{"title":"Report of the historical conference in Działdowo: “German and soviet crimes in the Działdowo region”","authors":"Emilia Figura-Osełkowska","doi":"10.51974/KMW-140224","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-140224","url":null,"abstract":"Ziemia Działdowska w czasie II wojny światowej była miejscem tragicznych wydarzeń, które pochłonęły wiele ofiar. W latach 1939–1945 w dawnym Soldau był usytuowany obóz niemiecki, którego funkcjonowanie i specyfikację można podzielić na trzy okresy1: obóz przejściowy dla jeńców wojennych, obóz przejściowy (DL – Durchgangslager, lub w skrócie Dulag) oraz tzw. obóz pracy wychowawczej (AEL – Arbeitserziehungslager), który z wychowaniem nie miał nic wspólnego. Wielu nie przeżyło pobytu. Ci, którym udało się przeżyć, stracili tam zdrowie, godność i człowieczeństwo. Dla upamiętnienia ofiar obozu w Soldau, a zwłaszcza z okazji 80-tej rocznicy męczeńskiej śmierci Patronów Miasta Działdowa bł. abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bł. bp. Leona Wetmańskiego, 27 maja 2021 r. odbyła się w Działdowie konferencja historyczna zatytułowana: „Niemieckie i sowieckie zbrodnie na Ziemi Działdowskiej”. Jej organizatorami byli Instytut Pamięci Narodowej, Burmistrz Miasta Działdowa, Muzeum Pogranicza w Działdowie oraz Stowarzyszenie „Pamięć i Tożsamość”.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134059822","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Reformation prints from Königsberg in the academic libraries of the Wojciech Kętrzyński Center for Scientific Research and the Museum of Warmia and Masuria","authors":"Z. Jaroszewicz-Pieresławcew","doi":"10.51974/KMW-137627","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-137627","url":null,"abstract":"Z roli wynalazku druku dla szerzenia w Europie w XVI stuleciu nowych idei zdawano sobie sprawę w czasach Marcina Lutra (1483-1546). Sojusz nowych nurtów religijnych reformacji z drukarstwem jest wyraźny i ważny dla obu stron. Druk niewątpliwie przyczynił się do szybkiego rozwoju reformacji, ta zaś wpłynęła mocno na ruch wydawniczy, zmieniając jego oblicze. Kwerenda przeprowadzona przez autorkę w bibliotekach olsztyńskich: Bibliotece Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego (dalej: Biblioteka OBN), Bibliotece Muzeum Warmii i Mazur (dalej: Biblioteka MWiM), Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny, Bibliotece Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i Archiwum Państwowym w Olsztynie wykazała obecność druków reformacyjnych z XVI w. w czterech z nich, ale tylko w dwóch pierwszych były wydania królewieckie. W Bibliotece MWiM znajdują się zaledwie trzy druki królewieckie. W Bibliotece OBN jest 21 druków w 12 woluminach.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"75 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126196550","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The book collection of Bishop of Warmia Jan Dantyszek – volumes preserved in the “Hosianum” Library in Olsztyn","authors":"Tomasz Garwoliński, Krzysztof Kamiński","doi":"10.51974/KMW-135541","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-135541","url":null,"abstract":"Biskup Jan Dantyszek odegrał dużą rolę w procesie włączania kultury polskiej w nurt europejski. Posiadał on okazały księgozbiór, który świadczył o jego rozległych zainteresowaniach. Zbiory biskupie w ciągu wieków uległy rozproszeniu. Część woluminów znalazła się w kolegium jezuickim w Braniewie i stamtąd została wywieziona do Szwecji w XVII w. Sporo książek przeszło w XIX w. do biblioteki katedralnej we Fromborku, a stamtąd po II wojnie światowej do Biblioteki Warmińskiego Seminarium Duchownego „Hosianum” w Olsztynie. Książki ze znakami własnościowymi biskupa Dantyszka spotyka się dziś w różnych bibliotekach, głównie polskich, szwedzkich, niemieckich i rosyjskich. W Polsce najwięcej druków z biblioteki biskupiej zachowało się w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie (osiemnaście). Niniejszy artykuł analizuje ich zawartość treściową, oprawy oraz dzieje. Są to dzieła teologiczne, filozoficzne i prawnicze oraz historyczne i do-tyczące pisarzy starożytnych. Posiadają one znaki własnościowe biskupa w postaci jego własnoręcznych podpisów, ekslibrisów i superekslibrisów, należących do najpiękniejszych polskich księgoznaków doby renesansu.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"7 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128045711","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polemics as a Symbolic Capital Defence Way in the 18th Century in Prussia: the Case of Christian Gottlieb Mielcke and Gottfried Ostermeyer","authors":"Žavinta Sidabraitė","doi":"10.51974/KMW-139052","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-139052","url":null,"abstract":"Badania oparto na założeniach metodologicznych teorii kapitalizmu kulturowego, sformułowanej przez francuskiego socjologa Pierre’a Bourdieu, gdzie pole kulturowe było postrzegane jako pole walki zainteresowanych aktorów (agentów) dążących do akumulacji jak największe-go kapitału kulturowego i symbolicznego. Zainteresowania Mielckego i Ostermeyera zderzyły się w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy obaj rozpoczęli pracę nad tym samym projektem kulturalnym: przygotowaniem zaktualizowanego śpiewnika litewskiego, opartego na zasadach racjonalizmu i teologii oświeceniowej. Ponieważ Ostermeyer jako pierwszy przygotował hymn i wydał go z funduszy rządowych, Mielcke nie mógł pogodzić się z tym, że został ominięty przez ambitnego nowicjusza w dziedzinie kultury litewskiej, gdzie jego własna rodzina dominowała przez szereg lat. W krytyce hymnu Ostermeyera Mielcke starał się przedstawić go jako bez-czelnego intruza, który mimo znacznego kapitału symbolicznego nagromadzonego w innych dziedzinach, nie miał wystarczającej kapitalizacji kulturowej w zakresie lituanistycznej kultury pruskiej i zbyt słabo władał litewskim. Mielckemu udało się powstrzymać zdecydowane zaangażowanie Ostermeyera na polu działalności lituanistycznej. Jednak w walce z przeciwnikiem Mielcke stracił także znaczną część zgromadzonego kapitału symbolicznego","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"155 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123316913","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"A few remarks about: In the shadow of lawlessness. Security and public order in Olsztyn and Olsztyn county from 1945 to 1946. Selection of documents, R. Syrwid, Olsztyn 2021, p. 220.","authors":"Krzysztof Kierski","doi":"10.51974/KMW-139056","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-139056","url":null,"abstract":"Na początku 2021 r. ukazał się wydany przez Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie wybór źródeł archiwalnych zatytułowany W cieniu bezprawia. Bezpieczeństwo i porządek publiczny w Olsztynie i w powiecie olsztyńskim w latach 1945–1946 przygotowanych i opracowanych przez Roberta Syrwida. Autor omawianego wyboru dokumentów jest doktorem nauk humanistycznych, specjalizującym się w historii najnowszej Polski, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych lat powojennych na Warmii i Mazurach. Jego dotychczasowe publikacje poświęcone administracji zespolonej i życiu społeczno-politycznemu na Warmii i Mazurach w latach 1945–1950 dają gwarancję, że problemem ujętym w tytule publikacji, zajął się badacz doświadczony1.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121990792","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Romantic Nationalism and German ›Universality‹. Novalis’ »Europa« Speech and its context","authors":"Fabian Mauch","doi":"10.51974/KMW-139055","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-139055","url":null,"abstract":"The poet Novalis (Friedrich von Hardenberg) first put forward the idea that the German nation was destined to “deliver” Europe from its political and cultural crisis, an idea that formed the basis of his work “Europe” (1799). With it he ultimately transferred Christian universalism and missionarism into politics, thereby establishing a line of thinking that German nationalism would lastingly incorporate into its mindset.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"7 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130854007","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Catholic face of the Union of Poles in Germany","authors":"Jan Chłosta","doi":"10.51974/KMW-135765","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-135765","url":null,"abstract":"W artykule starano się przedstawić zakresy katolickiego oblicza Związku Polaków w Niemczech. Do tej pory katolicki charakter tej organizacji był raczej pomijany. Przemilczano więc to, że trwanie Polaków, także w okresie międzywojennym, na Śląsku, Pograniczu, Warmii i Powiślu było nierozerwalnie związane z katolicyzmem. Bez niego większość inicjatyw Polaków nie byłaby możliwa do podjęcia.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"41 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122023125","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ex Saulo Paulus, ex persecutore apostolus? The spiritual conversion of Bishop Dantyszek in the light of new sources","authors":"A. Skolimowska","doi":"10.51974/KMW-139051","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-139051","url":null,"abstract":"Jan Dantyszek był dzieckiem swoich czasów – niewątpliwie przez większą część życia hołdował swobodnym renesansowym obyczajom. Jego sława hulaki i rozpustnika, dyplomaty o licznych kontaktach w rozmaitych, także podejrzanych, środowiskach, następnie zaś surowego biskupa katolickiego w Prusach (pozostającego jednak w dobrosąsiedzkich stosunkach z luterańskim księciem Albrechtem) w powiązaniu z użytą nieco niefortunnie na jego określenie przez Stanisława Hozjusza metaforą przemiany Szawła w Pawła, zrodziła fałszywe mniemanie, jakoby Dantyszek przez długi czas sprzyjał reformacji i dopiero pod wpływem Hozjusza (po przyjęciu go do kapituły warmińskiej w roku 1538) uległ nawróceniu, stając się wojującym katolikiem. To błędne przekonanie stale przewija się w literaturze naukowej, znajdując najpełniejszy wyraz we wprawdzie popularnonaukowej, ale za to jedynej opublikowanej dotychczas drukiem polskojęzycznej monografii Dantyszka.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"149 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125628223","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"A plebiscite that did not take place. The path towards dividing Cieszyn Silesia","authors":"P. Pałys","doi":"10.51974/KMW-139054","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-139054","url":null,"abstract":"Wobec załamania austro-węgierskiego aparatu państwowego Polacy i Czesi podjęli działania zmierzające do przejęcia kontroli nad obszarem Śląska Cieszyńskiego. 5 listopada 1918 r. doszło do umowy regulującej strefy wpływów. W Pradze porozumienie od początku przyjmowano z niechęcią, jednak w momencie jego zawierania za sprawę o pierwszoplanowym znaczeniu uznano likwidację niemieckiej irredenty. Po opanowaniu do końca 1918 r. wszystkich miejscowości Śląska Opawskiego, 3 stycznia 1919 r. rozpoczęli działania agresywne na Śląsku Cieszyńskim. Wojska czechosłowackie ostatecznie zostały powstrzymane pod Skoczowem. Rada Najwyższa ustaliła 3 lutego 2019 r. linię rozgraniczenia, pozostawiając w czeskich rękach koszyckobogumińską linię kolejową. Czesi, powołując się na prawa historyczne, dążyli do rozgraniczenia na rzece Białce (Karel Kramář) lub górnej Wisły (Edvard Beneš). Polacy obstawali przy rozgraniczeniu z 5 listopada 1918 r. Wobec braku akceptacji dla kolejnych propozycji rozgraniczenia, 11 września 1919 r. Rada Najwyższa podjęła decyzję o plebiscycie. Polacy proponowali, aby powiat bielski uznać za polski, a frydecki za czeski, a plebiscytem objąć jedynie powiaty cieszyński i frysztacki. Władzę na terenie plebiscytowym objęła przybyła 30 stycznia 1920 r. do Cieszyna Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa. Utworzono dwie prefektury, wschodnią – polską i zachodnią – czeską, pokrywające się z dotychczasową linią rozgraniczenia. Już w lutym 1920 r. Czesi rozpoczęli w podległej sobie prefekturze rugi uświadomionych narodowo Polaków. Czeski terror spotkał się ze zbrojną reakcją strony polskiej. Dnia 21 maja 1920 r. w zagłębiu węglowym zastrajkowało 10 tysięcy polskich górników. Obawiano się samorzutnego wybuchu powstania. Niemożność opanowania sytuacji przez Międzysojuszniczą Komisję Plebiscytową oraz sytuacja międzynarodowa sprawiła, że od plebiscytu odstąpiono, a kwestię ostatecznego rozgraniczenia na Śląsku Cieszyńskim rozstrzygnęła Rada Ambasadorów.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"40 1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116729517","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Report of the exhibition “Monuments of gratitude. Mythologizing Memory”","authors":"Piotr Bojarski, Marcelina Zaniewska","doi":"10.51974/KMW-139990","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/KMW-139990","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-Warmian Bulletin","volume":"82 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124809286","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}