{"title":"Potencjał współczesnego oddziaływania Emigracyjnego Brygadowego Koła Młodych „Pogoń”","authors":"Robert Zapart","doi":"10.18290/sp2344.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.4","url":null,"abstract":"W artykule podjęto próbę analizy idei stojących u podstaw funkcjonowania zaplecza wojskowego władz RP na uchodźstwie po zakończeniu II wojny światowej na przykładzie Brygadowego Koła Młodych „Pogoń” i ewentualną użyteczność jego doświadczeń w obliczu współczesnych wyzwań i zagrożeń dla systemu bezpieczeństwa państwa. Szczególnie pomocna w rozważaniach była analiza treści materiałów źródłowych oraz metoda porównawcza, które pozwoliły zweryfikować tezę o ograniczonych możliwościach osiągnięcia pełnego sukcesu w tym zakresie. Nie oznacza to jednak, że koncepcja zbudowania międzypokoleniowego pomostu, w ramach którego następuje przekazanie współcześnie działającym w systemie bezpieczeństwa państwa organizacjom pozarządowym doświadczeń przymusowego wychodźstwa, nie może skutecznie wspierać procesu kształtowania w kolejnych pokoleniach odpowiedzialności za niepodległość państwa. W konkluzjach autor nie wyklucza ich wykorzystania przez inne, zmuszone z powodów politycznych do czasowego opuszczenia własnego kraju, środowiska emigracyjne.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139251835","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ks. Władysław Kisielewicz (1868-1943). Sylwetka duszpasterza polonijnego","authors":"Bartosz Walicki","doi":"10.18290/sp2344.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.13","url":null,"abstract":"Ksiądz Władysław Kisielewicz urodził się 11 czerwca 1868 r. w Leżajsku. Był absolwentem Gimnazjum w Rzeszowie. Przygotowanie do kapłaństwa odbył w Seminarium Duchownym w Przemyślu. Święcenia kapłańskie przyjął 20 lipca 1892 r. Bezpośrednio po święceniach podjął pracę w Seminarium Polskim w Detroit w Stanach Zjednoczonych. W 1897 r. pełnił przez kilka miesięcy obowiązki misjonarza dla Polaków i Litwinów w New Britain i Hartford. Kolejno pracował duszpastersko wśród katolickich emigrantów i polskich robotników w Hamburgu. W 1906 r. wrócił do kraju. Był ekspozytem w Nisku (1906-1910) oraz proboszczem w Stobiernej (1910-1916) i Staromieściu (od 1916). Zasłynął jako ceniony duszpasterz. Prócz zwykłej pracy kapłańskiej, angażował się w działalność społeczną. Zmarł 10 września 1943 r.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"60 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139253009","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Danuta Piątkowska, Wiesława Piątkowska-Stepaniak, Polski akcent w American Expeditionary Forces. Historie prawdziwe, fascynujące i prawie zapomniane","authors":"Elżbieta Trela-Mazur","doi":"10.18290/sp2344.22","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.22","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"21 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139253659","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Opieka duszpasterska jako animacja kultury i obyczaju polskiego skupisk polonijnych","authors":"Edward Walewander","doi":"10.18290/sp2344.1","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.1","url":null,"abstract":"Od ponad dwu stuleci Polskę dotyka zjawisko emigracji. Powodowała ją najpierw niewola narodowa wskutek zaborów i kolejne powstania o odzyskanie utraconej niepodległości, które zazwyczaj przegrywane i w efekcie wywołujące dalsze represje zaborców wypychały tysiące Polaków na obczyznę. Treścią artykułu jest obecność kapłana wśród światowej Polonii. Omawiana jest tu także moc sprawcza kultury, duszpasterstwo wśród emigrantów. Szerokiej analizie poddane jest też zagadnienie, gdzie kościół, tam i szkoła. W rozprawie jest mowa o animowaniu kultury polskiej i obyczaju poprzez albo przy okazji opieki duszpasterskiej. Artykuł postuluje konieczność specjalnego przygotowania kapłanów do pracy w konkretnym środowisku. Zastąpienie tego przypadkowością nie tylko problemów duszpasterstwa emigracyjnego nie rozwiązuje, ale często pogłębia trapiące je schorzenia, a w rezultacie deprecjonuje jego rolę.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139251230","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Działalność Koła Misyjnego im. o. Jana Beyzyma w kieleckim Seminarium Duchownym (1927-1940)","authors":"Tomasz Gocel","doi":"10.18290/sp2344.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.15","url":null,"abstract":"W okresie międzywojennym (1918-1939) w Seminarium Duchownym w Kielcach funkcjonowało wiele organizacji zrzeszających kleryków, nastawionych na formację przyszłych księży. Jedną z nich było Koło Misyjne im. o. Jana Beyzyma (1927-1940). Formowało się ono przez kilka lat i w 1927 r. przyjęło ostateczny kształt organizacyjny. Prowadziło ożywioną i wieloraką działalność w seminarium i na terenie diecezji. Naczelnym zadaniem Koła była formacja misyjna samych kleryków i alumnów. Odbywała się ona poprzez prezentację referatów o tematyce misyjnej, wyświetlanie przeźroczy i filmów oraz czytelnictwo prasy misyjnej. Koło prowadziło też dzieła miłosierdzia na rzecz misji. Do najważniejszych działań organizacji należała krucjata modlitewna, wsparcie finansowe i rzeczowe dla misjonarzy polskich na Kresach, w Afryce i Azji oraz utrzymywanie stałej korespondencji z misjonarzami. Koło propagowało ideę misyjną na terenie diecezji kieleckiej poprzez organizowanie w parafiach i szkołach odczytów, wygłaszanie referatów o tematyce misyjnej, urządzanie akademii i wystaw poświęconych misjom, kolportaż czasopism i broszurek misyjnych. Systematyczna i różnorodna działalność alumnów na rzecz misji znalazła uznanie w kraju, nie spotkała się jednak z szerokim odzewem w społeczności katolickiej diecezji, mimo to jego działalność przyczyniła się do utrzymania polskich misjonarzy na placówkach misyjnych na Kresach, w Afryce i Azji.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"42 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139252487","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Felietony Karola Zbyszewskiego w paryskim tygodniku ,,Słowo”","authors":"K. Świderski","doi":"10.18290/sp2344.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.6","url":null,"abstract":"Niniejszy tekst jest próbą przedstawienia i analizy publicystyki (w konwencji felietonów) Karola Zbyszewskiego (1904-1990) w paryskim ,,Słowie”. Artykuł daje wgląd w mało znany epizod z twórczości pisarza i naświetla poglądy, jakie prezentował on kilka miesięcy po tragicznym dla Polski wrześniu 1939 r. Najważniejszym tematem, jaki Zbyszewski podjął w swoich felietonach, była krytyka obozu sanacyjnego, odpowiedzialnego według niego za porażkę Polski w kampanii 1939 r. Przeciwko niezwykle ostrym sformułowaniom użytym przez dziennikarza w jednym z artykułów zaprotestował prezydent RP Władysław Raczkiewicz.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"35 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139254184","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Raimo Pullat, Tõnis Liibek, W poszukiwaniu swojej Alma Mater. Estońscy inżynierowie i architekci, którzy przed II wojną światową uzyskali wykształcenie na europejskich uczelniach technicznych","authors":"Edward Gigilewicz","doi":"10.18290/sp2344.19","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.19","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"72 ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139250880","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Parafia św.św. Piotra i Pawła w Spring Valley i jej duszpasterze w latach 1891-1920 na łamach „Dziennika Chicagoskiego”","authors":"J. Szymański","doi":"10.18290/sp2344.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.10","url":null,"abstract":"Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Spring Valley, Ill., została założona 30 września 1891 r., a nowo wybudowany drewniany kościół został poświęcony 14 sierpnia 1892 r. Na początku do tej parafii należało około 200 rodzin Polaków i Litwinów. Po kilku latach Litwini wznieśli własny kościół. W 1901 r. Polacy wybudowali szkołę i plebanię. 17 grudnia 1906 r. pożar doszczętnie zniszczył świątynię. Ocalała plebania i szkoła. Przez rok nabożeństwa odprawiano w prywatnym budynku. Budowę nowego murowanego kościoła rozpoczęto w 1908 r., jego budowniczy, ks. Hieronim W. Błażyński złożony chorobą zmarł tego samego roku. Od 13 marca 1909 r. budowę kontynuował ks. Józef Cieśla. W krótkim czasie zdołał świątynię dokończyć i wyposażyć ołtarzami, ozdobić witrażami i zapełnić ławkami na pięćset miejsc. Poświęcenie nowego kościoła odbyło się 29 czerwca 1909 r. Przy parafii prowadzona była szkoła, w której blisko 200 dzieci uczyły siostry franciszkanki. Konsekracja kościoła miała miejsce 31 maja 1920 r. W tym okresie w parafii pracowali księża: Sikorski, Wałajtys, Łopata, Tonello, Mączyński i Balcewicz. Pierwszym proboszczem, od roku 1894 był ks. Julian Papoń, następnie od 1897 r. – ks. Michał Peża, od 1900 r. – ks. Antoni Drewnicki, od 1903 r. – ks. Marcin Piechota, od 1908 r. – ks. Hieronim Błażyński i od 1909 r. – ks. Józef Cieśla.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"57 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139251763","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Znaczenie mediów etnicznych dla mniejszości polskiej w Litwie","authors":"Agata Chutnik","doi":"10.18290/sp2344.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.2","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy mediów etnicznych, produkowanych dla mniejszości i przez mniejszość narodową. W szczególności interesuje mnie rola mediów etnicznych w kontekście funkcjonowania mniejszości narodowej posiadającej własne państwo, a zatem takiej jak m.in. mniejszość polska w różnych krajach. W artykule przedstawiam modelowe ujęcie mediów etnicznych, aby skonfrontować je z sytuacją mediów aktualną dla części skupisk Polaków należących do mniejszości polskiej zagranicą, szczególnie z obszaru Europy Środkowo-Wschodniej. W ramach uniwersalnego podejścia odnoszę się do głównych sposobów finansowania mediów mniejszości i ich konsekwencji, szerokiego wachlarza funkcji mediów etnicznych, a także niezbędnych warunków, aby osiągnęły one swoje różnorodne cele wpływające na rozwój mniejszości. Ze względu na zmiany technologii medialnej, zestawione zostaną szanse i zagrożenia płynące z rozwoju internetu i narzędzi wirtualnej komunikacji. Tę modelową część zestawiam z sytuacją, kiedy nie ma woli odbioru mediów przez młodych przedstawicieli mniejszości w przypadku ich ograniczonej atrakcyjności. Rodzi to pytanie o sens i przyszłość mediów etnicznych oraz ich realne możliwości wpływania na budowanie mniejszości, a także o przyszłość samej mniejszości, która z tych mediów dobrowolnie i świadomie rezygnuje.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"43 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139253018","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Parafia rzymskokatolicka pw. św. Marcina w Nowym Mieście po II wojnie światowej na terenie USSR w świetle źródeł sowieckich","authors":"M. Kapłon","doi":"10.18290/sp2344.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/sp2344.11","url":null,"abstract":"Artykuł ukazuje powojenne losy parafii pw. św. Marcina w Nowym Mieście, która przed II wojną światową leżała w granicach diecezji przemyskiej i należała do jednych z najstarszych (powstała przed 1419 r.). Niestety, na skutek nowej sytuacji politycznej znalazła się ona – podobnie jak znaczna część diecezji przemyskiej – w granicach Związku Radzieckiego, w którym władze komunistyczne prowadziły agresywną walkę z religią. Represje ateistycznego systemu dosięgły również rzymskokatolicką parafię w Nowym Mieście. Swoje przetrwanie i możliwość funkcjonowania w sowieckiej rzeczywistości zawdzięcza ona przede wszystkim postawie niezłomnego pasterza – ks. Jana Szeteli oraz grupie wiernych, którzy mimo opresyjnej polityki państwa wobec wierzących wzięli odpowiedzialność za utrzymanie jednej z ostatnich na tym terenie placówki duszpasterskiej. To właśnie o tych zmaganiach i heroicznej postawie ludzi opowiada artykuł. Bazuje on przede wszystkim na materiale źródłowym pochodzącym z Państwowego Archiwum Obwodu Lwowskiego we Lwowie i właśnie to stanowi o jego oryginalności, gdyż w zasadzie dokumenty te w bardzo nikłym stopniu (niektóre jako kopie przechowywane w kancelarii parafialnej) były wykorzystywane przy opisywaniu parafii w Nowym Mieście w okresie systemu komunistycznego bądź niezłomnej postawy jej duszpasterza – ks. Jana Szeteli.","PeriodicalId":182407,"journal":{"name":"Studia Polonijne","volume":"41 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139253834","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}