{"title":"Kilka uwag o naturze opery, czyli dlaczego Fryderyk Chopin nie został twórcą opery narodowej","authors":"Dobrochna Ratajczakowa","doi":"10.36744/pt.1697","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1697","url":null,"abstract":"Badania biograficzne potwierdzają, że Chopin był przez swe studia doskonale przygotowany do roli twórcy opery narodowej, formy mającej zasadnicze znaczenie i wysoką rangę w pierwszej połowie XIX wieku. W artykule postawiono tezę, że odpowiedź na pytanie, dlaczego Chopin nie stworzył żadnej opery, kryje się w splocie przyczyn. Omówiono różne potencjalne uwarunkowania tej decyzji kompozytora: okoliczności historyczne (wybuch w Warszawie powstania 1830 roku), aspekty muzycznej osobowości Chopina. Najwięcej miejsca poświęcono argumentom, które wiążą się z performatywnym statusem opery jako gatunku.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"61 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115061561","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Popkulturowa ucieczka od tautologii: Reżyserski teatr operowy XXI wieku wobec realizmu dzieł Verdiego","authors":"Ryszard Daniel Golianek","doi":"10.36744/pt.1155","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1155","url":null,"abstract":"Koncepcja reżyserskiego teatru operowego, realizowana od lat siedemdziesiątych XX wieku głównie w krajach niemieckojęzycznych, zwróciła uwagę odbiorców popkultury na gatunek opery. Propozycje operowego Regietheater charakteryzowały się wyraźnym odwrotem od stylu tradycyjnych spektakli, zdominowanych przez elegancję i konwencjonalną reżyserię. Można więc powiedzieć, że stanowiły one formę ucieczki od tautologii konwencji operowych w popkulturowe konteksty. O ile tradycyjna opera barokowa i klasyczna łatwo poddawała się unowocześnieniu, to w przypadku dzieł Giuseppe Verdiego podejście takie okazało się skomplikowane, gdyż realistyczne utwory włoskiego mistrza sprzęgły się trwale z sytuacją historyczno-społeczną i polityczną jego czasów. Tym bardziej interesujące i warte przeanalizowania są te propozycje reżyserskie odnoszące się do jego dzieł, w których nawiązania do popkultury stanowią istotny element spektakli. Podjęta w artykule analiza koncepcji reżyserskich (takich twórców jak Mariusz Treliński, Christopher Alden, Robert Carsen, Peter Konwitschny i Hans Neuenfels) to próba wyznaczenia kilku trajektorii, zarysowujących się w ramach ogólnej strategii ucieczki od tautologii charakteryzującej wcześniejsze realizacje Verdiowskich dzieł operowych.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"63 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135158750","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Lidia Kuchtówna (1940–2023): Wspomnienie","authors":"Danuta Kuźnicka","doi":"10.36744/pt.1695","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1695","url":null,"abstract":"Wspomnienie o prof. dr hab. Lidii Kuchtównie (1940–2023), badaczce polskiej sztuki aktorskiej, reżyserskiej i scenograficznej, która przez pięćdziesiąt osiem lat była związana naukowo z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W artykule omówiono jej najważniejsze prace historycznoteatralne i edytorskie poświęcone Wilamowi Horzycy, Irenie Solskiej i Karolowi Fryczowi. Scharakteryzowano jej styl badawczy polegający na łączeniu perspektywy biograficznej z estetyczną. Podkreślono systematyczny i gruntowny charakter oraz szeroki zakres prowadzonych przez nią kwerend i badań źródłowych, związanych z licznymi podróżami naukowymi. Uwypuklono również jej zainteresowanie ikonografią teatralną.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126306596","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Dramaturgia mitu i tragedii: „Król Roger” Karola Szymanowskiego w tyglu (pop)kultury","authors":"Katarzyna Lisiecka","doi":"10.36744/pt.1326","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1326","url":null,"abstract":"Studium dotyczy tragediowych aspektów dwudziestowiecznej opery Król Roger op. 46 Karola Szymanowskiego. Kluczowy wpływ na projekt dramaturgii dzieła miały wzorce antyczne (szczególnie Bachantki Eurypidesa) oraz koncepcja tragedii i dramatu muzycznego Friedricha Nietzschego. W pierwszej części artykułu teatralne aspekty tragizmu Króla Rogera zostały ukazane na przykładzie wybranych inscenizacji tej opery (Mariusza Trelińskiego, Krzysztofa Warlikowskiego i Kaspera Holtena), podejmujących problem rozpadu świata i kryzysu wartości. Ich główną osią dramaturgiczną okazały się odwołania do kryzysu kultury współczesnej oraz pytania o reakcje jednostki i wspólnoty na stan zagrożenia wywołany przez dionizyjski żywioł. Na podstawie analizy struktury dramatycznej libretta i wypowiedzi kompozytora o procesie twórczym uwypuklono znaczenie teatralnych aspektów opery. Podkreślono, jak istotny był według kompozytora odpowiedni kompromis w ramach fuzji sztuk i horyzontów, w tym między innymi dionizyjskich i apollińskich tendencji w programie ideowym dzieła.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"19 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128932005","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Classical Crossover and Its Russian and Ukrainian Interpretations","authors":"Iryna Shylnikova","doi":"10.36744/pt.1287","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1287","url":null,"abstract":"This article aims to explore the phenomenon of “classical crossover,” a contemporary music trend that blends “high” and “low” elements. In addition to analyzing the genre’s main features and cultural preconditions for its emergence, the article will examine its historical origins and development. The second part of the article focuses on examples of classical crossover in Russian and Ukrainian music, with an analysis of several artists who have ventured into this new type of production, including the Terem Quartet, Anna Netrebko, Olga Chubareva, and Arina Domski. By applying historical and cultural methodology, the article suggests that classical crossover has a broad audience in Russia and Ukraine, allowing musicians to introduce elite classical music to the masses. Although some may view the genre as a dilution of classical music’s distinctive qualities in order to cater to popular tastes, it also provides musicians with the opportunity to create original pieces that merge tradition with innovation. Considering all of the above, the author of this article aims to explore the cultural significance and impact of classical crossover in the music industry.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"42 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132452530","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Aesthetic Transformations of the Image of the Opera Singer: Vasyl Slipak in Contemporary Popular Culture","authors":"O. Vasylieva","doi":"10.36744/pt.1230","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1230","url":null,"abstract":"The opera, whose nature is synthetic and spectacular, is sensitive to social upheavals and changing priorities in artistic interests. Thus, in the postmodern era, opera art is revealed to the mass audience and gets closer to popular culture; it adapts to new aesthetic trends and at the same time influences them. One of the bridges that connect opera with popular culture is the figures of famous composers and star performers. Contemporary culture uses and rethinks the images of real-life opera stars, as well as some collective generalized images of opera singers. The Ukrainian opera singer Vasyl Slipak became a hero of popular culture—his story fits perfectly into the global pop cultural narratives of death in the battle for freedom. His image resonates with the current cultural zeitgeist and embodies the essence of Ukrainian society under the Russian invasion and its values. Modern artists skillfully incorporate his iconic persona into the realms of drama, theater, and music, showcasing their ingenuity and creativity.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"196 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125726987","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"“Don Giovanni,” Sex’n’Roll, and Echoes of the Counterculture: A Brief History of Desire Read Backwards","authors":"Artur Żywiołek","doi":"10.36744/pt.1165","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1165","url":null,"abstract":"This article is an attempt to read the history of courtly love backwards, thus setting a perspective that enables the interpretation of the contemporary sexual revolution by revealing its historical and archetypal patterns. It presents the hybrid relationships linking operatic “archaicness” with film, philosophy, and music in their contemporary artistic forms. The central argument is that the widespread phenomenon of aestheticization of life is based on the illusion that one is able to achieve absolute fulfillment in a transient world. The myth of Don Juan embodies this very dimension of modernity, which gives the aesthetic (sensual) the rank of the absolute, while numerous artistic actualizations of this myth confirm that the Western European imaginarium has its affective substrate in the form of desire, which is impossible to satisfy.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125307991","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The History and Development of the Musical Romans as a Genre: A Short Overview","authors":"Gloria Politi","doi":"10.36744/pt.1286","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1286","url":null,"abstract":"The purpose of this essay is to trace the lines of evolution of the Russian romance, which found fertile ground for its development from the mid-18th century. The genre was firmly embedded in a tradition that had originated a century and a half earlier, but its roots lay in the oral production of ancient Rus’. Despite this strong historical-anthropological imprint, the diachronic development of Russian romance, as a hybrid genre of dual nature—poetic and musical—addressed to both elite and mass audiences, is marked by a series of revivals and contaminations (mainly in 19th-century Europe, especially in Italy). The article, based on culturological, literary and historical studies, presents a brief overview of the development of the genre and its various sub-genres, such as bytovoĭ romans, romans-ballad, romans-elegii͡a, up to contemporary songs and melodies.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"33 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126467724","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Opera mleczana”: Między teatralnym komiksem a musicalem","authors":"Adam Regiewicz","doi":"10.36744/pt.1164","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1164","url":null,"abstract":"Artykuł jest analizą spektaklu Opera mleczana w reżyserii Mikołaja Grabowskiego (Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, prem. 9 marca 2003). Podstawę spektaklu stanowiły libretto i muzyka Stanisława Radwana, stworzone na bazie satyrycznych rysunków Andrzeja Mleczki. Posługując się teorią intermedialności, autor podejmuje próbę interpretacji nie tylko treści przedstawienia, lecz także wykorzystanych form i środków, które twórcy przenieśli z opery, musicalu, filmu, opery mydlanej czy komiksu. Hybrydyczność Opery mleczanej, według autora, przyczyniła się do popularności przedstawienia, ponieważ ułatwiła aktorom nawiązanie kontaktu z wielopokoleniową widownią.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"154 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116913592","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wracając do Molière’a: Wprowadzenie","authors":"Patryk Kencki","doi":"10.36744/pt.1568","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/pt.1568","url":null,"abstract":"Wprowadzenie do bloku tematycznego Molière: Powroty. Autor przedstawia najważniejsze inicjatywy artystyczne i naukowe zrealizowane w Polsce z okazji 400-lecia urodzin Molière’a. Przypomina dwudziestowiecznych tłumaczy komedii Molière’a na język polski oraz książki polskich badaczy podejmujących refleksję nad różnymi aspektami jego twórczości i jej recepcji. Wymienia również poświęcone francuskiemu komediopisarzowi artykuły publikowane na łamach „Pamiętnika Teatralnego” od 1956 roku.","PeriodicalId":206887,"journal":{"name":"Pamiętnik Teatralny","volume":"17 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-03-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115483639","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}