Filozofska Istrazivanja最新文献

{"title":"Antropomorfizam danas – sudbina Protagorina impulsa","authors":"Josip Guć","doi":"10.21464/FI41205","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI41205","url":null,"abstract":"U radu propitujem ulogu antropomorfističkog mišljenja danas, prvenstveno\u0000u bioetici. U ovom je pogledu osobito znakovita zabrana antropomorfizma\u0000u znanosti koja je donedavno važila gotovo kao aksiom. Prvi se dio rada\u0000osvrće na opravdanost i posljedice te zabrane, pri čemu se osobito služim uvidima Hansa Jonasa. Drugi dio pokušava pružiti odgovore na pitanje opravdanosti antropomorfizma u bioetici, pri čemu se ispituje povezanost antropomorfizma i antropocentrizma. Potonji se često drži jednom od temeljnih pretpostavki u značajnoj mjeri aktualne ekološke apokalipse. Igrajući se metaforama, temeljno se pitanje rada može postaviti na sljedeći način: proizlazi li antropomorfizam iz »srca tame«\u0000koje je izrodilo »apokalipsu danas«?","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49186985","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Gravitacija u Boškovića","authors":"Zlatko Juras","doi":"10.21464/fi41206","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi41206","url":null,"abstract":"U Teoriji prirodne filozofije Ruđera Boškovića, dinamika materije opisana je krivuljom sila, privlačnih ili odbojnih – ovisno o udaljenostima centara sila. Na velikim udaljenostima krivulja sila manifestira se slično Newtonovoj gravitaciji. Gravitacija je integrativna za vidljivi svemir, ali ne i za hipotetičko mnoštvo svemira\u0000za koje je moguće da paralelno postoje razdvojeni odbojnom silom, što je usporedivo sa suvremenim konceptom tamne energije. U konceptu kontinuiranih sila u diskontinuiranoj materiji, Faraday prepoznaje ideju\u0000o dinamičkom elektromagnetskom polju, koju je dovršio Maxwell, a kasnije Einstein predviđa postojanje gravitacijskih valova, nedavno i detektiranih (2015. – 2017., project LIGO). Valna priroda materije realnog prostor-vremena nalazi se u Boškovićevu modelu na maloj skali krivulje sila, a atomsko-korpuskularna dinamika klasične mehanike na velikoj skali.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68281140","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Od Hegela prema antičkom žanru gnoma – dijalektika u Sofoklovoj tragediji Kralj Edip","authors":"Vladimir Rismondo","doi":"10.21464/fi41207","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/fi41207","url":null,"abstract":"Hegelovo viđenje grčke tragedije važna je postaja svakom teorijskom, ali\u0000i praktičnom razmatranju dramskog pisma. Hegel je grčku tragediju promatrao iz perspektive vlastitog dijalektičkog sistema, čime je posredno utjecao i na dramaturšku praksu u 19. i 20. st. Zato se u tekstu razmatra Sofoklovu dramu Kralj Edip, najprije s Hegelovih teorijskih pozicija, a potom i iz praktične dramaturške perspektive po uzoru na vrlo utjecajan priručnik Lajosa Egrija posvećen dramskom pismu.\u0000U radu se, nadalje, istražuje različito poimanje dijalektike u filozofijskom i dramskom dijalogu te se osvrće i na svojevrsnu primijenjenu dijalektičnost u radu grčkih umjetnika 5. st. pr .n. e. Konačno, tekst istražuje ranu grčku literarnu formu gnome te u njoj pokušava pronaći izvore kasnijem grčkom poimanju dijalektike.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280721","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Mediteranizam – kulturni imaginarij Sredozemlja","authors":"Tomislav Zelić","doi":"10.21464/FI41201","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI41201","url":null,"abstract":"Polazeći od pretpostavke da diskursi pod nazivom orijentalizam i balkanizam ne obuhvaćaju u osnovi bogate kulturne odnose između Srednje Europe i Sredozemlja, tvrdim da je potrebno istraživanje trećeg diskursa\u0000pod radnim nazivom mediteranizam, tj. kulturna imaginacija Sredozemlja kao misaone i književne figure u europskom pismu. Glavna je zadaća razraditi povijest pojma mediteranizam, deducirati heurističke teoretske\u0000hipoteze te provesti kontrastivnu i komplementarnu komparaciju ovih triju diskursa. Pritom treba imati na umu da su ta tri diskursa istovremeno isprepletena i suprotstavljena u načinima na koje Europa zamišlja samu sebe. Osim toga, sadrže cijeli niz osjetilnih, osjećajnih i\u0000spoznajnih opreka i proturječnosti, koje će se istražiti na odabranim primjerima njemačkih djela novog doba.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280876","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Filozofija kao znanost slobode","authors":"Igor Mikecin","doi":"10.21464/FI41103","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI41103","url":null,"abstract":"U skladu s trodiobom Hegelova sistema na logiku, filozofiju prirode i filozofiju duha, raščlanjuje se i Hegelovo poimanje slobode. Sloboda je u\u0000logici sloboda samoga pojma, koji se u sebi oslobađa od svojih određenja u logici bitka i biti za određenja koja zadobiva u logici pojma. Pojam dospijeva do svoje slobode u apsolutnoj ideji, koja nije drugo nego ideja slobode. Na logičkom pojmu slobode počiva sloboda prikazana u filozofiji duha na svim stupnjevima njegova razvoja, dočim se u filozofiji prirode priroda razumije kao negacija slobode i nužno posredovanje ideje slobode u daljnjem hodu njezina ozbiljenja. U filozofiji duha otkriva se da je sloboda bit duha. Sebesvijest duha najprije se budi u vidu subjektivnoga duha, koji se oslobađa iz prirode.\u0000Daljnje ozbiljenje duha zbiva se kroz objektivni duh, koji se objektivira u apstraktnome pravu, moralnosti i ćudorednosti. U svjetskoj\u0000povijesti, koja je završno određenje objektivnoga duha, duh se ozbiljuje kao napredak u svijesti slobode. U oblasti objektivnoga duha sloboda se shvaća kao sloboda volje. Volja pritom nije supstrat slobode,\u0000a sloboda nije tek svojstvo volje, nego je supstancija ili bit volje. U\u0000skladu s raščlambom objektivnoga duha na apstraktno pravo, moralnost i ćudorednost, početna apstraktna sloboda razvija se k sve konkretnijoj slobodi. Apstraktno pravo, moralnost i ćudorednost stupnjevi su jedinstvenoga razvoja i ozbiljenja slobode. Dok subjektivnomu duhu pripada subjektivna sloboda kao sloboda izbora neposredno danih sadržaja\u0000i svrha (neposredna ili prirodna volja), objektivnomu duhu pripada formalna sloboda osobne volje (pravo), zatim formalna sloboda samozakonodavne subjektivne volje (moralnost) i napokon supstancijalna sloboda supstancijalne volje (ćudorednost). Ali na kraju ćudorednosti preostaje još nesloboda koju objektivni duh kao takav ne može nadići. Sloboda je na stupnju objektivnoga duha još uvijek ograničena jer se pojavljuje kao sloboda volje. Sloboda kao bit duha dospijeva do svojega osvještenja istom kada se ono apsolutno osvijesti kao apsolutni duh u umjetnosti, religiji i filozofiji. Sva ta tri lika apsolutnoga duha na svoj način nadilaze slobodu volje, ali je među njima filozofija najslobodniji lik duha. U filozofiji kao apsolutnoj znanosti doseže se najviši lik sebesvijesti duha, a to znači potpuno osvještenje slobode kao njegove biti. Pritom svaki stupanj ozbiljenja slobode od subjektivnoga preko objektivnoga do apsolutnoga duha ima svoje nezaobilazno mjesto, a naposljetku su svi stupnjevi objedinjeni u cjelinu nužnih momenata sistema. Kroz filozofiju kao apsolutnu znanost duh se potpuno oslobađa za slobodu kao svoju bit. Duh je određen kao vraćanje k samomu sebi iz svojega drugoga, tako da duh naposljetku ukida\u0000svaku izvanjskost i prisvaja je u svoju unutrašnjost, otkriva da ono drugo od njega nije odvojeno od njega nego je njegovo biti drugim. Prije\u0000svake slobode volje, bilo slobode izbora, moralne slobode ili ćudoredne\u0000slobode, sloboda je bit duha i to kao ","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-03-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280373","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Izazovi dokumentarnog filma u doba novih medija","authors":"Etami Borjan","doi":"10.21464/FI40403","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI40403","url":null,"abstract":"Pojava digitalnih tehnologija u filmu promijenila je postojeće modele produkcije, distribucije i recepcije. Neki teoretičari gledaju na digitalnu tehnologiju kao prijetnju indeksnom fotografskom realizmu te vjeruju da se ta ista karakteristika zanemaruje ili čak potpuno gubi kod digitalne slike. Dokumentaristi brzo prihvaćaju nove medije i tehnološke promjene, kako kroz povijest tako i danas, jer im otvaraju veće mogućnosti u procesu stvaranja filma, ali omogućuju i veći angažman korisnika odnosno gledatelja. Novomedijski dokumentarni film nastaje isprepletanjem različitih medija i novih tehnologija, ali to nužno ne pretpostavlja da je dokumentarac u krizi, dok je korištenje digitalnih tehnologija manje radikalno i prijeteće za prirodu filma, nego što se to u početku činilo.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280416","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Nakon simulakruma: Zapad u Zapadnom svijetu","authors":"Stevan Bradić","doi":"10.21464/FI40406","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI40406","url":null,"abstract":"Kao netipičan proizvod masovne kulture, popularna serija Zapadni svijet (Westworld, 2016. – ) suočava nas sa složenim distopijskim narativom oblikovanim oko niza političkih problema značajnih za suvremeno društvo. Donosi nam pastiš američke povijesti u vidu istoimenog zabavnog parka na temu Divljeg zapada, predstavljenog u obliku simulakruma (J. Baudrillard, G. Deleuze). Kao slika bez uzora, ovaj park koristi mrežu označitelja prošlosti da bi uspostavio prostor za ostvarenje fantazija svojih gostiju, komodificirajući ono imaginarno i za vlasnike parka time stvarajući višak vrijednosti. Unutar parka nalaze se svjesni androidi koji izvršavaju sav rad neophodan za neometano funkcioniranje parka, no njihova svijest i rad nisu prepoznati i prihvaćeni. Zbog toga što se u strukturnom smislu nalaze u robovskoj poziciji u odnosu na ljude, u ovom ćemo radu seriju čitati kao političku alegoriju o dijalektici gospodara i roba (Hegel), uspostavljenu u srcu hiperrealnosti koja nagovještava mogućnost ponovnog povratka realnog. Ta se mogućnost zasniva na pobuni androida. Moja će analiza pokazati da, zahvaljujući modelu samosvijesti koji zastupa, ova serije ne može ispuniti ono što nagovještava.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280559","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Pojam pažnje u Bergsonovoj i Husserlovoj filozofiji","authors":"Mark Losoncz","doi":"10.21464/FI40410","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI40410","url":null,"abstract":"Članak se na komparativan način bavi pojmom pažnje u Bergsonovoj i Husserlovoj filozofiji. Posebna pažnja posvećena je njihovoj konfrontaciji sa psihološkim tumačenjima pa­žnje, kao i metodološkim aspektima njihovih teorija. Analizira se vitalnost, intencionalnost i temporalnost pažnje, imajući u vidu složenu terminološku pozadinu i kod Bergson i kod Husserla. Autor smatra da ih povezuje to što pažnju određuju kao dinamičnu unutrašnju modifikaciju, s različitim dimenzijama sadašnjosti, prošlosti i budućnosti. Istovremeno su uzete u obzir sličnosti i razlike u pogledu najvažnijih dilema.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280239","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Fikcijske emocije i moralna dimenzija paradoksa fikcije u filmu","authors":"Mario Slugan","doi":"10.21464/FI40402","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI40402","url":null,"abstract":"Nudi se dvojaka intervencija u debatu o paradoksu fikcije temeljenu na introspekciji i analitičkoj argumentaciji. Prvo, argumentira se da su se dosadašnje rasprave o paradoksu previše fokusirale na njegovu epistemološku dimenziju. To je dovelo da zanemarivanja moralne strane paradoksa, tj. malo je rečeno o tome da redovito više marimo za fikcijske entitete, nego što marimo za stvarne ljude. Drugo, predlaže se da su redovito, iako ne isključivo, strukture stvarnog života, a ne fikcijski entiteti, te koje uzrokuju emocije. U hororima, primjerice, ne bojimo se fikcijskog čudovišta, nego mogućnosti, ma koliko ona bila nevjerojatna, da nešto poput toga postoji u stvarnom svijetu. Bitno je primijetiti da se ovaj prijedlog razlikuje od pristupa temeljenih na protučinjenicama (counterfactualism) zato što dozvoljava da uzrok nekih emocija budu fikcijski entiteti. To su emocije poput simpatije i antipatije koje nemaju jasno definirane povezane tipične akcije.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68280387","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Joker između estetizacije i politizacije resantimana","authors":"D. Lazić","doi":"10.21464/FI40407","DOIUrl":"https://doi.org/10.21464/FI40407","url":null,"abstract":"Radom se želi razumjeti velika popularnost filma Joker redatelja Toda Filipsa iz 2019. godine. Film i figura Jokera interpretirana je u okviru filozofije, odnosno estetike i politike resantimana. Rad nudi zaključak da film i figura Jokera ponavljaju osjećaj nejednakosti, kao jedno rašireno osjećanje u svijetu, između njegove estetizacije i politizacije.","PeriodicalId":41987,"journal":{"name":"Filozofska Istrazivanja","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49344824","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"哲学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}