{"title":"Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. IV, „Marginesy”, red. [ed.] J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego [Lodz University Press], Łódź–Olsztyn 2021, ss. [pp.] 277","authors":"Patrycja Kuśmirek","doi":"10.18778/2080-8313.24.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.11","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662096","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Urzędnicy sądowi departamentu / izby cywilnej Wileńskiego Sądu Głównego w latach 1802–1853","authors":"J. Kowalik","doi":"10.18778/2080-8313.24.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.01","url":null,"abstract":"Lata zaborów to czas przemian zachodzących na terenach całej byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W każdej części zaborowej zachodziły określone procesy asymilacyjne z okupującymi je państwami. Unifikacja administracji państwowej na ziemiach polskich wcielonych do Rosji postępowała etapowo. Stosunkowo najdłużej przebiegała w systemie prawnym i administracji sądowej. Decyzją Katarzyny II w guberni wileńskiej najważniejszym źródłem prawa pozostał III Statut Litewski, językiem urzędowym nadal był polski, a szlachta zbierała się co trzy lata na sejmiki elekcyjne w celu wyłonienia kandydatów na urzędy ziemskie. Zasady te potwierdzali kolejni carowie zasiadający na rosyjskim tronie. Nieuchronne zmiany w wymiarze sprawiedliwości zaszły za panowania Mikołaja I, a do całkowitego zniesienia polsko-litewskich norm prawnych w guberniach zachodnich doszło ostatecznie w 1840 r. \u0000Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie składu personalnego urzędników departamentu cywilnego (następnie izby cywilnej) Wileńskiego Sądu Głównego oraz nakreślenie ich portretu zbiorowego. W analizie będą brane pod uwagę: pochodzenie, wykształcenie, wyznanie, majątek, przebieg kariery, otrzymane nagrody oraz osiągnięte stopnie awansu według obowiązującej w Cesarstwie Rosyjskim tabeli rang. Interpretacja zebranego materiału pozwoli także na prześledzenie procesów zachodzących w sądownictwie guberni wileńskiej pod wpływem zmieniającej się sytuacji politycznej, wynikającej z postępującej rusyfikacji.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67661809","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Stefan Szuman – intelektualista i artysta, człowiek z poczuciem humoru (okres do 1939 r.)","authors":"Sara Kosno, Marek Przeniosło","doi":"10.18778/2080-8313.24.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.02","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi opis życia osobistego i osiągnięć naukowych profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego – Stefana Szumana. Z uwagi na obszerną biografię i ogromną aktywność publikacyjną uczonego jego losy i dokonania zostały przeanalizowane do 1939 r. W tekście przybliżono najważniejsze wydarzenia z dzieciństwa i młodości profesora, jego drogę edukacyjną i zawodową przed objęciem Katedry Psychologii Rozwojowej i Wychowawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim, działalność akademicką, dydaktyczną, publikacyjną, artystyczną i wojskową oraz najważniejsze wydarzenia z życia rodzinnego. Dla pełniejszego obrazu osoby Stefana Szumana w ostatnim podrozdziale pokrótce nakreślono również jego losy w trakcie i po zakończeniu II wojny światowej.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67661884","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ewolucja regulacji prawnych kąpielisk w II Rzeczypospolitej","authors":"Robert Bobkier","doi":"10.18778/2080-8313.24.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.03","url":null,"abstract":"Po odzyskaniu przez Polskę w 1918 r. niepodległości podjęto szereg działań legislacyjnych mających na celu unormowanie zagadnień związanych z kąpieliskami. W polskim języku prawnym termin kąpielisko posiadał w okresie międzywojennym dwa znaczenia: sanitarne – zakładów kąpielowych (publicznych łaźni, miejsc utrzymania higieny) oraz miejsc, miejscowości wypoczynku nad wodą. Regulacje prawne miały w szczególności na celu unifikację pięciu pozaborczych systemów prawnych w jeden system. Wyjątkowe opóźnienia cywilizacyjne występowały na obszarze dawnego zaboru rosyjskiego. Szczególne przepisy obowiązywały w zakresie zakładów kąpielowych rytualnych dla ludności żydowskiej. Ustawa o uzdrowiskach z 1922 r. przewidywała szczególny reżim prawny dla kąpielisk morskich. Kolejnym źródłem regulacji było rozporządzenie o urządzeniu i utrzymywaniu zakładów kąpielowych publicznych z 1922 r., które regulowało, w ramach jednego aktu prawnego, tak „kąpieliska” w dzisiejszym znaczeniu tego słowa, jak i zespoły urządzeń sanitarnych służące utrzymaniu higieny. Kolejny ważny krok stanowiła ustawa wodna z 1922 r., która nie zawierała definicji legalnej terminu „kąpielisko”, ustanawiając jedynie zasadę powszechnego dostępu do wód publicznych. Ustawa ta wprowadziła, obowiązującą do dziś w kolejnych ustawach Prawo wodne, zasadę uzyskania zgody organów wodnoprawnych na otwarcie kąpieliska. Najpełniejsza w II Rzeczypospolitej regulacja kąpielisk w zbiornikach słodkowodnych i słonowodnych zawarta została w przepisach rozporządzenia o zakładach kąpielowych z 1936 r. Ten akt prawny obowiązywał już na obszarze całego kraju i regulował wszelkie instytucje kąpielowe, przeznaczone do publicznego użytku dla celów higienicznych, sportowych, a także rytualnych. W porządku prawnym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz III RP kąpielisko występowało jako pojęcie wieloznaczne, odnoszące się zarówno do urządzenia sanitarnego, jak i miejsca do pływania do roku 1998.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662061","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sprawozdanie z IX Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Życie prywatne Polaków w XIX wieku „Perspektywa stołu”, Kraków, 8–9 października 2021 r.","authors":"J. Kita","doi":"10.18778/2080-8313.24.14","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.14","url":null,"abstract":"Począwszy od 2012 r., Instytut Historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (UWM) i Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ) współorganizują kolejne konferencje naukowe z cyklu „Życie prywatne Polaków w XIX wieku”. W dniach 8–9 października 2021 r. odbyła się już IX Ogólnopolska Konferencja Naukowa, której miejscem obrad było Muzeum Dom Jana Matejki Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Tym razem organizatorzy zaproponowali nową perspektywę poznawczą życia prywatnego i życia codziennego epoki, a mianowicie jego ogląd przez pryzmat „stołu” Polaków z różnych grup i środowisk społecznych. Konferencja naukowa zgromadziła badaczy z kilku polskich ośrodków akademickich i muzealnych (Łódź, Poznań, Kraków, Warszawa, Olsztyn, Rzeszów, Pułtusk, Częstochowa, Katowice), a nawet z dalekiego uniwersytetu w Mikołajowie na Ukrainie. Łącznie podczas konferencji zaprezentowano 21 referatów, które zostały podzielone na cztery tematyczne panele: „Pożywienie a zdrowie”, „Smaki narodowe”, „Wokół stołu” i „Kuchnia w życiu codziennym różnych grup społecznych”.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662106","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Organicznicy i społecznicy na prowincji. Na marginesie książki Marty Milewskiej pt. „Medycy, higieniści i darczyńcy. Społeczne formy wsparcia opieki medycznej w guberni płockiej w latach 1865–1914”, Wyd. Akademia Finansów i Biznesu Vistula, Warszawa 2020,","authors":"J. Kita","doi":"10.18778/2080-8313.24.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.07","url":null,"abstract":"Po klęsce powstania styczniowego w okresie wzmożonej polityki rusyfikacyjnej władze zaborcze niezbyt mocno angażowały się w rozwój różnych dziedzin życia społecznego w Królestwie Polskim. Konstatacja ta dotyczy także angażowania się przez obcą władzę w rozwój opieki medycznej mieszkańców prowincji Królestwa Polskiego. Dlatego też niezmiernie istotne stały się wszelkie inicjatywy podejmowane oddolnie celem wsparcia opieki zdrowotnej i osób potrzebujących pomocy. Społeczne formy wsparcia opieki medycznej na przykładzie guberni płockiej w drugiej połowie XIX stulecia stały się celem badawczym dr Marty Milewskiej. Poprzez analizę materiałów źródłowych różnej proweniencji i wykorzystanie literatury przedmiotu przygotowała ona monografię poszerzającą dotychczasowy stan historiografii w zakresie historii regionalnej Płocka i okolic. Praca ta będzie jednak przydatna także do badań o charakterze komparatystycznym.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662334","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wyznania religijne w powiecie wieluńskim w latach 1918–1939 na tle mozaiki religijnej II Rzeczypospolitej","authors":"M. Michalski","doi":"10.18778/2080-8313.24.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.04","url":null,"abstract":"Rolniczy powiat wieluński w okresie międzywojennym był obszarem o mniejszym zróżnicowaniu religijnym i wyznaniowym niż Polska i województwo łódzkie. Zdecydowanie dominowało tu wyznanie rzymskokatolickie – zarówno pod względem liczby wiernych, liczby duchownych, struktur organizacyjnych, jak i bazy materialnej. Drugie miejsce zajmował judaizm, gdzie większość wiernych skupiona była wokół ośmiu gmin. Podium zamykali ewangelicy augsburscy rozsiani po całym powiecie z jedyną parafią w Wieluniu. Pozostałe wyznania były nieliczne, a wśród nich jedynie prawosławni posiadali własną parafię, która uległa likwidacji.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47826530","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sprawozdanie z uroczystości podpisania listu intencyjnego dotyczącego opracowania monografii dziejów Łodzi, Łódź, 29 lipca 2021 roku","authors":"Adrianna Czekalska","doi":"10.18778/2080-8313.24.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.12","url":null,"abstract":"W dniu 29 lipca 2023 r. Łódź obchodzić będzie jubileusz 600-lecia nadania miastu praw miejskich przez króla Władysława Jagiełłę w Przedborzu nad Pilicą. Z tej też okazji z inicjatywy historyków Uniwersytetu Łódzkiego powstał pomysł uczczenia ważnej dla łodzian rocznicy poprzez napisanie pięciotomowej monografii dziejów Łodzi o interdyscyplinarnym charakterze. Inicjatywa została poparta przez władze Łodzi i 29 lipca 2021 r. miała miejsce uroczystość podpisania listu intencyjnego pomiędzy Urzędem Miasta Łodzi a Uniwersytetem Łódzkim oraz instytucjami partnerskimi projektu. Uroczystość zakończyła pierwsza publiczna prezentacja najstarszego zachowanego oryginalnego dokumentu z dziejów Łodzi.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662247","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polen in der europäischen Geschichte, hrsg. Michael G. Müller, Band 3, Die polnisch-litauischen Länder unter der Herrschaft der Teilungsmächte (1772/1795–1914), hrsg. [ed.] Michael G. Müller, Igor Kąkolewski, Karsten Holste, Robert Traba, Anton Hiersemann","authors":"Agnieszka M. Kita, J. Kita","doi":"10.18778/2080-8313.24.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.09","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662503","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Obchody świąt państwowych w Rudzie Pabianickiej w okresie międzywojennym (1923–1939)","authors":"A. Stawiszyńska","doi":"10.18778/2080-8313.24.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.06","url":null,"abstract":"Ruda Pabianicka jako miasto funkcjonowała jedynie przez 16 lat, a mianowicie w latach 1923–1939. Przez ten stosunkowo krótki okres władze miasta oraz jego mieszkańcy starali się wypracować własne tradycje, wśród których wymienić warto obchody świąt narodowych. Na obchody te składały się uroczystości religijne zarówno w kościele katolickim, jak i ewangelickim, a ponadto uroczystości kulturalne, czyli przedstawienia, projekcje filmów czy koncerty, a także imprezy sportowe. Wspomniane działania miały też na celu budowanie tożsamości miasta i wzbudzanie lokalnego patriotyzmu.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662258","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}