{"title":"MEHMET EREN VE KUR’ÂN EĞİTİM METODU","authors":"Hayrettin Öztürk","doi":"10.18220/kid.1478507","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1478507","url":null,"abstract":"Mehmet Eren, görev yaptığı yerlerde dini hayatın şekillenmesi bağlamında, İmam Hatip Liselerinin açılmasına, Kur’ân Kursları’nın gelişimine ve çok sayıda hafızın yetişmesine öncülük eden şahsiyetlerden biridir. Bu makalede, “Asker Hafız Ekolü”’nün öncüsü olan Mehmet Eren’in hayatı, Kur’ân alanında yaptığı hizmetler ve Kur’ânî eğitim metodu incelenecektir. Çalışmanın amacı Osmanlı bakiyesi bir Kur’ân üstadının Kur’ân eğitim metodunun akademik nitelikli bir çalışma sayesinde kaybolmasının önüne geçilerek ileriki nesillerin istifadesine sunulmasıdır. \u0000Bu çalışma, Kur’ân eğitim ve öğretiminin hangi zor şartlar altında devam ettirildiğinin ve günümüze kadar bu uğurda hangi fedakârlıkların yapıldığının da tarihi izlerini taşımaktadır. Ayrıca geleceğin Kur’ân neslinin bu anlamlı mücadeleden haberdar edilmesi hususunda çalışmanın sonuçları dikkate değer bir önem taşımaktadır. \u0000Kıraat, Mehmet Eren, Asker Hâfız, Harf ve dudak ta’lîmi, Kur’ân eğitim metodu","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"10 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-05-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141032144","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ANALYSIS OF COHESION CRITERIA ON SELECTED TEXTS FROM TRABZON ÇEPNİ DIALECT","authors":"İrem Erten","doi":"10.18220/kid.1380334","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1380334","url":null,"abstract":"Bir metinde bulunması beklenen \"bağdaşıklık, tutarlılık, amaçlılık, kabul edilebilirlik, bilgisellik, durumsallık ve metinlerarasılık” metinsellik ölçütleri olarak kabul edilir. Bu özellikler içinde bağdaşıklık, metindeki bütünlük ve bu bütünlüğü sağlayacak dilsel uyumla ilgilidir. Bağdaşıklık, metin içindeki kurucu unsurlar arasındaki ilişkileri düzenleyen özellikler olarak da nitelenebilir. Bu çalışmada bağdaşıklık ölçütlerinden gönderim, eksilti, değiştirim, bağlantı ögeleri ve kelime bağdaşıklığının ağız metinlerindeki görünümü incelenmek istenmiştir. Bu şekilde sözlü ortamdan derlenen ağız metinlerinde bağdaşıklığın nasıl ve ne şekilde kurulduğunu ortaya koymak ve bağdaşıklık ölçütlerinin önceden düzenlenmiş, sözlü ortamdan bağımsız yazılı metinlerden ayırt edici örneklerinin olup olmadığını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Trabzon Çepni ağzından derlenmiş metinlerden örnekler alınarak bağdaşıklık ekseninde incelenmiştir.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"32 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139360001","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"THE PAST AND THE PRESENT USE OF URBAN SPACE IN HISTORICAL PROCESS: THE CASE OF KALEPARK AND GANİTA","authors":"Filiz Doğan","doi":"10.18220/kid.1292233","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1292233","url":null,"abstract":"Bu çalışmanın amacı, çeşitli kültürlere ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış Trabzon kentini 1900’lü yılların başından günümüze kadar geçen tarihsel süreçte geçmiş ve günümüz kentsel mekan kullanımı bağlamında incelemektir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, geçmişten günümüze tarihe tanıklık etmiş Trabzon Güzelhisar mevkii Kalepark ve Ganita mekan kullanımına ait yapılan görüşmeler, geçmiş ve günümüzü yansıtan yazılı anlatımlar, hatıratlar ve görsel belgelerden yararlanılarak kullanıcı memnuniyetini tespit edip değerlendir-mektir. Makalede literatür taraması yapılarak, yazılı ve sözlü verilerden yararlanılmıştır. Çalışma alanına ait daha detaylı bilgi elde edebilmek ve elde edilen verilerin eksik yönlerini tamamlayabilmek amacıyla görüşme yapılması planlanmıştır. Yapılan yüz yüze görüşmeler ile geçmişte sosyal hizmet, barınma ve askerlerin eğitimine hizmet veren, kentin başlıca savunma noktalarından biri olan Kalepark ve onun batı yamacında yer alan, deniz kıyısında günümüzde de varlığını sürdüren Ganita çalışma alanını tanımlayan mekanlar, etkinlikler, geçmiş ve günümüz değerlendirmeler fotoğraflar ve anılar üzerinden kullanı-cıların kendi anlatımlarıyla verilmektedir.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"224 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128617744","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"WOMEN IN THE GOLDEN HORDE KHANATE (IN FAMILY, SOCIETY AND MANAGEMENT)","authors":"Derya DERİN PAŞAOĞLU","doi":"10.18220/kid.1292225","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1292225","url":null,"abstract":"Türk kültüründe; ailede, toplumda, milletin ve devletin içinde kadın ve erkek kıyaslanmayan değerlerdir. Bozkır kültürü ile şekillenmiş ekonominin ve toplum yapısının teşkilatına dayanan Türk devletlerinde, kadın yaşamın her alanında yer almıştır. Öncelikle ailede ve toplumda her zaman bir bireydir. Bir eş, gelecek nesli yetiştiren bir anne, aile ekonomisi için üretici, ailesini halkını milletini koruyan bir savaşçı, devleti yöneten bir hatun ya da hanın ardındaki âkil olma gibi sorumluluklar yüklenmiş ve başarıyla yerine getirmiş zaman zaman da taht kavgalarında taraf olmuştur. Altın Orda Hanlığı, Cengiz Han’ın büyük oğlu Cuçi oğullarınca tesis edilmişse de hâkimiyet sahası olan Deşt-i Kıpçak coğrafyasının kadîm Türk yurdu olması hasebiyle kısa sürede Türk- İslâm kimliğini almış olması dolayısıyla Altın Orda coğrafyasında kadın, Türk-İslâm kimliğiyle karşımıza çıkmaktadır. Yerli kaynakların ve resmi yazışmaların yanı sıra bölgeye ulaşan Carpini, Rubruck ve Battuta gibi seyyahların notları, Altın Orda Hanlığı’nda kadını yaşamın her alanında gözlemleme imkânı sunmaktadır. Çalışmada özellikle Cengiz İmparatorluğu’nun merkez coğrafyasındaki veya İlhanlılardaki kadınlar ve yaşamlarına dair örneklerden yola çıkarak genel söylemler oluşturmaktan kaçınılmıştır. Salt Altın Orda Hanlığı coğrafyasındaki uygulamalar ve örnekler değerlendirilerek Altın Orda Hanlığı’nda kadının statüsü; ailede, toplumda ve yönetimdeki rolleri açısından ele alınmış; söz konusu statünün Türk bozkır kültürü, Cengiz Han’ın yasagları ve İslâm kültürü üzerinde sentezlenerek şekillendiği görülmüştür.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134074601","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"BAYINDIRLIK BAKANI TEVFİK İLERİ’NİN KARADENİZ BÖLGESİ’Nİ ZİYARETLERİ (1958)","authors":"Özlem YILDIRIM KIRIŞ","doi":"10.18220/kid.1292229","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1292229","url":null,"abstract":"Türk siyasi tarihinin önemli isimlerinden biri olan Tevfik İleri, Demokrat Parti’nin Samsun milletvekili adayı olarak katıldığı 1950 seçimlerinde seçilerek siyasete adım attı. 1950 seçimleri sonucunda DP’nin iktidara gelmesiyle Birinci Menderes Kabinesi’nde önce ulaştırma bakanı olarak görev aldı. DP’nin ilk kabinesinde Millî Eğitim Bakanı Avni Başman’dan sonra Başbakan Adnan Menderes’in isteğiyle; Ulaştırma Bakanlığından ayrılıp Millî Eğitim Bakan-lığına atandı. Beşinci Menderes Kabinesi’nde devlet vekili ve başvekil yardımcısı olarak yer aldı. Aynı kabinede Ethem Menderes'ten sonra 19 Ocak 1958'de Nafia (Bayındırlık) Bakanlığına getirildi. Bu çalışmada Tevfik İleri’nin 1958 yılında bayındırlık bakanı iken Karadeniz vilayetlerine yapmış olduğu gezilerdeki tetkikleri değerlendirilmeye çalışıldı. Bu seyahat dâhilinde İnebolu, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Gümüşhane, Bayburt, Artvin ve Rize’ye giden İleri, bakanlığıyla ilgili tetkiklerde bulunmuş, halkın düşünce ve isteklerini dinlemiştir. Tevfik İleri, yaptığı tetkiklerde gittiği bölgelerde DP iktidarınca tamamlanan ya da yapımına devam edilen projeler hakkında kamu-oyuna bilgi vermiştir. Tevfik İleri’nin Karadeniz Bölgesi’ndeki ziyaretlerini gerçekleştirdiği 1958 yılı Türk siyasi tarih açısından dikkate değer bir zaman aralığıdır. Karadeniz Bölgesi’ne yapılan ziyaretler bölge özelinde ve Türkiye’de söz konusu dönemde yaşanan siyasi atmosferi anlamak ve tahlil edebilmek açısından önemli bilgiler vermektedir.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"19 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115124973","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"GELENEĞİN YENİDEN KEŞFİ: GÜMÜŞHANE ÖRNEĞİ ÇERÇEVESİNDE ZİYARET YERLERİNİN HASTALIKLARIN TEDAVİSİNDEKİ İŞLEVİ","authors":"Fatma Yildirmiş","doi":"10.18220/kid.1292234","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1292234","url":null,"abstract":"Zengin bir muhtevayla günümüze kadar gelmiş tedavi yöntemlerini içeren Türk halk hekimliğinin tedavi yöntemlerinden biri ziyaret yerlerine giderek şifa aramaktır. Bütün Türk toplumlarında kutsallığına ve sağaltıcı gücüne inanılan ziyaret yerleri, geçmişte bir tedavi merkezi olarak işlev görmüştür. Oralarda dua etmek, adak adamak, kurban kesmek, mum yakmak, para atmak, bazen bir gece orada uyumak tedavi için uygulanan pratiklerdir. Bu ziyaret yerleri içinde hastalıklara iyi geldiğine inanılan türbeler, yatırlar, su gözeleri, mağaralar, ağaçlar, taşlar, kayalar, tepeler mevcuttur. Anadolu toprakları bu açıdan zengin bir birikime sahiptir. \u0000Halk hekimliği uygulamaları, onları uygulayan insanların ekonomik ve sosyal şartlarının değişmesi ve modern tıbbın gelişmesiyle ikinci plana atılmıştır. Fakat geleneksel tıbba olan ihtiyaç tekrar artınca geleneğin yeniden keşfi gündeme gelmiştir. Bu makalede örneklem olarak Gümüşhane ve ilçeleri seçilmiş, örneklem içerisindeki ziyaret yerleri tespit edilerek hangi hastalığa tedavi olarak hangilerinin tercih edildiği incelenmiştir. Makalede gözlem, görüşme, kılavuz ve kaynak kişilerden bilgi toplama yöntemleri ve literatür taraması kullanılmıştır.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"50 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114461224","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"TRABZON MADRASAHS IN THE OTTOMAN CHRONICLES","authors":"M. Terzi̇, Hayrettin Öztürk","doi":"10.18220/kid.1292227","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1292227","url":null,"abstract":"Osmanlı dönemi kültür tarihine baktığımızda; ilk medresenin, Gâzî Orhan Bey (1326-1362) tarafından; o tarihte bu küçük Osmanlı beyliğinin merkezi olan İznik’te, H.731/M.1330 senesinde kurulmuş olduğunu ve bu medreseye, Türk âlim ve mütefekkirlerinden Şerefüddîn Dâvûd-i Kayserî’nin (ö.751/1350) ilk müderris olarak tayin edildiğini görürüz. Bu dönemde; Osmanlı ülkesinin bütününde ve Anadolu coğrafyasının her yerinde olduğu gibi Trabzon’un da merkezinde, kazalarında/ilçelerinde, nâhiyelerinde/kasabalarında ve köylerinde (karye, kurâ) medreseler (medâris-i ilmiye) açıldığı görülür. Bu medreseler; bulundukları yerlerde kurulan vakıflara (evkâf) veya kurucu ve ders okutucu hocalara (müderrisûn) bağlı olarak eğitim ve öğretim hizmeti vermekteydiler. Trabzon medreselerinin ilk yedisi Trabzon şehir merkezinde, ilk olarak şehrin fethinden (865/1461) sonra kurulmaya başlanmıştır. 1298/1881 yılına gelindi-ğinde, merkezdeki bu medreselerin sayısı dokuza ulaşmıştır. Trabzon’un kaza, nâhiye ve köylerinde, çeşitli tarihlerde kurulan ve eğitim- öğretim hizmeti veren medreseler içerisinde, sayı bakımından en fazla medresesi olan kazaların; Çaykara, Hayrat ve Kondu/Dernekpazarı dâhil olmak üzere köyleriyle birlikte 106 adet medrese ile Of kazası; yine Güneşera/Köprübaşı ve Araklı dâhil olmak üzere köyleriyle birlikte 73 adet medrese ile Sürmene kazası olduğunu görmek-teyiz. Aynı tarihlerde, Trabzon’un şehir merkezi ve merkeze bağlı köylerinde 23, Akçaabat’ta yedi, Çarşıbaşı’nda bir, Vakfıkebir’de iki, Beşikdüzü’nde iki, Tonya’da sekiz ve Şalpazarı’nda altı adet medrese eğitim ve öğretime devam etmekteydi.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"64 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121080530","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"UNUTULMUŞ BİR ÇÖMLEKÇİLİK GELENEĞİNİN ARDINDAN: TRABZON ÇÖMLEKÇİ MAHALLESİ ÖRNEĞİ","authors":"Turan Takaoğlu","doi":"10.18220/kid.1292219","DOIUrl":"https://doi.org/10.18220/kid.1292219","url":null,"abstract":"The study of Ottoman pottery centres has lately become a growing field of interest within Ottoman archaeology. Two types of pottery centers could be identified for the Ottoman era, one producing for intra- and interregional markets and the other only for intra-regional trade and consumption. The Çömlekçi Quarter in Trabzon is one of the most common examples of the latter. However, our archaeological information on the potters’ workshops at Çömlekçi is completely lacking. This work examines the aspects of pottery production that once flourished in the Quarter of Çömlekçi in the light of Ottoman written sources and the narratives of Western travellers who visited the city during the 19th century. Available historiographical records help us to shed light on several aspects of pottery making at the Çömlekçi workshops, including the scale of production, the types of pots, how the pots were used, the architectural features of a potter’s workshop, the identity of potters, and the distribution of finished products.","PeriodicalId":349879,"journal":{"name":"Karadeniz İncelemeleri Dergisi","volume":"R-26 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-04","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126626582","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}