Jezikoslovlje最新文献

{"title":"Akuzativne zamjeničke zanaglasnice ju i je u bosanskome, hrvatskome i srpskome","authors":"Zrinka Kolaković, Edyta Jurkiewicz-Rohrbacher, Jasmin Denise Gradischnig","doi":"10.29162/jez.2023.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2023.2","url":null,"abstract":"Empirijska su istraživanja o varijaciji u uporabi zanaglasnica iznimno rijetka. Međutim, pažljiva i kontrastivna analiza bosanskih, hrvatskih i srpskih gramatika i ostalih jezičnih priručnika kao što su npr. jezični savjetnici, upućuje na postojanje određenih razlika u uporabi zanaglasnica ne samo među trima standardima nego i unutar njihovih razgovornih idioma. Ovaj se rad bavi razlikama u uporabi dviju varijanata akuzativne zamjeničke zanaglasnice trećega lica jednine ženskoga roda ju i je. Sudeći prema stanju opisanome u gramatikama, uporaba oblika ju znatno je ograničenija u bosanskome i srpskome nego u hrvatskome standardu (cf. Silić i Pranjković 2007; Mrazović i Vukadinović 2009; Ridjanović 2012; Piper i Klajn 2014). Kako bi se utvrdio stvarni raspon razlika u uporabi spomenutih zanaglasnica, primjeri za analizu crpljeni su ne samo iz tradicionalnih referentnih korpusa s jezičnom građom koja bi trebala odražavati stanje u trima standardima (Santos 1998; Utvić 2011; Čermák i Rosen 2012; Brozović Rončević i dr. 2018) nego i iz {bs, hr, sr}WaC-a, triju golemih mrežnih korpusa (Ljubešić i Klubička 2014) pretraživih s pomoću iznimno funkcionalnoga sučelja NoSketchEngine primjenom morfosintaktičkih oznaka, tj. tagova. Ručno je označeno 3916 primjera s akuzativnim zanaglasnim varijantama ju i je. Istraživanje potvrđuje kako jezični korpusi mogu poslužiti za dobivanje prijeko potrebnih uvida u raspon varijacije ne samo s obzirom na normu triju standarda nego i u stvarnoj svakodnevnoj uporabi, odnosno razgovornim idiomima. S pomoću frekvencije varijantnih oblika i konstrukcija u kojima se rabe utvrđuje se u kojoj se mjeri uzus razlikuje od propisane norme. Uopćeni linearni regresijski model otkriva statistički značajne razlike u uporabi akuzativne zanaglasne varijanate ju među standardnim idiomom hrvatskoga s jedne i standardnim idiomima bosanskoga i srpskoga jezika s druge strane. Osim toga, uočeno je da se razgovorni idiomi bosanskoga, hrvatskoga i srpskoga jezika značajno razlikuju u uporabi zanaglasne varijante ju. Nadalje, podaci pokazuju da je distribucija zanaglasnice ju značajno drukčija u razgovornim nego u standardnim idiomima analiziranih jezika. I na kraju, na temelju uopćenoga linearnoga regresijskoga modela, pokazano je da za razliku od -(j)e završetka riječi koja prethodi zanaglasnici trećega lica ženskoga roda u akuzativu, -(j)u završetak ima statistički značajan utjecaj na izbor među varijantama ju i je. Točnije govoreći, smanjuje vjerojatnost uporabe zanaglasnice ju.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-07-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42462429","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Usporedba fenomena na dodirnoj točki između sintakse i diskursa","authors":"Liljana Mitkovska, Eleni Bužarovska","doi":"10.29162/jez.2023.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2023.3","url":null,"abstract":"This paper discusses the results of a contrastive analysis of subject-verb inversion (SVI) in English and Macedonian, a South Slavic language. We look at sentences, typically encoding thetic statements, in which the subject follows the verb. Both English and Macedonian belong to SVO languages, but unlike English, Macedonian word-order is considerably more flexible due to its rich inflectional morphology. Our main goal is to determine the scope of distribution of SVI in the two languages which will enable to discover the reasons for the distributional differences in the two languages. To achieve this, we compared the semantic, syntactic and discourse-pragmatic properties of the inverted structures in the examples collected from parallel fiction and academic texts. The sharp differences in the use of SVI between the two languages indicate that lexical and grammatical constraints severely restrict SVI in English, in contrast to Macedonian where it is governed by discourse principles.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-07-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49601231","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Neutralisation in the expression of location and destination of motion\u0000in Croatian","authors":"S. Zubčić","doi":"10.29162/jez.2023.1","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2023.1","url":null,"abstract":"In Croatian, the location and destination of motion are expressed mainly by various syntactic means, but their neutralisation is also described in the literature, especially in South Čakavian dialects. This paper examines the distribution of this phenomenon in written texts from the Middle Ages onwards, in Čakavian and Štokavian, and in contemporary Čakavian and Croatian Štokavian dialects, in order to determine its age and distribution. By comparing the distribution of this isogloss with the distribution of various Eastern Romance languages on the eastern Adriatic coast, its origin, previously associated with the Dalmatian language, will be more precisely determined.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-07-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42726017","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Upućivanje i prihvaćanje komplimenata na primjeru hrvatskih i njemačkih studenata","authors":"Julijana Čikara, Anita Pavić Pintarić","doi":"10.29162/jez.2023.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2023.4","url":null,"abstract":"U ovome se radu istražuju načini upućivanja i prihvaćanja komplimenata među hrvatskim i njemačkim studentima, a s obzirom na dosadašnji nedostatak hrvatsko-njemačkih kontrastivnih istraživanja ovoga govornog čina. Cilj je ovoga rada utvrditi sličnosti i razlike u izricanju komplimenata i u reakcijama na njih. Istraživanje je provedeno otvorenim upitnikom putem testa nadopunjavanja diskursa (Discourse Completion Task) među 30 studenata Sveučilišta u Zadru i 30 studenata Sveučilišta u Heidelbergu. Način davanja komplimenata analiziran je na leksičkoj, morfološkoj i sintaktičkoj razini. Nadalje, kako bi se utvrdilo u kolikoj mjeri kontekst utječe na davanje i primanje komplimenata, analizirane su sljedeće kontekstualne varijable: tema komplimenta (izgled, sposobnost, imovina, osobnost), formalnost situacije (formalna/neformalna situacija), društveni status, uloga i bliskost sugovornika (nepoznanici, poznanici, prijatelji, najbolji prijatelji). Što se tiče reakcija na komplimente, ispitane su sličnosti i razlike u bliskosti te načinu izricanja komplimenta. S obzirom na kulturalnu obilježenost komplimenata, očekuje se da će postojati razlike u načinu davanja, a posebno u načinu prihvaćanja komplimenata među hrvatskim i njemačkim studentima.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-07-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43567480","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Coordination throughout the history of Croatian orthography","authors":"Ermina Ramadanović, Mihaela Matešić","doi":"10.29162/jez.2022.18","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2022.18","url":null,"abstract":"In contemporary linguistics, subordination and coordination are most commonly used in syntax, with co-ordination referring to independent clauses, and subordination to the dependent ones. In this paper, we approach the phenomenon of coordination from the syntagm point of view with the aim of describing the relation between the syntagm and the word. For the purpose of this analysis, “word” is understood as an orthographic unit (a language unit written between two blank spaces) which is, in addition, in the sense of derivational morphology, a compound with at least two stems. In this respect, the most challenging are the derivation of semi-compounds, in the traditional sense, and the understanding of the function of a dash. The dash conveys two senses: formal (orthographic and derivational) and the semantico-syntactic. The formal function refers to the connection of at least two constituents (stems), while the semantico-syntactic function relates, on one hand, to the subordination (connecting parts of the word, i.e., one stem appears as superior to others; also called single-term compound), and on the other hand, to the coordination (connecting two or more words, i.e., the stems of the equal level; multi-term compounds). A similar problem occurs with respect to the compounds which are formally of the same status as the syntagm or the word phrase from which they have been derived. In this paper, the mentioned derivational-morphological problem is explored from the perspective of orthographic diachrony: we analyse the approaches in Croatian orthography books that mirror the concept of coordination at the syntagm and word level (i.e., a compound consisting of at least two stems). Our analysis includes all parts of speech, with the goal of listing, describing and scientifically explaining all the questionable cases.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43301083","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Obilježavanje koordinacije u ovisnosnim bankama stabala","authors":"Daša Farkaš, Matea Filko","doi":"10.29162/jez.2022.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2022.7","url":null,"abstract":"U ovome ćemo radu prikazati na koji se način obilježava koordinacija, i koordinacija surečenica i koordinacija skupina (engl. phrases), u ovisnosnim bankama stabala. Banke stabala temelje se na ovisnosnim pristupima sintaksi i preduvjet su za oblikovanje parsera, alata za automatsko sintaktičko označavanje rečenica. Posebno ćemo se pozabaviti označavanjem koordinacije unutar projekta Universal Dependencies (UD) (https://universaldependencies.org/). Projekt UD teži ujednačenome označavanju gramatičkih struktura u jezicima svijeta. Dosad je u sklopu projekta prikupljeno gotovo 200 banaka stabala za više od 100 jezika, među kojima je i jedna hrvatska ovisnosna banka stabala ‒ Croatian UD. Prije nje za hrvatski je izrađena i Hrvatska ovisnosna banka stabala ‒ HOBS (hobs.ffzg.hr), pri čijemu se obilježavanju slijedio pristup primijenjen pri izradi Praške ovisnosne banke stabala. Pristup primijenjen u izradi tih dviju banaka stabala razlikuje se u obilježavanju određenih sintaktičkih struktura. Prikazat ćemo temeljne razlike u obilježavanju koordinacije u dvjema hrvatskim ovisnosnim bankama stabala, a zatim ćemo se usredotočiti na problematične slučajeve koordinacije i rješenja za njihovo označavanje u dvjema bankama stabala te pokazati koje su prednosti i nedostaci ponuđenih rješenja.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42281618","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Engleski koordinacijski veznik both…and u akademskom (sociološkom) diskursu i njegovi hrvatski ekvivalenti","authors":"Dubravka Kuna, Ljiljana Šarić","doi":"10.29162/jez.2022.14","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2022.14","url":null,"abstract":"U engleskom su jeziku koordinacijski veznici (both…and, either…or, neither…nor i dr.) češći u pisanom nego u razgovornom diskursu, a osobito su uobičajeni u pisanom akademskom diskursu kojem osiguravaju karakterističnu preciznost (Biber i dr. 1999: 85). Ti veznici mogu povezivati fraze i rečenice. U ovom je radu pozornost usmjerena na koordinacijski veznik both … and u engleskom jeziku i njegove ekvivalente u hrvatskom jeziku. Materijal čine sve relevantne konstrukcije iz jednog terminološkog rječnika (The Penguin Dictionary of Sociology). Primjeri iz prakse u nastavi engleskog za akademske potrebe pokazuju da studenti često ne prepoznaju ovaj tip veznika, ili pak da njegov element both interpretiraju kao kvantifikator. Cilj je ovog rada utvrditi kojem tipu sintaktičke jedinice (fraza, rečenica) pripadaju strukture koje veznik both…and povezuje u engleskom jeziku te ih usporediti s njihovim ekvivalentima u hrvatskom jeziku. Također, rad pokušava utvrditi raspon sintaktičkih službi koje tako koordinirane strukture mogu imati. Konačno, ispituje se u kojoj se mjeri hrvatske inačice vezničkog para both…and razlikuju od izvornika, te koje su sintaktičke i semantičke razlike između koordiniranih struktura u engleskom i njihovih hrvatskih prijevodnih inačica.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46018482","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Sročnost koordiniranih imenica i pridjeva u španjolskom jeziku","authors":"Bojana Mikelenić, Ana María Valencia Spoljaric","doi":"10.29162/jez.2022.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2022.9","url":null,"abstract":"U španjolskome jeziku pridjev može stajati ispred ili iza imenice na koju se odnosi, a jednako je i s pridjevima uz koordinirane imenice. Opće je pravilo da se pridjev iza koordiniranih imenica u jednini navodi u množini, a pridjev ispred imenica u jednini i u rodu prve imenice. Međutim, iza koordiniranih imenica pridjev može biti u jednini kada su one značenjski povezane, a postoje i slučajevi pridjeva u množini ispred koordiniranih imenica u jednini (npr. u uvriježenim izrazima ili kod koordinacije osobnih imena). U ovome radu predstavljaju se rezultati kvantitativnog istraživanja procjene prihvatljivosti različitih vrsta ovakvih konstrukcija, kao i njihove interpretacije – odnosi li se pridjev u jednini na jednu ili na obje koordinirane imenice. Uspoređeni su rezultati dviju skupina ispitanika: izvornih govornika španjolskoga jezika iz različitih hispanskih zemalja te studenata diplomskoga studija španjolskog jezika i književnosti na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu. Za izvorne se govornike pretpostavilo da će rezultati odgovarati zabilježenome u referentnoj literaturi pa će im primjeri s pridjevom u množini ispred imenica biti prihvatljivi samo kada se radi o uvriježenim izrazima (što je djelomično potvrđeno), dok se za studente pretpostavilo da će sve takve primjere smatrati prihvatljivima (što nije potvrđeno). Kad je riječ o interpretaciji, obje su skupine pridjev u jednini u većini slučajeva vezale samo uz jednu imenicu, a ne uz obje, što je potvrdilo početnu pretpostavku vezanu uz studente, a pobilo onu vezanu uz izvorne govornike.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45534393","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Rastavne strukture u hrvatskome crkvenoslavenskom jeziku","authors":"Milan Mihaljević","doi":"10.29162/jez.2022.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2022.15","url":null,"abstract":"U radu se opisuje sintaksa rastavnih struktura u hrvatskome crkvenoslavenskom jeziku. U Uvodu se ukratko određuje koordinacija i rastavnost kao njezin oblik te se navode rastavni koordinatori koji se pojavljuju u hrvatskoglagoljičnim tekstovima. Tema su 2. poglavlja dvočlane monosindetske rastavne strukture, i obične, i upitne, posebice alternativna i eliptična pitanja, te metajezična disjunkcija. U 3. se poglavlju govori o korelativnim rastavnim strukturama koje imaju koordinator i ispred prvoga koordinanda. U 4. poglavlju riječ je o višečlanim (polisindetskim) rastavnim strukturama. Riječi koje služe kao rastavni koordinatori mogu imati i druge uloge i značenja. Zbog toga je 5. poglavlje posvećeno njihovim ostalim ulogama. Šesto je poglavlje zaključno. U njemu se ukratko iznose spoznaje i zaključci iz prethodnih poglavlja.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":"8 3-4","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41304138","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Rečenice s nego i već","authors":"Iva Nazalević Čučević","doi":"10.29162/jez.2022.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.29162/jez.2022.13","url":null,"abstract":"U radu se analizira upotreba nego i već u različitim tipovima rečenica, a ponajviše na razini nezavisnosložene rečenice. Nego se analizira u okviru jednostavne, nezavisnosložene i zavisnosložene rečenice, a već kao alternativni veznik u okviru nezavisnosložene rečenice. Pritom se nego u jednostavnoj rečenici pojavljuje kao čestica, a u složenoj kao veznik, tj. dio vezničkoga izraza, čiji dio na razini paratakse može biti i već. Na trima razinama propituje se sintaktičko-semantički status rečenica s česticom nego i veznicima nego i već. Na razini jednostavne rečenice analizira se upotreba čestice nego za izražavanje gradacijskoga i usporednoga značenja. Na razini nezavisnosložene rečenice raspravlja se o suprotnim rečenicama sa značenjem čiste suprotnosti, suprotnosti s gradacijskim značenjem i suprotnosti sa značenjem pribrajanja te se razmatra uporaba veznika nego i već u sastavu udvojenih veznika. Na razini zavisnosložene rečenice sažeto se upućuje na neke značenjske osobitosti usporednih rečenica s veznikom nego. Analiza suprotnih rečenica s navedenim veznicima i vezničkim izrazima podrazumijeva i uključenost sintaktičke negacije jer je negacija temelj takvih konstrukcija.","PeriodicalId":41610,"journal":{"name":"Jezikoslovlje","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-01-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46884361","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}