{"title":"The Trinitarian Processions","authors":"R. Mullins","doi":"10.18290/rf237102.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf237102.3","url":null,"abstract":"William Hasker and I have a friendly disagreement over the doctrine of the Trinity. We both reject classical theistic attributes like divine timelessness and divine simplicity. Instead, we affirm that God is temporal and unified. Further, we reject so-called Latin models of the Trinity, and prefer social models of the Trinity. Where we disagree is over the doctrine of the processions of the Trinitarian persons. In this essay, I articulate some problems for the doctrine of the processions.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47172623","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Iris Murdoch’s Conception of Moral Development in Her Novel The Good Apprentice","authors":"Anna Głąb","doi":"10.18290/rf237102.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf237102.13","url":null,"abstract":"The author juxtaposes two views of morality and the views of man they imply: one represented by behaviourist and existentialist approaches in theories of morality and the other proposed by Iris Murdoch, who stresses the ability to see and recognise morally significant characteristics. In Murdoch’s opinion, a person’s moral development consists in a change in the quality of consciousness as a result of the activity of attention in exploring moral reality. After contrasting these two views, the author confronts Murdoch’s approach with the conception of moral development understood along these lines as exemplified in a character of her novel The Good Apprentice. She also puts the problem of attention into the context of Murdoch’s conception of the transcendence of persons.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48242649","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wiara, wątpliwości i tajemnica Wcielenia. Uwagi na marginesie książki Marka Dobrzenieckiego Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga","authors":"M. Pepliński","doi":"10.18290/rf23711.20","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.20","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł dotyczy ważnej i interesującej książki Marka Dobrzenieckiego Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga. Po krótkim omówieniu zawartości poszczególnych rozdziałów książki prezentuję swoje uwagi krytyczne. Dotyczą one przyjętej metody i podejścia do filozofii Schellenberga w ogólności, a argumentu z ukrytości w szczególności. Wątpliwa i wymagająca pogłębionego badania jest siatka pojęciowa pełniąca funkcję typologizacji propozycjonalnego wymiaru fenomenu wiary teistycznej. Warta rozważania jest możliwość niesymetryczności postaw wiary i niewiary, co wymaga uwzględnienia w rozumowaniach, których zasadność zakładałaby przenoszenie cech z jednej na drugą oraz funktora negacji. W sprawie woluntaryzmu wiary w Boga sugeruję, że należy rozpatrywać nie tylko stanowiska skrajne, czysto intelektualistyczne i czysto wolicjonalne, ale także u miarkowane i mieszane. Argumentuję szeroko, że krytyka Dobrzenieckiego skierowana przeciwko argumentom Rea i Mourada nie jest konkluzywna. Argumentuję, że samo możliwość woluntarności niewiary podważa zasadność argumentu Schellenberga i dlatego powinna ona być wykluczona w sposób maksymalnie możliwie uzasadniony. Sugeruję uzupełnienie podejścia Dobrzenieckiego o podejście ‘transparadygmatyczne’ polegające na rodzaju krytyki zewnętrznej, która w świetle nieprzystawania argumentacji Schellenberga do opisywanego fenomenu prowadzi do modyfikacji aparatu teoretycznego paradygmatu Schellenberga. Taka modyfikacja odbiera argumentowi tego ostatniego moc uzasadniającą.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43253016","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Debata o ukrytości Boga jako odpowiedź na procesy sekularyzacyjne","authors":"M. Bała","doi":"10.18290/rf23711.23","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.23","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46901301","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Koncepcja uczuć egzystencjalnych Matthew Ratcliffe’a","authors":"Mateusz Chról","doi":"10.18290/rf23711.17","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.17","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest prezentacja i krytyczna analiza koncepcji uczuć egzystencjalnych, autorstwa współczesnego filozofa psychiatrii o orientacji fenomenologicznej — Matthew Ratcliffe’a. Uczucia egzystencjalne są specjalną klasą stanów afektywnych, nadającą emocjonalnego zabarwienia subiektywnemu doświadczeniu rzeczywistości. Mają one charakter przedrefleksyjny i stanowią niejawne tło świadomości fenomenalnej, które w potocznym doświadczeniu pozostaje poza polem uwagi. Uczucia te mają ścisły związek z emocjami, determinując typy przedmiotów intencjonalnych zawartych w stanach emocjonalnych i wyznaczając repertuar możliwych do doświadczenia emocji. \u0000Najważniejsze uczucia egzystencjalne, które wyróżnia Ratcliffe, to: (1) poczucie rzeczywistości, czyli przedrefleksyjne i fenomenalne wrażenie o realnym istnieniu świata jako takiego; (2) poczucie przynależności, czyli przedrefleksyjne i fenomenalne wrażenie własnego istnienia i osadzenia w świecie pośród osób i rzeczy. Te dwie kategorie stanowią fundamentalne składowe pierwszoosobowego doświadczenia podmiotu, wyznaczając tym samym jego relację do innych ludzi oraz rzeczywistości w jej najbardziej ogólnym sensie. \u0000W artykule przedstawiam główne cechy i typy uczuć egzystencjalnych. Zwracam także uwagę na szczególną rolę psychopatologii w analizie i uzasadnianiu istnienia tego zjawiska. W związku z tym, za Ratcliffem, opisuję w jaki sposób określone aspekty uczuć egzystencjalnych ulegają dezintegracji w przebiegu epizodów zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy schizofrenia. Pokazuję także różnicę pomiędzy fenomenologicznym i poznawczo-behoawioralnym podejściem do zaburzeń psychicznych. Powołując się na badania neurobiologiczne staram się wskazać potencjalne neuronalne korelaty uczuć egzystencjalnych. Tekst wieńczą krytyczne uwagi na temat koncepcji uczuć egzystencjalnych w ujęciu Matthew Ratcliffe’a. Rozwiązanie zidentyfikowanych wad i niedociągnięć tej teorii filozoficznej zarazem nakreśla przyszłe perspektywy jej rozwoju.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42811173","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Odwrócone spektrum aksjologiczne, dobro po prostu i podstawy moralności","authors":"Stanisław Judycki","doi":"10.18290/rf23711.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.10","url":null,"abstract":"Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej części pod uwagę brana jest możliwość, że ludzie, a być może także wszystkie inne skończone podmioty poznające, które dysponują zdolnością do formułowania ocen moralnych, podlegają uniwersalnemu złudzeniu co do hierarchizacji wartości moralnych, według których działają, a więc że mają odwrócone spektrum aksjologiczne. W części drugiej jest uzasadniana teza, że jedynym środkiem, pozwalającym wykluczyć możliwość podlegania radykalnej iluzji aksjologicznej przez skończone podmioty poznające, jest odwołanie się do metafizycznego pojęcia Boga, rozumianego jako pojęcie istoty najdoskonalszej, i do Jego wiedzy na temat tego, co jest dobre, a co jest złe. Kwestia istnienia Boga oraz wskazanie, w jaki sposób należałoby religijnie konkretyzować pojęcie Boga, nie są podejmowane. Do przeprowadzenia prezentowanej w artykule argumentacji wystarczy, że Bóg będzie rozumiany jako osoba dysponująca atrybutem wszechwiedzy. Część trzecia jest poświęcona uwagom na temat relatywizmu moralnego, zagadnieniu tzw. dylematów moralnych oraz pojęciu istoty dobra moralnego.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49559448","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Monizm contra pluralizm logiczny w kontekście dyskusji W.V.O. Quine – S. Haack","authors":"Bożena Czernecka-Rej","doi":"10.18290/rf23711.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.12","url":null,"abstract":"Jednym z głównych pytań w filozofii logiki jest to, czy jest jedna, czy wiele logik. Pytanie to doczekało się różnych odpowiedzi, które formułują opozycyjne stanowiska: monizm logiczny contra pluralizm logiczny. Za reprezentatywnego przedstawiciela monizmu uznawany jest Willard Van Orman Quine, a pluralizmu — Susan Haack. Oba te stanowiska są kontynuowane współcześnie: monizm (m.in. Michael Dummett, Graham Priest, Timothy Williamson) oraz pluralizm (m.in. Jc Beall i Greg Restall, Johan van Benthem, Ottavio Bueno i Scott Shalkovski, Stewart Shapiro i Roy Cook). Monizm jest znacznie mniej preferowany niż pluralizm. W artykule wskazano na źródła pluralizmu w logice (m.in. wieloznaczność spójników języka naturalnego, prawdy i wynikania) oraz przywołano argumentacje wybranych przedstawicieli tego stanowiska.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41793882","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ontologia społeczeństwa, dobro wspólne i kontestacja. Wokół pewnych kategorii państwa republikańskiego w ujęciu Philipa Pettita","authors":"R. Wierzchosławski","doi":"10.18290/rf23711.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.9","url":null,"abstract":"Philip Pettit jest jednym z czołowych filozoficznych kodyfikatorów (neo-)republikańskiej koncepcji wolności i rządu, który kieruje się ideałem nie-dominacji (imperium i dominium). Jednocześnie jest autorem wielu ważnych prac z obszaru filozofii nauk społecznych (kwestia wyjaśniania i interpretacji), etyki (konsekwencjalizm), ontologii społecznej (jak istnieją grupy społeczne) oraz filozofii umysłu (jak funkcjonuje podmiot intencjonalny). \u0000W świetle krytyk i polemik, jakie pojawiły się ze strony nowej „fali republikańskiej”, by określić tym mianem zwolenników populistycznego republikanizmu (John P. McCormick i inni), którzy oskarżają przedstawicieli wcześniejszej generacji tradycji republikańskiej, takich jak Johh G.A. Pocock, Quentin Skinner, a zwłaszcza właśnie Philip Pettit, o arystokratyczne „odchylenie” (jedynie klasy wyższe i elity korzystają na projekcie depolityzacji republiki) istotne jest wskazanie na znaczenie dla odczytania projektu republikańskiego wypracowanych przez Pettita rozwiązań w ontologii społecznej. Autor stawia tezę, że dopiero uwzględnienie jego stanowiska w ontologii społecznej pozwala na pełne zrozumienie (co nie znaczy, że akceptację) jego propozycji w filozofii politycznej. \u0000Struktura artykułu jest następująca: \u0000(1) autor przedstawia trzy wymiary ontologii społecznej w ujęciu Pettita; \u0000(2) następnie pokazuje ich znaczenie w definiowaniu kategorii dobra wspólnego w kontekście republikańskiej wspólnoty politycznej (model condominium), \u0000(3) wskazuje na pewne paradoksy związane z realizacją republikańskiego ideału obywatelskiej kontestacji. \u0000Jednocześnie autor zwraca uwagę na ewolucję projektu republikańskiego (pewnych jego aspektów) w zależności od analogicznych ewolucji propozycji (rozwiązań) w ontologii społecznej.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42891451","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Strategie obrony teizmu przed zarzutem ukrytości Boga. Odpowiedź Dyskutantom","authors":"Marek Dobrzeniecki","doi":"10.18290/rf23711.26","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.26","url":null,"abstract":"Artykuł jest odpowiedzią na krytyczne uwagi zgłaszane pod adresem książki Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga przez Stanisława Judyckiego, Ryszarda Mordarskiego, Marka Peplińskiego i Jana Sochonia. Główny zarzut wobec mojego stanowiska głosi, że jest ono zbyt przychylne wobec argumentu J.L. Schellenberga, który niekoniecznie powinien być wzorem ujęcia problematyki ukrytości. Jednym z przejawów przyjęcia założeń kanadyjskiego autora jest zgoda na tezę o istnieniu niewierzących przy braku oporu.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42564722","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Neopatrystyczna koncepcja ascezy Sergieja Chorużego (1941–2020) i jego heideggerowsko-foucaultiańskie inspiracje","authors":"Justyna Kroczak","doi":"10.18290/rf23711.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rf23711.15","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiam osobowość twórczą współczesnego rosyjskiego myśliciela nurtu neopatrystycznego Sergiusza Chorużego ze szczególnym naciskiem na jego oryginalną koncepcję teorii ascezy (teorii energoform). Bazuje ona na źródłach patrystycznych, ale zdradza także inspiracje ustaleniami współczesnej filozofii zachodnioeuropejskiej, zwłaszcza myślą Martina Heideggera i Michela Foucaulta. W artykule analizuję główne założenia teorii ascezy Chorużego i komentuję heideggerowsko-foucaultiańskie elementy w niej zawarte. Rozważania na temat ascezy dotykają problemów zarówno typowo filozoficznych — ontologicznych, gdzie przejawiają się inspiracje Heideggerem, jak i historyczno-hermeneutyczne, gdzie widzimy polemikę z Foucaultem. W rezultacie przeprowadzam analizę komparatystyczną Heideggerowskiej i energijnej wizji człowieka, wskazując, że fenomeny życia duchowego, takie jak asceza, mogą z powodzeniem być przedmiotem rozważań teoretycznych oraz pokazać uniwersalność niektórych teologiczno-filozoficznych (ontologicznych) interpretacji kondycji człowieka.","PeriodicalId":35732,"journal":{"name":"Roczniki Filozoficzne","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46378158","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}