Gdańskie Studia Prawnicze最新文献

{"title":"Wykorzystanie sztucznej inteligencji w ochronie środowiska","authors":"Małgorzata Ganczar","doi":"10.26881/gsp.2023.4.18","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.18","url":null,"abstract":"Sztuczna inteligencja wchodzi do codziennego życia i staje się nieodzownym narzędziem rozwoju w wielu obszarach życia prywatnego, zawodowego i gospodarczego. W tym sensie jednym z sektorów, w których AI może wywrzeć istotny wpływ, jest sektor ochrony środowiska. AI to dziedzina informatyki zajmująca się tworzeniem programów i systemów, które wykazują pewien stopień inteligencji, takich jak rozpoznawanie obrazów, rozumienie języka naturalnego, planowanie, podejmowanie decyzji czy uczenie się na podstawie doświadczenia. Sztuczna inteligencja wykorzystuje m.in. technologie typu sieci neuronowe, uczenie maszynowe, przetwarzanie języka naturalnego, robotykę czy grafikę komputerową. Konieczne jest ustanowienie ram prawnych regulujących wykorzystanie sztucznej inteligencji w różnych dziedzinach, takich jak medycyna, przemysł, transport, bezpieczeństwo, administracja publiczna czy rynek finansowy. Celem prawa sztucznej inteligencji jest zapewnienie bezpieczeństwa, etyki i zgodności z obowiązującymi przepisami w zastosowaniach sztucznej inteligencji, a także ochrona prywatności i praw konsumentów. W szczególności chodzi o te aspekty, które mają wpływ na przejrzystość cyfrową i neutralne algorytmy. Sztuczną inteligencję można wykorzystać także w ochronie środowiska. Konieczna jest również analiza regulacji prawnych w tym zakresie, które będą miały na celu wsparcie procesu ograniczenia negatywnego wpływu działalności człowieka na ekosystemy. AI może być wykorzystywana do przewidywania skutków zmian klimatycznych, monitorowania i ochrony różnych ekosystemów, optymalizacji zużycia energii czy redukcji emisji szkodliwych substancji. W ramach prawa sztucznej inteligencji w ochronie środowiska, oprócz zapewnienia zgodności z obowiązującymi przepisami, mogą być wprowadzone specjalne regulacje dotyczące wykorzystania AI, takie jak obowiązek stosowania AI w procesie oceny wpływu na środowisko przed rozpoczęciem nowych projektów przemysłowych lub wymóg monitorowania emisji gazów cieplarnianych przez duże przedsiębiorstwa przy użyciu zaawansowanych systemów AI.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"77 s1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138998235","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Cele klimatyczne w działalności przedsiębiorców – o zapomnianych prawnych instrumentach zarządzania środowiskowego","authors":"Tomasz Bojar-Fijałkowski","doi":"10.26881/gsp.2023.4.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.06","url":null,"abstract":"Obserwowane globalne ocieplenie rodzi realne skutki społeczne, w tym gospodarcze, które dotykają nas wszystkich. Wszyscy w jakimś zakresie i stopniu musimy włączyć się w działania na rzecz ochrony klimatu i przeciwdziałania jego zmianom. Dotyczy to zarówno jednostek, jak i organizacji, także tych niezwiązanych z gospodarczym korzystaniem ze środowiska. Stąd cele klimatyczne pojawiają się w działalności m.in. przedsiębiorców. Warto zastanowić się, jakimi instrumentami mogą posługiwać się organizacje, w tym przedsiębiorcy, dla zwiększenia ekologizacji swojej działalności w zakresie klimatu. Czy istnieją i jak funkcjonują prawne instrumenty wspomagające proekologiczne działania organizacji na rzecz klimatu? Tekst niniejszy poświęcony jest ewolucji prawa środowiskowego – od gatunkowej ochrony przyrody do prawa klimatycznego. Podniesiono tu także wątek pojęcia prawa klimatycznego oraz jego relacji z prawem ochrony klimatu i prawem klimatu. Podjęto próbę wskazania miejsca celów klimatycznych wśród celów organizacji, przede wszystkim przedsiębiorców. Jako że cele te są najczęściej nieobligatoryjne, warto zastanowić się, gdzie w planach organizacji mogą się pojawić i dlaczego. Uwzględniono tu także kazus szczególnych przedsiębiorców, jakimi są spółki publiczne Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Autor stawia hipotezę, że skutecznym instrumentem realizacji celów klimatycznych w organizacji są systemy zarządzania środowiskowego. Po wyjaśnieniu ogólnych relacji zarządzania, zarządzania środowiskowego i systemów zarządzania środowiskowego wskazano możliwości, jakie systemy te dają organizacji w zakresie ekologizacji i klimatu oraz propozycje działań mogących upowszechnić ten instrument wśród przedsiębiorców. Poczyniona analiza prowadzi do wniosków de lege lata oraz postulatów de lege ferenda, m.in. w zakresie potrzeby stworzenia zachęt dla przedsiębiorców do uczestnictwa w dobrowolnych systemach zarządzania środowiskowego w postaci zwolnienia z części opłat czy wybranych procedur, wydłużenia okresów, na jakie przyznawane są decyzje administracyjne. Takich w prawie polskim nie ma, nie prowadzi się także szerokiej działalności informacyjnej o możliwościach, jakie daje system EMAS czy zarządzanie środowiskowe w ogóle. Ustawodawca i administracja rządowa zdają się zapominać o ciekawych instrumentach ekonomiczno-prawnych, którymi dysponują, osłabiając tym samym skłonność przedsiębiorców do uwzględniania celów klimatycznych w ich działalności.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"5 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139000009","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Skutki nieujęcia budowy składowiska odpadów w wojewódzkim planie gospodarki odpadami w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych","authors":"M. Woźniak","doi":"10.26881/gsp.2023.4.14","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.14","url":null,"abstract":"Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie są skutki nieujęcia budowy składowiska odpadów w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. Aby na nie odpowiedzieć, konieczne jest przedstawienie charakteru prawnego wojewódzkiego planu gospodarki odpadami i ukazanie jego roli w kontekście budowy szczególnego rodzaju obiektu budowlanego, jakim jest składowisko odpadów. W artykule postawiono tezę o kształtującym charakterze WPGO, skoro ustawodawca nakazuje organowi odmówić wydania pozwolenia na budowę składowiska odpadów, jeżeli budowa ta nie jest określona w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. Zwrócono uwagę na złożoność prawną budowy składowiska odpadów, wymagającą od organu administracji budowlanej stosowania dwóch reżimów prawnych: prawa budowlanego i prawa ochrony środowiska.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"2 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139000389","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Prawne aspekty zarządzania środowiskiem na przykładzie gospodarki odpadami komunalnymi","authors":"Anna Barczak","doi":"10.26881/gsp.2023.4.16","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.16","url":null,"abstract":"Celem opracowania jest charakterystyka zarządzania systemem gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce. Z celem ściśle związany jest problem badawczy, który przyjmuje postać pytania: jak powinno kształtować się zarządzanie systemem gospodarki odpadami komunalnymi, dzięki któremu osiągnie się określone poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia określonych frakcji odpadów komunalnych oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Osiągnięcie celu badawczego oraz rozwiązanie problemu naukowego posłużyło do postawienia hipotezy badawczej, wskazującej, że dokonywane próby uszczelniania systemu gospodarki odpadami komunalnymi coraz bardziej są wystarczające do tego, aby stworzyć optymalny model zarządzania gospodarką odpadami komunalnymi. W ramach procesu badawczego wykorzystano trzy metody badania prawa. Z uwagi na dążenie badawcze dominuje podstawowa dla prac prawniczych metoda dogmatycznoprawna. Zasadne będzie posłużenie się również metodą aksjologicznego badania prawa, pozwalającą ustalić wartości leżące u podstaw funkcjonowania prawa odpadowego. Ostatnia metoda będzie dotyczyła socjologicznego badania prawa, przede wszystkim analizy dokumentów prawnych (materiałów sądowych, administracyjnych) i statystycznych (roczników, sprawozdań).","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"6 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139000864","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Problematyka głównych przyczyn bezczynności i przewlekłości w prowadzeniu spraw administracyjnych z zakresu ochrony środowiska","authors":"Diana Trzcińska","doi":"10.26881/gsp.2023.4.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.03","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono problematykę nieefektywności w działaniu administracji publicznej w indywidualnych sprawach z zakresu ochrony środowiska, tj. problem bezczynności oraz przewlekłości. Celem artykułu jest ogólne przybliżenie problematyki bezczynności i przewlekłości, zdiagnozowanie jej przyczyn w szczególności na gruncie spraw z zakresu ochrony środowiska oraz zaproponowanie rozwiązań przeciwdziałających temu problemowi w pewnych obszarach.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"251 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138997019","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Prawo właściwe dla odpowiedzialności za szkody w środowisku naturalnym w świetle rozporządzenia Rzym II","authors":"Arkadiusz Wowerka","doi":"10.26881/gsp.2023.4.19","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.19","url":null,"abstract":"Normy prawa prywatnego międzynarodowego dotyczące prawa właściwego dla szkód środowiskowych zostały skodyfikowane w rozporządzeniu Rzym II w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych. Jednolite normy tego rozporządzenia i zawarta w nim regulacja szczególna dotycząca deliktów środowiskowych należycie realizują cele i zadania prawa prywatnego międzynarodowego w tym obszarze. Regulacja ta zapewnia odpowiednią równowagę między interesami osoby, której przypisuje się odpowiedzialność, i poszkodowanego, z uwzględnieniem wymogu dążenia do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"85 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138999552","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Opłata retencyjna – nowy instrument ekonomiczny w gospodarowaniu wodami","authors":"Małgorzata Szalewska","doi":"10.26881/gsp.2023.4.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.12","url":null,"abstract":"Jednym z instrumentów ekonomicznych gospodarowania wodami jest w prawie polskim opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej na skutek wykonywania na nieruchomości o powierzchni powyżej 3500 m2 robót lub obiektów budowlanych trwale związanych z gruntem, mających wpływ na zmniejszenie tej retencji przez wyłączenie więcej niż 70% powierzchni nieruchomości z powierzchni biologicznie czynnej na obszarach nieujętych w systemy kanalizacji otwartej lub zamkniętej. Wprowadzenie obowiązku opłatowego w powyższym zakresie stanowi nieznane, przed wejściem w życie ustawy – Prawo wodne, rozwiązanie prawne. Przedmiotem opracowania jest analiza przesłanek materialnoprawnych oraz zagadnień temporalnych związanych z konstrukcją opłaty retencyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem wątpliwości i rozbieżności interpretacyjnych obowiązujących przepisów prawa.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"6 23","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139000259","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Mitygacja i adaptacja – dynamika zmian i kontynuacja w systemie prawa ochrony środowiska","authors":"M. Baran, Barbara Iwańska","doi":"10.26881/gsp.2023.4.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.04","url":null,"abstract":"Odpowiedź systemu prawnego na kryzys klimatyczny opiera się na dwóch podstawowych kierunkach działania (środkach) – mitygacji oraz adaptacji. Pojęcie mitygacji klimatycznej rozumieć można szeroko i odnieść je do całokształtu działań, które mają na celu ograniczanie antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenie ich pochłaniania przez pochłaniacze. Termin „adaptacja”, pomimo że obecnie jest już szeroko stosowany w agendzie zmian klimatycznych, nie ma jednolitej definicji. Złożoność koncepcji adaptacji do zmian klimatu i terminologii wynika z bardzo wielu czynników (wzajemnie sprzężonych) – zróżnicowania potrzeb adaptacji czy zróżnicowania opcji i metod adaptacji – co przekłada się ma mozaikę możliwych rozwiązań adaptacyjnych. Z perspektywy polityki oraz prawa ochrony środowiska jako przedmiotu interwencji prawodawcy (jego źródeł, dynamiki rozwoju, otwartości i cech) mitygacja i adaptacja stanowią wyraźny przykład integracyjności polityki i prawa ochrony środowiska i ich pogranicza z innymi politykami oraz przedmiotami ingerencji prawodawcy. Dzieje się tak, ponieważ mitygacja i adaptacja jak w soczewce skupiają potrzebę integracyjności i przekrojowości neutralności klimatycznej jako celu polityki Unii i państw członkowskich w dziedzinie środowiska. Integracyjny wymiar mitygacji i adaptacji (zarówno w jej aspekcie zewnętrznym, jak i wewnętrznym), uzasadniający podejmowanie kompleksowych i spójnych działań w różnych obszarach, stanowi nie tylko przejaw kontynuacji zjawiska integracyjności i specjalizacji w obszarze prawa ochrony środowiska. Przekrojowy i różnorodny charakter działań przede wszystkim adaptacyjnych, podejmowanych na różnych płaszczyznach i sektorach oraz zróżnicowanie środków realizujących adaptacje wykorzystujących różne instrumenty i formy działania (także instrumenty prawne) nie uzasadnia wprawdzie ich wyłączenia z zakresu kategorii instrumentów (prawa) ochrony środowiska. Uzasadnia natomiast pytanie, czy w kontekście charakteru działań (instrumentów) adaptacyjnych oraz pojęcia ochrony środowiska rozumianego jako podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej, które polegają w szczególności na racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego, nie byłoby właściwe użycie pojęcia instrumentów „(prawa) zrównoważonego rozwoju”, co, wydaje się, lepiej oddawałoby istotę rzeczy.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"127 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138998370","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Świadczenia na rzecz spółek wodnych","authors":"Joanna Kiraga","doi":"10.26881/gsp.2023.4.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.4.13","url":null,"abstract":"Spółki wodne są niepublicznymi formami organizacyjnymi. Mają szczególne cechy, które nie pozwalają na utożsamianie ich z formami organizacyjnymi charakterystycznymi dla prawa handlowego czy też cywilnego. Z ich działalności w zakresie utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń melioracji wodnych korzyści odnoszą nie tylko członkowie, ale również podmioty niebędące członkami spółki. Starosta ustala wysokość i rodzaj świadczeń, które na rzecz spółki ponoszą podmioty niebędące jej członkami. Obowiązujące przepisy prawa nie wskazują sposobu obliczania wysokości tych świadczeń. W ograniczonym zakresie do tych kwestii odnosi się orzecznictwo. Konieczne jest zatem dokonanie analizy przepisów oraz orzecznictwa i następnie zaproponowanie odpowiednich zmian legislacyjnych.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"124 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138999614","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dispute Resolution in the Market for Insurance Distribution as one of the Tasks of Supervisory Authorities – Selected Issues","authors":"Monika Szaraniec","doi":"10.26881/gsp.2023.3.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/gsp.2023.3.03","url":null,"abstract":"The purpose of this article is to indicate some of the tasks of microprudential supervision authorities (EIOPA and KNF) in the field of out-of-court dispute resolution on the insurance distribution market, which may directly concern customers of insurance distributors. The second part of the study will present the tasks of microprudential supervision authorities that solve problems on the insurance distribution market by indirectly influencing the customer and by ensuring customer security – for example EIOPA cross-border dispute resolution.","PeriodicalId":12629,"journal":{"name":"Gdańskie Studia Prawnicze","volume":"82 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135485160","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}