Pamiętnik Teatralny最新文献_第5页

Molière po nipuańsku, czyli o nieobecności «Mizantropa» na scenach staropolskich

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-03-09 DOI: 10.36744/pt.1387

Patryk Kencki

{"title":"Molière po nipuańsku, czyli o nieobecności «Mizantropa» na scenach staropolskich","authors":"Patryk Kencki","doi":"10.36744/pt.1387","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1387","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi próbę wyjaśnienia przyczyn późnej recepcji Mizantropa w polskiej literaturze i teatrze. Autor analizuje udostępnione w aneksie dwie pierwsze próby przekładu krótkich ustępów z tej komedii – Franciszka Zabłockiego (1774) i Ignacego Krasickiego (1803), odwołując się do całej twórczości obu poetów. Stawia tezę, że na niewielkim zainteresowaniu Mizantropem w pierwszym okresie polskiej recepcji Molière’a zaważyły wyrafinowana forma i problematyka sztuki. Podejmuje próbę interpretacji dramatu, w której refleksję nad autorskim sposobem powiązania kategorii komizmu i metateatralności łączy z analizą jansenistycznego kontekstu Mizantropa. Rezultatem zestawienia tych perspektyw jest ujęcie tytułowego bohatera jako figury buntownika. Autor wskazuje także XVII i XVIII-wieczne polskie utwory dramatyczne, które w jakiś sposób korespondują z komedią Molière’a. Podkreśla odmienność rozwoju polskiej i francuskiej sfery widowiskowej i twierdzi, że staropolska kultura teatralna nie dawała możliwości przyswojenia komedii wysokiej, a niejednoznaczność charakteru Alcesta czyniła go bohaterem nieprzydatnym z punktu widzenia polskich oświeceniowych dramatopisarzy, którzy stawiali sobie za cel nawoływanie do poprawy obyczajów. W artykule połączono perspektywę historycznoteatralną i historycznoliteracką, wykorzystano również narzędzia z zakresu przekładoznawstwa, dramatologii i historii idei.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"161 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132189775","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Polityka i dyscyplinowanie widowisk: Opera w rewolucyjnej Francji w latach 1789–1794

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-03-09 DOI: 10.36744/pt.1319

Marek Mosakowski

{"title":"Polityka i dyscyplinowanie widowisk: Opera w rewolucyjnej Francji w latach 1789–1794","authors":"Marek Mosakowski","doi":"10.36744/pt.1319","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1319","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy dyscyplinowania widowisk w rewolucyjnej Francji w latach 1789–1794. Przedstawiono w nim społeczno-polityczne konteksty dwóch aktów prawnych regulujących produkcję i wystawianie sztuk – względnie liberalnej ustawy Le Chapeliera z 13 stycznia 1791 oraz represyjnego Dekretu Konwentu Narodowego z 2 sierpnia 1793, który zmienił francuski teatr i operę w tubę propagandową jakobińskiego reżimu, narzucając twórcom ideologię i treści. Praktykę artystyczną tamtych lat zaprezentowano na przykładzie dwóch oper: Hadrian, cesarz Rzymu Étienne’a Nicolasa Méhula oraz Tryumf Republiki François-Josepha Gosseca. Pierwsze dzie- ło zawieszono w przeddzień premiery zaplanowanej na 13 marca 1792, ponieważ Komuna Paryża uznała je za jawnie monarchiczne i politycznie niepoprawne we Francji, w której chwiały się już podstawy burbońskiej monarchii, zaś skrajnie spolaryzowane nastroje społeczne zaczęły torować drogę ku republice. Drugie dzieło zostało skomponowane tuż po upadku monarchii i wystawione na początku 1793 roku. Tryumf Republiki wyznaczył nowe standardy estetyczne francuskiej republikańskiej i patriotycznej opery. Dzieło Gosseca jest ujęte w artykule jako przykład zasad nowej polityki kulturalnej jakobińskiej dyktatury, opartej na bezprecedensowych represjach i cenzurze.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"6 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116787982","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

The Georges Banu Effect: The Critic as Artist and the Artist as Critic 乔治·巴努效应:批评家作为艺术家和艺术家作为批评家

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-03-09 DOI: 10.36744/pt.1565

Octavian Saiu

引用次数: 0

«Mieszczanin szlachcicem», czyli estetyzacja frustracji społecznej i jej transhistoryczne aktualizacje (1670–2022)

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-03-09 DOI: 10.36744/pt.1389

M. Bajer

{"title":"«Mieszczanin szlachcicem», czyli estetyzacja frustracji społecznej i jej transhistoryczne aktualizacje (1670–2022)","authors":"M. Bajer","doi":"10.36744/pt.1389","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1389","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy komedii Molière’a Le Bourgeois gentilhomme (Mieszczanin szlachcicem) z 1670 roku i wybranych aspektów jej dramatoznawczej i artystycznej recepcji. Tok wywodu organizują dwa zagadnienia: możliwości interpretacji społecznych sensów utworu i wyzwania poetyki comédie-ballet dla tłumaczy i inscenizatorów. Autor przedstawia stan badań nad tematyzowanym w Mieszczaninie obrazem niemożliwego awansu klasowego i wskazuje nowy kierunek interpretacji tego problemu, odwołując się do kategorii zaczerpniętych z socjologicznej teorii Pierre’a Bourdieu. Omawia także sposoby podejścia do charakterystycznych dla tej sztuki strukturalnych elementów komediobaletu w jej adaptacjach, tłumaczeniach i inscenizacjach (teatr stanisławowski, Jerzy Gruza, Jerzy Stuhr, Benjamin Lazar). Stawia tezę, że oba wątki ujęte w perspektywie transhistorycznej ilustrują to samo zjawisko: w dotychczasowej pracy interpretacyjnej i praktykach scenicznych narosłych wokół Mieszczanina szlachcicem aktualność odkrywana jest nie poprzez uwspółcześnienia czy wydobywanie nowych sensów, ale dzięki refleksji nad historycznymi uwarunkowaniami kultury czasów Molière’a.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"11 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129796347","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

«Pocieszne wykwintnisie» Molière’a: Farsa na kobiety?

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-03-09 DOI: 10.36744/pt.1391

Piotr Olkusz

{"title":"«Pocieszne wykwintnisie» Molière’a: Farsa na kobiety?","authors":"Piotr Olkusz","doi":"10.36744/pt.1391","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1391","url":null,"abstract":"Pocieszne wykwintnisie, pierwszy wielki sukces Molière’a, należą dziś do jego najbardziej kontrowersyjnych utworów, gdyż głównymi postaciami komicznymi są tu kobiety aspirujące do niezależności. Tradycja interpretacyjna tej sztuki każe widzieć w niej satyrę na środowisko Madeleine de Scudéry, uważanej obecnie za jedną z najbardziej postępowych kobiet XVII stulecia (a dla niektórych także prekursorkę feminizmu). Dlatego stosunek czytelników do Pociesznych wykwintniś wydaje się (i wydawał) barometrem ich stosunku do emancypacji kobiet. Autor stawia tezę, że przedmiotem tak ujmowanego sporu o Pocieszne wykwintnisie jest nie tyle komedia Molière’a, ile jej uproszczona, tradycyjna interpretacja. Omawia okoliczności powstania utworu, aby zwrócić uwagę na aspekty genologiczne: Pocieszne wykwintnisie są komediofarsą, powstałą w pierwszej kolejności jako odpowiedź na konkretną sytuację teatralną, więc koncentrowanie się na ich wątpliwym potencjale satyrycznym wydaje się nadużyciem. Ważnym kontekstem interpretacyjnym są również najnowsze tezy historyków siedemnastowiecznej literatury francuskiej, którzy podają w wątpliwość istnienie świata wykwintniś (oraz całego nurtu préciosité) i sugerują, że Molière wymyślił to środowisko, a zatem należy ono do porządku reprezentacji, nie – rzeczywistości.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133519167","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Maski Molierowskiego Don Juana

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-03-09 DOI: 10.36744/pt.1388

Katarzyna Wojtysiak-Wawrzyniak

引用次数: 0

Gennaro Sacco, słynny Coviello, i jego trzy sztuki

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-02-15 DOI: 10.36744/pt.1335

Jolanta Dygul

引用次数: 0

Rzetelność jako podstawa/dyrektywa

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2023-02-15 DOI: 10.36744/pt.1516

Tomasz Kubikowski

引用次数: 0

Asamblaż w asamblażu: O performatywności ikon kompozytowych w kontekście liturgicznym i muzealnym

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2022-12-17 DOI: 10.36744/pt.1284

Dorota Zaprzalska

{"title":"Asamblaż w asamblażu: O performatywności ikon kompozytowych w kontekście liturgicznym i muzealnym","authors":"Dorota Zaprzalska","doi":"10.36744/pt.1284","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1284","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi analizę performatywności dwóch ikon kompozytowych w kontekście liturgicznym i w kontekście muzealnym. Ich niezwykła forma polegająca na połączeniu dwóch paneli w jedno dzieło sztuki jest interpretowana jako asamblaż – w ślad za użyciem tego terminu przez Victora I. Stoichitę. Jednocześnie autorka akcentuje wieloznaczność tego terminu i korzysta z teorii asamblażu jako narzędzia interpretacyjnego, by ukazać funkcjonowanie ikon w ramach asamblaży społecznych. W perspektywie tej teorii można analizować aktywne uczestnictwo ikon kompozytowych w asamblażach ludzi i nie-ludzi oraz sprawczy potencjał tkwiący w ich niezwykłej formie, by pogłębić rozumienie ich funkcjonowania w relacjach z innymi dziełami sztuki, instytucjami, ludźmi. Dzięki zastosowaniu kategorii asamblażu i ikony performatywnej do analizy dwóch przykładów ikon kompozytowych w artykule scharakteryzowano wpływ asamblażowej formy na kult i prezentację obrazów. Skupienie się na kwestii performatywności pozwoliło uwydatnić dynamikę formy asamblażowej i ikony samej w sobie. W zależności od kontekstu – performansów, w których uczestniczy, a także asamblaży, których staje się częścią – ikona będzie dziełem sztuki i/lub obrazem dewocyjnym, który przekracza sferę wartości artystycznych. W artykule poddano także refleksji asamblażowy charakter procesu badania ikon.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"48 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115845361","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 1

Czego możemy dowiedzieć się od foliówki? «Plastic Bag» Ramina Bahraniego w świetle metodologii performatycznych

Pamiętnik Teatralny Pub Date : 2022-12-17 DOI: 10.36744/pt.1304

Sylwia Mieczkowska

{"title":"Czego możemy dowiedzieć się od foliówki? «Plastic Bag» Ramina Bahraniego w świetle metodologii performatycznych","authors":"Sylwia Mieczkowska","doi":"10.36744/pt.1304","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1304","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy performatywnych aspektów narracji ekologicznych, rozpatrywanych na przykładzie kulturowego wizerunku foliówki. Plastikowe torby jednorazowego użytku są we współczesnej kulturze symbolem zbiorowych win związanych z rolą tworzyw sztucznych w katastrofie ekologicznej. Na ich percepcję wpływają rozmaite narracje ekologiczne i kampanie społeczne, w których obraz foliówki ma budzić strach, niechęć, złość czy obrzydzenie i utrwalać opinię o plastiku jako nienaturalnym materiale zanieczyszczającym planetę. Skuteczność tych narracji jest ograniczona, skoro plastikowych toreb w środowisku wciąż przybywa. Autorka zastanawia się, czy można wyobrazić sobie inne, mniej antropocentryczne i potencjalnie bardziej skuteczne sposoby nawiązywania relacji z jednorazowym plastikiem. Wykorzystuje metody performatyczne do analizy krótkometrażowego filmu Plastic Bag (reż. Ramin Bahrani, 2009). Interpretację filmu opiera głównie na witalnym materializmie Jane Bennett oraz ciemnej ekologii Timothy’ego Mortona, by ukazać foliówki jako sprawcze byty związane na wiele sposobów z otaczającym je światem, a także zaproponować odmienne spojrzenie na ich potencjalne role w więcej-niż-ludzkich relacjach.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"9 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126557823","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0