İÇN kapsamını en üst düzeye çıkarmak ve enerji tüketimini en aza indirmek için ızgaralara ayrıştırılır. Ayrıştırma, hedef alanın konumu ve mobil ajan olarak modellenen İHA’ların iletişim mesafesi göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir. Bununla birlikte ızgaralara gidiş planlanması yapan mobil ajanlar çarpışmadan kaçınmayı da öğrenirler. Önerilen yöntem benzetim ortamında test edilmiş ve sonuçlar benzer çalışmalar ile kıyaslanarak sunulmuştur. Sonuçlar, önerilen yöntemin mevcut benzer çalışmalara göre daha iyi performans gösterdiğini ve alan kapsama uygulamaları için uygun olduğunu göstermektedir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67972429","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Kimyasal depolama tesisinde risk analizi: bağımsız koruma katmanlarının etkisi","authors":"Oğuzcan Taşdemi̇r, Saliha Çeti̇nyokuş","doi":"10.17341/gazimmfd.1118503","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1118503","url":null,"abstract":"Proses güvenliği yönetim sistemi kapsamında tehlikeli kimyasalların elleçlendiği veya depolandığı tesislerde insan, çevre ve tesis yatırımlarının korunması amacı ile proses tehlike analizi çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Proses tehlike analizi çalışmalarında değerlendirilen bariyerler ve bağımsız koruma katmanlarının kaza senaryolarının meydana gelme olasılığı ve/veya şiddetini azaltması beklenmektedir. Gerçekleştirilen çalışma kapsamında, 1,3-bütadien kimyasalının depolandığı örnek bir tesiste koruma katmanlarının varlığının istenmeyen olay frekansı ve şiddetine olan etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Öncelikle, belirlenmiş bir başlatıcı olay (Kritik Olay) için olay ağacı analizi (ETA) yapılmıştır. Olay ağacı analizinde, potansiyel flaş (parlama) yangını, jet yangını, patlama ve toksik salınım kaza senaryoları için tutuşma olasılığı hesaplama modülü kullanılarak frekans değerleri belirlenmiştir. Kaza senaryolarının şiddetinin tespiti için etki analizi kapsamında aşırı basınç, termal radyasyon ve toksik maruziyet değerleri hesaplanmıştır. Etki analizlerinde korelasyonlar ve yazılım kullanılmıştır. Bariyer ve bağımsız koruma katmanlarının, olay frekansına doğrudan etkisi sebebi ile termal radyasyon, aşırı basınç ve toksik maruziyet senaryolarına ait frekansların düştüğü, hesaplamalar sonucunda gözlemlenmiştir. Değerlendirilen prosesteki koruma katmanlarına ait tespit süresi etkinliğinin düşük olması ve atmosfere salınan kimyasal miktarının değişmemesi sebebi ile kaza senaryolarına ait etki mesafelerinde patlama etkileri dışında bir değişim olmamıştır. Sonuç olarak, proseslerdeki koruma katmanları ve güvenlik enstrümanlı fonksiyonların yalnızca istenmeyen olay frekansına olan etkisinin değil, kaza senaryolarına olan etkilerinin de değerlendirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67970959","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Transformatör mimarisi tabanlı derin öğrenme yöntemi ile Türkçe haber metinlerine başlık üretme","authors":"Abdulkadir Karaca, Özlem Aydin","doi":"10.17341/gazimmfd.963240","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.963240","url":null,"abstract":"Günümüzde, büyük veri içinden istenilen bilgiyi kapsayan doğru içeriklere kısa sürede ulaşabilmek önemli bir ihtiyaçtır. İçeriklere ait başlıkların bu ihtiyacı karşılamada olumlu bir etkisi bulunmaktadır. Ancak yanıltıcı başlıklar olması durumunda bu bir dezavantaja dönüşebilmektedir. Bu çalışmada, güncel doğal dil işleme ve derin öğrenme teknolojilerini kullanarak Türkçe metinleri en iyi özetler biçimde ve daha yönlendirici Türkçe başlıkların üretilmesi amaçlanmaktadır. \u0000 \u0000Çalışmada yaklaşık 52.000 Türkçe haber metni ve başlığını içeren bir derlem kullanılmıştır. Derlemdeki haber metinleri ve başlıkları modelin doğru eğitilebilmesi için bazı ön işlemlerden geçirilmiştir. Daha insansı ve özgün sonuçlar elde etmek amacıyla genel ve soyut özetleme teknikleri çözüm yöntemleri olarak tercih edilmiştir. Eğitim modeli olarak, 2017 yılında yayınlanan ve doğal dil işleme alanında en son teknoloji olarak kabul edilen transformatör mimarisi tabanlı kodlayıcı-kod çözücü derin öğrenme mimarisi kullanılmıştır. Bu model, derin öğrenme kütüphanelerinden TensorFlow ve Keras kullanılarak geliştirilmiştir. Derin öğrenme çalışmalarında yüksek sistem gereksinimlerini karşılayan Google Colab aracılığı ile 20 ve 25 dönem eğitilerek sonuç üretilmiştir. Eğitim süresi toplam 3.5 saat gibi kısa bir sürede tamamlanmıştır. \u0000 \u0000Eğitilen model, 20 ve 25 eğitim dönemi sonunda sırayla 75% ve 85% oranında eğitim başarımı elde etmiştir. Eğitimde kullanılan veri kümesinin tamamı, eğitilen model ile tekrar üretilmiştir. Bu deneyde başarı ölçütleri olarak, genellikle özetleme görevlerinde tercih edilen ROUGE-1 metriği, BLEU ve ikisinin harmonik ortalaması olan F1 skoru tercih edilmiştir. ROUGE-1, BLEU ve F1 skoru, 20 eğitim dönemi sonunda sırayla %59, %54 ve %55 iken, 25 eğitim dönemi sonunda sırayla %77, %70 ve %73 olarak ölçülmüştür. \u0000 \u0000Transformatör mimarisinin başlık üretme probleminde kullanımının, bu alandaki mevcut çalışmalarda kullanılan derlemlere kıyasla daha az eğitim içeriğiyle çözüm üretebildiği ve diğer derin öğrenme mimarileri ile yapılan çalışmalara göre dilbilgisel ve anlamsal olarak daha başarılı sonuçlar elde edildiği gözlemlenmiştir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68009607","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ergonomik kısıtlar altında maliyet tabanlı montaj hattı dengeleme ve işçi-kobot atama problemi","authors":"Perihan Bekdemi̇r, Seren ÖZMEHMET TAŞAN","doi":"10.17341/gazimmfd.1182311","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1182311","url":null,"abstract":"Uzun yıllar boyunca montaj hattı dengeleme problemi (MHDP) literatürde farkli çözüm yaklaşımlarıyla ele alınmıştır. Son zamanlarda montaj hattında işçilerle aynı istasyonda veya farklı istasyonlarda görev alabilen işbirlikçi/kolaboratif robot (kobot) kullanımı oldukça popüler hale gelmiştir. İşçilerin belirli düzeyin üzerinde enerji tüketimiyle mola sürelerinin hesaplanması problemi de ergonomi perspektifinden değerlendirilmiştir. Bu çalışmada ergonomik kısıtlar altında maliyet tabanlı montaj hattı dengeleme ve işçi-kobot atama problemi (MTMHD-İKAP) ele alınmış ve problemin çözümü için karışık tamsayılı doğrusal programlama (KTDP) modeli önerilmiştir. Kobotların montaj hatlarındaki etkinliğini değerlendirmek için sadece manuel işgücünün olduğu maliyet tabanlı montaj hattı (MTMH), ergonomi perspektifinin göz ardı edildiği MTMHD-İKAP, ergonomi perspektifinin göz ardı edildiği parametrelerdeki değişimin amaç fonksiyonu üzerindeki etkisini değerlendiren MTMHD-İKAP ve ergonomi perspektifinin ele alındığı enerji tüketiminin değişiminin değerlendirildiği MTMHD-İKAP’nin ele alındığı toplam dört farklı senaryo kullanılmış ve sonuçları karşılaştırılmıştır.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47370177","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dinamik talep cevabı içeren zaman gecikmeli iki bölgeli yük frekans kontrol sistemlerinin kararlılık bölgelerinin hesaplanması","authors":"Deniz Kati̇poğlu, Şahin Sönmez, Saffet Ayasun","doi":"10.17341/gazimmfd.951415","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.951415","url":null,"abstract":"Bu çalışmada, dinamik talep cevabı (DTC) ve haberleşme zaman gecikmesi içeren iki bölgeli yük frekans kontrol (YFK-DTC) sisteminin kararlılık sınır eğrisi yöntemi kullanılarak denetleyici parametre düzleminde kararlılık bölgeleri hesaplanmıştır. DTC kontrol, kontrol edilebilir yük gruplarını frekans kontrol servisine dahil ederek, üretim ve puant yük talebi arasında dengenin daha kısa sürede sağlanması ve yenilenebilir enerji kaynaklarında güç dengesizlikleri problemlerine karşı önemli bir çözüm sunmaktadır. DTC kontrol mekanizmasının yük frekans kontrol sistemlerinde kullanımı, sistemin güvenliği ve güvenilirliğini sağlamasına rağmen, haberleşme ağlarından kaynaklanan zaman gecikmeleri, denetleyici performansını ve sistemin kararlılığını olumsuz etkileyebilmektedir. Dolayısıyla, bu çalışma zaman gecikmesi içeren iki bölgeli YFK-DTC sisteminin kararlılığını garanti edecek tüm oransal-integral (PI) denetleyici kazanç değerlerini elde etmektedir. Bu amaçla, zaman gecikmeli YFK-DTC sisteminin denetleyici parametre düzleminde kararlılık bölgelerini oluşturan kompleks kök sınır (Complex Root Boundary, CRB) eğrisini ve reel kök sınır (Real Root Boundary, RRB) eğrisini bulmak için kararlılık sınır eğrsi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen teorik sonuçların doğruluğu, quasi-polynomial mapping root (QPmR) algoritması ve zaman düzleminde yapılan benzetim çalışmaları ile gösterilmiştir. Sonuçlar, DTC kontrol çevriminin katkısı ile zaman gecikmeli YFK sisteminin kararlılık bölgelerinin ve kararlılık payının arttığını göstermektedir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48486790","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"HBIM destekli arşiv modeli","authors":"Merve Anaç, E. G. Arun","doi":"10.17341/gazimmfd.1175113","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1175113","url":null,"abstract":"Yapım tekniği, estetik ve malzeme özelliği bakımından özgün olan tarihi yapıların gelecek nesillere aktarılması ancak doğru restorasyon ve doğru arşivleme ile mümkündür. Türkiye’de yapılara dair kaynakların ve belgelerin farklı kişilerde ve değişik formatlarda olması bunların yapısal değişimini anlamayı ve mevcut durum analizini zorlaştırmaktadır. Mevcut durumda yapıların geçirdiği süreçleri ve kurumlar arasında belge akışının denetimini sağlayacak herhangi bir dijital arşiv sisteminin olmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada Gaziantep geleneksel sivil mimari yapıları üzerinden restorasyon süreçlerinde ve tarihi yapı araştırmalarında kullanılabilecek bir dijital arşiv modeli tasarlanmıştır. Model, restorasyon iş akışında dosya denetimi sağlayarak kişilerden kaynaklanan hatalardan dolayı uzayan restorasyon süreçleri için bir çözüm oluşturmaktadır. Tasarlanan modelde Tarihi Yapı Bilgi Yönetimi (HBIM) sistemlerinden yararlanılarak kültürel miras yapılarındaki çok katmanlı bilgi yapısı 3D görsellerle desteklenmiş ve yapı değişimleri tek bir platformda toplamıştır. HBIM modelleri aracılığı ile yapının hem geometrik hem de semantik bilgilerini tek bir platformda toplamak mümkün olmuştur. Ayrıca HBIM modeli içerisinde kullanılmak üzere çalışılan bina grubunda yapı bileşenlerine ait HBIM yapı bileşen kütüphanesi geliştirilerek sonraki yapılacak restorasyon çalışmaları için karar destek sistemi kurulmuştur. Gaziantep geleneksel sivil yapılar örneği üzerinden geliştirilen bu dijital arşiv modeli HBIM modellerinin ve HBIM kütüphanesinin geliştirilmesi ve kullanılması bakımından temel niteliğindedir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67972508","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Pigmentlerin ve kompozisyonun renkli porselen çamur ve bünye özelliklerine etkisinin araştırılması","authors":"Özge Özel, Evren Ariöz, Hanife Kadioğlu","doi":"10.17341/gazimmfd.1189107","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1189107","url":null,"abstract":"Porselen, kaolinit, feldspat ve kuvarstan üretilen yoğun, yüksek derecede vitrifiye ve yarı saydam beyaz bünyeli seramiktir. Son zamanlarda, porselen malzemelerin içsel beyaz rengi değiştirilerek farklı dekoratif etkiler elde etmek için renkli porselen bünyeler üretilmektedir. Bu çalışmada renksiz, sarı ve siyah porselen bünyeler için pigment ilavesinin çamur ve nihai ürünün fiziksel özelliklere etkisi ve sarı renkli bünyelerde kompozisyonun bünye özelliklerine etkisi araştırılmıştır. Böylece işletme koşullarında pigment, hammadde vb. gibi bileşenler değiştiğinde kompozisyon-ürün özellik ilişkilerinin kurulabilmesi ve ürün kontrolünün sağlanması hedeflenmiştir. Standart renksiz porselen bünye kompozisyonuna sarı zirkon pigmenti ve siyah demir-krom spinel pigmenti eklenerek farklı porselen kompozisyonları hazırlanmıştır. Pigment ilavesi çamur özelliklerini ve pişmiş porselen özelliklerini değiştirmektedir. Sarı pigment eklenmesi durumunda çamur akış süresi 48s'den 53s'ye artmakta ve kalınlaştırıcı gibi davranmaktadır. Buna karşılık, siyah pigment, çamurun akış süresini 40 s'ye azaltmakta ve inceltici gibi davranmaktadır. Siyah porselen numunelerde diğerlerine göre daha yüksek Fe2O3 içeriği nedeniyle % bisküvi porozite değeri %31,93'e ve % bisküvi su emme değeri %17,92'ye düşmekte ve pişme deformasyonu (7,0 mm) artmaktadır. Standart sarı renkli bünye reçetesine farklı oranlarda kuvars, K ve Na- feldspat ilaveleri yapıldığında pişmiş bünye özellikleri değişmektedir. K ve Na-feldspat miktarına bağlı olarak yüksek orandaki K2O ve Na2O içeriğinden dolayı pişme deformasyonu artmaktadır. K-feldspat içeriği yüksek olan bünyelerde yoğunlaşma meydana geldiğinde yaklaşık nihai %0,0 su emmeye ulaşılmıştır. Buna karşın Na-feldspat içeriği yüksek olan bünyelerde ise %0,2 değeri elde edilmiştir. Ayrıca, numunelerin sinterlenme davranışı optik dilatometreyle incelenmiş ve mikroyapı analizleri SEM ile gerçekleştirilmiştir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-03-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49441521","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Yarı-istenen tesis yer seçimi problemi için iki kriterli bir yaklaşım","authors":"Fatma ERSOY DURAN, Diclehan TEZCANER ÖZTÜRK","doi":"10.17341/gazimmfd.1164114","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1164114","url":null,"abstract":"Yarı-istenen tesisler çevrelerindeki talep noktalarına hem yakın hem de uzak olmalarını gerektiren istenen ve istenmeyen etkilere sahiptir. Bu çalışmada istenen ve istenmeyen etkilere sahip iki amaçlı yarı-istenen tesis yerleşim problemi ele alınmaktadır. İlk amaç fonksiyonu, tesis ile talep noktaları arası toplam taşıma maliyetini minimize etmektedir ve tesisi talep noktalarına yakın yerleştirme eğilimindedir. Taşımaların doğrusal yollar üzerinden yapılacağı varsayılarak ilk kriter değeri hesaplanırken doğrusal mesafe metriği kullanılmıştır. İkinci amaç fonksiyonu ise tesisin talep noktalarında oluşturduğu istenmeyen etkinin maksimumunu minimize etmektedir, bu nedenle tesisi talep noktalarından uzaklaştırma eğilimindedir. Tesisin bir talep noktası üzerinde oluşturduğu istenmeyen etki, aralarındaki mesafeye bağlı bir fonksiyon ile temsil edilmiştir. Buna göre, tesisten belli bir mesafeye kadar istenmeyen etki sabit kalır, bu mesafeden sonra doğrusal olarak azalır ve sıfırlanır. İstenmeyen etkinin ise tesisten dairesel yayılacağı varsayılarak ikinci kriter değeri hesaplanırken Öklid mesafe metriği kullanılmıştır. Problemin çözümü için ilk olarak karma tamsayılı doğrusal olmayan programlama modeli geliştirilmiştir. İkinci bir yaklaşım olarak çözüm alanını alt bölgelere ayırarak çözüm arayan Büyük Kare Küçük Kare (BKKK) algoritması probleme uyarlanmıştır. Alt bölgelerde etkin çözüm bulunup bulunmamasını değerlendirmek için hesap yükü az olan bir matematiksel model geliştirilmiştir. Geliştirilen yaklaşım büyük boyutlu iki problem üzerinde test edilmiş ve çözüm alanı daraltılarak etkin çözümlere hızlıca ulaşılabilmiştir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-02-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67972320","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Early diagnosis of lung cancer using deep learning and uncertainty measures","authors":"M. Cifci, Sema Üzülmez","doi":"10.17341/gazimmfd.1094154","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1094154","url":null,"abstract":"Derin Öğrenmenin (DÖ) teknikleriyle erken kanser tanısı son dönemlerde araştırmacılar arasında en çok üzerinde durulan konu olmuştur. Ayrıca pek çok araştırmada görüldüğü üzere DÖ’nın tıp alanında kullanımı günümüzde daha da önem kazanmaktadır. Araştırmacılar sağlık alanında çoğunlukla kanser ve kanser türleri teşhis ederken DÖ tekniklerinden yararlanmaktadır. Bunun başlıca nedeni akciğer kanserinden ölüm riskinin yüksek olmasıdır. Bu tür hastalıkların tanısında BT görüntülerinin net olmamasından dolayı, doğru karar vermede uzmanlar görüş ayrılıkları yaşamaktadır. Bu ve benzeri hastalıkları erken ve doğru tanılayabilen ve daha güvenilir sonuçlar verebilen DÖ karar verme mekanizmaları bir seçenek haline gelmiştir. Yapılan araştırmalara göre akciğer kanseri, dünya çapında ölümlerin en önde gelen nedenleri arasındadır. Akciğer kanseri sadece 2019 yılında tahmini 1,76 milyon insanın ölümden sorumludur. Sebepleri artıkça (ortalama aile öyküsü, sigara, yüksek tansiyon ve diğer popüler tıbbi nedenler) ölüm oranı ortalaması %80'in üzerinde arttığı gözlemlenmiştir. Olgular erken tanı konup, tedavi edilirse kanser kaynaklı ölümlerin oranının azalmakta olduğu görülmüştür. Hastalığın doğru saptanması tedavi edilmesinde önemli rol oynamaktadır. \u0000Bu çalışmada Ayrık Dalgacık Dönüşümü (ADD) yaklaşımı ile DÖ tekniği birleştirilerek, 6053 akciğer tomografi veri seti (veri kaynağı, yaş grubu, coğrafi bölge vb. kısa bilgi) üzerinde işlem yapılmıştır. Hastanın kanser olup olmadığı, kanser olduğu takdirde ise bunun iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olduğuna karar verilmesine çalışılmaktadır. Bilgisayarlı Tomografi (BT), görüntülerde öncelikle görüntü işleme aşamalarının yanı sıra ADD ile öznitelik çıkarımı yapılıp elde edilen veriler DÖ ’ya girdi verisi olarak kullanılır. Bu çalışmada iki metot önerilmiştir. Birinci yöntemde VGG-16, Inception v4, MobileNet v3 kullanılırken ikinci yöntemde AlexNet yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntem hem ADD kullanımı hem de iki aşamalı olması yönüyle yaygın kullanılan diğer tekniklerden farklıdır. Deneysel sonuçların yüksek performans gösterdiğini ve AlexNet’in %99, 86, MobileNet v3’ün %98,00, VGG-16 %95,50, Inception v4’ün ise %96,03 doğrulukta sonuç verdiği belirlenmiştir. Böylece akciğer hastalıklarının BT görüntülerinde kanser olup olmadığı, kanser ise hangi aşamada olduğu konusunda ön bilgi elde edilebilmektedir.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-02-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67970235","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dinamik parti büyüklüğü belirleme ve çizelgeleme problemi için bir matsezgisel geliştirilmesi ve uygulaması","authors":"Burcu KUBUR ÖZBEL, Adil Baykasoglu","doi":"10.17341/gazimmfd.1130887","DOIUrl":"https://doi.org/10.17341/gazimmfd.1130887","url":null,"abstract":"Geleneksel kısıtlandırılmış parti büyüklüğü belirleme problemi işletmelerde sıklıkla karşılaşılan problemlerden biridir. Ancak, bu problemlerin modellenme aşamasında gerçek hayatta geçerli olabilen pek çok faktör dikkate alınmamaktadır. Bu çalışmada, sipariş üzerine kağıt/karton çanta üretimi yapan bir işletmedeki bütünleşik parti büyüklüğü belirleme ve çizelgeleme problemi modellenerek çözümlenmiştir. Problem için karışık tam sayılı programlama modeli önerilmiştir. Önerilen modelde, ürünler arası geçişlerde ve üretim periyotlarındaki hazırlık süreleri ve maliyetleri göz önünde bulundurulmuştur. Geliştirilen model, üretim maliyeti, elde tutma maliyeti, karşılanamayan talep maliyeti, dışardan satın alma maliyeti ve sıra bağımlı ürün geçişlerinin hazırlık maliyeti toplamını en küçüklemeyi hedeflemektedir. Geliştirilen modelin uygulamasıyla, üretim kaynaklarının daha verimli kullanılıp daha efektif üretim planlarının ortaya konulabileceği görülmüştür.","PeriodicalId":51103,"journal":{"name":"Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":1.1,"publicationDate":"2023-02-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67971154","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"工程技术","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}