{"title":"POTRZEBA DOCENIENIA „GENIUSZU KOBIETY”","authors":"Stanisław Suwiński, Emilia Tokarz","doi":"10.12775/splp.2022.022","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.022","url":null,"abstract":"Pod pojęciem „geniusz” rozumie się najwyższy stopień zdolności umysłowych człowieka lub wyjątkowe uzdolnienia w jakimś kierunku. W związku z tym, geniuszem nazywa się również człowieka obdarzonego niezwykłą zdolnością twórczą lub wyjątkowo utalentowanego w jakiejś dziedzinie. W odniesieniu do kobiety „geniusz” oznacza jej wrodzoną zdolność do miłowania i bycia miłowaną. Wokół tego koncentruje się problem badawczy artykułu tak, aby w obliczu powojennego niedoceniania „geniuszu kobiet” wydobyć na światło dzienne potrzebę ponownego docenienia tego wyjątkowego daru, a zostanie to ukazane w oparciu o źródła biblijne i nauczanie Jana Pawła II, który nadał też temu określeniu „żywotności”. Potrzeba docenienia roli kobiety w życiu społecznym, politycznym, kulturalnym, a zwłaszcza religijnym jest wciąż aktualnym zagadnieniem wielu dyskusji. Wśród różnych form zaangażowania kobiet na uwagę zasługuje właśnie płaszczyzna religijna. Dlatego w ostatnim punkcie artykułu zostaną ukazane niektóre wzorce „geniuszu kobiet”, które z motywów religijnych pozostały bezżenne w życiu konsekrowanym lub świadomie wybrały samotność.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"4 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127013322","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ZARYS DZIAŁALNOŚCI KOMISJI SOBOROWEJ/ KOMISJI DO SPRAW REALIZACJI UCHWAŁ SOBORU WATYKAŃSKIEGO II EPISKOPATU POLSKI W LATACH 1959–1977","authors":"M. Białkowski","doi":"10.12775/splp.2022.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.001","url":null,"abstract":"Artykuł jest pierwszym w polskiej historiografii kościelnej opisem działalności Komisji Soborowej Komisji do Spraw Realizacji Uchwał Soboru Watykańskiego II Episkopatu Polski w latach 1959–1977. W analizowanym okresie przewodniczył jej abp Antoni Baraniak. Znaczący wkład w jej prace wnieśli: Bolesław Kominek i Karol Wojtyła. Gremium to było głównym organem odpowiedzialnym za wdrażanie uchwał Soboru Watykańskiego II i realizację jego recepcji w Kościele katolickim w Polsce.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"79 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130730252","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"PELPLIŃSKA FIGURA NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY","authors":"A. Nadolny","doi":"10.12775/splp.2022.018","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.018","url":null,"abstract":"Przedmiotem artykułu są losy pelplińskiej figury Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny (NMP), usytuowanej na Placu Katedralnym w Pelplinie. Decyzję o jej ustawieniu podjęto w związku z nominacją i konsekracją biskupa Jana Marwicza w 1857 roku oraz dla uhonorowania ogłoszonego w 1854 roku dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP. Propozycja wzniesienia pomnika wyszła z grona kapituły katedralnej chełmińskiej, zaś organizacją zajął się wyłoniony z niej Komitet Budowy Figury. Na zamówienie komitetu projekt wykonał słynny architekt z Kolonii nad Renem, Vincenz Statz, jeden z budowniczych tamtejszej katedry w latach 1840-1880 i architekt ponad stu kościołów i kaplic, wznoszonych w stylu neogotyckim w Nadrenii, natomiast samą figurę wykonał, również działający w Kolonii, artysta rzeźbiarz Peter Fuchs. Uroczystego poświęcenia dokonał biskup Marwicz w dniu 8 X 1858. Jesienią 1939 roku Niemcy figurę zburzyli wraz z innymi pomnikami, zdobiącymi miasto. Po wojnie uszkodzoną statuę odkopano i po restauracji, ale już w skromniejszej postaci wizualnej, ustawiono na dawnym miejscu w 1954 roku. Stanowi on najpiękniejszą ozdobę Placu Katedralnego, dziś noszącego nawę Placu Mariackiego, i miejsce niektórych nabożeństw maryjnych.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"29 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133732345","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"MŁODZIEŻ A DUCHOWOŚĆ?","authors":"Michał Oleksowicz","doi":"10.12775/splp.2022.019","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.019","url":null,"abstract":"W ostatnim czasie uwagę wielu komentatorów życia społecznego przykuły opublikowane przez CBOS badania dotyczące religijności Polaków w latach 1992–2021. Jak wynika z tych badań, odnotowano trend wskazujący na spadek poziomu wiary religijnej i praktyk religijnych. Najgwałtowniejszy spadek zanotowano w liczbie praktykujących osób w przedziale wiekowym 18–24 lata. W kontekście wspomnianych przemian polski czytelnik otrzymuje do rąk monografię ks. Stanisława Suwińskiego pt. „Duchowość młodzieży w perspektywie ewangelizacji” (Bernardinum, Pelplin 2021), w której autor podejmuje refleksję nad duchowością młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy ewangelizacji w polskim kontekście kulturowym. Zarówno interdyscyplinarność jak i swoista pragmatyczność tej książki zachęcają, zważywszy na kontekst przemian religijności w Polsce, do dalszych refleksji nad zaproponowanym przez autora przedmiotem badań. W artykule jest analizowany związek duchowości z religijnością młodzieży w świetle monografii ks. Suwińskiego oraz innych badań dotyczących tego zagadnienia. Kwestia przemian religijności w Polsce jest ukazana w perspektywie danych statystycznych dotyczących wybranych krajów europejskich, a także zostaje uwypuklone znaczenie technologicznej rewolucji dla kształtowania współczesnego człowieka i jego sposobu funkcjonowania. W tak zarysowanym kontekście pytanie o duchowość młodzieży staje się przyczynkiem do refleksji nie tylko nad religijnością młodzieży, ale też nad przemianami chrześcijańskiej religijności jako takiej. Zaproponowana filozoficzna interpretacja religijności i jej przemian w perspektywie wcześniej omówionych zjawisk społecznych, może stać się argumentem na rzecz tezy o niezmiennej „żywotności religii”.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114636049","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"JÓZEF Z NAZARETU – OJCIEC PRZY DZIEWICY. EDEN NA NOWO ODCZYTANY","authors":"Sławomir Kunka","doi":"10.12775/splp.2022.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.011","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje temat św. Józefa, zaślubionego Maryi Pannie. Jako pochodzący z rodu Dawida został on wybrany na Oblubieńca Dziewicy z Nazaretu, która potem w Zwiastowaniu zgodziła się na bycie Matką Boga Wcielonego. Realizacja odwiecznych planów Ojca w sposób wyjątkowy dotyczyła więc też Józefa. Przez swoje zawierzenie i postawę „posłuszeństwa” wobec woli Bożej stał się budowniczym domu dla Pana. Przyjmując Maryję pod swój dach, został opiekunem Matki Pięknej Miłości. Jako wierny i sprawiedliwy sługa Bożych tajemnic wyznaczył wzór duchowej drogi wzrostu. Oblubieńcza miłość Maryi i św. Józefa pozwala na wspomnienie pierwszej pary ludzkiej, Adama i Ewy. Dzięki nim nasz „powrót” do Ogrodu Eden jest możliwy. Wiele faktów z życia Józefa pozwala dostrzegać w nim męża Bożej Opatrzności i obrońcę życia, najpierw samego Odkupiciela, a potem wszystkich odkupionych. Źródła objawione, liturgia Kościoła i praktyka życia wierzących potwierdza znaczącą rolę Józefa z Nazaretu w planach Bożych i pośród dzieci Bożych w świętym Kościele. Jak w soczewce, w osobie Opiekuna Odkupiciela skupiają się promienie starotestamentalnych zapowiedzi i obietnic oraz nowotestamentalne wydarzenia, stanowiące ich wypełnienie. Głowa Świętej Rodziny jest gwarantem realizacji i wypełnieniem tego, co od wieków przepowiedzieli prorocy. Dziewiczy małżonek Matki Bożej w jakimś sensie odnawia „rolę” Adama z Ogrodu Eden. Jako opiekun i wychowawca nowego Adama, Chrystusa, swoją postawą pełną wiary i zgodą na uczestnictwo w planach Boga Ojca, już w sobie uprzedza to, co w pełni stanie się udziałem Syna Bożego, cichego i pokornego Odkupiciela ludzkości.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"34 18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116214784","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"KWESTIA TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ I RELIGIJNEJ W TWÓRCZOŚCI ADAMA ZIELIŃSKIEGO","authors":"Adam Romejko","doi":"10.12775/splp.2022.020","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.020","url":null,"abstract":"Pochodzący z żydowskiej rodziny Adam Zieliński (1929–2010) był dziennikarzem radiowym, który w 1957 roku osiedlił się w Wiedniu. Po kilku latach założył tam własną firmę, w ramach której handlował głównie z Hongkongiem i Chinami. Na emeryturze rozpoczął działalność literacką. Pisał powieści, opowiadania oraz teksty o publicystycznym charakterze. Jednym z tematów, który w nich poruszał, była kwestia tożsamości narodowej i religijnej. Pragnąc być uznanym za wybitną osobę, prezentował fałszywie niektóre fakty ze swego życia. Nie potrafił pogodzić się, że jego wypowiedzi przyjmowano w sposób krytyczny, nie akceptując jego dążenia do bycia rodzajem moralnego i intelektualnego przewodnika Austriaków i Polaków.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"21 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131932813","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"OCZEKIWANIA PRZEMIAN SŁUŻEBNOŚCI KOŚCIOŁA","authors":"Andrzej F. Dziuba","doi":"10.12775/splp.2022.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.005","url":null,"abstract":"Przekazane Apostołom zadanie „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody…” (Mt 28,19) zostaje umocnione darem Ducha Świętego (por. Dz 2,1-12). Nowa wspólnota, kształtująca się wokół Apostołów staje się widocznym Kościołem. Jednak, dla mocy świadectwa, potrzebny jest Kościół ewangeliczny. Także współczesny świat potrzebuje ludzi Chrystusowych, cichych i pokornego serca, ludzi sumienia, gotowych odważnie świadczyć dzieła miłosierdzia. To jarzmo nie jest trudne dla tych, którzy naśladując Jezusa są łagodni i pokornego serca. Tylko chrześcijanie umocnieni Duchem Świętym są gotowi do daru z siebie i budowania wolności, pokoju i miłości. Jednak tylko sakrament pokuty i Eucharystia dają siłę do walki z grzechem w życiu osobistym i społecznym. W Kościele nie może zabraknąć przemiany wszystkich chrześcijan, i to niezależnie od ich orientacji teologicznych oraz proweniencji kościelnych. Pojednanie trzeba zawsze odnieść do siebie i swego postępowania oraz wyborów moralnych. W sakramencie pokuty następuje pojednanie z miłosiernym Ojcem oraz ludźmi, jako bracia i siostry. Eucharystia uświęca i gromadzi w jedną rodzinę, zapraszając na ucztę w pielgrzymim Domu Ojca. Jednym ze znamion negacji Ewangelii jest dramatyczny brak jedności Kościoła. Pielgrzymując w świecie Kościół staje także wobec zadania ewangelizacji polityki. Nie mniej wyzwaniem pozostaje budowanie wolności i suwerenności. Wszystko to winno być nacechowane troską o człowieka, w życiu indywidualnym oraz społecznym. W dziele przemiany świata Kościół winien być nacechowany służebnością wobec nauki i kultury.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"4 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123024099","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"WYBRANE ZAGADNIENIA Z PRACY ADMINISTRACYJNO-PASTERSKIEJ BISKUPA KAZIMIERZA JÓZEFA KOWALSKIEGO W LATACH 1946–1951","authors":"A. Malinowski","doi":"10.12775/splp.2022.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.015","url":null,"abstract":"Biskup Kazimierz Józef Kowalski przybył do diecezji chełmińskiej w 1946 roku. Przez całe dotychczasowe życie był związany z Kościołem gnieźnieńskim i poznańskim. Przybycie na teren diecezji obcej i pod wieloma aspektami zniszczonej przez działania okupanta niemieckiego mogło rodzić wyzwanie. Biskup Kowalski od początków swojej posługi podjął się odbudowy tego, co zostało zniszczone podczas wojny. Zaczął od reform administracyjnych – ustanawiał nowe parafie, zadbał o obsadę personalną tych miejsc, które wakowały z powodu śmierci bądź wojennej emigracji kapłanów. Dbał o sztukę sakralną (w Episkopacie zasiadał w Komisji ds. Sztuki Sakralnej) – czego wyrazem były liczne zarządzenia i apele. Wygłaszał nauki i homilie z okazji ważnych wydarzeń nie tylko w skali Kościoła diecezjalnego, ale i ogólnopolskiego. Zadbał o pamięć pomordowanych kapłanów, czego symbolicznym aktem był pochówek zmarłego w czasie wojny biskupa pomocniczego Konstantyna Dominika. Pomagał wiernym poranionym przez wojnę wrócić do praktyk duchowych i duszpasterskich – w tych kwestiach odznaczał się wyrozumiałością i delikatnością. Jego życie było podporządkowane Kościołowi, czego dowiódł, wybitnie zarządzając diecezją w pierwszych (niewątpliwie najtrudniejszych) latach jej funkcjonowania po wojnie.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"114 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132023311","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"EFEKTYWNOŚĆ EDUKACYJNA SZKÓŁ KATOLICKICH W POLSCE NA PODSTAWIE WYNIKÓW EGZAMINÓW ZEWNĘTRZNYCH W 2021 ROKU","authors":"W. Cichosz","doi":"10.12775/splp.2022.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.003","url":null,"abstract":"Szkolnictwo kościelne w Europie było obecne już na przełomie IX i X, a w Polsce pod koniec XI wieku. Lata systemu komunistycznego (1945–1989) wpłynęły na jego marginalizację, a dynamiczne odrodzenie wiąże się z przemianami demokratycznymi po 1989 roku. Obecnie szkoły katolickie mają w Polsce równoprawną możliwość powstawania i funkcjonowania. Ich liczba i odsetek ogólnej populacji uczniów utrzymują się na stałym poziomie. Wyniki publikowane przez OKE i miejsca w rankingach szkół pokazują, że efektywność dydaktyczna katolickich szkół podstawowych jest wyższa niż przeciętna. Również licea osiągają wysoki poziom kształcenia, choć tutaj nie dostrzega się dominacji szkół katolickich. Efektywność dydaktyczna jest jednym z wielu czynników, które wpływają na ugruntowaną pozycję szkół katolickich.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"9 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127876838","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Józef Skrabski, Cezary Sumieniewski, Karolina Kochańczyk-Bonińska
{"title":"CZŁOWIEK I TOŻSAMOŚĆ NARODOWA POZA GRANICAMI KRAJU. DZIEJE ARCHIWUM POLSKIEGO HOSPICJUM I KOŚCIOŁA ŚW. STANISŁAWA W RZYMIE W PERSPEKTYWIE DALSZYCH BADAŃ","authors":"Józef Skrabski, Cezary Sumieniewski, Karolina Kochańczyk-Bonińska","doi":"10.12775/splp.2022.021","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/splp.2022.021","url":null,"abstract":"Artykuł prezentuje dotychczasowe prace inwentaryzacyjne, digitalizacyjne oraz naukowo-badawcze podjęte w Archiwum i Hospicjum św. Stanisława w Rzymie oraz zarysowuje dalsze perspektywy w zakresie ochrony, inwentaryzacji, udostępniania archiwaliów oraz możliwości badawcze związane z zasobami Archiwum, biorąc pod uwagę specyfikę zgromadzonych zbiorów i ich znaczenie dla rekonstrukcji losów poszczególnych osób, rodzin oraz historii organizacji i środowisk polonijnych rozsianych po całym świecie. To z kolei ma istotne znaczenie dla budowania tożsamości narodowej Polaków zamieszkałych poza granicami kraju.","PeriodicalId":422788,"journal":{"name":"Studia Pelplińskie","volume":"36 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123984574","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}