{"title":"Malarski i rysunkowy wystrój ksiąg Metryki Koronnej ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych","authors":"M. Wieczorek","doi":"10.36744/bhs.1347","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1347","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje temat dekorowanych ksiąg należących do zespołu Metryki Koronnej ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. Zdobienia zidentyfikowano na kartach 31 woluminów powstałych w XVII i XVIII w. Analiza zgromadzonego materiału wykazała pokrewieństwa łączące dekorowane księgi regestru z iluminacjami dokumentów wydawanych przez polskich monarchów. Oprócz analogii kompozycyjnych odnotować można także udział tych samych twórców. Na kartach woluminów udało się zidentyfikować dzieła artystów opisywanych we wcześniejszej literaturze (Ludwika Dagoberta, Wojciecha Domańskiego), a także dekoratorów dotychczas nienotowanych (Jana Raweckiego, Jakuba Czechowicza). Zaobserwowano również, że większość autorów zdobień rekrutowała się z personelu kancelarii królewskiej. Dekoracje ksiąg Metryki Koronnej mogą zatem stanowić cenne źródło informacji dla badań nad składem osobowym centralnych urzędów państwa.","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44596170","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Malarskie „zdjęcie kraju” jako pejzaż polityczny? Wycieczki w poszukiwaniu rodzimości w niemieckojęzycznych krajach epoki oświecenia","authors":"A. Pieńkos","doi":"10.36744/bhs.1348","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1348","url":null,"abstract":"Badania nad obrazowaniem krajobrazu w wieku oświecenia rozwinęły się dynamicznie od lat 70. XX w. Główną uwagę poświęca się jednak uznanym za przełomowe dla malarstwa nowoczesnego studiom plenerowym wykonywanym we Włoszech przez przybyszów zza Alp pod koniec XVIII w. i ok. 1800, w dalszej kolejności obrazowaniu Alp i dokumentacjom podróży odkrywczych. Znacznie słabiej natomiast znamy i rozumiemy fenomen odkrywania własnego kraju, ziemi rodzimej. Autor przywołuje przykłady tej tendencji m.in. z Francji, Skandynawii i Polski, skupiając jednak swą uwagę na krajach niemieckojęzycznych. Konkretne przykłady obrazowania rodzimości służą refleksji nad pojęciem „pejzażu politycznego”. Postawione zostają pytania o istotne motywacje najwcześniejszych odwzorowań wizualnych kraju bądź państwa: niektóre inicjatywy wychodziły wprost od władców, w większości wypadków jednak przyczyniał się do nich splot różnych inspiracji – politycznych, literackich, artystycznych oraz merkantylnych. Łatwo rozpoznawalnym czynnikiem, obecnym w większości analizowanych zjawisk z wieku XVIII, jest naśladowanie wzorów holenderskich z XVII w.","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46440994","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Prezentacja książki prof. dr hab. Piotra Skubiszewskiego \"Studies in Medieval Iconography\"","authors":"M. Walczak","doi":"10.36744/bhs.1353","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1353","url":null,"abstract":"Prezentacja książki prof. dr hab. Piotra Skubiszewskiego \"Studies in Medieval Iconography\"","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47388511","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wyposażenie graficzne Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554, 1564). Pierwowzory, praktyka i strategia wydawnicza","authors":"M. Bogusz","doi":"10.36744/bhs.1346","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1346","url":null,"abstract":"W artykule omówiono zjawisko recepcji obcej ilustracji książkowej, wyposażenia graficznego luźnych druków i serii miedziorytniczych na przykładzie dwóch wydań Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego (1554 i 1564). Omawiane przykłady uzupełniają stan wiedzy o wyposażeniu graficznym Kroniki i jego źródłach oraz kontaktach krakowskich wydawców z drukarzami z innych ośrodków i ich wytworami.","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42948952","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Jerzy Kowalczyk (1930-2018)","authors":"S. Mossakowski, Wojciech Boberski","doi":"10.36744/bhs.1445","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1445","url":null,"abstract":"Wspomnienie o prof. dr hab Jerzym Kowalczyku (1930-2018)","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45810774","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Inwentarz marmurów z krakowskiego warsztatu Sebastiana Sali z 1653 r. Kilka uwag na temat biografii rzeźbiarza i jego ostatnich zamówień","authors":"P. Janowski","doi":"10.36744/bhs.1440","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1440","url":null,"abstract":"Na podstawie nieznanego dotąd inwentarza marmurów znajdujących się w warsztacie rzeźbiarskim Sebastiana Sali oraz dodatkowych źródeł uzupełniono wiedzę na temat jego biografii i działalności artystycznej. Wskazano lokalizację mieszczącej się w północno-zachodnim międzymurzu przy bramie Sławkowskiej w Krakowie pracowni mistrza oraz omówiono profil jej działalności. Artyście przypisano zespół czarno-marmurowych portali z kościoła kolegiackiego pw. św. Józefa w Klimontowie oraz wczesnobarokowy portal z kościoła katedralnego pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu. Ponadto wskazano, że niedługo przed śmiercią Sebastiana Sala realizował zamówienie dla prymasa Marcina Łubieńskiego, najprawdopodobniej na wykonanie jego nagrobka do katedry w Gnieźnie. Potwierdzono także przyjęcie przez artystę zlecenia od marszałka koronnego Stefana Korycińskiego, które można wiązać z ostatecznie niezrealizowanym projektem dekoracji rzeźbiarskiej kaplicy przy kościele pw. św. Szczepana w Krakowie.","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44543416","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Słowacka sorela. Globalność a lokalność realizmu socjalistycznego","authors":"Elżbieta Kal","doi":"10.36744/bhs.1442","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1442","url":null,"abstract":"Tekst poświęcony jest słowackiemu realizmowi socjalistycznemu, potocznie nazywanemu sorela. Podjęto w nim problematykę relacji między unifikującym kierunkiem narzuconym przez teoretyków ZSRR a lokalną słowacką jego wersją. Postawiono też pytania o status sztuki słowackiej w zmonopolizowanym przez władzę czechosłowackim życiu artystycznym. W artykule omówiono obecność sztuki słowackiej na wystawach ogólnopaństwowych (w tym specyficznych Plastycznych plonów), efekty państwowych zamówień oraz ważne krajowe/słowackie pokazy. Wskazano głównie na odrębności zauważalne w stylistycznych i tematycznych toposach. Najważniejszym idiomem i elementem tożsamości był temat Słowackiego Powstania Narodowego, spełniając zarazem najważniejsze kryteria socrealizmu. Słowacki socrealizm okazuje się on nurtem niejednorodnym, zawiera i nawiązania do wzorów radzieckich (Medvecká, Belan, Čemický), i obrazy niekonwencjonalne, czerpiące bądź z lokalnej tradycji (Benka), bądź modernizmu (Guderna).","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46736877","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Imago mortis. Holenderskie pośmiertne portrety dziecięce z XVI–XIX wieku","authors":"Piotr Oczko","doi":"10.36744/bhs.1439","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1439","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiono i omówiono zjawisko portretowania zmarłych dzieci w sztuce holenderskiej (malarstwo i rysunek) od XVI do XIX wieku (łącznie 75 przykładów). Wyodrębniono i przeanalizowano rozmaite typy ikonograficzne w ramach omawianego gatunku. Zjawisko to, niemające precedensu w Europie, starano się wyjaśnić i ująć w szerokim kontekście, obejmującym np. czynniki kulturowe i społeczne, stosunek siedemnastowiecznych Holenderek i Holendrów do dzieci, piśmiennictwo, zwyczaje i wartości rodzinne.","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45782753","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Praktyczny podręcznik dla inwentaryzatorów dziedzictwa polskiego (nie tylko) poza granicami kraju","authors":"K. Chrudzimska-Uhera","doi":"10.36744/bhs.1444","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1444","url":null,"abstract":"Recenzja książki Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego, Podręcznik do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Warszawa 2021, ss. 210, il. 83, tabl. XXIV","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48228814","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Chrystus Ukrzyżowany w katedrze Narodzenia Najświętszej Panny Marii w Sandomierzu. Tropem italianizmów w małopolskiej sztuce XIV w.","authors":"Dobrosława Horzela","doi":"10.36744/bhs.1401","DOIUrl":"https://doi.org/10.36744/bhs.1401","url":null,"abstract":"Zagadnienia artystyczne związane z gotyckim krucyfiksem w katedrze w Sandomierzu, datowanym dotychczas najczęściej na połowę XV w., nie budziły większego zainteresowania badaczy. Wyniki studiów nad stylem dzieła, prowadzonych w związku z jego konserwacją w roku 2016, wskazują na rolę tradycji tzw. krucyfiksów dolorystycznych, przejawiającą się zarówno na poziomie typologicznym, jak też technologicznym. Relacje te nie są jednak kluczowe dla wyjaśnienia artystycznej genezy dzieła. Stawiam tezę, że krucyfiks jest dziełem artysty tworzącego w Małopolsce w 3. ćwierci XIV w., świadomego rozwiązań stosowanych w Toskanii w kręgu oddziaływania Andrea di Cione zwanego Orcagna (1308–1368) przez rzeźbiarzy takich jak Maestro del Crocifisso di Camaiore i jego następcy. Wyniki analizy stylu rzeźbiarskiego potwierdzają wnioski dotyczące nowoodkrytej, pierwotnej polichromii perizonium. Wykorzystany w niej ornament nawiązuje do tkanin włoskich, których odwzorowania znajdujemy w malarstwie takich Toskańczyków jak sam Andrea di Cione, a także m.in. Bernardo Daddi, czy Jacopo di Cione. Krucyfiks w Sandomierzu, obok tzw. krucyfiksu królowej Jadwigi w katedrze krakowskiej, uznać należy za jeszcze jeden małopolski przykład recepcji sztuki Italii w Europie Środkowej drugiej połowy XIV w.","PeriodicalId":88398,"journal":{"name":"Biuletyn historii sztuki","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44927408","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}