{"title":"Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. IV, „Marginesy”, red. [ed.] J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego [Lodz University Press], Łódź–Olsztyn 2021, ss. [pp.] 277","authors":"Patrycja Kuśmirek","doi":"10.18778/2080-8313.24.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.11","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662096","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Urzędnicy sądowi departamentu / izby cywilnej Wileńskiego Sądu Głównego w latach 1802–1853","authors":"J. Kowalik","doi":"10.18778/2080-8313.24.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.01","url":null,"abstract":"Lata zaborów to czas przemian zachodzących na terenach całej byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W każdej części zaborowej zachodziły określone procesy asymilacyjne z okupującymi je państwami. Unifikacja administracji państwowej na ziemiach polskich wcielonych do Rosji postępowała etapowo. Stosunkowo najdłużej przebiegała w systemie prawnym i administracji sądowej. Decyzją Katarzyny II w guberni wileńskiej najważniejszym źródłem prawa pozostał III Statut Litewski, językiem urzędowym nadal był polski, a szlachta zbierała się co trzy lata na sejmiki elekcyjne w celu wyłonienia kandydatów na urzędy ziemskie. Zasady te potwierdzali kolejni carowie zasiadający na rosyjskim tronie. Nieuchronne zmiany w wymiarze sprawiedliwości zaszły za panowania Mikołaja I, a do całkowitego zniesienia polsko-litewskich norm prawnych w guberniach zachodnich doszło ostatecznie w 1840 r. \u0000Celem niniejszego artykułu jest prześledzenie składu personalnego urzędników departamentu cywilnego (następnie izby cywilnej) Wileńskiego Sądu Głównego oraz nakreślenie ich portretu zbiorowego. W analizie będą brane pod uwagę: pochodzenie, wykształcenie, wyznanie, majątek, przebieg kariery, otrzymane nagrody oraz osiągnięte stopnie awansu według obowiązującej w Cesarstwie Rosyjskim tabeli rang. Interpretacja zebranego materiału pozwoli także na prześledzenie procesów zachodzących w sądownictwie guberni wileńskiej pod wpływem zmieniającej się sytuacji politycznej, wynikającej z postępującej rusyfikacji.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67661809","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Stefan Szuman – intelektualista i artysta, człowiek z poczuciem humoru (okres do 1939 r.)","authors":"Sara Kosno, Marek Przeniosło","doi":"10.18778/2080-8313.24.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.02","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi opis życia osobistego i osiągnięć naukowych profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego – Stefana Szumana. Z uwagi na obszerną biografię i ogromną aktywność publikacyjną uczonego jego losy i dokonania zostały przeanalizowane do 1939 r. W tekście przybliżono najważniejsze wydarzenia z dzieciństwa i młodości profesora, jego drogę edukacyjną i zawodową przed objęciem Katedry Psychologii Rozwojowej i Wychowawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim, działalność akademicką, dydaktyczną, publikacyjną, artystyczną i wojskową oraz najważniejsze wydarzenia z życia rodzinnego. Dla pełniejszego obrazu osoby Stefana Szumana w ostatnim podrozdziale pokrótce nakreślono również jego losy w trakcie i po zakończeniu II wojny światowej.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67661884","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ewolucja regulacji prawnych kąpielisk w II Rzeczypospolitej","authors":"Robert Bobkier","doi":"10.18778/2080-8313.24.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.03","url":null,"abstract":"Po odzyskaniu przez Polskę w 1918 r. niepodległości podjęto szereg działań legislacyjnych mających na celu unormowanie zagadnień związanych z kąpieliskami. W polskim języku prawnym termin kąpielisko posiadał w okresie międzywojennym dwa znaczenia: sanitarne – zakładów kąpielowych (publicznych łaźni, miejsc utrzymania higieny) oraz miejsc, miejscowości wypoczynku nad wodą. Regulacje prawne miały w szczególności na celu unifikację pięciu pozaborczych systemów prawnych w jeden system. Wyjątkowe opóźnienia cywilizacyjne występowały na obszarze dawnego zaboru rosyjskiego. Szczególne przepisy obowiązywały w zakresie zakładów kąpielowych rytualnych dla ludności żydowskiej. Ustawa o uzdrowiskach z 1922 r. przewidywała szczególny reżim prawny dla kąpielisk morskich. Kolejnym źródłem regulacji było rozporządzenie o urządzeniu i utrzymywaniu zakładów kąpielowych publicznych z 1922 r., które regulowało, w ramach jednego aktu prawnego, tak „kąpieliska” w dzisiejszym znaczeniu tego słowa, jak i zespoły urządzeń sanitarnych służące utrzymaniu higieny. Kolejny ważny krok stanowiła ustawa wodna z 1922 r., która nie zawierała definicji legalnej terminu „kąpielisko”, ustanawiając jedynie zasadę powszechnego dostępu do wód publicznych. Ustawa ta wprowadziła, obowiązującą do dziś w kolejnych ustawach Prawo wodne, zasadę uzyskania zgody organów wodnoprawnych na otwarcie kąpieliska. Najpełniejsza w II Rzeczypospolitej regulacja kąpielisk w zbiornikach słodkowodnych i słonowodnych zawarta została w przepisach rozporządzenia o zakładach kąpielowych z 1936 r. Ten akt prawny obowiązywał już na obszarze całego kraju i regulował wszelkie instytucje kąpielowe, przeznaczone do publicznego użytku dla celów higienicznych, sportowych, a także rytualnych. W porządku prawnym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz III RP kąpielisko występowało jako pojęcie wieloznaczne, odnoszące się zarówno do urządzenia sanitarnego, jak i miejsca do pływania do roku 1998.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662061","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sprawozdanie z IX Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Życie prywatne Polaków w XIX wieku „Perspektywa stołu”, Kraków, 8–9 października 2021 r.","authors":"J. Kita","doi":"10.18778/2080-8313.24.14","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.14","url":null,"abstract":"Począwszy od 2012 r., Instytut Historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (UWM) i Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego (UŁ) współorganizują kolejne konferencje naukowe z cyklu „Życie prywatne Polaków w XIX wieku”. W dniach 8–9 października 2021 r. odbyła się już IX Ogólnopolska Konferencja Naukowa, której miejscem obrad było Muzeum Dom Jana Matejki Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Tym razem organizatorzy zaproponowali nową perspektywę poznawczą życia prywatnego i życia codziennego epoki, a mianowicie jego ogląd przez pryzmat „stołu” Polaków z różnych grup i środowisk społecznych. Konferencja naukowa zgromadziła badaczy z kilku polskich ośrodków akademickich i muzealnych (Łódź, Poznań, Kraków, Warszawa, Olsztyn, Rzeszów, Pułtusk, Częstochowa, Katowice), a nawet z dalekiego uniwersytetu w Mikołajowie na Ukrainie. Łącznie podczas konferencji zaprezentowano 21 referatów, które zostały podzielone na cztery tematyczne panele: „Pożywienie a zdrowie”, „Smaki narodowe”, „Wokół stołu” i „Kuchnia w życiu codziennym różnych grup społecznych”.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662106","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Organicznicy i społecznicy na prowincji. Na marginesie książki Marty Milewskiej pt. „Medycy, higieniści i darczyńcy. Społeczne formy wsparcia opieki medycznej w guberni płockiej w latach 1865–1914”, Wyd. Akademia Finansów i Biznesu Vistula, Warszawa 2020,","authors":"J. Kita","doi":"10.18778/2080-8313.24.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.07","url":null,"abstract":"Po klęsce powstania styczniowego w okresie wzmożonej polityki rusyfikacyjnej władze zaborcze niezbyt mocno angażowały się w rozwój różnych dziedzin życia społecznego w Królestwie Polskim. Konstatacja ta dotyczy także angażowania się przez obcą władzę w rozwój opieki medycznej mieszkańców prowincji Królestwa Polskiego. Dlatego też niezmiernie istotne stały się wszelkie inicjatywy podejmowane oddolnie celem wsparcia opieki zdrowotnej i osób potrzebujących pomocy. Społeczne formy wsparcia opieki medycznej na przykładzie guberni płockiej w drugiej połowie XIX stulecia stały się celem badawczym dr Marty Milewskiej. Poprzez analizę materiałów źródłowych różnej proweniencji i wykorzystanie literatury przedmiotu przygotowała ona monografię poszerzającą dotychczasowy stan historiografii w zakresie historii regionalnej Płocka i okolic. Praca ta będzie jednak przydatna także do badań o charakterze komparatystycznym.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662334","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wyznania religijne w powiecie wieluńskim w latach 1918–1939 na tle mozaiki religijnej II Rzeczypospolitej","authors":"M. Michalski","doi":"10.18778/2080-8313.24.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.04","url":null,"abstract":"Rolniczy powiat wieluński w okresie międzywojennym był obszarem o mniejszym zróżnicowaniu religijnym i wyznaniowym niż Polska i województwo łódzkie. Zdecydowanie dominowało tu wyznanie rzymskokatolickie – zarówno pod względem liczby wiernych, liczby duchownych, struktur organizacyjnych, jak i bazy materialnej. Drugie miejsce zajmował judaizm, gdzie większość wiernych skupiona była wokół ośmiu gmin. Podium zamykali ewangelicy augsburscy rozsiani po całym powiecie z jedyną parafią w Wieluniu. Pozostałe wyznania były nieliczne, a wśród nich jedynie prawosławni posiadali własną parafię, która uległa likwidacji.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47826530","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sprawozdanie z uroczystości podpisania listu intencyjnego dotyczącego opracowania monografii dziejów Łodzi, Łódź, 29 lipca 2021 roku","authors":"Adrianna Czekalska","doi":"10.18778/2080-8313.24.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.12","url":null,"abstract":"W dniu 29 lipca 2023 r. Łódź obchodzić będzie jubileusz 600-lecia nadania miastu praw miejskich przez króla Władysława Jagiełłę w Przedborzu nad Pilicą. Z tej też okazji z inicjatywy historyków Uniwersytetu Łódzkiego powstał pomysł uczczenia ważnej dla łodzian rocznicy poprzez napisanie pięciotomowej monografii dziejów Łodzi o interdyscyplinarnym charakterze. Inicjatywa została poparta przez władze Łodzi i 29 lipca 2021 r. miała miejsce uroczystość podpisania listu intencyjnego pomiędzy Urzędem Miasta Łodzi a Uniwersytetem Łódzkim oraz instytucjami partnerskimi projektu. Uroczystość zakończyła pierwsza publiczna prezentacja najstarszego zachowanego oryginalnego dokumentu z dziejów Łodzi.","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662247","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polen in der europäischen Geschichte, hrsg. Michael G. Müller, Band 3, Die polnisch-litauischen Länder unter der Herrschaft der Teilungsmächte (1772/1795–1914), hrsg. [ed.] Michael G. Müller, Igor Kąkolewski, Karsten Holste, Robert Traba, Anton Hiersemann","authors":"Agnieszka M. Kita, J. Kita","doi":"10.18778/2080-8313.24.09","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.09","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67662503","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Małgorzata Hanzl, Morphological analysis of urban structures – the cultural approach. Case studies of Jewish communities in Lodz and Mazovian voivoideships, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej [Lodz University of Technology Press], Łódź 2017, ss. [pp.] 400","authors":"Kamil Śmiechowski","doi":"10.18778/2080-8313.24.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.18778/2080-8313.24.08","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":33437,"journal":{"name":"Studia z Historii SpolecznoGospodarczej XIX i XX Wieku","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48147014","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}